فهرست مطالب
بدون شک یکی از اصلی‌ترین چالش‌های این روزهای جوامع مختلف، درگیری شدید نسل جوان با مواد مخدر است. گسترش مصرف مواد مخدر که در مواردی به سوءمصرف منجر می‌شود از یک سو و تنوع بیشتر این مواد و مشکلات جدیدی که به همراه دارند از سوی دیگر موجب شده که بیماری‌ها و اختلالات زیادی نیز بین گروه‌های جوان‌تر دیده شود. این اختلالات در برخی مواقع آسیب‌های بسیار شدیدی را به دنبال دارد که می‌تواند تهدید‌کننده زندگی باشد. در این مقاله می‌خواهیم با بررسی این موضوع، انواع اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر را بررسی کنیم. اگر درگیر مواد مخدر هستید برای ترک بهتر است با یک روانشناس یا روانپزشک مشورت نمایید. شما می‌توانید علاوه بر تعیین نوبت حضوری از دکترتو با بهترین پزشکان به صورت آنلاین در ارتباط باشید.
اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر چیست؟
اختلال مصرف مواد، به‌عنوان یک اختلال مغزی پزشکی شناخته شده، به استفاده از مواد غیرقانونی مانند ماریجوانا، هروئین، کوکائین یا مت‌آمفتامین اشاره دارد. حتی استفاده نادرست از مواد قانونی مانند نیکوتین یا داروهای تجویزی نیز به عنوان اختلال سوءمصرف مواد مخدر در نظر گرفته می‌شود که در کل می‌توانند آثار جبران‌ناپذیری را روی مغز بگذارند. معمولاً در اثر سوءمصرف مواد مخدر یا استفاده طولانی‌مدت از انواع مخدرها و داروها، یک سری اختلالات در افراد ایجاد می‌شود که می‌توان آنها را اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر در نظر گرفت. اکثر این اختلالات، اختلالات روحی روانی است که نتیجه بروز تغییرات در ذهن و بخش‌های مختلف مغز است.
| نوع اختلال | توضیحات | علائم | عوارض | درمان |
|---|---|---|---|---|
| وابستگی به مواد مخدر | یک بیماری مزمن مغزی است که با جستجوی و مصرف اجباری مواد مخدر علیرغم پیامدهای منفی مشخص می‌شود. | از دست دادن کنترل مصرف مواد، میل شدید، ادامه مصرف علیرغم عواقب منفی، علائم ترک هنگام عدم مصرف | مشکلات سلامتی، مشکلات مالی، مشکلات روابطی، مشکلات حقوقی | درمان با دارو و یا رفتار درمانی |
| سوء مصرف مواد | الگوی مصرف مواد مخدر که خطرناک یا مضر است. | ممکن است شامل وابستگی نباشد، اما می‌تواند منجر به آن شود. | مشکلات سلامتی، مشکلات مالی، مشکلات روابطی، مشکلات حقوقی | درمان با دارو و یا رفتار درمانی |
| مسمومیت با مواد مخدر | اثرات حاد مصرف مواد مخدر که می‌تواند خطرناک یا کشنده باشد. | به نوع ماده، مقدار مصرف شده و سایر عوامل بستگی دارد. | ممکن است شامل از دست دادن هوشیاری، تشنج، مشکلات تنفسی، مرگ باشد. | مراقبت‌های حمایتی پزشکی |
| محرومیت از مواد مخدر | علائمی که زمانی رخ می‌دهد که فرد مصرف یک ماده را متوقف کند یا به میزان قابل توجهی کاهش دهد. | به نوع ماده، مدت مصرف و سایر عوامل بستگی دارد. | ممکن است شامل علائم جسمی و روانی مانند خستگی، تحریک پذیری، اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی، علائم آنفولانزا باشد. | درمان با دارو و یا رفتار درمانی |
مشاوره روانشناسی
با برترین روانشناسان ایران از دیدگاه کاربران
مصرف مواد مخدر احتمال بروز کدام اختلالات را افزایش می دهد؟
افراد مبتلا به اعتیاد اغلب یک یا چند مشکل مرتبط با سلامتی دارند که می‌تواند شامل بیماری ریوی یا قلبی، سکته مغزی، سرطان یا شرایط سلامت روان باشد. اسکن تصویربرداری، اشعه ایکس قفسه سینه و آزمایش خون می‌تواند اثرات مخرب مصرف طولانی‌مدت دارو را در سراسر بدن نشان دهد. اکثر مواد اعتیادآور و افیونی می‌تواند به سلول‌های عصبی، چه در مغز و چه در سیستم عصبی محیطی آسیب بزند یا آنها را از بین ببرد.
بیشترین اختلالات روانی ناشی از مصرف مواد مخدر و آسیب‌های عصبی شامل اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی یا اسکیزوفرنی می‌شود. این اختلالات و موارد مشابه دیگر معمولاً ناشی از تغییراتی است که در ساختار و عملکرد مغز ایجاد می‌شود. به صورت معمول مصرف مواد مخدر می‌تواند روی نواحی از مغز که به قضاوت کردن، تصمیم‌گیری، یادگیری، حافظه و کنترل رفتار مربوط می‌شود، تاثیر بگذارد.
متن انگلیسی:
mayoclinic
Drug addiction, also called substance use disorder, is a disease that affects a person’s brain and behavior and leads to an inability to control the use of a legal or illegal drug or medicine
ترجمه متن:
اعتیاد به مواد مخدر که به آن اختلال مصرف مواد نیز می‌گویند، بیماری است که بر مغز و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد و منجر به ناتوانی در کنترل مصرف دارو یا مواد مخدر خواهد شد.
۱. اسکیزوفرنی
همان‌طور که پیش از این هم گفته شد مصرف مواد مخدر، خصوصا سوءمصرف این مواد می‌تواند به‌شدت روی مغز تاثیر بگذارد و موجب تغییراتی در ذهن افراد شود؛ بنابراین یکی از اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر، بیماری اسکیزوفرنی است که در آن افراد توهم و هذیان‌گویی شدید و غیرمعمول را تجربه می‌کنند. زمینه هر نوع افسردگی یا روان‌پریشی هم‌زمان با سوءمصرف مواد مخدر، احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از مواد مخدر، به ویژه حشیش، کوکائین، ال‌اس‌دی یا آمفتامین‌ها می‌تواند خطر ابتلا به اسکیزوفرنی، روان‌پریشی یا بیماری‌های مشابه را افزایش دهد.
۲. اضطراب
یکی دیگر از اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر، اضطراب شدید و غیرقابل‌کنترل است. افرادی که انواع مواد اعتیادآور از جمله الکل، محرک‌های روانی، مواد افیونی مانند هروئین و داروهای آرام‌بخش مانند بنزودیازپین‌ها را مصرف می‌کنند، ممکن است اضطراب بسیار شدیدی داشته باشند.
به خاطر اعتیاد مدام اضطراب شدید داری؟
همین حالا برای مشاوره اقدام کن.
۳. اختلال دو قطبی
یکی از اختلالات رایج و مشکل‌ساز ناشی از مصرف مواد مخدر، اختلال دو قطبی است. اختلال دو قطبی چیست؟ این نوع اختلال که با عنوان اختلال افسردگی – شیدایی نیز شناخته می‌شود، یک نوع اختلال روانی بسیار شدید است که در آن فرد رفتارهایی شدیداً غیرطبیعی از خود نشان می‌دهد. در واقع این نوع اختلال شاخه‌ای از افسردگی است. مصرف مواد مخدر، خصوصاً موادی مانند شاهدانه، محرک‌های روانی، الکل و ترکیبی از انواع داروهایی که توانایی تغییر ذهن و روان را دارند می‌توانند موجب بروز اختلالات دوقطبی در افراد مصرف‌کننده شوند.
۴. روان پریشی
سایکوز یا روان‌پریشی یکی دیگر از انواع اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر است که مستقیماً با سوءمصرف مواد یا دارو ارتباط دارد. این حالت می‌تواند هم ناشی از مصرف و هم ناشی از ترک یا عدم دسترسی و استفاده از مواد مورد نظر باشد. این اختلال در مواردی به شدت جدی و خطرناک است و به درمان پزشکی نیاز دارد. شایع‌ترین نشانه‌های این نوع اختلال شامل توهم شدید یا تفکرات غیرعادی و غیرمعمول است. معمولاً با مصرف موادی همچون محرک‌های روانی، مانند مت‌آمفتامین‌ها و کوکائین، داروها یا قرص‌های توهم‌زا، مواد افیونی مانند داروهای تجویزی و شاهدانه، این اختلال بروز می کند.
۵. شخصیت مرزی
یکی دیگر از اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر را می‌توان اختلال شخصیت مرزی یا BPD در نظر گرفت. اختلال شخصیت مرزی یک وضعیت سلامت روانی است که بر توانایی فرد در مدیریت احساسات خود تأثیر می‌گذارد. BPD همچنین می‌تواند خطر ابتلا به اختلال مصرف مواد را در فرد افزایش دهد. این اختلال به صورت مستقل ۲.۷ درصد از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از این آمار حدود ۷۸ درصد سابقه مصرف مواد مخدر یا یک اختلال مرتبط با سوءمصرف مواد را داشته‌اند. با این حال هنوز مشخص نیست که دقیقاً اعتیاد به مواد مخدر تا چه میزان می‌تواند ریسک بروز اختلال شخصیت مرزی را افزایش دهد.
۶. اسکیزوافکتیو
اختلال اسکیزوافکتیو یک اختلال سلامت روان است که با ترکیبی از علائم اسکیزوفرنی، مانند توهم یا هذیان، و علائم اختلال خلقی، مانند افسردگی یا شیدایی مشخص می‌شود. بروز این اختلال ناشی از بروز یک سری از ناهنجاری‌ها یا تغییرات در ساختار مغز است. به این ترتیب مصرف مواد مخدر و داروهای روان‌گردان مانند LSD می‌تواند با ایجاد اختلال اسکیزوافکتیو در افراد معتاد مرتبط باشد.
۷. اختلال شخصیت ضداجتماعی
یکی دیگر از انواع اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر، اختلال شخصیت ضداجتماعی یا APS است. این اختلال معمولاً با بی‌توجهی فراگیر به حقوق دیگران و عدم همدلی با دیگران مشخص می‌شود. افراد مبتلا به APS اغلب افراد دیگر را برای اهداف خود دست‌کاری می‌کنند، اما این دست‌کاری شدید و فراگیر است. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که انواع مواد مخدر و الکل را مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این نوع اختلال قرار دارند.
۸. بیش فعالی
بیش‌فعالی (اختلال adhd چیست؟) یکی دیگر از اختلالات مرتبط با مصرف مواد مخدر است. با این حال تاثیر آن دوجانبه است. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که نوجوانان مبتلا به بیش‌فعالی بیشتر احتمال دارد که دچار سوءمصرف مواد مخدر و الکل شوند. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است به سمت موادی کشیده شوند که به آنها احساس آرامش می‌دهد. بعلاوه، مغز آنها ممکن است به مواد مخدر حساس‌تر باشد که همین امر می‌تواند باعث شود سریع‌تر معتاد شوند.
از طرفی خودمصرف مواد مخدر می‌تواند عامل بروز این اختلال در بزرگسالی باشد. چندین مطالعه ارتباط قوی بین ADHD و سوءمصرف مواد مخدر یا اعتیاد به الکل را نشان داده‌اند و تایید می‌کنند که بیش‌فعالی می‌تواند یکی از اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر در بزرگسالان باشد. در میان بزرگسالانی که به دلیل مصرف الکل و مواد تحت درمان قرار می‌گیرند، میزان ADHD حدود ۲۵ درصد است.
متن انگلیسی:
webmed
Several studies have shown a strong connection between ADHD, drug abuse, and alcoholism
ترجمه متن:
چندین مطالعه ارتباط قوی بین اختلال بیش‌فعالی، مصرف مواد مخدر و الکل را نشان داده‌اند.
اختلالات مربوط به مصرف انواع مختلف مواد مخدر
مخدرهای مختلف می‌توانند تاثیرات متفاوتی نیز روی مغز و عملکرد آن داشته باشند. به همین دلیل هر مخدری به صورت ویژه موجب بروز یک سری اختلالات خاص می‌شود که می‌توان آنها را به هم ربط داد.
۱. اختلالات ناشی از مصرف کوکائین
بدون شک یکی از خطرناک‌ترین و تأثیرگذارترین انواع مخدر در جهان، کوکائین است که به‌سرعت وارد خون شده و روی مغز اثر می‌گذارد. بیشترین اختلال مشاهده شده در افرادی که سوء مصرف کوکائین دارند، اختلال در حافظه و تصمیم‌گیری است، چرا که بیشتر این بخش‌های مغز تحت تاثیر این مخدر قرار می‌گیرد.
اعتیاد باعث مشکلات روانی شده و می‌خوای ترک کنی؟ همین حالا مشاوره بگیر.
۲. اختلالات ناشی از مصرف ماری جوانا
ماریجوانا یا گل یکی از رایج‌ترین مخدرهایی است که در سراسر دنیا، به ویژه توسط نوجوانان مصرف می‌شود. مصرف این مخدر می‌تواند باعث مسمومیت، کناره‌گیری اجتماعی و انواع مشکلات زیستی، روانی و اجتماعی در افراد مصرف‌کننده شود. طیف وسیعی از اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر، از جمله روان‌پریشی، اختلالات خواب، کناره‌گیری، مشکلات حافظه و مشکلات احساسی و اختلال سوءمصرف مواد با مصرف ماریجوانا مرتبط است.
۳. اختلالات ناشی از مصرف هروئین
زمانی که فرد هروئین مصرف می کند، این مخدر در مغز به مورفین تبدیل شده که اثر آرامش‌بخشی شدیدی را ایجاد می‌کند. این مخدر قوی می‌تواند روی جنبه‌های مختلف عملکرد مغز انسان تاثیر بگذارد. معمولاً اختلال در تصمیم‌گیری، تغییر در احساسات و درک افراد، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی می‌تواند ناشی از مصرف هروئین در افراد مختلف باشد. اختلالات خواب و انواع اختلالات روانی شدید نیز با مصرف طولانی‌مدت هروئین بیشتر بروز می کند.
۴. تاثیر نیکوتین بر مغز و سیستم عصبی
حتی نیکوتین سیگار هم می‌تواند عامل بروز یک‌سری از اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر باشد و تاثیرات منفی زیادی را روی مغز و سیستم عصبی مرکزی می‌گذارد. نیکوتین هم به‌عنوان محرک و هم به‌عنوان عامل اضطراب سیستم عصبی مرکزی عمل می‌کند. نیکوتین ابتدا باعث ترشح هورمون اپی‌نفرین می‌شود که باعث ایجاد احساس لذت خواهد شد. نیکوتین همچنین باعث ترشح هورمون بتا اندورفین می‌شود که درد را مهار می کند.
افسردگی، خصوصاً در اثر ترک سیگار می‌تواند از شایع‌ترین اختلالات ناشی از مصرف نیکوتین باشد. علاوه بر این، مصرف مداوم سیگار می‌تواند روی خلق‌وخوی افراد تاثیر منفی زیادی داشته باشد. این افراد بیشتر علائمی مانند بی‌قراری و عدم توجه و یادگیری را تجربه می‌کنند.
۵. اختلالات ناشی از مصرف حشیش
حشیش می‌تواند تاثیرات زیاد و بسیار شدیدی را روی مغز بگذارد. گزارش شده است که از عوارض حشیش در نوجوانی افزایش خطر ابتلا به اسکیزوفرنی است. از آنجا که حشیش معمولاً دود می‌شود، استفاده طولانی‌مدت ممکن است به ریه‌ها آسیب برساند. همچنین به نظر می‌رسد که مصرف حشیش با کمبودهایی مانند مشکلات حافظه و توجه همراه است. روان‌پریشی و مشکلات خواب هم در افراد مصرف‌کننده حشیش، خصوصاً کسانی که برای مدتی طولانی از این مخدر استفاده کرده‌اند، دیده می‌شود.
۶. اختلالات ناشی از مصرف ماشروم (قارچ)
بخشی از انواع اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر، به مصرف روان‌گردان‌هایی مانند قارچ یا ماشروم (که به‌عنوان قارچ‌های جادویی نیز شناخته می‌شوند)، مربوط می‌شود. این مخدرها نیز به‌شدت روی عملکرد مغز تاثیر می‌گذارند و موجب تغییرات شدیدی در ذهن خواهند شد. توهم شدید، استرس و اضطراب بالا و روان‌پریشی از اختلالات رایج مصرف ماشروم در افراد مختلف است. در افرادی که از مخدرهای روان‌گردان ماشروم استفاده می‌کنند، احتمال بروز اختلالات شخصیتی و سرخوشی بسیار بالاتر است. این افراد بیشتر ممکن است به خودشان یا سایرین آسیب برسانند و مشکلات زیادی را به وجود آورند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر یک وضعیت جدی و خطرناک است که بدون مداخله درمانی لازم، احتمالاً بدتر می‌شود. اثرات تغییردهنده ذهن ناشی از مواد مخدر و الکل، می‌تواند انگیزه‌ای قوی برای افراد برای استفاده و سوءاستفاده از این مواد باشد، اما این اثرات می‌تواند آسیب‌های فیزیکی و روانی واقعی را نیز به همراه داشته باشد. این خطر، به ویژه با سوءمصرف طولانی‌مدت و سنگین مواد همراه است. با این حال اما اختلالات و بیماری روانی می‌تواند حتی در اثر مصرف کوتاه‌مدت و سبک‌تر نیز ایجاد شود.
به همین دلیل شناخت نشانه‌ها و کمک گرفتن از یک متخصص در این زمینه ضروری است. یک تیم متشکل از روانپزشک و یک دکتر روانشناس می‌تواند در این زمینه به بیماران کمک کنند. اما تراپیست آنلاین یا ویزیت آنلاین روانپزشک دکترتو می‌توانند زمینه‌ساز اقدام فوری برای درمان مشکلات اعتیاد باشند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!