فهرست مطالب
شیمی درمانی یکی از روشهای درمان سرطان سینه است اما مانند هر درمان قدرتمند دیگری میتواند با عوارضی همراه باشد. بسیاری از این عوارض موقتی و قابلکنترل هستند اما آگاهی از آنها به شما کمک میکند بدانید چه انتظاری از روند درمان داشتهباشید و چگونه بهتر با آن کنار بیایید. مهم است بدانید که همه بیماران تمام این عوارض را تجربه نمیکنند و نوع و شدت آنها در هر فرد متفاوت است. با طرح بهموقع نگرانیها و علائم خود با تیم درمانی، میتوان بسیاری از مشکلات را زودتر شناسایی و مدیریت کرد. در این مطلب از دکترتو، مهمترین عوارض شیمی درمانی سرطان سینه را به زبان ساده بررسی میکنیم تا با آمادگی بیشتری مسیر درمان را ادامه دهید و در صورت نیاز، بهموقع از تیم درمانی خود کمک بگیرید.
عوارض شیمی درمانی سرطان سینه چیست؟
مانند هر درمان دیگری، شیمی درمانی هم ممکن است عوارض جانبی به همراه داشتهباشد. واکنش هر فرد به داروها متفاوت است و برخی افراد ممکن است عوارض جانبی بیشتری نسبت به دیگران تجربه کنند. با این حال، معمولا میتوان این عوارض جانبی را کنترل کرد و همه افراد تحت تأثیر تمام موارد ذکر شده قرار نخواهند گرفت. تیم درمانی اطلاعات کاملی در مورد داروهای مصرفی، جزئیات عوارض جانبی احتمالی و روشهای مدیریت یا کنترل آنها به بیمار ارائه خواهد داد.
عوارض شیمی درمانی سرطان سینه معمولا به ۲ دسته عوارض کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم میشوند.
| عوارض کوتاهمدت | عوارض بلندمدت |
|---|---|
| تهوع و استفراغ | آسیب قلبی |
| ریزش مو | پوکی استخوان |
| خستگی شدید | ناباروری و یائسگی زودرس |
| زخم و خشکی دهان | بهندرت، شیمیدرمانی پستان میتواند یک سرطان ثانویه مانند لوسمی ایجاد کند |
| اسهال | مشکلات شناختی ماندگار (مه مغزی) |
| یبوست | اختلالات طولانیمدت گوارشی |
| کاهش گلبولهای سفید (نوتروپنی) | کاهش پایدار عملکرد ریه در برخی داروها |
| تغییرات پوست و ناخن | کاهش طولانیمدت ذخیره تخمدان |
| نوروپاتی محیطی موقت | نوروپاتی محیطی پایدار در برخی بیماران |
عوارض کوتاه مدت شیمی درمانی
در فرایند هدف قرار دادن سلولهای سرطانی با رشد سریع، داروهای شیمی درمانی ممکن است به سایر سلولهای سالم با رشد سریع، مانند سلولهای موجود در فولیکولهای مو، مغز استخوان و دستگاه گوارش نیز آسیب برسانند. این عوارض جانبی معمولا پس از پایان درمان و پس از تکمیل شیمی درمانی از بین میروند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است این عوارض طولانیتر باقی بمانند.
انواع شایع عوارض کوتاه مدت شیمی درمانی سرطان سینه عبارت است از:
- مشکل حافظه
- ریزش مو
- یبوست و اسهال
- زخم دهان
- خستگی
- تغییرات پوست و ناخن
- افزایش خطر ابتلا به عفونت
- آسیب عصبی (نوروپاتی)
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع و استفراغ
۱. مشکل حافظه
یکی از عوارض شایع شیمیدرمانی سرطان سینه، مشکل حافظه یا همان مه مغزی است. فرد ممکن است در تمرکز، یادآوری جزئیات، برنامهریزی یا انجام چند کار همزمان دچار سختی شود. این حالت معمولا موقتی است و پس از پایان درمان بهتدریج بهتر میشود اما آگاهی از آن به بیمار کمک میکند نگرانی کمتری داشتهباشد و راهکارهای مدیریتی را بهکار بگیرد.
۲. ریزش مو
برای برخی افراد، ریزش مو میتواند یکی از ناراحتکنندهترین عوارض شیمی درمانی باشد. احتمال ریزش مو در شیمی درمانی به نوع و مقدار داروهایی که به بیمار داده میشود بستگی دارد. همه داروهای شیمی درمانی باعث ریزش کامل مو نمیشوند. برخی از آنها باعث نازک شدن مو میشوند، در حالی که برخی دیگر تاثیری بر مو نخواهند داشت.
۳. یبوست و اسهال
یبوست و اسهال از عوارض جانبی شایع هستند. برخی از داروهای شیمی درمانی، داروهای مسکن و داروهای ضد تهوع میتوانند باعث یبوست یا اسهال شوند. اگر عادات رودهای شما در طول درمان تغییر کرده است، با پزشک، داروساز یا پرستار خود صحبت کنید.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت cancercouncil
Some chemotherapy drugs, pain medicines and anti-nausea medicines can cause constipation or diarrhoea. If your bowel habits have changed during your treatment, talk to your doctor, pharmacist or nurse.
ترجمه فارسی:
برخی از داروهای شیمیدرمانی، مسکنها و داروهای ضد تهوع ممکن است باعث یبوست یا اسهال شوند. اگر در طول درمان، تغییراتی در عادات رودهای شما ایجاد شده است، با پزشک، داروساز یا پرستار خود مشورت کنید.
۴. زخم دهان
شیمی درمانی میتواند تاثیرات مختلفی بر دهان داشتهباشد که از جمله آنها میتوان به درد، خشکی دهان، عفونت، خونریزی لثه و زخم دهان بعد از شیمی درمانی اشاره کرد. خشکی دهان ممکن است منجر به افزایش خطر پوسیدگی دندان شود. برای کاهش خطر ایجاد زخم در دهان، معمولا برای بیماران دهانشویه تجویز میشود. در صورت ابتلا به عفونت دهانی، متخصص یا پرستار میتواند شما را در انتخاب دهانشویههای مناسب یا داروهای ضدعفونیکننده راهنمایی کند.
همچنین، توصیه میشود قبل از شروع شیمی درمانی برای معاینه به دندانپزشک خود مراجعه کنید. در صورتی که با هرگونه مشکل دهانی مواجه شدید، بهتر است فورا به پرستار شیمی درمانی یا تیم درمان خود اطلاع دهید تا اقدامات لازم برای پیشگیری و درمان سریع انجام شود.
۵. خستگی
در طول درمان شیمی درمانی ممکن است احساس خستگی شدید داشتهباشید. این نوع خستگی که به دلیل سرطان ایجاد میشود، خستگی مفرط است و با استراحت یا خواب بهبود نمییابد. این عارضه جانبی بسیار شایع در درمان سرطان سینه است و ممکن است بیمار را از نظر جسمی و روحی تحت تاثیر قرار دهد. اگر از خستگی رنج میبرید، بهتر است موضوع را با تیم درمانی خود در میان بگذارید تا آنها بتوانند راهنمایی مناسب را ارائه دهند.
میخوای بدونی عوارض شیمی درمانی چه زمانی رفع میشه؟
از متخصص راهنمایی بگیر.
۶. تغییرات پوست و ناخن
شیمی درمانی میتواند باعث تغییراتی در ظاهر ناخنهای انگشتان دست و پا شود؛ مانند تغییر در رنگ یا بافت ناخنها که ممکن است به صورت برجستگیهای کوچک ظاهر شوند. ناخنها همچنین میتوانند شکنندهتر شده و دچار ترک خوردگی شوند. گاهی اوقات ناخن از بستر خود بلند شده و ممکن است بیفتد، اما خوشبختانه ناخنها دوباره رشد میکنند.
۷. افزایش خطر ابتلا به عفونت
شیمی درمانی ممکن است منجر به کاهش تعداد گلبولهای سفید خون شود که به آن نوتروپنی گفته میشود. کاهش گلبولهای سفید میتواند خطر ابتلا به عفونتها را افزایش دهد. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است داروهایی به نام فاکتورهای رشد تجویز کند تا به بدن کمک کند گلبولهای سفید بیشتری تولید کند و خطر ابتلا به عفونت کاهش یابد.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت breastcancernow
Pain, redness, discolouration or swelling can occur where the needle has been inserted or anywhere along the vein. Tell your chemotherapy nurse immediately if you have pain, stinging or a burning sensation around the cannula (small plastic tube) while the drug is being given.
ترجمه فارسی:
درد، قرمزی، تغییر رنگ یا تورم ممکن است در جایی که سوزن وارد شده است یا هر جایی در امتداد رگ ایجاد شود. اگر در حین تجویز دارو، در اطراف کانول (لوله پلاستیکی کوچک) دچار درد، سوزش یا احساس سوزش شدید، بلافاصله به پرستار شیمی درمانی خود اطلاع دهید.
۸. آسیب عصبی (نوروپاتی)
نوروپاتی محیطی یکی از عوارض شایع و گاهی پایدار شیمی درمانی است. به ویژه در رژیمهای درمانی مبتنی بر تاکسان که در درمان سرطان سینه استفاده میشود. این عارضه معمولا با علائمی مانند بیحسی، سوزنسوزن شدن، درد و ضعف در دستها و پاها همراه است که بر کیفیت زندگی و انجام فعالیتهای روزانه تاثیر میگذارد. برخی از این علائم ممکن است پس از پایان درمان بهبود یابند اما در برخی بیماران نوروپاتی به صورت طولانیمدت باقی میماند.
۹. از دست دادن اشتها
از دست دادن اشتها یکی از عوارض رایج در برخی از انواع سرطانها و درمانها است. این وضعیت میتواند منجر به کاهش وزن، ضعف و مشکلات دیگری شود که تحمل درمان را دشوارتر میکند. گاهی اوقات افراد برای مدت کوتاهی اشتهای خود را از دست میدهند. اما در برخی موارد، این مشکل برای روزها یا حتی هفتهها ادامه داشته و تاثیرات جدی بر روند درمان میگذارد.
۱۰. حالت تهوع و استفراغ
یکی از عوارض شیمی درمانی سرطان پستان حالت تهوع و استفراغ است که در ساعات یا روزهای پس از درمان رخ میدهد. این حالت به نوع و دوز داروهای شیمی درمانی که مصرف میکنید بستگی دارد و معمولا قابل کنترل است. برخی افراد بلافاصله پس از شیمی درمانی احساس بیماری میکنند، در حالی که برای دیگران ممکن است این وضعیت چند روز طول بکشد. افرادی که به طور طبیعی مستعد بیماریهای مسافرتی یا تهوع صبحگاهی در بارداری هستند، بیشتر ممکن است از این مشکل رنج ببرند.
دکتر باتجربه برای درمان سرطان سینه اینجاست، فقط یک کلیک تا نوبت.
عوارض بلند مدت شیمی درمانی در سرطان پستان
برای برخی از افراد، عوارض جانبی شیمی درمانی ممکن است پس از پایان درمان همچنان ادامه یابد یا حتی ماهها و سالها بعد بروز کند. برخی داروهای شیمی درمانی میتوانند باعث مشکلات قلبی یا ریوی شوند یا حتی خطر ابتلا به سرطان دیگری را در آینده افزایش دهند. البته این عوارض دیررس نادر هستند و پزشک در مورد مزایای درمان سرطان سینه با شیمی درمانی در مقایسه با خطر بروز این عوارض با بیمار صحبت میکند.
بعضی از انواع عوارض بلند مدت شیمی درمانی سرطان سینه عبارتند از:
- آسیب قلبی
- پوکی استخوان
- سرطان خون
- ناباروری
۱. آسیب قلبی
برخی داروهای شیمیدرمانی میتوانند به عضله قلب آسیب وارد کرده و خطر نارسایی قلبی یا کاهش عملکرد پمپاژی قلب را افزایش دهند. این آسیب ممکن است طی درمان یا ماهها تا سالها بعد ایجاد شود. به همین دلیل، بیمارانی که این داروها را دریافت میکنند معمولا تحت بررسی منظم با اکوکاردیوگرافی قرار میگیرند تا هرگونه تغییر عملکرد قلبی زود تشخیص داده شود و اقدامات پیشگیرانه انجام گیرد.
۲. پوکی استخوان
شیمیدرمانی با ایجاد یائسگی زودرس یا اختلال در عملکرد تخمدانها، ممکن است سطح استروژن را کاهش دهد؛ هورمونی که برای حفظ تراکم و استحکام استخوان ضروری است. کاهش استروژن، سرعت تخریب استخوان را بالا برده و خطر استئوپنی و پوکی استخوان و در نتیجه شکستگیهای خودبهخودی را افزایش میدهد.
۴.۷ (۶۵۳ نظر)۴.۹ (۵۷۷ نظر)۴.۷ (۵۷۲ نظر)۴.۸ (۴۷۲ نظر)۴.۷ (۳۹۲ نظر)۵ (۳۳۸ نظر)۳. سرطان خون
در موارد نادر، برخی داروهای شیمیدرمانی با آسیب به DNA سلولهای خونساز مغز استخوان میتوانند خطر بروز سرطان خون ثانویه، مانند لوسمی میلوئیدی حاد یا سندرمهای میلودیسپلاستیک، را افزایش دهند. این عارضه معمولا چند سال پس از اتمام درمان ظاهر میشود و شیوع آن پایین است.
۴. ناباروری
شیمی درمانی ممکن است به فولیکولهای تخمدان آسیب برساند و ذخیره تخمدانی را کاهش دهد، در نتیجه چرخه قاعدگی نامنظم، آمنوره یا یائسگی زودرس ایجاد شود. شدت این اثر به نوع دارو، دوز تجمعی و سن بیمار بستگی دارد؛ هرچه سن بالاتر باشد احتمال برگشت قاعدگی کمتر است. شیمیدرمانی میتواند باروری آینده را تهدید کند، بنابراین مشاوره باروری، فریز تخمک یا جنین پیش از شروع درمان و پایش هورمونی در ادامه مسیر کمککننده است.
عوارض شیمی درمانی سرطان سینه از جلسه چندم شروع می شود؟
عوارض شیمی درمانی سرطان سینه معمولا از همان جلسات اول ظاهر میشوند اما زمان شروع آنها در هر فرد متفاوت است. بعضیها طی چند ساعت یا چند روز بعد از اولین جلسه دچار تهوع، خستگی یا سردرد میشوند و بعضی دیگر بعد از جلسه دوم یا سوم متوجه ریزش مو، تغییر اشتها یا یبوست میشوند. شدت و زمان بروز عوارض به نوع دارو، دوز، فاصله بین جلسات و وضعیت عمومی بدن بستگی دارد. هر علامت آزاردهندهای را از همان ابتدا با تیم درمانی در میان بگذارید تا بهتر قابلمدیریت باشند.
نتیجه گیری
عوارض شیمی درمانی سرطان سینه بخشی از مسیر درمان سرطان سینه هستند اما قرار نیست شما آنها را به تنهایی تحمل کنید. بسیاری از این عوارض موقتی و قابلکنترلاند و با تنظیم دوز دارو، تجویز داروهای کمکی و تغییرات سبک زندگی میتوان آنها را کاهش داد. اما در صورتیکه تب بالای ۳۸ درجه، لرز، تنگی نفس، درد شدید سینه یا شکم، خونریزی غیرعادی، زخمهای دهانی شدید، یا تهوع و استفراغی داشتید که اجازه خوردن و نوشیدن نمیداد، باید فورا به پزشک متخصص انکولوژی یا اورژانس مراجعه کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
باعرض سلام وخسته نباشیدمادربنده دچارسرطان سینه هستن چهارماه پیش جراحی کردن والان شیمی درمانی میشن ازجلسه دوم کمردردشدیدگرفتن علتش چیه باتشکر
سلام، کمردرد شدید بعد از شروع شیمیدرمانی ممکن است به دلایل مختلفی از جمله اثرات جانبی داروها، ضعف عضلات، یا مشکلات استخوانی مرتبط با سرطان باشد. همچنین گاهی شیمیدرمانی میتواند باعث التهاب یا عفونت شود که درد ایجاد میکند. بهتر است هر چه سریعتر این موضوع را به پزشک معالج اطلاع دهید تا بررسیهای لازم انجام شود و درمان مناسب برای کاهش درد و مراقبت بهتر آغاز گردد.