شقاق چیست؟ با عکس و بررسی روش های درمان آن

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

شقاق مقعدی یا فیشر، پارگی کوچکی در پوست اطراف مقعد است که باعث درد، سوزش و گاهی خونریزی هنگام دفع می‌شود. این مشکل بیشتر کسانی را درگیر می‌کند که یبوست مزمن دارند یا زمان دفع فشار زیادی به مقعد وارد می‌کنند. خانم‌ها در دوران بارداری یا بعد از زایمان بیشتر در معرض این عارضه قرار می‌گیرند. اما مردان و حتی کودکان هم ممکن است دچار شقاق شوند. کسی که با یبوست یا اسهال شدید و مداوم روبرو باشد، در معرض این آسیب قرار می‌گیرد.

شقاق مقعد یا فیشر چیست؟

شقاق یکی از بیماری‌های شایع دستگاه گوارش است. به این بیماری فیشر مقعد هم گفته می‌شود. در این عارضه پوست نازک و مرطوب اطراف مقعد (مخاط) دچار پارگی‌های کوچکی می‌شود. این عارضه می‌تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد. پارگی در این لایه نازک باعث می‌شود که عضله اطراف مقعد (اسفنکتر مقعدی) دیده شود. آسیب ناشی از شقاق باعث اسپاسم این عضله شده و در نتیجه بیماری پیشرفت می‌کند.

اسپاسم عضله اسفنکتر مقعدی باعث درد شده و روند بهبودی را کاهش می‌دهد. معمولا این بیماری جدی نیست. اما گاهی ممکن است با روش‌های معمول درمان نشود. در بیشتر مواقع شقاق با نرم‌شدن مدفوع و مسکن‌های ضد درد بهبود پیدا می‌کند.

تفاوت فیشر و هموروئید چیست؟

شقاق و هموروئید هر دو مشکلات ناحیه مقعد هستند اما با هم فرق دارند.شقاق مقعدی یا فیشر، پارگی کوچکی در دیواره داخلی کانال مقعد است که باعث درد، سوزش و گاهی خونریزی هنگام دفع می‌شود. اما هموروئید یا بواسیر، به ورم یا التهاب رگ‌های خونی اطراف مقعد گفته می‌شود که ممکن است بدون درد باشد اما معمولا خونریزی دارد. شقاق بیشتر با درد شدید شروع می‌شود در صورتی‌که هموروئید ممکن است با حس سنگینی یا خارش همراه باشد. درمان این دو هم متفاوت است و باید دقیق تشخیص داده شود.

ویژگی	شقاق مقعدی (Anal Fissure)	هموروئید (Hemorrhoid)
نوع عارضه	پارگی یا ترک پوست ناحیه مقعد	ورم یا التهاب رگ‌های خونی
محل درگیری	دیواره داخلی مقعد	اطراف یا داخل کانال مقعد
درد	درد شدید و سوزش موقع دفع	ممکن است بدون درد یا همراه درد باشد
خونریزی	معمولا رگه خون روی مدفوع	خونریزی روشن در هنگام دفع
درمان اولیه	پماد، آب گرم، تغذیه مناسب	پماد، تغییر سبک زندگی

عکس بیماری شقاق مقعدی

در تصویر زیر می‌توانید عکس فیشر مقعدی با پارگی لایه نازک اطراف مقعد را مشاهده کنید. معمولا پزشک با مشاهده علائم ظاهری شقاق می‌تواند آن را تشخیص دهد.

انواع شقاق مقعدی کدام است؟

شقاق مقعدی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود: حاد، مزمن و مزمن پیشرفته. نوع حاد معمولا ناگهانی ایجاد می‌شود و با درد زیاد همراه است. اگر درمان شود، در مدت کوتاهی خوب می‌شود. اما اگر این ترک بیش از ۶ هفته طول بکشد یا عود کند، به آن شقاق مزمن گفته می‌شود. در نوع مزمن، ممکن است لبه‌های زخم ضخیم شوند یا یک توده کوچک در نزدیکی زخم دیده شود. درمان آن معمولا پیچیده‌تر است و گاهی نیاز به جراحی دارد.

فیشر مزمن چیست؟

فیشر مزمن زمانی اتفاق می‌افتد که شقاق مقعدی بیش از ۶ هفته طول بکشد یا بارها عود کند. در این حالت، زخم عمیق‌تر می‌شود، لبه‌های آن ضخیم می‌شوند. درد در این مرحله مداوم‌تر و شدیدتر است. درمان این نوع شقاق معمولا شامل استفاده از داروهای موضعی قوی‌تر، تزریق بوتاکس یا جراحی است. رسیدگی سریع به این مشکل، از پیشرفت آن جلوگیری می‌کند.

فیشر حاد

فیشر حاد، ترک کوچکی است که در سطح داخلی مقعد به‌صورت ناگهانی ایجاد می‌شود. این نوع شقاق معمولا با یبوست یا دفع مدفوع سفت به وجود می‌آید. درد شدید، سوزش و مقدار کمی خون روشن در هنگام دفع، از علائم اصلی آن است. در بیشتر موارد، با اصلاح رژیم غذایی، نوشیدن آب کافی، استفاده از پمادهای مناسب و نشستن در آب گرم می‌توان آن را به‌راحتی درمان کرد. اگر درمان نشود، ممکن است به فیشر مزمن تبدیل شود.

بیماری شقاق در زنان

زنان به‌دلایل فیزیولوژیکی و شرایط خاصی مانند بارداری، زایمان طبیعی یا تغییرات هورمونی، بیشتر از مردان در معرض شقاق مقعدی قرار می‌گیرند. فشارهای وارد شده هنگام زایمان یا یبوست دوران بارداری، از دلایل اصلی بروز این مشکل در خانم‌ها هستند. خانم‌ها باید به علائمی مانند درد زمان دفع، خون روشن روی مدفوع یا احساس سوزش در ناحیه مقعد توجه کنند. درمان سریع و توجه به تغذیه، می‌تواند از مزمن شدن آن جلوگیری کند.

بیماری شقاق در مردان

در مردان، شقاق مقعدی بیشتر به‌دلیل یبوست مزمن، نشستن طولانی‌مدت یا بلند کردن اجسام سنگین ایجاد می‌شود. همچنین در برخی موارد، انجام تمرین‌های سنگین ورزشی که به ناحیه لگن فشار وارد می‌کند، باعث بروز این ترک‌ها در مقعد می‌شود.

علائم شقاق یا فیشر چیست؟

مهم‌ترین علامت شقاق، درد تیز و سوزش‌دار هنگام دفع مدفوع است. این درد ممکن است تا چند ساعت بعد از دفع ادامه پیدا کند. در کنار درد، خون روشن روی دستمال توالت یا مدفوع دیده می‌شود. احساس سوزش، خارش و ناراحتی در ناحیه مقعد از دیگر نشانه‌های شایع این بیماری هستند. در نوع مزمن، ممکن است یک زائده کوچک گوشتی کنار مقعد ایجاد شود. اگر این علائم چند هفته ادامه پیدا کنند، باید حتما برای درمان اقدام شود.

از شایع‌ترین علائم شقاق مقعدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد هنگام اجابت مزاج (گاهی بسیار شدید می‌شود)
• درد بعد از اجابت مزاج که ممکن است تا چند ساعت طول بکشد.
• خون در مدفوع (خون روشن) یا روی دستمال بعد از تمیزکردن
• ترک‌های قابل‌مشاهده روی پوست اطراف مقعد
• توده کوچک روی پوست اطراف مقعد
• یبوست
• سوزش و خارش
• ترشحات بدبو
• ناراحتی هنگام ادرار

علت بوجود آمدن شقاق مقعدی چیست؟

یبوست مزمن و دفع مدفوع سفت، اصلی‌ترین دلیل ایجاد شقاق مقعدی هستند. زمانی که فشار زیادی به ناحیه مقعد وارد شود، پوست نازک این قسمت ترک برمی‌دارد. اسهال مزمن، بارداری، زایمان طبیعی، رابطه جنسی مقعدی مداوم و بیماری‌های التهابی روده مانند کرون هم از دلایل دیگر محسوب می‌شوند. نشستن طولانی‌مدت، کم‌تحرکی و رژیم غذایی کم‌فیبر نیز خطر ابتلا به این مشکل را بیشتر می‌کنند.

پارگی ناشی از شقاق شایع بوده و می‌تواند در هر سنی به‌ویژه افراد ۲۰ تا ۴۰ سال ایجاد شود. از علل شایع فیشر مقعد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یبوست مزمن و زور زدن هنگام اجابت مزاج
• دفع مدفوع بزرگ
• اسهال مزمن
• رابطه مقعدی
• واردکردن اجسام خارجی در مقعد
• زایمان
• بیماری کرون یا سایر بیماری‌های التهابی روده
• سرطان مقعد
• اچ‌آی‌وی
• بیماری سل
• سفلیس
• سفت‌شدن عضلات اسفنکتر مقعدی یا اسپاستیک
• جای زخم در ناحیه آنورکتال
• کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال
• سرطان خون
• بیماری‌های عفونی مانند سل
• بیماری‌های مقاربتی مانند سفلیس، سوزاک یا کلامیدیا

علائم شقاق مقعدی رو داری و نمی‌دونی چیکار کنی؟

همین حالا برای بررسی تخصصی نوبت بگیر.

پزشک متخصص گوارش

تشخیص شقاق یا فیشر مقعدی چگونه انجام میشود؟

پزشک برای تشخیص این بیماری در مورد علائم شما و سوابق پزشکی سوالاتی می‌کند. همچنین باید در مورد عادات اجابت مزاج اطلاعات کاملی در اختیار پزشک قرار دهید. معمولا با یک معاینه ساده پزشک می‌تواند فیشر مقعد را تشخیص دهد. شقاق با چشم غیرمسلح قابل تشخیص است.

گاهی ممکن است پزشک علاوه بر معاینه بصری برای تشخیص از معاینه رکتوم استفاده کند. پزشک از دستکش استفاده کرده و به انگشت خود روغن می‌مالد. سپس با انگشت ناهنجاری‌ها را لمس می‌کند. البته به دلیل دردناک بودن شقاق معمولا از این روش استفاده نمی‌شود.

پزشک همچنین برای تشخیص علت ایجاد شقاق مقعدی آزمایش‌هایی را تجویز می‌کند تا بیماری زمینه‌ای مشخص شود. تست‌های تشخیصی مانند آندوسکوپی، سیگمونیدوسکوپی یا کولونوسکوپی وضعیت دستگاه گوارش شما را بررسی می‌کنند.

درمان شقاق مقعدی چیست؟

درمان شقاق به شدت آن بستگی دارد. اگر در مراحل اولیه باشد، تغییر رژیم غذایی و افزایش مصرف فیبر و آب، در کنار پمادهای موضعی، می‌تواند زخم را ترمیم کند. نشستن در آب گرم چند بار در روز، به کاهش درد و بهبود گردش خون کمک می‌کند. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است کرم‌های قوی‌تر یا تزریق بوتاکس تجویز کند. اگر هیچ‌کدام از این روش‌ها مؤثر نباشند، جراحی به‌عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته می‌شود:

• افزایش مصرف فیبر (سبزیجات، میوه، غلات کامل)
• نوشیدن آب به مقدار کافی در طول روز
• استفاده از پمادهای موضعی مانند لیدوکائین یا نیتروگلیسیرین
• نشستن در وان آب گرم چند بار در روز
• پرهیز از زور زدن هنگام دفع
• تجویز کرم‌های خاص توسط پزشک
• تزریق بوتاکس
• جراحی (اسفنکتروتومی داخلی جانبی)

بهترین پماد برای شقاق مقعدی

برای درمان شقاق، پمادهایی که باعث کاهش درد، تسریع ترمیم زخم و بهبود گردش خون می‌شوند، بهترین گزینه هستند. پماد نیتروگلیسیرین یا دیلتازم موضعی، با شل کردن عضله داخلی مقعد، به کاهش درد و بهبود زخم کمک می‌کنند.

پماد تتراسایکلین بیشتر در مواردی استفاده می‌شود که پزشک احتمال عفونت مقعد از نوع باکتریایی بدهد. استفاده از وازلین هم به‌عنوان یک نرم‌کننده ساده، مانع از تحریک زخم حین دفع می‌شود. برای انتخاب بهترین پماد، مشاوره با پزشک ضروری است.

قرص برای درمان شقاق مقعدی

قرص‌ها معمولا برای کاهش درد، کاهش اسپاسم عضلات مقعد یا بهبود جریان خون استفاده می‌شوند. یکی از داروهای خوراکی رایج، دیلتازم خوراکی است که به شل شدن عضلات کمک می‌کند. برخی از پزشکان قرص‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن) را هم برای کاهش درد پیشنهاد می‌دهند. اگر مشکل به‌دلیل یبوست باشد، ملین‌های خوراکی یا مکمل‌های فیبر هم تجویز می‌شوند. تجویز قرص باید تحت نظر پزشک انجام شود تا با نوع شقاق هماهنگ باشد.

پزشک ممکن است هر یک از داروهای زیر را برای فیشر مقعد تجویز کند:

• نیتروگلیسیرین خارجی
• کرم‌های بی‌حس‌کننده موضعی
• تزریق سم بوتولینوم نوع A (بوتاکس)
• ملین‌ها
• داروهای مسکن

درمان بیرون زدگی شقاق با جراحی

اگر شقاق مزمن باشد یا علائم به‌قدری شدید باشد که داروهای مختلف کارساز نباشند، پزشک جراحی را پیشنهاد می‌دهد. برای جراحی از تکنیکی به نام اسفنکتروتومی داخلی جانبی استفاده می‌شود. در این جراحی بخشی از عضله اسفنکتر مقعد بریده شده تا اسپاسم و درد کاهش پیدا کند. معمولا بهترین روش درمان شقاق مزمن جراحی است.

این جراحی معمولا ساده بوده و در همان روز می‌توانید مرخص شوید. در بیشتر مواقع افراد بعد از ۲ تا ۴ هفته بهبود کامل پیدا می‌کنند.

متن انگلیسی:
Lateral internal sphincterotomy is the current surgical procedure of choice for anal fissure. The procedure can be performed with the patient under general or spinal anesthesia. When treating a chronic anal fissure, the surgeon may elect to perform a fissurectomy in conjunction with the lateral sphincterotomy.
ترجمه فارسی:
جراحی اسفنکتروتومی داخلی جانبی در حال حاضر روش انتخابی برای درمان شقاق مقعدی محسوب می‌شود. این عمل با بیهوشی عمومی یا بی‌حسی اسپاینال (نخاعی) انجام می‌شود. هنگام درمان شقاق مزمن، ممکن است جراح تصمیم بگیرد که فیشرکتومی (برداشتن بافت آسیب‌دیده) را همراه با اسفنکتروتومی انجام دهد تا روند بهبود بهتر و کامل‌تر باشد.

به نقل از سایت wirralsurgeon

عمل شقاق با لیزر

درمان شقاق مقعدی با لیزر به عنوان یک روش جراحی در موارد خاصی استفاده می‌شود اما روش‌های استاندارد مانند اسفنکتروتومی جانبی داخلی معمولا بیشتر توصیه می‌شوند.در این روش برای برش اطراف مقعد از لیزر استفاده می‌شود. بعد از جراحی هیچ بریدگی وجود نداشته و نیاز به بخیه نیست. با لیزر عضلات اسفنکتر سفت شده و فیشر مقعد زودتر بهبود پیدا می‌کند.

درمان شقاق مقعدی در خانه

چندین روش وجود دارد که می‌توان در خانه انجام داد. این اقدامات هم به درمان فیشر مقعد کمک کرده و هم از آن جلوگیری می‌کنند:

• اضافه‌کردن فیبر به رژیم غذایی: سعی کنید هر روز ۲۵ تا ۳۰ گرم فیبر مصرف کنید. فیبر باعث نرم شدن مدفوع و بهبود شقاق می‌شود. مواد غذایی مانند میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و غلات کامل سرشار از فیبر هستند.
• افزایش مصرف مایعات: مصرف مایعات را افزایش دهید تا از یبوست جلوگیری کنید.
• اجتناب از زور زدن هنگام اجابت مزاج: زور زدن باعث باز شدن پارگی‌های ترمیم شده یا ایجاد پارگی جدید می‌شود.
• خیس کردن شقاق در حمام: برای تسکین درد بعد از اجابت مزاج می‌توانید چند بار در روز داخل تشت آب گرم بنشینید. مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن نیز به کاهش درد کمک می‌کنند.

درمان شقاق مقعدی با عسل

عسل می‌توان خونریزی، درد و خارش را تا حدی کاهش دهد. اما طی تحقیقات انجام شده تاثیر آن کم بوده و بهتر است از روش‌های دیگری برای کاهش درد و خونریزی استفاده کرد.

درمان شقاق با روغن حیوانی

برای نرم شدن پوست اطراف مقعد و بازیابی حالت ارتجاعی عضلات مقعد می‌توان از روغن حیوانی استفاده کرد. این روغن به کاهش درد بعد از اجابت مزاج کمک می‌کند.

برای درمان شقاق چه بخوریم؟

تغذیه نقش مهمی در درمان شقاق دارد. باید غذاهایی مصرف شود که حرکات روده را روان کنند. میوه‌هایی مانند سیب، گلابی، انجیر، آلو و سبزیجات برگ‌سبز پرفیبر هستند و کمک زیادی به دفع نرم می‌کنند. مصرف غلات کامل، جو دوسر و حبوبات هم توصیه می‌شود. نوشیدن ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز، از ایجاد یبوست جلوگیری می‌کند. بهتر است غذاهای چرب، فست‌فود و نوشابه حذف شوند زیرا باعث تشدید یبوست می‌شوند.

جوش خوردن زخم شقاق

زخم شقاق با استراحت، تغذیه مناسب، مصرف پماد و رعایت بهداشت ناحیه مقعد به‌مرور شروع به ترمیم می‌کند. در ابتدا، با کاهن به کاهش درد بعد از اجابت مزاج کمک می‌کند.

برای درمان فیشر مقعدی، همین الان نوبت دکترتو رزرو کن.

دکتر جراحی شقاق

عوارض شقاق مقعدی چیست؟

اگر شقاق مقعدی درمان نشود، ممکن است تبدیل به شقاق مزمن شود. در این حالت، زخم عمیق‌تر می‌شود و درد آن شدیدتر خواهد شد. یکی از عوارض مهم، ایجاد زائده‌های گوشتی یا اسکار در ناحیه زخم است. این مشکل گاهی باعث تنگی کانال مقعد یا اختلال در اجابت مزاج می‌شود. گاهی ممکن است زخم عفونی شود اما عفونت در شقاق مقعدی معمولا نادر است.

همچنین، التهاب در ناحیه زخم ایجاد می‌شود که معمولا محدود به منطقه آسیب‌دیده است. هرچه درمان دیرتر شروع شود، احتمال نیاز به جراحی هم بیشتر می‌شود. اگر شقاق خودبه‌خود از بین نرود و برای درمان آن نیز اقداماتی انجام نشود، احتمال بروز عوارض زیر وجود دارد:

• اگر شقاق بیش از ۸ هفته ادامه داشته باشد، از نوع مزمن بوده و نیاز به اقدامات درمانی دارد. امکان عود مجدد آن نیز وجود دارد.
• اگر یک بار دچار فیشر مقعد شوید، احتمال ابتلای دوباره به آن افزایش پیدا می‌کند.
• در صورتی‌که شقاق مقعدی به عضله اسفنکتر مقعدی برسد، بهبود دشوارتر بوده و چرخه درد ایجاد می‌شود.

شقاق خطرناک است؟

در مراحل اولیه، شقاق مقعدی خطرناک نیست و با درمان ساده بهبود پیدا می‌کند. اما اگر درمان نشود و به مرحله مزمن برسد، ممکن است مشکلات بیشتری ایجاد کند. درد شدید، خونریزی مکرر، ایجاد توده‌های گوشتی یا حتی عفونت از عوارض شایع آن هستند. در موارد نادر، ممکن است زخم به‌قدری عمیق شود که نیاز به جراحی پیدا کند. پس اگر علائم ادامه‌دار شد، نباید آن را ساده گرفت و باید برای درمان اقدام کرد.

آیا شقاق باعث سرطان میشود؟

شقاق مقعدی به‌تنهایی باعث سرطان نمی‌شود. این بیماری یک پارگی ساده پوستی است که معمولا با التهاب یا یبوست همراه است و ارتباطی با رشد سلول‌های سرطانی ندارد. اما گاهی علائمی مانند خونریزی یا درد ممکن است مشابه بیماری‌های جدی‌تر از جمله سرطان مقعد باشند. به همین دلیل، اگر شقاق مزمن شود یا با علائم غیرمعمول همراه باشد، حتما باید توسط پزشک بررسی شود تا احتمال بیماری‌های دیگر رد شود.

پزشکان پیشنهادی

۵ (۱۲۶۸ نظر)

دکتر امیرحسین پورداود

تخصص جراحی عمومی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۹۴۶ نظر)

دکتر مریم فرهاد

تخصص جراحی عمومی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۴۸۰ نظر)

دکتر محسن کلاهدوزان

فوق تخصص جراحی قفسه سینه (جراحی توراکس)

نوبت بگیرید

۴.۹ (۴۶۷ نظر)

دکتر راضیه توکلی ریشهری

تخصص جراحی عمومی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۴۱۴ نظر)

دکتر زهرا حسینیان

تخصص جراحی عمومی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۳۲۲ نظر)

دکتر کامران دولتشاهی

تخصص جراحی عمومی

نوبت بگیرید

پیشگیری از شقاق مقعدی ممکن است؟

درمان‌های خانگی که برای شقاق استفاده می‌شود، می‌تواند به پیشگیری از آن هم کمک کند. برای پیشگیری از فیشر مقعد باید سبک زندگی خود را تغییر دهید. برخی اقدامات موثر عبارت‌اند از:

• مصرف فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
• هر روز به مقدار کافی مایعات مصرف کنید.
• در هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش کنید.

در نوزادان برای کاهش خطر ایجاد شقاق باید موارد زیر را رعایت کنید:

• پوشک نوزاد را مرتب عوض کنید.
• اگر نوزاد یبوست دارد، برای درمان به پزشک مراجعه کنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

شقاق یکی از بیماری‌های شایع گوارشی است. احتمال ابتلا به این بیماری با افزایش سن کمتر می‌شود. فیشر مقعد وضعیتی است که در آن لایه نازک اطراف مقعد پاره شده و درد ایجاد می‌کند. معمولا درد هنگام اجابت مزاج یا بعد از آن بیشتر می‌شود. گاهی ممکن است روی مدفوع خون روشنی را مشاهده کنید.

عواملی مانند یبوست، اسهال مزمن، رابطه جنسی مقعدی، زایمان، بیماری کرون و سرطان روده باعث ابتلا به این عارضه می‌شوند. برای کاهش درد شقاق باید یبوست درمان شود. اگر بیماری زمینه‌ای مانند بیماری کرون باعث ایجاد فیشر مقعد شده است، باید اقدامات لازم برای آن انجام شود. معمولا درمان‌های خانگی به بهبود شقاق کمک می‌کنند. اما گاهی لازم است دارو تجویز شده یا جراحی انجام شود.

اگر علائم بیش از دو هفته ادامه داشت یا درد شدید و خونریزی زیاد تجربه شد، باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. تشخیص درست و درمان به‌موقع، از عوارض جدی و مزمن شدن بیماری جلوگیری می‌کند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!