تومور مغزی یک عارضه جدی و نگران‌کننده است که می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. اگر برایتان سوال شده که از کجا بفهمم تومور مغزی دارم، باید بدانید که این بیماری معمولا با علائمی نظیر سردردهای مکرر، عدم تعادل، مشکلات حافظه، تغییرات رفتاری و شخصیتی و غیره همراه است. زمانی که با این علائم به پزشک مراجعه می‌کنید، پزشک برای تشخیص دقیق، انجام یک سری آزمایش‌های تشخیصی را توصیه می‌کند. در ادامه به روش‌های رایج تشخیص تومور مغزی اشاره کرده‌ایم پس تا انتهای این مقاله از دکترتو با ما همراه باشید. شما می‌توانید از طریق سامانه نوبت دهی و مشاوره آنلاین دکترتو با بهترین متخصصین نورولوژی و جراح مغز و اعصاب در ارتباط باشید.
از کجا بفهمم تومور مغزی دارم؟
تشخیص تومور مغزی نیازمند ارزیابی تخصصی توسط یک پزشک حرفه‌ای است. در زمان ویزیت، پزشک معمولا در مورد سوابق زیر از شما سوال خواهد کرد:
- علائمی که می‌توانند نشانه‌ای از تومور مغزی یا نخاعی باشند.
- قرار گرفتن در معرض پرتوهای رادیواکتیو
- بیماری‌های ارثی
- مصرف داروهایی که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند.
- ابتلای شما یا خانواده‌تان به سایر انواع سرطان‌ها یا تومورها
پس از بررسی سوابق، پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. این معاینه شامل ارزیابی عصبی است که موارد زیر را در برمی‌گیرد:
- بررسی رفلکس‌ها، تعادل و هماهنگی حرکتی
- مهارت‌های حرکتی ظریف، مثل گرفتن اشیا در دست یا نوشتن
- قدرت عضلانی
- واکنش به درد
- آگاهی نسبت به محیط اطراف
- توانایی استدلال و به خاطر سپردن اطلاعات
- توانایی محاسبه و صحبت کردن
در ادامه، پزشک یک آزمایش بینایی (برای بررسی حرکت چشم‌ها و میدان دید) و همچنین یک آزمایش شنوایی (برای سنجش میزان توانایی در شنیدن صداها) را نیز انجام می‌دهد. در صورت وجود هر گونه علامت مشکوک، پزشک انجام آزمایش‌های تشخیصی و تخصصی زیر را تجویز می‌کند:
۱. تشخیص تومور مغزی از روی علائم
نمی‌توان تومور مغزی را تنها بر اساس علائم تشخیص داد، اما برخی از علائم می‌توانند به عنوان یک هشدار عمل کنند. در ادامه به علائمی اشاره کردیم که می‌توانند نشان دهنده وجود تومور مغزی باشند:
- سردردهای شدید و مکرر
- تشنج
- مشکلات تعادل و هماهنگی
- گزگز، بی‌حسی یا خشکی در یک طرف بدن
- اضطراب، افسردگی و سایر تغییرات روانی
- حالت تهوع و استفراغ بی‌دلیل
- مشکلات بینایی مانند تاری، دوبینی یا نابینایی
- گیجی، خواب‌آلودگی و خستگی مفرط
- سرگیجه یا از دست دادن هوشیاری
علائم تومور مغزی داری و نگرانی؟
تا دیر نشده نوبت بگیر.
۲. تومور مغزی در عکس ام آر آی
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یک روش پیشرفته برای تهیه تصاویر مقطعی و دقیق از مغز و ساختارهای اطراف آن است. این پروسه با استفاده از نیروهای مغناطیسی قوی و امواج فرکانس رادیویی انجام می‌شود و تصاویر حاصل از آن با کمک یک رایانه به عکس‌های سه بعدی تبدیل می‌شوند. به گفته بسیاری از پزشکان، ام آر آی مغز بهترین و دقیق‌ترین روش برای بررسی وجود تومور در مغز و نخاع محسوب می‌شود.
در طول MRI ممکن است ماده کنتراست به بدن تزریق شود تا نواحی غیرطبیعی در مغز با وضوح بیشتری نمایان شوند. در مرحله بعد، باید روی تخت مخصوصی دراز بکشید که به آرامی وارد یک دستگاه استوانه‌ای بزرگ می‌شود که از هر دو طرف باز است. این آزمایش کاملا بدون درد است، اما صدای بلند و فضای باریک دستگاه ممکن است در برخی از افراد منجر به اضطراب یا ترس از تنگنا شود. این پروسه معمولا بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد. تصاویر حاصل از آن نیز اغلب دقیق‌تر از تصاویر سی‌تی اسکن هستند. برخی دیگر از انواع MRI که می‌توانند در تشخیص تومور موثر باشند نیز شامل این مواردند:
| نوع ام آر آی | شرح |
|---|---|
| MRA (تصویربرداری آنژیوگرافی با رزونانس مغناطیسی) | ساختار رگ‌های خونی در مغز را نشان می‌دهد و برای برنامه‌ریزی جهت انجام جراحی بسیار کاربردی است. |
| MRS (ام آر اسپکتروسکوپی) | برخی از ویژگی‌های تومورهای مغزی که در MRI معمولی به خوبی دیده نمی‌شوند را نشان می‌دهد. این روش ممکن است برای تشخیص نوع احتمالی تومور نیز استفاده شود. |
| ام آر آی پرفیوژن | میزان جریان خون در بخش‌های مختلف مغز را نشان می‌دهد و می‌تواند اطلاعاتی درباره سرعت رشد تومور ارائه دهد. این پروسه همچنین در تعیین بهترین محل برای نمونه‌برداری (بیوپسی) مفید است. به‌علاوه پس از درمان برای بررسی یک ناحیه مشکوک و تشخیص تفاوت تومور و بافت زخم استفاده می‌شود. |
متن انگلیسی:
cancervic
Before having scans, tell the doctor if you have any allergies or have had a reaction to dyes or contrast during previous scans.
ترجمه متن:
قبل از انجام تصویربرداری، در صورتی که به هر ماده‌ای حساسیت دارید یا در گذشته به رنگ‌ها یا مواد کنتراست مورد استفاده در تصویربرداری واکنش داشته‌اید، حتما پزشک را در جریان قرار دهید.
۳. تشخیص تومور مغزی با سی تی اسکن
سی‌تی اسکن یا توموگرافی کامپیوتری (CT Scan) یکی از آزمایش‌های تصویربرداری است که با استفاده از اشعه ایکس و یک کامپیوتر، تصاویر دقیقی از ساختارهای داخلی نظیر جمجمه تهیه می‌کند. در صورتی که پزشک به وجود تومور مغزی مشکوک شود، ممکن است انجام سی‌تی اسکن مغز را خصوصا در شرایط زیر تجویز کند:
- زمانی که علائم به صورت ناگهانی ظاهر شده‌اند و نیاز فوری به بررسی ساختار مغز وجود دارد.
- اگر به هر دلیلی همچون داشتن پیس میکر (ضربان‌ساز قلب) یا سایر تجهیزات فلزی در بدن نتوانید MRI انجام دهید.
- هنگامی که پزشک بخواهد وضعیت سلامت استخوان‌های اطراف تومور را با دقت بیشتری بررسی کند، زیرا CT اسکن در نمایش بافت‌های سفت و استخوانی عملکرد بهتری نسبت به MRI دارد.
در برخی موارد قبل از شروع اسکن، یک ماده کنتراست به داخل رگ تزریق می‌شود تا وضوح و دقت تصاویر افزایش پیدا کند. این ماده ممکن است برای چند دقیقه باعث احساس گرما در سرتاسر بدن، طعم تلخ در دهان یا احساس نیاز فوری به دفع ادرار شود. البته همه این واکنش‌ها طبیعی و موقت هستند.
دستگاه سی‌تی اسکن بزرگ و به شکل یک حلقه باز یا دونات است. برای این آزمایش، باید روی یک تخت مخصوص دراز بکشید که به آرامی وارد دستگاه شده و از آن خارج می‌شود. آماده شدن برای اسکن ممکن است حدود ۳۰ دقیقه زمان ببرد، اما خود فرآیند تصویربرداری تنها حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و کاملا بدون درد است.
متن انگلیسی:
cancerresearchuk
You might also have a CT scan of your tummy (abdomen) and chest to check whether you have cancer anywhere else in your body.
ترجمه متن:
گاهی اوقات ممکن است سی‌تی اسکن شکم و قفسه سینه هم انجام شود تا مشخص شود که آیا سلول‌های سرطانی در سایر نقاط بدن هم وجود دارند یا نه.
۴. تومور مغزی در پت اسکن
برش‌نگاری با گسیل پوزیترون که به آن پت اسکن (PET scan) نیز گفته می‌شود، نوعی روش تصویربرداری است که می‌تواند برخی از تومورهای مغزی را شناسایی کند. در این پروسه، یک ماده رادیواکتیو (به نام تریسر) به داخل رگ تزریق می‌شود. تریسر از طریق جریان خون در بدن حرکت می‌کند و به سلول‌های تومور مغزی متصل می‌شود. این ماده باعث می‌شود که سلول‌های تومور در تصاویری که دستگاه PET تهیه می‌کند، به طور واضحی قابل مشاهده باشند.
در حقیقت سلول‌های تومور برخلاف سلول‌های سالم با سرعت بیشتری تقسیم و تکثیر می‌شوند و به همین دلیل مقدار بیشتری از تریسر را جذب می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود که تشخیص آن‌ها در پت اسکن آسان‌تر باشد.
نکته مهم در خصوص پت اسکن این است که بیشتر برای شناسایی تومورهایی با سرعت رشد بالا (همچون گلیوبلاستوما و برخی از انواع الیگودندروگلیوما) موثر است. در مقابل تومورهایی که رشد آهسته‌ای دارند (مانند تومورهای خوش‌خیم مغزی) ممکن است در پت اسکن قابل مشاهده نباشند، بنابراین این نوع اسکن برای آن‌ها کاربرد کمتری دارد.
۶. تومور مغزی در نوار مغزی
نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) آزمایشی است که فعالیت الکتریکی مغز را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش به طور مستقیم برای تشخیص تومور مغزی استفاده نمی‌شود و جزو روش‌های تشخیصی اصلی به شمار نمی‌رود. با این حال به خاطر اطلاعات خاصی که در خصوص مغز فراهم می‌کند می‌تواند به عنوان یک ابزار تکمیلی برای شناسایی مشکلات مرتبط با عملکرد مغز استفاده شود.
برای مثال، نوار مغز یکی از روش‌های اصلی در شناسایی تشنج و حملات صرع است. در صورتی که تومور مغزی باعث بروز این علائم غیرطبیعی شود، نوار مغز می‌تواند آن‌ها را ثبت کرده و پزشک را در جریان وجود مشکل قرار دهد. علاوه بر این، در برخی موارد تومورهای مغزی می‌توانند باعث اختلال در امواج مغزی در نقاط خاصی از مغز شوند. در چنین شرایطی، نوار مغز می‌تواند این تغییرات را نشان دهد و به شناسایی محل اختلال کمک کند.
۷. تومور مغزی در آزمایش خون
آزمایش خون نمی‌تواند به تنهایی رویکرد موثری برای تشخیص دقیق تومور مغزی در نظر گرفته شود. با این حال این آزمایش گاهی می‌تواند اطلاعات مهمی را در اختیار پزشک قرار دهد که به تکمیل اطلاعات به دست آمده از سایر آزمایش‌های پیشرفته و تخصصی، کمک می‌کنند. به طور کلی، آزمایش خون می‌تواند در زمینه‌های زیر مفید باشد:
- ارزیابی وضعیت کلی سلامتی بیمار و نحوه عملکرد ارگان‌های حیاتی بدن
- تشخیص وجود هر گونه عفونت یا بیماری التهابی که ممکن است علائم مشابهی با تومور مغزی داشته باشند
- بررسی عوارض درمان‌هایی مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی روی بدن و سیستم ایمنی
۸. نمونه برداری
بیوپسی یا نمونه برداری شامل برداشتن یک نمونه کوچک از بافت تومور مغزی و بررسی آن در آزمایشگاه و زیر میکروسکوپ است. این فرآیند به تشخیص دقیق نوع تومور و گرید آن کمک می‌کند. بیوپسی معمولا توسط یک جراح مغز و اعصاب و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. به این معنی که شما در طول این پروسه خواب هستید و هیچ دردی را حس نمی‌کنید. بیوپسی تومور مغزی دو روش اصلی دارد که تفاوت آن‌ها در شیوه نمونه‌برداری است:
- در روش اول، حین عمل جراحی برای برداشتن تومور، همزمان یک نمونه از تومور را خارج می‌کنند تا با بررسی دقیق، متوجه نوع و ویژگی‌های آن شوند.
- در روش بیوپسی استریوتاکتیک، پس از ایجاد یک سوراخ ریز در جمجمه، جراح با استفاده از سوزن‌های مخصوص و روش‌های تصویربرداری (نظیر MRI یا CT اسکن)، نمونه کوچکی از بافت تومور را خارج می‌کند. استفاده از این روش معمولا در شرایطی توصیه می‌شود که تومور در یک ناحیه حیاتی قرار گرفته باشد یا دسترسی به آن دشوار و خطرناک باشد.
احتیاج به نمونه برداری تومور داری و نگرانی؟ مشاوره بگیر.
تشخیص قطعی تومور مغزی
تشخیص قطعی تومور مغزی، نیازمند استفاده از یک یا ترکیبی از رویکردهای تشخیصی نام‌برده است. در حقیقت روش‌های تصویربرداری، وسعت تومور، محل و اندازه آن را نشان می‌دهند. در حالی که نمونه‌برداری (بیوپسی) نوع تومور و ماهیت سلول‌های آن را مشخص می‌کند. ترکیب این دو روش می‌تواند اطلاعات کاملی در خصوص تومور و ویژگی‌های خاص آن در اختیار پزشک قرار دهد و به ایجاد یک برنامه درمانی موثر و متناسب با شرایط بیمار کمک کند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
تشخیص دقیق و به موقع تومور مغزی، نقش بسیار مهمی در مدیریت و درمان موثر آن دارد. فرآیند تشخیص تومور مغزی شامل بررسی دقیق سوابق پزشکی، معاینه فیزیکی و انجام مجموعه‌ای از آزمایش‌های تصویربرداری و آزمایشگاهی است. یکی از پرسش‌های پرتکرار که در ذهن بسیاری از افراد شکل گرفته این است که «از کجا بفهمم تومور مغزی دارم». رسیدن به پاسخ به این پرسش تنها از طریق مراجعه به پزشک مغز و اعصاب یا جراح مغز و اعصاب و انجام آزمایش‌های تخصصی امکان‌پذیر است. با کمک این پروسه‌ها، تومور در مراحل اولیه، زمانی که هنوز کوچک و محدود است، شناسایی شده و به موقع درمان یا برداشته می‌شود. خوشبختانه شما می‌توانید از سامانه مشاوره آنلاین دکترتو حتی با مشاهده کوچکترین علائم اقدام به پرسش سوالات خود کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!