کما چگونه است؟ صفر تا صد آنچه باید بدانید.

کما نوعی اختلال در فعالیت مغزی است که باعث می‌شود فرد در حالت بی‌هوشی قرار بگیرد، به طوری که از جهان اطراف خود آگاه نیست و نمی‌توان او را بیدار کرد. کما درجات مختلفی از شدت دارد و می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. برخی از علل کما قابل درمان یا برگشت‌پذیر هستند. کماها وضعیت‌های اضطراری پزشکی محسوب می‌شوند و نیاز به مراقبت فوری دارند. اگر نگران علائم عصبی غیرطبیعی هستید بهتر است در این باره با متخصص نورولوژی مشورت کنید. شما می‌توانید از سامانه نوبت دهی دکترتو برای تعیین وقت ویزیت حضوری خود استفاده کرده و از خدمات آنلاین برای مشاوره با بهترین پزشکان کمک بگیرید.

کما چیست؟

قرار گرفتن در حالت کما (Coma) به معنای بی‌هوشی، عدم آگاهی و عدم واکنش به اتفاقات اطراف است به‌طوری که فرد حتی از وضعیت بدنی و نیاز جسمی خود هم ناآگاه است. به طور کلی، کما به این معناست که مغز به درستی کار نمی‌کند. کما می‌تواند از عوارض شرایطی باشد که موجب اختلال در فعالیت مغز یا آسیب مغزی شده‌اند. این عارضه در هر فرد متفاوت است و درجات مختلفی از شدت دارد؛ برخی از کماها عمیق‌تر هستند، به این معنا که اختلال در فعالیت مغز بیشتر است.

فرق کما و مرگ مغزی

کما و مرگ مغزی دو وضعیت متفاوت هستند. کما نوعی حالت بی‌هوشی عمیق است که در آن فرد از محیط اطراف خود بی‌خبر است و نمی‌تواند واکنش نشان دهد. در این حالت، مغز هنوز مقداری فعالیت دارد و برخی از عملکردهای خودکار بدن مانند تنفس ممکن است ادامه یابند. بهبود از کما امکان‌پذیر است و فرد ممکن است به حالت هوشیاری بازگردد.

در مقابل، مرگ مغزی یا زندگی نباتی به معنای پایان کامل و غیرقابل برگشت فعالیت‌های مغزی است. در این وضعیت، هیچ نوع فعالیت مغزی وجود ندارد و فرد به طور قانونی مرده به شمار می‌آید. مرگ مغزی به هیچ وجه قابل برگشت نیست و فرد نمی‌تواند به حالت هوشیاری بازگردد. به طور خلاصه، کما موقتی و بالقوه برگشت‌پذیر است، در حالی که مرگ مغزی واقعیتی نهایی و غیرقابل برگشت است.

علائم کما

کما حالتی از عدم هوشیاری عمیق است که فرد به هیچ محرکی پاسخ نمی‌دهد. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله آسیب مغزی، سکته مغزی، مسمومیت و بیماری‌های متابولیک رخ دهد. علائم اصلی کما شامل عدم پاسخگویی، بسته بودن چشم‌ها، تنفس نامنظم، کاهش فشار خون و عدم کنترل مثانه و روده است. علائم کما عبارتند از:

• عدم واکنش به هیچ محرکی از جمله صدا و لمس
• فرد از محیط اطراف بی‌خبر است.
• در بسیاری از موارد، تنفس به طور خودکار ادامه می‌یابد، اما ممکن است نیاز به کمک دستگاه‌های تنفسی باشد.
• هیچ گونه حرکات ارادی یا پاسخ‌های طبیعی به موقعیت‌های مختلف دیده نمی‌شود.
• تغییرات غیرمعمول در فشار خون و ضربان قلب

متن انگلیسی:
Closed eyes. Depressed brainstem reflexes, such as pupils not responding to light. No responses of limbs except for reflex movements
ترجمه متن:
چشمان بسته، کاهش واکنش ساقه مغز مانند عدم واکنش مردمک‌ها به نور، عدم واکنش اندام‌ها به‌جز حرکات رفلکسی و عدم واکنش به محرک‌های درد از دیگر علائم کما هستند. 

mayoclinic

۱. حرکات غیر ارادی در کما

حرکات غیر ارادی در کما معمولا به حرکات رفلکسی اشاره دارند که به طور خودکار و بدون کنترل آگاهانه انجام می‌شوند مثل خم شدن پا یا دست در پاسخ به تحریکات دردناک. این حرکات غیر ارادی در کما نشان‌دهنده فعالیت‌های پایه‌ای مغز هستند، اما به معنای هوشیاری یا آگاهی فرد محسوب نمی‌شوند. 

بیمارتون حرکات غیر ارادی در کما داره؟

با متخصص صحبت کن.

دکتر مغز و اعصاب آنلاینبهترین دکتر فوق تخصص مغز اعصاب

۲. سطح هوشیاری در کما

برای ارزیابی سطح هوشیاری بیماران، از مقیاس گلاسگو کما استفاده می‌شود. این مقیاس سه جنبه اصلی را بررسی می‌کند، پاسخ چشمی، پاسخ کلامی، پاسخ حرکتی. نمره گلاسگو کما از ۳ تا ۱۵ متغیر است. نمره کمتر نشان‌دهنده آسیب مغزی شدیدتر و سطح هوشیاری پایین‌تر است. سطح هوشیاری در کما به شدت تحت تاثیر اختلالات مغزی است و به دو دسته تقسیم می‌شود:

سطح	توضیحات
کما خفیف	در این حالت، ممکن است فرد به برخی محرک‌های محیطی واکنش‌های ضعیفی نشان دهد مانند حرکات رفلکسی یا تغییرات در ریتم تنفس. این نوع کما ممکن است بهبودی نسبی را به همراه داشته باشد.
کما عمیق	در این وضعیت، فرد هیچ گونه واکنشی به محرک‌ها ندارد و از محیط اطراف خود کاملا بی‌خبر است. هیچ حرکتی، حتی حرکات رفلکسی، مشاهده نمی‌شود و مغز به شدت آسیب‌دیده است.

۳. کما و تنفس با دستگاه

به دلیل اختلال در عملکرد طبیعی مغز و کنترل تنفس در حالت کما، ممکن است فرد نیاز به تنفس با دستگاه داشته باشد. در کماهای عمیق، ساقه مغز که مسئول کنترل تنفس است، به درستی کار می‌نکند و بیمار نیازمند دستگاه تنفسی می‌شود. دستگاه‌های تنفسی مانند ونتیلاتور هوای کافی را به ریه‌ها رسانده تا بیمار بتواند نفس بکشد. در صورتی‌که بیمار از کما بهبود یابد، ممکن است به تدریج توانایی تنفس طبیعی خود را بازیابد و دیگر نیازی به دستگاه نداشته باشد.

۴. علائم بیرون امدن از کما

خروج از کما یک فرآیند تدریجی است و معمولاً شامل مراحل بیدار شدن، پاسخ به دستورات ساده، ارتباط کلامی و هوشیاری کامل است. البته عوامل مختلفی بر سطح هوشیاری در کما تأثیر می‌گذارند. علائم بیرون آمدن از کما عبارتند از:

• حرکات غیرارادی بیشتر مانند تکان دادن دست‌ها یا پاها.
• باز کردن چشم‌ها
• پاسخ به صداها یا لمس، مانند چرخاندن سر یا حرکت به سمت منبع صدا
• بهبود تنفس و تغییر الگوهای تنفسی
• بهبود فشار خون، ضربان قلب و سایر نشانه‌های حیاتی
• واکنش‌های احساسی مانند گریه یا لبخند.

علت کما

کما می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد که مهم ترین آنها شامل اختلالات عروقی، آسیب‌های مغزی، اختلالات متابولیک، عفونت‌ها و مسمومیت ها می‌شود. همگی این عوامل به اختلال در عملکرد مغز مرتبط هستند:

• آسیب به مغز ناشی از ضربه به سر به دلیل تصادفات، سقوط‌ یا برخوردهای شدید
• کاهش جریان خون به مغز در اثر سکته مغزی
• مسمومیت با مواد شیمیایی، الکل یا داروها
• اختلالات متابولیک مانند دیابت که باعث هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) یا هیپرگلیسمی (افزایش قند خون)
• عفونت‌های شدید مغزی مانند مننژیت یا انسفالیت
• بیماری‌های عصبی پیشرفته
• تومورها یا اختلالات خودایمنی

۱. ضربه مغزی و کما

ضربه مغزی یکی از علل شایع کما است که به شدت بر عملکرد مغز تاثیر می‌گذارد. این نوع آسیب به دلیل ضربه یا فشار ناگهانی به سر اتفاق می‌افتد و می‌تواند ناشی از تصادفات خودرو، سقوط‌ یا برخوردهای ورزشی باشد.

هنگامی که ضربه مغزی رخ می‌دهد، مغز به طور موقت یا دائمی آسیب می‌ببیند. این آسیب منجر به اختلال در فعالیت‌های مغزی و در نهایت به کما می‌گردد. در اثر ضربه مغزی، خون‌ریزی داخلی، تورم یا آسیب به بافت مغزی ممکن است به وجود آید که همه این‌ها می‌تواند به کاهش سطح هوشیاری و بی‌هوشی عمیق منجر شود.

۲. خونریزی مغزی و کما

خونریزی مغزی چیست؟ خونریزی مغزی یکی از علل مهم کما است که به دلیل آسیب‌دیدگی عروق خونی در مغز ناشی از ضربه، فشار یا بیماری‌های عروقی اتفاق می‌افتد و با افزایش فشار داخل جمجمه به بافت مغزی آسیب می‌زند. نتیجه این وضعیت کاهش سطح هوشیاری و ورود به حالت کما است که فرد نمی‌تواند به محرک‌ها واکنش نشان دهد و نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد.

۳. ورم مغز و کما

ورم مغز که به آن انسفالیت نیز گفته می‌شود یکی از علل کما است. ورم مغز ناشی از عفونت‌، آسیب‌های مغزی یا واکنش‌های التهابی به بیماری‌های خودایمنی است که به افزایش حجم بافت مغزی به دلیل التهاب یا تجمع مایعات اطراف مغز منجر می‌شود. زمانی که مغز ورم می‌کند، فشار داخل جمجمه افزایش می‌یابد و به اختلال در عملکرد مغز و در نهایت به کما منجر خواهد شد.

۴. کما در اثر از کار افتادن کلیه

کما به دلیل از کار افتادن کلیه‌ها نیز رخ می‌دهد. زمانی که کلیه‌ها به درستی عمل نکنند، مواد زائد و سموم در خون جمع می‌شوند و ممکن است به وضعیت‌ جدی مانند نارسایی کلیوی منجر شود. نارسایی کلیوی باعث بروز اختلالات متابولیک مانند افزایش سطح پتاسیم یا اوره در خون شده که بر فعالیت مغز تاثیر می‌گذارد در نتیجه، فرد ممکن است دچار گیجی، بی‌هوشی یا حتی کما شود. در این حالت، درمان فوری و دیالیز ممکن است لازم باشد تا سموم از خون خارج و سطح الکترولیت‌ها کنترل شوند. 

راه های تشخیص کما

پزشک با استفاده از مقیاس گلاسگو کما (GCS) سطح هوشیاری بیمار را ارزیابی می‌کند. این مقیاس سه جنبه اصلی را بررسی می‌کند: پاسخ چشمی، پاسخ کلامی و پاسخ حرکتی. سپس رفلکس‌های مختلف بدن مانند رفلکس مردمک چشم، رفلکس تاندون‌ها و رفلکس‌های پوستی را بررسی می‌کند. راه های تشخیص کما عبارتند از: 

• معاینه بالینی و ارزیابی سطح هوشیاری و واکنش‌ بیمار به محرک‌ها
• بررسی عملکرد حرکتی، تنفسی و پاسخ‌های رفلکسی
• سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی برای شناسایی آسیب‌های مغزی
• آزمایش‌های خون و بررسی سطح الکترولیت‌ها، قند خون و وجود سموم یا داروها
• نوار مغزی (EEG) برای شناسایی الگوهای غیرطبیعی
• تست‌های تصویربرداری عروقی برای ارزیابی جریان خون به مغز و شناسایی سکته یا خونریزی

یکی از عزیزانت در کماست و نگران وضعیتش هستی؟ از متخصص مشاوره بگیر.

دکتر تروما مغز

راه های درمان و بهبود بیمار در کما

درمان کما به طور مستقیم بر روی خود کما متمرکز نیست، بلکه هدف اصلی آن، شناسایی و درمان علت زمینه‌ای کما است. هر فردی که به کما می‌رود، علت زمینه‌ای منحصر به فردی دارد و درمان نیز بر اساس آن علت خاص تعیین می‌شود. درمان کما بستگی به علت و شدت وضعیت بیمار دارد و معمولا شامل چند رویکرد مختلف می‌شود:

• شناسایی و درمان علت زمینه‌ای
• مراقبت‌های حمایتی شامل حفظ تنفس و عملکرد قلبی عروقی، تغذیه از طریق لوله و جلوگیری از عفونت‌ها
• دارو برای کنترل علائم و عوارض مانند داروهای ضد تشنج، آرام‌بخش یا داروهای تنظیم‌کننده الکترولیت‌

آیا بهبودی از حالت اغما امکان پذیر است؟

بهبودی از حالت اغما امکان‌پذیر است، اما این امر به شدت و علت کما بستگی دارد. در برخی موارد، افراد ممکن است به تدریج به حالت هوشیاری برگردند و واکنش‌های خود را بازیابند. عوامل موثر در بهبودی از حالت اغما عبارتند از:

1. مدت زمان کما: هرچه مدت زمان کما طولانی‌تر باشد، احتمال بهبودی کامل کاهش می‌یابد.
2. علت کما: برخی علل، مانند آسیب مغزی شدید یا بیماری‌های پیشرفته، شانس بهبودی را کاهش می‌دهند، در حالی که علل قابل درمانی مانند مسمومیت ممکن است بهبودی بهتری داشته باشند.
3. مراقبت‌های پزشکی: کیفیت و سرعت درمان اولیه می‌تواند تاثیر زیادی بر نتایج داشته باشد.

حرف زدن با بیمار در کما

حرف زدن با بیمار در کما تاثیرات مثبتی دارد،، حتی اگر فرد در حالت بی‌هوشی باشد. شنیدن صدای آشنا می‌تواند احساس آرامش و امنیت برای بیمار ایجاد کند. مغز حتی در حالت کما هم ممکن است به صداها و مکالمات واکنش نشان دهد. بنابراین حرف زدن با بیمار در کما باعث تحریک فعالیت مغزی می‌شود. 

افزایش سطح هوشیاری در کما

افزایش سطح هوشیاری در کما با توجه به علت و شدت وضعیت بیمار، به تدریج اتفاق می‌افتد و شامل چند مرحله است. ابتدا، بیمار ممکن است حرکات غیرارادی بیشتری نشان دهد مانند تکان دادن اندام‌ها یا باز کردن چشم‌ها. سپس، به تدریج واکنش به محرک‌های محیطی مانند صدا یا لمس آغاز می‌شود. در مرحله بعد، بیمار به محرک‌ها پاسخ می‌دهد مانند چرخاندن سر یا حرکت به سمت صدا. همچنین، بهبود در عملکردهای حیاتی، مانند تنفس نشانه‌ای از افزایش سطح هوشیاری هستند. 

بیشترین مدت زمان کما

مدت زمان کما به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله علت کما و شدت آسیب مغزی. به طور کلی، کما ممکن است از چند ساعت تا چند ماه یا حتی بیشتر ادامه یابد. در مواردی که کما بیش از سه ماه طول بکشد، احتمال بهبودی کامل به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. اگر فردی بیش از یک سال در حالت کما باقی بماند، احتمال بروز عوارض و خطرات جدی‌تر افزایش می‌یابد.

متن انگلیسی:
Comas rarely last longer than a couple of weeks because people tend to emerge from the coma and wake up or shift into another state of decreased or minimal consciousness. These include: Vegetative state. A person in this state is awake but unaware of the world around them and doesn’t show any intentional behaviors
ترجمه متن:
کما به‌ندرت بیش از چند هفته طول می‌کشد، چرا که معمولا بیماران از کما بر می‌گردند و یا اینکه وارد وضعیت کاهش هوشیاری شدیدتر می‌شوند. یعنی زندگی نباتی که فرد بیدار است اما آگاهی و هوشیاری نسبت به دنیای پیرامونش ندارد و هیچ اختیاری هم روی اعمال ارادی خود ندارد. 

my.clevelandclinic

عوارض کما

اگرچه هدف اصلی درمان کما، شناسایی و درمان علت زمینه‌ای است، اما ممکن است عوارضی پس از خروج از کما برای فرد ایجاد شود. این عوارض می‌توانند فیزیکی، شناختی و عاطفی باشند و شدت آن‌ها به عوامل مختلفی از جمله علت کما، مدت زمان کما و شدت آسیب مغزی بستگی دارد. عوارض کما در بلند مدت عبارتند از:

• ضعف عضلانی یا مشکلات حرکتی
• اختلال در حافظه، تفکر و توانایی‌های شناختی
• عفونت‌های تنفسی یا عفونت‌های ادراری
• زخم‌های فشاری در نقاط فشار بدن
• مشکلات تنفسی یا نیاز به توانبخشی تنفسی
• اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب یا تغییرات خلقی 

راه های پیشگیری از کما

کما یک وضعیت پیچیده پزشکی است که دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد. در حالی که نمی‌توان برای همه موارد کما پیشگیری قطعی انجام داد، اما رعایت برخی نکات می‌تواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهد. پیشگیری از کما به معنای کاهش خطر ابتلا به شرایطی است که می‌تواند منجر به کما شود ازجمله:

• استفاده از کمربند ایمنی در خودرو و رعایت نکات ایمنی در ورزش و فعالیت‌های روزمره
• مدیریت بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشار خون
• پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل
• واکسیناسیون به موقع
• پیشگیری از عفونت‌ها به ویژه عفونت‌های مغزی

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

کما وضعیت پزشکی جدی است که نیاز به توجه فوری دارد. در صورت مشاهده علائم بی‌هوشی، عدم واکنش به محرک‌ها یا تغییرات ناگهانی در سطح هوشیاری، باید فورا به پزشک مغز و اعصاب مراجعه کرد یا با اورژانس تماس گرفت. تشخیص و درمان سریع علت کما می‌تواند به بهبود شانس بهبودی و کاهش عوارض کمک کند. همچنین، بررسی‌های پزشکی دقیق و مراقبت‌های حمایتی در طول درمان ضروری است. عدم توجه به علائم می‌تواند منجر به عوارض جدی و خطرات جانی شود. خوشبختانه شما می‌توانید با علائم غیرطبیعی در کمترین زمان ممکن با متخصص مغز و اعصاب آنلاین دکترتو در ارتباط باشید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!