همه آنچه از بی ام ای باید بدانید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

بی ام ای (BMI) شاخص توده بدنی است که با تقسیم وزن برحسب کیلوگرم بر قد به متر به توان ۲ به‌دست می‌آید. این شاخص، روش غربالگری ساده و کم هزینه‌ای برای محاسبه کمبود وزن، وزن مناسب، اضافه وزن و چاقی است. حاصل bmi مستقیما میزان چربی بدن را اندازه نمی‌زند، بلکه به تناسب با متابولیک بدن و بیماری‌های مختلف تغییر می‌کند. بی ام ای بیشتر شاخص محاسبه چربی کل بدن است و هرچقدر این عدد بالاتر باشد، میزان چربی کل بدن فرد هم بیشتر است. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با بی ام ای، کاربردها و نحوه محاسبه آن بیشتر آشنا شوید. اگر BMI شما بالا است، باید با دکتر تغذیه مشورت کرده و در رژیم غذایی خود تغییر ایجاد کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با متخصص تغذیه در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشکان وجود دارد.

بی ام ای چیست؟

بی ام آی (BMI) یا شاخص توده بدنی، شاخصی برای محاسبه وزن بدن بر اساس قد است. درواقع، بی ام ای بیشتر شاخص محاسبه چربی کل بدن است و هرچقدر این عدد بالاتر باشد، میزان چربی کل بدن فرد هم بیشتر می‌شود. به‌عبارت دیگر، این شاخص به‌عنوان ابزار غربالگری پزشکی برای محاسبه نسبت قد به وزن فرد جهت برآورد میزان چربی استفاده می‌شود؛ به‌این ترتیب که وزن برحسب کیلوگرم تقسیم بر مربع قد برحسب متر می‌شود. البته یادتان باشد که bmi برای تشخیص سلامتی نیست و صرفا ابزاری برای ارزیابی وضعیت سلامت و خطراتی است که ممکن است فرد را تهدید کنند.

وقتی میزان چربی بدن زیاد باشد، احتمال بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع ۲ هم بالا می‌رود. چربی پایین هم به سوءتغذیه برمی‌گردد. اما زمانی که چربی به اندازه کافی باشد، بدن می‌تواند ویتامین و مواد معدنی را به‌خوبی جذب کند. به‌علاوه اینکه، انرژی کافی مورد نیاز بدن را تامین کرده، دمای بدن را متعادل نگه می‌دارد و از اندام‌ها محافظت می‌کند.

بی ام ای چه کاربردی دارد؟

برخی از کاربردهای متداول بی ام ای عبارتند از:

• محاسبه شاخص چربی، اندازه گیری وزن و چاقی بدن
• ارزیابی وضعیت وزنی
• کمک به تشخیص بیماری‌ها (افراد با BMI بیش از حد بالا ممکن است مستعد بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی عروقی، دیابت نوع ۲، برخی از سرطان‌ها و مشکلات مرتبط با استخوان و مفاصل باشند.)
• راهنمای تغذیه و ورزش
• مانیتورینگ تغییرات وزنی

تشخیص وزن

تشخیص وضعیت وزن با استفاده از BMI کمک می‌کند تا در یکی از دسته‌های مشخصی از وضعیت وزن قرار بگیرید، اما باید توجه داشت که این تشخیص تنها براساس قد و وزن ارائه می‌شود و عوامل دیگری مانند ترکیب بدن، سن، جنسیت و سلامت عمومی فرد درنظر گرفته نمی‌شوند. برای تشخیص وزن با کمک شاخص bmi، وزن بر حسب کیلوگرم را تقسیم بر قد برحسب متر به توان ۲ بکنید. در ادامه نحوه تفسیر عدد بدست‌ آمده را آورده‌ایم.

غربالگری سلامت

غربالگری سلامت و بی ام ای  ابزارهای ارزیابی وضعیت سلامت و وزن افراد هستند. این غربالگری از طریق شاخص توده بدنی، به شناسایی مشکلات وزنی مرتبط با سلامت کمک کرده و وضعیت سلامت را در افراد در معرض بیماری ارزیابی می‌کند.

طبقه بندی شاخص توده بدنی

بعد از محاسبه بی ام ای، می‌توانید عدد بدست آمده را براساس طبقه بندی شاخص توده بدنی در جدول زیر تفسیر کنید:

‏چگونه بی ام ای رو محاسبه کنیم؟

برای محاسبه بی ام ای باید وزن فرد برحسب کیلوگرم تقسیم بر مربع قد به متر شود. در بیشتر افراد، این عدد BMI نشان‌دهنده میزان چربی بدن است؛ یعنی هرچقدر این عدد بزرگ‌تر باشد، بدن چربی بیشتری دارد. البته این موضوع در برخی موارد مصداق ندارد. به‌علاوه اینکه، شاخص توده بدنی به تنهایی نمی‌تواند نشان‌دهنده سلامت بدن باشد.

نمی‌دونی وزنت مناسبه یا نه؟

از دکتر مشاوره بگیر تا بررسیت کنه.

دکتر تغذیه آنلاینمشاور تغذیه

بی ام ای برای بزرگسالان

بی ام ای برای بزرگسالان و افراد میان‌سال اگر کمتر از ۱۸.۵ باشد، یعنی فرد کمبود وزن شدید دارد و احتمالا از سوءتغذیه رنج می‌برد. عدد بین بازه ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ برای بزرگسالان، محدوده سالم است و بیشتر از این نشانه اضافه وزن خواهد بود. 

بی ام ای برای زنان

محاسبه بی ام ای برای زنان و مردان تفاوتی نمی‌کند، به‌عبارت دیگر، جنسیت تاثیری روی شاخص bmi ندارد. مگر برای محاسبه بی ام ای کودکان و نوجوانان که جنسیت هم لحاظ می‌شود. بنابراین محدوده بی ام ای برای زنان همانند تفسیر این شاخص برای مردان است. زنان با بی ام ای کمتر از ۱۸.۵ از کمبود وزن و سوءتغذیه رنج می‌برند و زنان با عدد بالاتر از ۳۰ در معرض خطر جدی بیماری‌های ناشی از چاقی قرار دارند. بازه متعادل و نرمال بی ام ای برای زنان بین ۲۵ تا ۲۹.۹ است.

بی ام ای برای مردان

محدوده بی ام ای برای مردان دقیقا همانند عدد شاخص توده بدنی زنان تعیین می‌شود. یعنی عدد کمتر از ۱۸.۵ به منزله کمبود وزن برای مردان تلقی می‌شود، و عدد بالاتر از ۳۰ هم نشانه چاقی مفرط است. محدوده ایده‌آل بی ام ای برای مردان بین ۲۵ تا ۲۹.۹ است.

بی ام ای برای سالمندان

براساس نتایج مطالعات، بهترین محدوده بی ام ای برای سالمندان بین ۳۱ تا ۳۲ برای زنان و بین ۲۷ تا ۲۸ برای سالمندان مرد است.

بی ام ای برای کودکان و نوجوانان

در محاسبه شاخص توده بدنی برای کودکان و نوجوانان، جنسیت هم لحاظ می‌شود. محدوده bmi کمتر از ۱۸.۵ در کودکان و نوجوانان، نشانه کمبود وزن است. کودکان و نوجوانانی که عدد بی ام ای آن‌ها بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ است، در محدوده سنی ایده‌آل قرار دارند و بازه ۲۵ تا ۲۹.۹ در کودکان و نوجوانان به منزله مرحله پیش چاقی است. اگر عدد بی ام ای برای کودکان و نوجوانان بین ۳۰ تا ۳۴.۹ باشد، یعنی فرد دچار چاقی نوع یک است و در بازه ۳۵ تا ۳۹.۹ از چاقی نوع دو رنج می‌برند؛ و درنهایت، محدوده BMI بیشتر از ۴۰ در کودکان و نوجوانان به منزله چاقی شدید و اضافه وزن مفرط است.

‏محدودیت های بی ام ای

فاکتورهایی مانند سن، جنسیت، نژاد و توده عضلانی روی رابطه بین شاخص توده بدنی و چربی بدن تاثیر می‌گذارند. این شاخص، تفاوتی بین چربی اضافی، عضلات یا جرم استخوان قائل نمی‌شود، به‌علاوه اینکه هیچ اشاره‌ای هم به توزیع چربی در افراد ندارد.

روش افزایش بی ام ای

مصرف غذاهایی با کالری بالا و سرشار از مواد مغذی مانند آووکادو، ماست، شیر، سالمون، ماهی تن، مغز، دانه‌ها، لوبیا، برنج قهوه‌ای، نخود فرنگی، گرانولا، موز، برگه زردآلو و سیب‌زمینی شیرین در رژیم غذایی، یکی از روش‌های افزایش بی ام ای است. باید بهترین رژیم غذایی برای افزایش وزن را از متخصص حرفه‌ای دریافت کنید. برخی راهکارهای افزایش BMI عبارتند از:

• مصرف کالری سالم بیشتر: برای افزایش وزن، باید مصرف کالری روزانه خود را افزایش دهید. این بدان معناست که باید بیشتر از مقدار کالری‌هایی که بدن برای حفظ وزن کنونی خود نیاز دارد، مصرف کنید. برای محاسبه مقدار کالری مورد نیازتان، با متخصص تغذیه مشورت کنید.
• انجام تمرینات ورزشی عضله‌سازی و تقویت عضلات: به جای تمرکز بر افزایش چربی، تمرکز خود را روی تقویت و ساخت عضلات بگذارید. برای این منظور، تمرینات مقاومتی مانند وزنه‌برداری، تمرینات با وزن بدن و کارهای مرتبط را انجام دهید. تمرینات مقاومتی کمک می‌کنند افزایش حجم عضلات و وزن داشته باشید.
• تغذیه متعادل: حین افزایش وزن، تغذیه متعادل و غنی از مواد مغذی بسیار مهم است. باید از تنوع غذایی بالا، شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، منابع پروتئینی مانند گوشت، ماهی، سبزیجات، لبنیات و روغن‌های سالم مانند روغن زیتون استفاده کنید. مصرف این غذاها با حفظ سلامت بدن باعث افزایش وزن و بالا رفتن این شاخص می‌شود.
• تنظیم وعده‌های غذایی: بهتر است وعده‌های غذایی خود را به صورت منظم و مرتب در طول روز مصرف کرده و تغذیه‌ منظم را رعایت کنید. میان‌‌وعده‌های سالم در برنامه بگنجانید و دفعات غذا خوردنتان را افزایش دهید.
• استفاده از مکمل‌های غذایی: درصورتی که با وعده‌های غذایی خود نمی‌توانید کالری و مواد مغذی کافی را دریافت کنید، با مشورت پزشک از مکمل‌های غذایی کمک بگیرید.
• مدیریت استرس: استرس و اضطراب می‌توانند باعث کاهش اشتها و کاهش مصرف کالری شوند. سعی کنید استرس خود را کاهش دهید و از روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا یا تمرینات تنفسی استفاده کنید.

می‌خوای شاخص توده بدنیت بالا بره؟ حتما با متخصص مشورت کن.

دکتر چاقی

روش های کاهش بی ام ای

اگر عدد BMI بدست آمده در محدوده خطر قرار گرفته است، باید به دنبال روش‌های کاهش بی ام ای باشید. با کم کردن میزان کالری مصرفی، وزنتان کم می‌شود. رژیم غذایی برای لاغری مانند فستینگ متناوب، ورزش و رژیم غذایی، مصرف پروتئین، حذف قند و شکر مصنوعی و نوشیدنی‌های گازدار از رژیم غذایی، مصرف فیبر زیاد، و خواب کافی می‌توانند شاخص توده بدنی را کاهش دهند. غذاهای کامل کمتر فراوری شده مانند غلات کامل و میوه را فراموش نکنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

شاخص توده بدنی (BMI) یک اندازه نسبی برای ارزیابی وضعیت وزن و توده بدن افراد است که بر اساس تناسب وزن و قد فرد محاسبه می‌شود و فرد را در دسته‌بندی‌های وزنی مانند کمبود وزن، وزن طبیعی، اضافه وزن و چاقی قرار می‌دهد. روش محاسبه بی ام ای بسیار ساده است و جنسیت برای بزرگسالان و سالمندان لحاظ نمی‌شود. اما برای محاسبه bmi کودکان و نوجوانان، جنسیت لحاظ می‌شود. وزن خود را به کیلوگرم و قد خود را به متر تبدیل کرده و سپس مقدار وزن را به مجذور قد تقسیم کنید.

این شاخص تنها یک اندازه نسبی است و توجهی به ترکیب بدن، سن و سلامت عمومی فرد ندارد. بنابراین، برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت وزن و سلامت، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید. در نهایت، باید توجه داشت که این عدد تنها یکی از فاکتورهای ارزیابی وضعیت وزن و توده بدن است و برای تشخیص دقیق‌تر وضعیت وزن و سلامت، نیاز به ارزیابی جامع‌تری از جمله ترکیب بدن، سلامت عمومی و سایر عوامل دارید. بنابراین، همیشه بهتر است با متخصصان مربوطه مشورت کنید تا راهنمایی لازم را دریافت کنید.

برای کاهش یا افزایش شاخص توده بدنی بهتر است با متخصص تغذیه مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره دکتر تغذیه آنلاین وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!