بیماری کزاز چیست؟ علل، علائم و راه درمان این بیماری

بیماری کزاز نوعی مشکل جدی سیستم عصبی بدن است که توسط یک نوع باکتری تولید کننده سم ایجاد می‌شود. این بیماری باعث انقباضات عضلانی، به ویژه عضلات فک و گردن می‌شود. کزاز معمولا با نام‌های قفل شدن فک یا (lockjaw) هم شناخته می‌شود. تشخیص و شروع دوره درمان به موقع این بیماری اهمیت خیلی زیادی دارد. پزشک انتخابی شما باید تجربه و تبحر لازم در زمینه کنترل بیماری کزاز را داشته باشد. شما می‌توانید بهترین پزشکان بیماری‌های عفونی را در وبسایت دکترتو بیابید. اگر برای دریافت نوبت عجله دارید پس از خواندن اطلاعات این مقاله و افزایش آگاهیتان سری به وبسایت دکترتو بزنید و نوبت ویزیت خود را ثبت کنید.

‏بیماری کزاز چیست؟

کزاز یک عفونت ناشی از باکتری به نام کلستریدیوم تتانی است. وقتی این باکتری‌ها وارد بدن می‌شوند، سمی تولید شده که باعث انقباضات دردناک عضلانی می‌شود. نام دیگر کزاز قفل شدن فک است. اغلب باعث قفل شدن عضلات گردن و فک فرد شده و باز کردن دهان یا قورت دادن را سخت می‌کند.

عوارض شدید این بیماری می‌تواند منجر به خطر مرگ شود. یکی از مشکلات این بیماری وجود نداشتن درمان مشخص برای کزاز است. بسیاری از کشورها برای پیشگیری از این بیماری واکسیناسیون سراسری انجام می‌دهند. با این حال در کشورهای زیادی هم هنوز این راه پیشگیری جدی گرفته نمی‌شود.

‏میکروب کزاز چیست؟

کزاز نوعی عفونت است که توسط یک باکتری به نام کلستریدیوم تتانی ایجاد می‌شود. باکتری کزاز در محیط‌های مختلف از جمله خاک، گرد و غبار و کود دامی وجود دارد. هاگ کزاز (سلول تولید مثل) وقتی وارد بدن شود به باکتری تبدیل می‌گردد.

‏راه انتقال بیماری کزاز چیست؟

کزاز با انتقال مستقیم هاگ از خاک و فضولات حیوانات و انسان به زخم‌ها و بریدگی‌ها پخش می‌شود. این بیماری قابل انتقال از فردی به فرد دیگر نیست.

زخم‌های باز آلوده، شکستگی‌ها، سوختگی، سرمازدگی، زخم‌ها، قانقاریا، زایمان‌های بدون رعایت نکات بهداشتی و مراقبت از بند ناف به شکل غیربهداشتی عوامل خطر برای کزاز در جمعیت‌های واکسینه نشده هستند.

متن انگلیسی:
Neonatal tetanus can be prevented by immunizing women of reproductive age, either during pregnancy or outside of pregnancy
ترجمه متن:
با ایمن‌سازی زنان در سنین باروری، چه در دوران بارداری و چه در خارج از دوران بارداری می‌توان از کزاز نوزادان پیشگیری کرد.

who

‏دوره نهفتگی بیماری کزاز چقدر است؟

زمان قرار گرفتن در معرض بیماری کزاز معمولا بین ۳ تا ۲۱ روز (به طور متوسط ۸ روز) است. با این حال، بسته به نوع زخم ممکن است از ۱ روز تا چند ماه متغیر باشد. بیشتر موارد هم در عرض ۱۴ روز رخ می‌دهد.

‏انواع کزاز کدامند؟

کزاز هم مانند بسیاری از بیماری‌ها انواع مختلفی دارد. در ادامه هر یک از انواع کزاز را برایتان توضیح داده‌ایم:

‏۱. کزاز نوزادان

کزاز نوزادی زمانی اتفاق می‌افتد که از ابزار غیراستریل برای بریدن بند ناف استفاده می‌شود. همچنین زمانی که از مواد آلوده برای پوشاندن ناف استفاده شود خطر ابتلا به این بیماری در نوزادان افزایش می‌یابد. اگر این ناحیه با دست آلوده هم لمس شود خطر ابتلا افزایش می‌یابد.

‏۲. کزاز بالغین

کزاز در بزرگسالان یک عفونت جدی است. فرد زمانی به این بیماری مبتلا می‌شود که باکتری کزاز وارد بریدگی یا زخم شود. کزاز اعصاب را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث سفتی و اسپاسم عضلات، به عنوان مثال قفل شدن فک می‌شود.

‏علائم بیماری کزاز

به صورت کلی و فارغ از اینکه کودکان به کزاز مبتلا شوند یا بزرگسالان، این بیماری دارای علائم زیر است:

• گرفتگی فک
• اسپاسم و گرفتگی عضلات به صورت ناگهانی و غیرارادی اغلب در معده
• سفتی عضلات در سراسر بدن
• مشکل در بلع
• تشنج (کدام نوع تشنج خطرناک است؟)
• سردرد
• تب و تعریق یا تب و لرز (علت تب و لرز شبانه چیست؟)
• تغییرات در فشار خون و ضربان قلب

تب و اسپاسم عضلانی داری؟

دچار تعریق شدید شدی؟ تا دیر نشده مشاوره بگیر.

دکتر عفونی آنلاینمطب دکتر عفونی خوب

‏علائم بیماری کزاز در کودک

علائم بیماری کزاز در کودکان عبارتست از:

• سفتی فک که به  قفل فک هم معروف است.
• سفتی عضلات شکم و پشت
• انقباض عضلات صورت
• تشنج
• تند شدن نبض
• تب
• تعریق
• اسپاسم عضلانی دردناک در نزدیکی ناحیه زخم (اگر این موارد بر حنجره یا دیواره قفسه سینه اتفاق افتد، ممکن است باعث خفگی شود.)

‏علائم کزاز در بزرگسالان

در بزرگسالان هم علائم این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اسپاسم عضلانی دردناک و سفتی و غیر قابل حرکت شدن عضلات (سفتی عضلانی)
• کشش ماهیچه‌های اطراف لب، گاهی اوقات باعث ایجاد شکل پوزخند مداوم در این ناحیه می‌شود.
• اسپاسم دردناک و سفتی در عضلات گردن
• مشکل در بلع
• سفتی عضلات شکم

‏علت بیماری کزاز

کزاز یک بیماری عفونی حاد است که توسط اسپور باکتری کلستریدیوم تتانی ایجاد می‌شود. هاگ‌ها در همه جای محیط، به ویژه در خاک، خاکستر، مجرای روده، مدفوع حیوانات و انسان‌ها و روی سطوح پوست و ابزار زنگ زده مانند ناخن، سوزن و سیم خاردار یافت می‌شوند. این‌ها مواردی است که علل انتقال بیماری کزاز به انسان هستند؛ البته در ادامه بیشتر توضیح داده شده‌‌اند:

‏میخ زنگ زده و کزاز

زنگ‌زدگی آهن باعث کزاز نمی‌شود اما باید در همین ابتدا بگوییم که لازم است اگر پایتان در میخ فرو رفت سریع واکسن کزاز بزنید. در شرایطی که میخ‌ وارد پا می‌شود باکتری‌هایی که در خاک و مدفوع زندگی می‌کنند و میخ را آلوده کرده‌اند باعث ابتلا به کزاز می‌شوند.

‏عوامل خطر بیماری کزاز

در هر یک از شرایط زیر ممکن است دچار کزاز شوید. این موارد عوامل خطر ابتلا به بیماری کزاز هستند:

• واکسینه نشدن یا عدم پایبندی به تقویم واکسن‌های دوره‌ای
• بریدگی یا زخم در معرض خاک یا کود
• ورود جسم خارجی به زخم؛ مانند ناخن یا میخ
• سابقه ابتلا به بیماری‌های سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن
• ضایعات پوستی عفونی در افراد مبتلا به دیابت
• بند ناف عفونی در نوزادان مادرانی که به طور کامل واکسینه نشده‌اند.
• استفاده از سوزن‌های مشترک و غیر بهداشتی برای مصرف مواد مخدر

‏راه های تشخیص ابتلا به بیماری کزاز

پزشکان می‌توانند کزاز را با پرسش در مورد اتفاق افتادن بریدگی، خراش، سوراخ شدن، ضربه و معاینه فردی برای بررسی علائم و نشانه‌های خاص تشخیص دهد. اما هیچ آزمایش آزمایشگاهی وجود ندارد که بتواند ابتلا به کزاز را تایید کند.

‏راه های درمان بیماری کزاز

از جمله روش‌های درمان بیماری کزاز می‌توان موارد زیر را نام برد:

انواع درمان	توضیحات
مراقبت در بیمارستان	درمان کزاز معمولاً نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد تا بیمار تحت نظر پزشکان قرار گیرد.
درمان فوری با دارویی به نام گلوبولین ایمنی کزاز انسانی (TIG)	TIG دارویی است که به عنوان درمان فوری برای کاهش اثرات سم کزاز استفاده می‌شود.
مراقبت از زخم‌های بدن	زخم‌های بدن باید تمیز و ضدعفونی شوند تا از انتشار عفونت جلوگیری شود.
مصرف داروهایی برای کنترل اسپاسم عضلانی	داروهای ضد اسپاسم برای کنترل انقباضات عضلانی شدید و دردناک استفاده می‌شوند.
مصرف انواع آنتی بیوتیک	آنتی بیوتیک‌ها برای مبارزه با عفونت‌های باکتریایی که ممکن است همراه با کزاز باشند، استفاده می‌شوند.
واکسن کزاز	واکسن کزاز برای پیشگیری از ابتلا به کزاز و تقویت سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود.
بسته به اینکه عفونت چقدر جدی است، ممکن است به یک دستگاه برای کمک به تنفس فرد مبتلا به کزاز نیاز باشد	در موارد شدید کزاز، ممکن است بیمار نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی برای کمک به تنفس داشته باشد.

‏آمپول کزاز

اگر برایتان سوال است که کاربرد آمپول کزاز چیست؟ باید گفت توکسوئید کزاز برای جلوگیری از ابتلا به کزاز (همچنین به عنوان lockjaw شناخته می‌شود.) استفاده می‌شود. این آمپول در اکثر کشورها به صورت یک برنامه منظم برای تمامی افراد تزریق می‌شود تا از گسترش شیوع به آن در کشور جلوگیری شود.

پات توی میخ فرو رفته و احتمال میدی کزاز گرفتی؟ تا دیر نشده نوبت بگیر.

دکتر کزاز

‏عوارض بیماری کزاز

بیماری کزاز عوارض جدی به همراه خواهد داشت. برخی از این عوارض خفیف و برخی به قدری شدید هستند که ممکن است خطرات جانی به همراه داشته باشد. از جمله عوارض بیماری کزاز می‌توان این موارد را نام برد:

• تب
• مشکل در بلع
• فشار خون بالا
• تشنج
• ذات الریه
• شکستگی
• سردرد
• درد عضلانی
• شکستگی استخوان های ناشی از اسپاسم عضلانی
• تعریق
• مشکلات تنفسی
• تند شدن نبض
• اسپاسم عضلانی
• اسپاسم تارهای صوتی
• ریتم غیر طبیعی قلب
• انقباض عضلانی
• قفل شدن فک
• ایست تنفسی
• عضلات سفت شکم
• انسداد راه هوایی
• پنومونی آسپیراسیون
• آب دهان
• اسپاسم دست یا پا
• نارسایی قلبی

‏راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری کزاز

ابتلا به کزاز را می‌توان از طریق ایمن سازی با واکسن‌های حاوی سم کزاز (TTCV) که در دوره‌های زمانی‌ مشخص شده تزریق می‌شود پیشگیری کرد. واکسیناسیون بهترین راه برای پیشگیری از کزاز است.

‏واکسن کزاز

واکسن‌هایی در دسترس هستند که به جلوگیری از ابتلا به بیماری کزاز (عفونت ناشی از باکتری کلستریدیوم تتانی) کمک می‌کنند. سه نوع از واکسن‌هایی که در حال حاضر در کشور توسعه یافته‌ای چون ایالات متحده تزریق شده و به محافظت از افراد در برابر کزاز کمک می‌کنند عبارتند از:

• واکسن‌های دیفتری، کزاز و سیاه سرفه (DTaP)
• واکسن کزاز، دیفتری و سیاه سرفه (Tdap)
• واکسن کزاز و دیفتری (Td)

نوزادان و کودکان کمتر از ۷ سال DTaP دریافت می‌کنند، در حالی که برای کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان Tdap و Td تزریق می‌شود. پزشکان این واکسن را از طریق یک سوزن نازک، معمولاً در قسمت بالای بازو یا ران تزریق می‌کنند. واکسن ممکن است فقط شامل واکسن کزاز باشد یا ممکن است ترکیبی از واکسن کزاز با سایر واکسن‌های دیگر باشد.

به طور کلی سازمان بهداشت جهانی واکسن کزاز را برای همه افراد در سرتاسر دنیا توصیه می‌کند. اگر در مورد واکسن کزاز سوالی دارید با پزشک خود یا فرزندتان صحبت کنید.

متن انگلیسی:
Babies and kids need several doses of the vaccine at different ages. Adults should get a tetanus booster shot every 10 years
ترجمه متن:
نوزادان و کودکان در سنین مختلف به چندین دوز از واکسن نیاز دارند. بزرگسالان باید هر ۱۰ سال، یک واکسن کزاز دریافت کنند.

my.clevelandclinic

‏نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

با بیماری کزاز و راه‌های مقابله با آن همچون تزریق واکسن کزاز آشنا شدید. همچنین از اهمیت تزریق این واکسن برای تمامی افراد در سرتاسر دنیا هم اطلاعات کافی بدست آوردید. حالا وقت آن رسیده که برای دریافت مشاوره در رابطه با خطر ابتلا به بیماری کزاز و همچنین نحوه تزریق واکسن کزاز نوبت دریافت کنید. قطعا که مشورت با یک پزشک متخصص در زمینه بیماری کزاز می‌تواند سلامت شما، خانواده و فرزندانتان را در مقابل این بیماری تضمین کند.

وبسایت دکترتو به شما در مسیر پیدا کردن و دریافت نوبت از متخصص عفونی کمک می‌کند. به وبسایت دکترتو مراجعه کنید و پس از اعمال فیلترهای مورد نظرتان، نوبت خود را ثبت کنید. دکترتو به شما امکان دریافت نوبت در زمانی کوتاه را می‌دهد. شما می‌توانید به سادگی نوبت ویزیت آنلاین دکتر عفونی و حضوری را از وبسایت دکترتو دریافت کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!