فهرست مطالب
تومور مغزی توده‌ای از سلول‌های غیرطبیعی است که به دلیل رشد کنترل نشده سلول‌ها در خود مغز (تومور اولیه) یا گسترش سرطان از سایر نقاط بدن به مغز (تومور ثانویه) ایجاد می‌شود. مغز، تمام اندام‌های بدن و فعالیت‌های آن‌ها را کنترل می‌کند؛ بنابراین، ایجاد تومور در هر ناحیه‌ای از مغز می‌تواند بسته به محل قرارگیری آن، عملکردهای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد. تومورهای مغزی انواع مختلفی دارند و می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند. برای تشخیص به موقع و مدیریت موثر این عارضه، آگاهی از علائم تومور مغزی ضروری است. شما می‌توانید از سامانه نوبت دهی و مشاوره آنلاین دکترتو به منظور ارتباط با متخصص نورولوژی یا جراح مغز و اعصاب کمک بگیرید.
علائم تومور مغزی چیست؟
تومورهای مغزی بسته به محل قرارگیری، اندازه، نوع، شدت و میزان پیشرفت، می‌توانند با علائم متعددی همراه باشند. برخی از بیماران ممکن است همه علائم تومور مغزی را تجربه کنند، درحالی‌که برخی دیگر تنها چند نشانه تومور مغزی را تجربه می‌کنند. در ادامه به برخی از رایج‌ترین علائم تومورهای مغزی پرداخته‌ایم:
متن انگلیسی:
barrowneuro
An estimated 1 million people in the U.S. are living with a brain tumor. Approximately 72 percent of all brain tumors are benign, while 28% are malignant.
ترجمه متن:
طبق تخمین‌ها حدود ۱ میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا با تومور مغزی زندگی می‌کنند. تقریبا ۷۲ درصد از تمامی تومورهای مغزی خوش‌خیم هستند، درحالی‌که ۲۸ درصد از آن‌ها بدخیم در نظر گرفته می‌شوند.
۱. اولین علائم تومور مغزی
علائم تومور مغزی معمولا به صورت تدریجی خود را نشان می‌دهند و در مراحل اولیه، ممکن است خفیف یا مشابه بیماری‌های دیگر به نظر برسند. به همین خاطر بسیاری از بیماران در ابتدا به آن‌ها بی‌توجهی می‌کنند یا این علائم را به مشکلاتی مانند استرس، میگرن یا خستگی نسبت می‌دهند. یکی از رایج‌ترین علایم تومور مغزی، سردردهای مداومی است که گاهی با درد در ناحیه چشم نیز همراه هستند. این گذشته، این بیماران اغلب احساس خستگی و ضعف عضلانی دارند و نمی‌توانند مثل قبل روی کار و مسائل زندگی‌شان تمرکز کنند.
۲. علائم تومور مغزی پشت سر
لوب‌های پس سری (اکسیپیتال) که در بخش پشتی مغز قرار دارند، نقش بسیار مهمی در کنترل بینایی ایفا می‌کنند. این ساختارهای شگفت‌انگیز مغز، مسئول پردازش اطلاعاتی هستند که از چشم‌ها دریافت می‌شوند و به ما این امکان را می‌دهند که جهان پیرامون‌مان را ببینیم و تفسیر کنیم. با این حال، زمانی که تومورهای مغزی در لوب‌های پس سری ایجاد می‌شوند، تعادل این سیستم پیچیده ممکن است دچار اختلال شود. در نتیجه فرد کاهش یا از دست دادن بینایی را تجربه می‌کند که می‌تواند موقت یا دائمی باشد.
۳. علائم تومور مغزی خوش خیم
اگر چه تومورهای خوش‌خیم و غیرسرطانی، رشد آهسته‌ای دارند؛ اما همچنان ممکن است سبب بروز برخی از علائم جدی شوند. این علائم ممکن است طی ماه‌ها یا سال‌ها به‌مرور بدتر شوند. علائم تومور مغزی خوش‌خیم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- سردردهایی که به‌مرور بدتر می‌شوند یا از بین نمی‌روند.
- تشنج
- حالت تهوع و استفراغ مداوم
- احساس خواب‌آلودگی، خستگی مزمن و سرگیجه
- تغییرات در بینایی، مانند تاری دید یا دوبینی
- تغییرات در رفتار یا شخصیت، مانند گیج شدن یا مشکلات در حافظه و تمرکز
- مشکلات در گفتار، حرکت یا تعادل
تومورهای خوش‌خیم در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان هستند؛ بنابراین برای جلوگیری از تبدیل شدن این علائم به عوارض دائمی، توجه به هر تغییر غیرمعمول اهمیت زیادی دارد.
فکر می‌کنی علائم تومور مغزی داری و نگرانی؟
برای بررسی نوبت بگیر.
۴. علائم تومور مغزی بدخیم
تومورهای بدخیم اغلب رشد سریعی دارند و به دلیل ماهیت تهاجمی و پیشرونده خود، از جمله خطرناک‌ترین انواع تومور به شمار می‌روند. این تومورها در مدت کوتاهی عملکرد بخش‌های مختلف مغز را مختل می‌کنند و در نتیجه، روی عملکرد ارگان‌های مختلف بدن تاثیر می‌گذارند. علائم تومورهای بدخیم مشابه به تومورهای خوش‌خیم هستند؛ اما سرعت بروز علائم و شدت آن‌ها در این تومور بیشتر است. برخی از علائم این نوع تومور شامل این مواردند:
- سردرد مقاوم به دارو
- کاهش مهارت‌های شناختی و افت عملکرد ذهنی
- نابینایی موقت یا دائمی
- افسردگی شدید که اغلب در اثر محدودیت‌های ناشی از تومور در زندگی روزمره ایجاد می‌شود.
- تشنج که در برخی از بیماران به طور مکرر اتفاق می‌افتد.
- ضعف عضلات یا فلج شدن یک سمت از بدن
- بی حس شدن یا گزگز صورت
- تغییر در شخصیت و رفتار
- اختلال در تعادل و مشکلات حرکتی
تشخیص و درمان زودهنگام این تومورها، در کنترل روند بیماری و جلوگیری از پیشروی آن ضروری است.
۵. علائم تومور مغزی در زنان
طبق گزارشات، زنانی که به تومورهای مغزی مبتلا هستند، علاوه بر علائم متداول تومور مغزی، ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کنند. به‌عنوان‌مثال این زنان اغلب با سردردهایی روبرو می‌شوند که خصوصا در ابتدای صبح شدت می‌گیرند و گاهی آن‌قدر شدید هستند که فرد را از خواب بیدار می‌کنند. تومورهای آدنوم هیپوفیز نیز با اختلال در عملکرد غده هیپوفیز، می‌توانند چرخه قاعدگی زنان را تحت تاثیر قرار دهند. از دیگر علائم این نوع تومور می‌توان به کاهش بینایی و تغییراتی در وزن بدن، سطح انرژی، احساس تشنگی و میزان دفع ادرار اشاره کرد. حتی در برخی موارد، زنان متوجه تغییر در سایز کفش خود می‌شوند که نشان دهنده تغییرات هورمونی ناشی از عملکرد غیرطبیعی غده هیپوفیز است.
۶. علائم تومور مغزی در اقایان
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، شیوع تومورهای مغزی بدخیم در مردان بیشتر از زنان است. این تومورها علاوه بر ایجاد علائم عمومی، ممکن است روی میل و رضایت جنسی مردان نیز تاثیر منفی بگذارند. به دلیل اثرات مستقیمی که این تومورها بر عملکرد مغز می‌گذارند، بسیاری از مردها در کنترل احساسات خود دچار مشکل می‌شوند و ممکن است با اختلالاتی در توانایی ذهنی، گفتار و حرکت نیز مواجه شوند.
۷. علائم تومور مغزی در جوانان
افراد جوان مبتلا به تومور مغزی معمولا به دلیل فشارهای جسمی و روانی ناشی از بیماری، دچار کاهش انگیزه و تغییرات خلقی شدید می‌شوند. این تغییرات می‌توانند روی روابط زناشویی یا شغلی این افراد نیز تاثیر منفی بگذارند. علاوه بر این، در برخی موارد نادر، این بیماران ممکن است حس بویایی یا چشایی خود را از دست دهند. در واقع، بسته به محل قرارگیری تومور، گاهی عملکرد حس بویایی یا چشایی دچار اختلال می‌شود.
۸. علائم تومور مغزی در نوجوانان
یک نشانه تومور مغزی در نوجوانان، گوشه‌گیری از اجتماع و کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره است. این نوجوانان اغلب افت تحصیلی یا تغییرات قابل توجه رفتاری را نیز تجربه می‌کنند. با این حال، از آنجایی که برخی از این علائم شبیه تغییرات طبیعی دوران بلوغ هستند، ممکن است در ابتدا نادیده گرفته شده یا با تغییرات نوجوانی اشتباه گرفته شوند.
۹. علائم تومور مغزی در کودکان
رشد تومور می‌تواند بخش‌های سالم مغز کودکان را تحت فشار قرار دهد یا مانع جریان طبیعی مایع مغزی نخاعی شود. پزشکان این وضعیت را «افزایش فشار درون جمجمه‌ای» می‌نامند که علاوه بر علائم معمول، می‌تواند علائم دیگری را نیز در کودکان ایجاد کند. برای مثال، کودکان ممکن است دچار تحریک‌پذیری شدید شوند یا علاقه‌شان را به فعالیت‌ها و چیزهایی که قبلا دوست داشتند از دست بدهند. خواب‌آلودگی و خستگی شدید و بی‌دلیل نیز از دیگر علائم رایج تومور مغزی کودکان هستند. این وضعیت می‌تواند تمرکز آن‌ها را کاهش دهد و در کودکانی که در سنین مدرسه هستند باعث افت چشمگیر عملکرد تحصیلی شود.
تومور مغزی همچنین ممکن است علائم دیگری مانند بی‌قراری، تغییر در شکل جمجمه، حرکات غیرعادی چشم، و مشکلاتی در تعادل یا راه رفتن را نیز ایجاد کند.
متن انگلیسی:
mayfieldclinic
Although brain tumors can occur at any age, they are most common in children 3 to 12 years old and in adults 40 to 70 years old.
ترجمه متن:
اگر چه تومورهای مغزی می‌توانند در هر سنی رخ دهند، اما شیوع آن‌ها در کودکان ۳ تا ۱۲ سال و بزرگسالان ۴۰ تا ۷۰ سال بیشتر است.
علل بروز علائم تومور مغزی
تومورهای مغزی زمانی به وجود می‌آیند که سرطان از نواحی دیگر بدن (مانند سینه یا ریه) به مغز گسترش یابد، یا سلول‌های داخل یا اطراف مغز دچار تغییرات غیرطبیعی در DNA خود شوند. در حقیقت DNA سلول شامل دستورالعمل‌هایی است که به سلول‌ها می‌گوید چه کاری انجام دهند، چه زمانی رشد کنند و چه زمانی بمیرند. زمانی که DNA دچار تغییر شده باشد سلول‌ها به سرعت رشد می‌کنند و برخلاف سلول‌های سالم که در یک چرخه طبیعی می‌میرند، به رشد و بقای خود ادامه می‌دهند. این سلول‌ها در نتیجه توده‌ای به نام تومور را تشکیل دهند.
با رشد تومور فضای داخل جمجمه محدودتر می‌شود و بافت‌های مغز تحت فشار قرار می‌گیرند. از آنجایی که مغز تمام فعالیت‌های حیاتی بدن را کنترل می‌کند، تحت فشار قرار گرفتن آن می‌تواند روی عملکرد تمام اندام‌ها تاثیر بگذارد و سبب بروز طیف گسترده‌ای از علائم جسمی و روانی شود.
تشخیص علت ایجاد علائم تومور مغزی
تشخیص دقیق نوع تومور، محل و اندازه حدودی آن، نقش بسیار مهمی در تدوین برنامه درمانی دارد. پزشکان برای این که علت ایجاد علائم تومور مغزی را مشخص کنند ممکن است یکی از آزمایش‌های زیر را تجویز کنند:
- سی‌تی اسکن (CT) که در آن از دوربین اشعه ایکس استفاده می‌شود. این دوربین در اطراف بدن می‌چرخد و تصاویر متعددی از جمجمه تهیه می‌کند. گاهی قبل از انجام این اسکن، یک رنگ مخصوص به نام ماده کنتراست به رگ تزریق می‌شود تا تومور بهتر دیده شود.
- ام آر آی (MRI) که از یک آهنربای قدرتمند، امواج رادیویی و کامپیوتر برای ایجاد تصاویری دقیق و با جزئیات از مغز استفاده می‌کند. تصاویر حاصل از ام آر آی مغز معمولا نسبت به سی‌تی اسکن نمای بهتری از برخی بخش‌های مغز ارائه می‌دهند. در این روش نیز ممکن است برای بهبود تصاویر، ماده کنتراست به جریان خون تزریق شود.
- پت اسکن (PET) که در آن نوعی گلوکز رادیواکتیو (شکر) به رگ تزریق می‌شود. سلول‌های سرطانی نسبت به سلول‌های طبیعی، گلوکز بیشتری مصرف می‌کنند. در این آزمایش نیز یک اسکنر چرخان، نواحی‌ای با مصرف بالای گلوکز را مشخص می‌کند.
- بیوپسی که در آن، بخش کوچکی از تومور، طی یک عمل جراحی و تحت بیهوشی عمومی برداشته می‌شود تا زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرد. این نمونه تهیه شده، اطلاعاتی درباره گرید تومور و ویژگی‌های آن ارائه می‌دهد.
علائم تومور مغزی در ازمایش خون
اگر چه آزمایش خون نمی‌تواند وجود تومور مغزی را تایید کند، اما بخش مهمی از روند تشخیص و ارزیابی وضعیت بیمار محسوب می‌شود. این آزمایش گاهی قبل از شروع درمان‌های تومور مغزی انجام می‌شود تا اطلاعات مفیدی را در اختیار تیم پزشکی قرار دهد، از جمله:
- وضعیت کلی سلامت فرد
- رد سایر بیماری‌ها با علائم مشابه، مانند عفونت‌ها یا اختلالات متابولیک
- ارزیابی عملکرد اندام‌هایی مانند کبد و کلیه‌ها
- بررسی اثرات درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی بر بدن
می‌خوای از آزمایش خون برای فهمیدن تومور مغزی کمک بگیری؟ مشاوره بگیر.
مدت زمان بروز علائم تومور مغزی
این که علایم تومور مغزی در عرض چه مدت زمانی خود را نشان می‌دهند، بسته به نوع تومور متفاوت است. به‌عنوان‌مثال تومورهای مننژیوم ممکن است سال‌ها بدون ایجاد مشکل و بدون تغییر اندازه باقی بمانند. علائم این تومورها ممکن است به صورت تدریجی و طی ماه‌ها یا حتی سال‌ها ظاهر شوند.
در مقابل انواع دیگر تومورهای مغزی (خصوصا تومورهای بدخیم) به طور مداوم به رشد خود ادامه می‌دهند و در صورت عدم درمان، علائم آن‌ها به‌مرور شدیدتر می‌شود. زمان بروز علائم این تومورها نیز می‌تواند از چند هفته تا چند ماه متغیر باشد.
راه های رهایی از علائم تومور مغزی
برای رهایی از علائم تومور مغزی، اولین قدم درمان خود تومور است. با برداشتن تومور، فشار از داخل جمجمه و مغز برداشته می‌شود و بدن به تدریج قادر به بازیابی فعالیت‌های طبیعی خود است. برای رسیدن به این هدف، متخصصان اغلب از یک یا ترکیبی از روش‌های درمان تومور مغزی زیر استفاده می‌کنند:
| درمان | شرح |
|---|---|
| جراحی مغز (کرانیوتومی) | طی آن جراحان مغز تومور را برمی‌دارند. در این روش، تا جایی که به بافت‌های حساس مغز آسیبی نرسد، همه یا بخشی از تومور را خارج می‌کنند. |
| پرتودرمانی | از دوز بالای اشعه ایکس برای نابود کردن سلول‌های تومور یا کوچک کردن تومور استفاده می‌شود. این درمان گاهی پس از جراحی استفاده می‌شود تا بقایای تومور به طور کامل از بین بروند. |
| رادیوسرجری | نوعی پرتودرمانی متمرکز است که با پرتوهای دقیق (مانند پرتو گاما یا پروتون) تومور مغزی را مورد هدف قرار می‌دهد و آن را از بین می‌برد. رادیوسرجری در واقع جراحی محسوب نمی‌شود زیرا نیاز به ایجاد برش ندارد. |
| براکی‌تراپی | نوعی دیگر از پرتودرمانی است که شامل کاشت یا قرارگیری مواد رادیواکتیو (دانه‌ها یا کپسول‌های مخصوص) به طور مستقیم داخل تومور یا نزدیک تومور است. |
| شیمی‌درمانی | شامل مصرف داروهای ضدسرطان است که سلول‌های سرطانی موجود در مغز یا سایر نقاط بدن را از بین می‌برد. داروهای شیمی‌درمانی ممکن است به صورت تزریق وریدی یا قرص مصرف شوند. این روش نیز گاهی پس از جراحی تجویز می‌شود تا سلول‌های باقیمانده تومور را از بین ببرد یا رشدشان را متوقف کند. |
| ایمونوتراپی | با تحریک سیستم ایمنی، به شناسایی سلول‌های سرطانی و مبارزه با آن‌ها کمک می‌کند. |
پیشگیری از علائم تومور مغزی
متاسفانه تاکنون هیچ روش قطعی برای پیشگیری از تومور مغزی و علائم مرتبط با آن شناخته نشده است.
با توجه به این که افرادی با سابقه ژنتیکی تومور مغزی یا کسانی که در معرض دوزهای بالای اشعه قرار گرفته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به تومور هستند، توصیه می‌شود این افراد به صورت منظم تحت آزمایش‌های غربالگری قرار بگیرند. اگر چه غربالگری به معنای پیشگیری از تومور مغزی نیست، اما می‌تواند به شناسایی زودهنگام تومورها کمک کند و در نتیجه احتمال موفقیت‌آمیز بودن درمان را بالا ببرد.
علاوه بر این، مشورت با یک پزشک متخصص مغز و اعصاب یا مشاور ژنتیک نیز می‌تواند در ارزیابی سطح خطر و یافتن راهکارهای موثر برای مدیریت آن بسیار مفید باشد.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
تومور مغزی در سال‌های اخیر به عارضه‌ای شایع تبدیل شده که می‌تواند اثرات قابل توجهی روی کیفیت زندگی بیمار بگذارد. این بیماری با علائم و نشانه‌های متعددی همراه است که در بسیاری از موارد با علائم بیماری‌های دیگر مشترک هستند. با این حال نادیده گرفتن این علائم می‌تواند باعث تاخیر در تشخیص شود و روند درمان را دشوارتر کند. به همین خاطر توصیه می‌کنیم که در صورت تجربه علائم تومور مغزی، هر چه سریع‌تر به یک متخصص مغزواعصاب یا دکتر جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید تا این متخصصان با اقدامات فوری و هوشمندانه، تومور را بردارند و سلامتی را به شما بازگردانند. شما می‌توانید از طریق سامانه مشاوره آنلاین دکترتو با بهترین پزشکان در این باره مشورت کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!