فهرست مطالب
زنان در سنین باروری ممکن است تغییرات بدنی و هورمونی متعددی را تجربه کنند که بسیاری از آن‌ها طبیعی هستند. اما گاهی این تغییرات می‌توانند نشان دهنده اختلالات جدی‌تری باشند که نیازمند بررسی و پیگیری پزشکی هستند. یکی از شایع‌ترین این اختلالات، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) است که می‌تواند روی تعادل هورمونی بدن و چرخه قاعدگی تاثیر بگذارد و سبب بروز علائم متعددی شود. شناخت دقیق‌تر علائم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند به تشخیص و درمان به موقع این عارضه کمک کند. پس اگر شما هم به این عارضه مبتلا هستید بهتر از طریق سامانه نوبت دهی و مشاوره آنلاین دکترتو با بهترین متخصصین زنان و مامایی در این باره مشورت کنید.
علائم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
سندرم تخمدان پلی کیستیک عارضه‌ای است که در آن عدم تعادل هورمونی باعث افزایش غیرطبیعی سطح آندروژن (هورمون مردانه) در بدن می‌شود. به خاطر این اتفاق، تخمدان‌ها قادر به آزاد کردن تخمک به صورت منظم نخواهند بود. عدم آزادسازی تخمک منجر به تجمع فولیکول‌های حاوی تخمک نابالغ در تخمدان خواهد شد. این فولیکول‌ها کیسه‌های کوچک و پر از مایعی هستند که به درستی رشد نکرده‌اند و فرد را در معرض علائم تخمدان پلی کیستیک قرار می‌دهند که در ادامه آن‌ها را در دو دسته‌ی علائم اصلی و علائم غیرمستقیم خواهید خواند.
علائم اصلی تخمدان پلی کیستیک
تخمدان پلی کیستیک ممکن است با طیف وسیعی از علائم همراه باشد که شدت این علائم در هر فردی متفاوت است. در ادامه، به رایج‌ترین نشانه‌هایی که می‌توانند به عنوان زنگ هشدار برای این اختلال در نظر گرفته شوند اشاره کرده‌ایم:
۱. اختلالات قاعدگی و پریود نامنظم
یکی از شایع‌ترین علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک، اختلالات قاعدگی و پریود نامنظم است. سطح بالای آندروژن در این زنان، می‌تواند در چرخه قاعدگی اختلال ایجاد کرده و مانع از تخمک‌گذاری شود. در این شرایط تخمک یا به بلوغ نمی‌رسد یا اصلا آزاد نمی‌شود. بدون تخمک‌گذاری، رحم هم سیگنال لازم برای ریزش دیواره داخلی خود و آغاز قاعدگی را دریافت نمی‌کند. در نتیجه، تنها درصد کمی از افراد مبتلا به این سندرم، قاعدگی ماهانه منظمی دارند. بیشتر آن‌ها، یا برای چندین ماه پریود نمی‌شوند یا هر دو ماه یک بار پریود می‌شوند.
علائم تخمدان پلی کیستیک کلافه‌ات کرده؟
برای ارزیابی سریع نوبت بگیر.
۲. افزایش وزن یا چاقی
افزایش وزن تدریجی و معمولاً در ناحیه شکم می‌تواند از نشانه های تخمدان پلی کیستیک باشد. این افزایش وزن می‌تواند ناشی از مقاومت به انسولین در زنان مبتلا به PCOS باشد. بسیاری از این افراد حتی با وجود رژیم غذایی و ورزش هم قادر به کاهش وزن نیستند. زنان مبتلا به این سندرم معمولا سطح بالاتری از هورمون انسولین دارند. انسولین یک هورمون دخیل در متابولیسم است که باعث افزایش وزن خصوصا در ناحیه مرکزی بدن یا شکم می‌شود.
۳. جوش و آکنه و سایر مشکلات پوستی
آکنه و پوست چرب که به علت افزایش سطح آندروژن و تاثیر آن روی افزایش تولید چربی (سبوم) در پوست رخ می‌دهد. سبوم معمولا مفید است و از خشکی پوست جلوگیری می‌کند، اما تولید زیاد آن می‌تواند منافذ پوست را مسدود کند و باعث بروز آکنه شود.
اگرچه جوش و آکنه یکی از برجسته‌ترین مشکلاتی است مبتلایان به این بیماری از آن رنج می‌برند، با این وجود سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند باعث بروز علائم متعددی در پوست شود، از جمله:
- سطح بالای انسولین در مبتلایان به تخمدان پلی کیستیک می‌تواند منجر به بیماری‌ای به نام آکانتوز نیگریکانس شود. در این بیماری، لایه‌های بالایی پوست تیره‌تر و ضخیم‌تر به نظر می‌رسند. این لکه‌ها اغلب در ناحیه پشت گردن، زیر بغل، زیر سینه‌ها و کشاله ران دیده می‌شوند.
- زائده‌های پوستی ممکن است در افراد با مقاومت به انسولین دیده شوند که در برخی بیماران PCOS نیز شایع است، اما این علامت اختصاصی PCOS نیست.
۴. رشد موی زائد (هیرسوتیسم)
هیرسوتیسم حالتی است که در آن زنان دچار رشد بیش از حد موهای زائد در بخش‌هایی از بدن می‌شوند که رشد مو در آن‌ها بیشتر در مردان دیده می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است موی زائد روی صورت، کمر، سینه (خصوصا اطراف نوک سینه‌ها)، شکم و ران‌ها رشد کند. این نوع موها از دیدگاه پزشکی “موی ترمینال” نام دارند، یعنی همان نوع مویی که روی پوست سر، ابروها و مژه‌ها رشد می‌کند و با موهای نازک و کرکی تفاوت دارد.
متن انگلیسی:
mayoclinic
“Common symptoms of PCOS include irregular periods, excess hair growth, acne, and obesity.”
ترجمه متن:
«علائم شایع سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل قاعدگی نامنظم، رویش موهای زائد، آکنه و چاقی است.»
۵. علائم هورمونی تخمدان پلی کیستیک
تغییرات هورمونی یک از مهم‌ترین خصوصیات این بیماری است. برخی از علائم هورمونی تخمدان پلی کیستیک شامل این مواردند:
- ریزش مو یکی از رایج‌ترین علائم هورمونی مرتبط با تخمدان پلی کیستیک است. در این شرایط زنان دچار نازک شدن مو، کم پشتی و ریزش مو به شکل پراکنده یا سکه‌ای می‌شوند. این ریزش مو با افزایش سن، خصوصا در میانسالی، شدت می‌یابد.
- تخمدان پلی کیستیک می‌تواند با اختلال در تخمک‌گذاری منظم، باعث کاهش باروری شود. این اختلال ناشی از عدم تعادل هورمونی است که بر رشد و آزادسازی تخمک تأثیر می‌گذارد.
علائم غیر مستقیم تخمدان پلی کیستیک
تخمدان پلی کیستیک می‌تواند به طور غیرمستقیم نیز سبب بروز علائمی شود که گاهی با علائم سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته می‌شوند. در اینجا به برخی از این علائم اشاره کرده‌ایم:
| علامت | شرح |
|---|---|
| مشکلات خواب | بسیاری از افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک علائمی همچون بی‌خوابی، خواب بی‌کیفیت و آپنه خواب را تجربه می‌کنند. آپنه خواب شامل قطع شدن نفس در خواب برای مدت کوتاه است. |
| خستگی | این افراد دچار خستگی مفرط و کمبود انرژی هستند که می‌تواند ناشی از مشکلات خواب باشد. |
| مشکلات روحی | ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند احتمال نوسانات خلقی، افسردگی و اضطراب را افزایش دهد. این تغییرات ممکن است ناشی از نوسانات هورمونی یا علائم ظاهری ناخوشایند مانند رشد موی ناخواسته باشند که تاثیرات روانی قابل توجهی روی فرد می‌گذارند. |
علل علائم تخمدان پلی کیستیک
اگر چه سندرم تخمدان پلی کیستیک به دلیل عدم تعادل هورمونی رخ می‌دهد، اما پزشکان هنوز موفق به کشف دلیل اصلی این عدم تعادل نشده‌اند. با این حال، چندین عامل وجود دارد که ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشند، از جمله:
۱. ژنتیک
به نظر می‌رسد که سندرم تخمدان پلی کیستیک با عوامل ژنتیکی مرتبط باشد. برخی از گزارشات نشان داده‌اند که اگر در خانواده‌تان سابقه ابتلا به این بیماری وجود داشته باشد، احتمال این که شما هم دچار آن شوید بسیار بالا خواهد بود.
۲. سطوح بالای انسولین
مقادیر بالای انسولین می‌تواند باعث تحریک تخمدان‌ها برای تولید بیش از حد هورمون‌های مردانه (آندروژن) شود. افزایش آندروژن، تعادل هورمونی را بر هم می‌زند و سبب بروز بسیاری از علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک می‌شود.
۳. التهاب مزمن
معمولا بدن در برابر آسیب یا عفونت واکنشی دفاعی به نام التهاب از خود نشان می‌دهد. حال در تخمدان پلی کیستیک، حتی بدون آسیب یا عفونت، این التهاب در سطح پایین اما به صورت مداوم و طولانی‌مدت وجود دارد. این التهاب مزمن می‌تواند تخمدان‌ها را تحریک کند و منجر به تولید آندروژن بیشتر و در نتیجه بروز علائم تخمدان پلی کیستیک شود.
تشخیص علائم تخمدان پلی کیستیک
برای تشخیص علت علائم تخمدان پلی کیستیک پزشک معمولا درباره سابقه پزشکی شما و علائمی که اخیرا تجربه کرده‌اید سوال می‌پرسد. سپس یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که احتمالا شامل معاینه لگن خواهد بود. برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک از آزمایش‌های تکمیلی زیر استفاده می‌کند:
۱. سونوگرافی
این آزمایش با استفاده از امواج صوتی، تصویری از اندام‌های تولید مثل تهیه می‌کند. با سونوگرافی، پزشک می‌تواند اندازه تخمدان‌ها را بررسی کند و ببیند آیا تعداد زیادی فولیکول کوچک در تخمدان‌ها وجود دارد یا نه.
۲. آزمایش خون
آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌ها و ارزیابی این که آیا بدن به میزان بالاتری از حد طبیعی آندروژن تولید می‌کند یا نه استفاده می‌شود. همچنین از طریق آزمایش خون می‌توان میزان قند خون و کلسترول را بررسی کرد زیرا این شاخص‌ها به تشخیص بهتر کمک می‌کنند.
راه های رهایی از علائم تخمدان پلی کیستیک
هیچ روش قطعی برای پیشگیری صددرصدی از PCOS وجود ندارد اما سبک زندگی سالم می‌تواند خطر بروز علائم و عوارض را کاهش دهد. برخی از درمان‌هایی که پزشکان برای رهایی از علائم تخمدان پلی کیستیک توصیه می‌کنند شامل این مواردند:
- تغییر سبک زندگی از جمله پیروی از یک رژیم غذایی سالم و انجام ورزش منظم، که نقش مهمی در کنترل علائم دارند.
- مصرف داروهای هورمونی همچون قرص‌های ضدبارداری که به تنظیم قاعدگی، کاهش آکنه و کنترل رشد موهای زائد کمک می‌کنند.
- داروهای ضد آندروژن که با مهار هورمون‌های مردانه (آندروژن) به کاهش علائمی نظیر موی زائد و آکنه کمک می‌کنند.
- متفورمین که با افزایش حساسیت بدن به انسولین، باعث کاهش تولید انسولین و آندروژن شده و به تنظیم قاعدگی و کاهش وزن کمک می‌کند.
- داروهایی همچون کلومیفن یا لتروزول که به تحریک تخمک‌گذاری کمک می‌کنند و شانس بارداری را در زنان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک افزایش می‌دهند.
متن انگلیسی:
hopkinsmedicine
Women with PCOS may be at higher risk for type 2 diabetes, high blood pressure, heart problems, and endometrial cancer.
ترجمه متن:
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، مشکلات قلبی و سرطان آندومتر قرار داشته باشند.
پیشگیری از علائم تخمدان پلی کیستیک
هیچ روش قطعی برای پیشگیری از تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد، اما می‌توان با انجام این اقدامات ساده، احتمال بروز این عارضه را کاهش داد:
- یک رژیم غذایی سالم و مغذی داشته باشید و مصرف مواد غذایی حاوی قند و چربی‌های ناسالم را کاهش دهید.
- سبک زندگی فعالی داشته باشید و روزانه حداقل ۳۰ دقیقه را به ورزش اختصاص دهید.
- از قرار دادن خود در موقعیت‌های استرس‌زا بپرهیزید و برای مقابله با استرس از تکنیک‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن استفاده کنید.
دنبال راه درمان علائم تخمدان پلی کیستیک هستی؟ مشاوره بگیر.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
تخمدان پلی کیستیک یک اختلال هورمونی است که عمدتا زنان را در سنین باروری درگیر می‌کند و می‌تواند تاثیرات قابل توجهی روی سلامت جسمی، روانی و قدرت باروری آن‌ها بگذارد. آگاهی از علائم تخمدان پلی کیستیک برای تمام زنان ضروری است، زیرا تشخیص و درمان به موقع، نقش مهمی در جلوگیری از عوارض بلندمدت آن دارد. رایج‌ترین علائم این عارضه شامل اختلال در چرخه قاعدگی، افزایش رشد موهای زائد، ریزش موی سر و افزایش وزن بی دلیل هستند. در صورت مشاهده این علائم به یک متخصص زنان و زایمان یا مامایی مراجعه کنید. این متخصصان پس از بررسی فیزیکی، انجام آزمایش خون یا سونوگرافی را توصیه می‌کنند تا روند درمان این عارضه سریع‌تر آغاز شود. شما می‌توانید از سامانه مشاوره آنلاین دکترتو بدین منظور کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!