برای درمان مار گزیدگی و نیش زنبور چه کنیم؟

مار گزیدگی یا نیش زنبور می‌توانند بسیار خطرناک باشند. شاید از مارگزیدگی به اندا‌زه‌ی کافی بترسید اما از نیش زنبور نه! نیش زنبور یکی از موارد بسیار خطرناک است که می‌تواند برای برخی از افراد تهدیدکننده‌ی حیات باشد. مارگزیدگی را هم به اندازه‌ی کافی می‌شناسیم. مارها حیوانات خطرناکی هستند که در مواقع خاصی ما را نیش می‌زنند.

شاید هر روز در زندگی خود با مارها و زنبورها و سایر حشرات و خزنده‌ها کار نداشته‌باشیم. اما باز هم احتمال اینکه دچار گزش بشویم وجود دارد. در مواقعی که با این حیوانات برخورد می‌کنیم و دچار گزش می‌شویم، چه باید بکنیم؟ به چه دکتری مراجعه کنیم و در لحظات اول بعد از گزش چه کاری از دست ما و اطرافیان برمی‌آید؟ با ما همراه باشید تا جواب سوالات خود را بیابید.

بعد از برخورد با نیش مارها و زنبورها، می‌توانید از دکتر عمومی کمک بگیرید. برای دریافت نوبت دکتر عمومی حضوری می‌توانید از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکترتو کمک بگیرید. همچنین می‌توانید از مشاوره تلفنی با دکتر عمومی مشورت کنید.

مار گزیدگی چیست؟

اغلب افراد از مارگزیدگی و نیش زنبور هراسانند اما زمانی که اطلاعات بیشتری در ارتباط با انواع گزیدگی‌ها داشته‌باشیم در هنگام مواجهه راه حل مناسب درمانی را انتخاب می‌کنیم.

گزش مار سمی به‌ندرت کشنده است، اما همیشه باید به عنوان اورژانس پزشکی درمان شود. حتی مارگزیدگی بی‌ضرر ممکن است جدی باشد، زیرا می‌تواند منجر به واکنش حساسیتی یا عفونت شود. گزش مارهای سمی می‌تواند مجموعه‌ای از علائم از جمله درد موضعی، تورم، تشنج، تهوع و حتی فلج را ایجاد کند. مار گزیدگی معمولا در همان زمان مشخص می‌شود، اما ممکن است به سرعت اتفاق بیفتد و مار نیز ناپدید شود و شما فقط متوجه یه گزش شوید.

از آنجایی که در اغلب موارد نوع مار را نمی‌دانیم، همه‌ی مارگزیدگی‌ها باید طوری درمان شوند که انگار همه‌ی آنها سمی هستند. اغلب مارهای سمی در ایالات متحده از نوع پیت وایپر هستند، که با فرورفتگی بین چشم‌هایشان و حفره‌ی بینی تشخیص داده‌می‌شوند، این فرورفتگی ناحیه‌ی حساس به حرارت در این مارهاست. با این که همه‌ی پیت وایپر‌ها سر مثلثی شکل دارند، اما همه‌ی مارهایی که سر مثلثی شکل دارند سمی نیستند.

همه‌ی مارگزیدگی‌ها از نوع سمی نیستند، اما می‌توانند باعث حساسیت یا عفونت شوند. از این رو باید با تمام مارگزیدگی‌ها مانند مارگزیدگی سمی برخورد شود.

علائم مار گزیدگی (علائم مار گزیدگی در انسان) چیست؟

علائم عمومی مارگزیدگی (علایمی که ممکن است در همه‌ی انواع مار گزیدگی‌ها دیده‌شود) شامل موارد زیر است:

• زخمی با دو سوراخ
• تورم و قرمزی اطراف زخم
• درد در محل گزش
• تنفس سخت
• تهوع و استفراغ
• تاری دید
• تعریق و ترشح بیش‌از‌حد بزاق
• بی‌حسی در صورت و اندام‌ها.

برخی از مارهای سمی علائم مخصوص به نوعشان ایجاد می‌کنند. در ادامه به این مارها و علائم آنها اشاره کرده‌ایم:

۱. علائم مار گزیدگی با مار زنگی

این مارها حلقه‌ای در انتهای دمشان وجود دارد که وقتی احساس خطر می‌کنند آن را تکان می‌دهند، این حرکت باعث ایجاد صدای زنگوله می‌شود و هشداری برای افراد است که از آن دوری کنند. این نوع مار تقریبا در همه‌ی زیست‌بوم‌ها یافت می‌شود و به فضاهای باز که می‌تواند زیر نور خورشید استراحت کند، مانند تخته‌ی سنگ‌ها یا تنه‌ی درختان، علاقمند است. علائم همراه با گزیدگی مار زنگی فوری ایجاد می‌شوند و شامل درد شدید، افتادن پلک‌ها، فشار خون پایین، تشنگی، خستگی یا ضعف عضلانی می‌شود.

۲. علائم مار گزیدگی با مار زهردار آبی (Water Moccasin, Cottonmouth)

درون دهان این مار با لایه‌ای سفید، از جنس کتان پوشیده‌شده است. مار بالغ پوست قهوه‌ای تیره یا مشکی با خطوط متقاطع قهوه‌ای تیره یا مشکی دارد. مار جوان‌تر خطوط متقاطع نارنجی یا قهوه‌ای یا دم زرد‌رنگ دارد. علائم گزش آن با علائم مار Copperhead مشترک است. علائم اختصاصی شامل درد و علائم فوری مانند تغییر رنگ پوست، شوک، فشار خون پایین و ضعف می‌شود.

۳. نشانه های گزش مارهای Copperhead

مارهای قرمز یا طلایی رنگ با خطوط به شکل ساعت شنی هستند. اغلب در جنگل‌ها، مرداب‌ها، مناطق صخره‌ای و رودخانه‌های ایالات شرقی یافت می‌شوند. این مارها وحشی نیستند و اغلب گزیدگی با آنها وقتی اتفاق می‌افتد که افراد نزدیک آنها یا روی آنها قدم بگذارند. همانطور که پیش از این ذکر شد، علائم اختصاصی مشترک با مارهای Water Moccasin دارند که شامل درد و علائم فوری، تغییر رنگ پوست، شوک، فشار خون پایین و ضعف می‌شود.

۴. گزش با مارهای مرجانی (Coral Snake)

این مارها خطوط مشکی، زرد و طلایی دارند و اغلب با نوعی از مارهای غیرسمی (King Snake) اشتباه گرفته‌می‌شوند. با دقت به اینکه خطوط قرمز خطوط طلایی را قطع می‌کنند، می‌توان این مارها را تشخیص داد. آنها در چوب‌ها، مرداب‌ها، و نواحی شنی جنوب ایلات متحده امریکا زندگی می‌کنند. اغلب زیرِ زمین و توده‌های برگ پنهان می‌شوند. علائم مخصوص گزش مارهای مرجانی عبارتند از:

• دردی که فوری نیست
• علائمی که ساعاتی پس از گزیدگی ایجاد می‌شوند، مثل:
  • تشنج
  • افتادگی پلک‌ها
  • تغییر رنگ پوست
  • درد شکم
  • دشواری در بلع
  • سردرد
  • شوک
  • فلج

۵. مارگزیدگی مار جعفری

مار جعفری یکی از مارهای سمی است که علائم زیر را در اثر گزش ایجاد می‌کند:

• درد شدید
• افتادن پلک‌ها
• فشار خون پایین
• تشنگی
• خستگی
• ضعف عضلانی

علائم مار گزیدگی در دام (علائم مارگزیدگی گوسفندان)

اما حیوانات که مانند انسان‌ها زبان ندارند. بنابراین از کجا بفهمیم که مار یا زنبور آنها را گزیده است و این اتفاقی خطرناک است یا نه؟ حیوانات نیز علائم مارگزیدگی را مانند انسان‌ها تجربه می‌کنند. یکی از علائمی که در هر دو طرف وجود دارد، درد شدید است. بنابراین حیوان شروع به بی‌تابی شدید می‌کند. گاهی نیز حیوان بی‌جان گوشه‌ای می‌افتد و این زمانی است که زمان زیادی از گزش گذشته و کسی متوجه نشده‌است.

دچار مارگزیدگی شدی و ترسیدی؟

در اولین فرصت به پزشک مراجعه کن.

مشاوره آنلاین دکتر متخصص داخلیدکتر فوق تخصص داخلی

علت مار گزیدگی چیست؟

مارگزیدگی معمولا زمانی ایجاد می‌شود که مار احساس خطر کند. در چنین مواقعی انسان را نیش می‌زند. گاهی نیز انسان وارد قلمرو و خانه‌ی مار می‌شود، بدون اینکه بداند. در مواقعی که مار گرسنه باشد هم بعید نیست که از نیش او در امان نمانید.

مارگزیدگی چگونه تشخیص داده می شود؟

معمولا بر روی پوست فرد دو سوراخ وجود دارد که ناشی از نیش مار است. همچنین شرح حالی که بیمار می‌دهد در تشخیص مار گزیدگی موثر است.

درمان مارگزیدگی چیست؟

مهم‌ترین کاری که باید برای مارگزیدگی انجام داد، رساندن بیمار به اورژانس پزشکی است. دکتر داخلی بیمار را ارزیابی می‌کند تا درمورد درمان اختصاصی تصمیم بگیرد. در برخی موارد، گزیدگی مار سمی تهدیدکننده‌ی حیات نیست. شدت آسیب، به محل گزش، سن و سلامتی بیمار بستگی دارد. اگر گزش جدی نباشد، پزشک زخم را تمیز می‌کند و به بیمار واکسن کزاز می‌زند. اگر شرایط تهدیدکننده‌ی حیات باشد، پزشک ضدسم تجویز می‌کند؛ که ماده‌ای است که برای مقابله با علائم گزیدگی ساخته شده‌است. ضدسم به بیمار تزریق می‌شود. هرچه زودتر تزریق شود، تاثیر بیشتری دارد.

در هنگام مار گزیدگی لازم است فورا درمان اورژانس انجام شود. اما نکاتی وجود دارد که لازم است به خاطر سپرده شود:

• فورا با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
• به زمان گزیدگی دقت کنید.
• آرام باشید و بی‌حرکت بمانید زیرا حرکت ممکن است باعث انتقال سریع‌تر سم در بدن شود.
• لباس‌ها یا جواهرات اطراف محل گزش را جدا کنید زیرا ناحیه اطراف گزش ممکن است متورم شود.
• اجازه ندهید فرد راه برود، او را با وسائل جابه‌جا کنید.
• مار را نکشید و حمل نکنید، اگر می‌توانید از آن عکس بگیرید اما وقت خود را برای شکار آن تلف نکنید.

۱. در برخورد با مارگزیدگی چه کاری را انجام ندهیم؟

به نقل از who، تکنیک‌های کمک‌های اولیه قدیمی بسیاری هستند که اکنون به علت اینکه کمک‌کننده نیستند یا حتی مضر هستند، کنار گذاشته شده‌اند:

• تورنیکت استفاده نکنید.
• از محل زخم به داخل برش نزنید.
• کمپرس سرد استفاده نکنید.
• به جز داروهای تجویز شده توسط پزشک داروی دیگری به بیمار ندهید.
• برای مکیدن سم به بیرون تلاش نکنید.
• از ابزارهای پمپ‌کننده استفاده نکنید، این دستگاه‌ها پیش از این برای پمپ سم به خارج پیشنهاد می‌شدند. اما اکنون اعتقاد بر این است که ضرر بیشتری دارند.

در دکترتو می‌توانید با بهترین دکتر عمومی در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

۲. داروهای مار گزیدگی

داروی مارگزیدگی، سرم مارگزیدگی است! سرم یا آنتی دوت سم مار می‌تواند یک درمان فوق‌العاده برای این مشکل باشد.

۳. درمان مار گزیدگی در خانه

مارگزیدگی از اورژانس‌هایی است که به هیچ عنوان نباید برای درمان آن در خانه اقدام کنید. سریعا به دکتر مراجعه کنید و یا آمبولانس را خبر کنید. هر ثانیه برای حفظ جان بیمار اهمیت دارد.

۴. درمان سریع مار گزیدگی

سریع‌ترین راه درمان مارگزیدگی این است که از ضد سم و سرم مارگزیدگی استفاده شود. اگر به موقع این دارو وارد بدن بیمار شود، می‌تواند سم مار را تا حد زیادی خنثی کند.

۵. درمان مار گزیدگی در طب اسلامی

به خاطر داشته‌باشید که از این روش‌ها نمی‌توان به عنوان تنها و اصلی‌ترین درمان استفاده کرد. این روش‌ها تنها به تسکین درد شما می‌توانند کمک کنند و نه بیشتر! در ادامه به دو روش که در طب اسلامی و طب سنتی برای درمان گزش مار توصیه شده‌اند، اشاره کرده‌ایم:

• از روغن گاو بر روی پوست آسیب دیده بمالید و کمی از آن بخورید. برای درمان مارگزیدگی مفید است.
• می‌توانید از تخم ترب و مخلوط آن با آب استفاده کنید. لازم است که تخم ترب را بکوبید و تبدیل به خمیر کنید. سپس بر روی بخش آسیب دیده ببندید.

۶. درمان خانگی مارگزیدگی گوسفندان

برای درمان مارگزیدگی دام و گوسفندان باید به دکتر دامپزشک اطلاع دهید. اینکه بخواهید در منزل و سرخود برای این علامت درمان در نظر بگیرید، احتمالا موفق نخواهید شد.

برای درمان مارگزیدگی دام و گوسفندان باید به دکتر دامپزشک اطلاع دهید. اینکه بخواهید در منزل و سرخود برای این علامت درمان در نظر بگیرید، احتمالا موفق نخواهید شد.

۷. چه غذایی برای مارگزیدگی خوب است؟

مواد غذایی که قبلا مصرف می‌کردید را همچنان در برنامه‌ی غذایی خود داشته‌باشید. اما بهتر است که بالنگ را هم در این برنامه‌ی غذایی جای دهید. همچنین سرکه را همراه با آن فراموش نکنید. گفته شده‌است که این دو ماده برای خنثی کردن سریع‌تر سم مار و عقرب موثر هستند.

نیش زنبور یا گزش زنبور چه زمانی اتفاق می افتد؟

برای اغلب افراد نیش‌زدن زنبور تنها یک مسئله‌ی آزاردهنده است. فرد ممکن است درد تیز کوتاه، تورم، قرمزی، گرما و خارش در محل نیش را تجربه کند، اما عارضه‌ی جدی ندارد. اگر فرد به زنبورها حساسیت داشته‌باشد یا دفعات متعدد نیش زده شود، نیش زنبور می‌تواند مشکلات بیشتری ایجاد کند. حتی ممکن است تهدیدکننده‌ی حیات باشد. زنبور عسل تنها زنبوری است که پس از نیش‌زدن می‌میرد. بقیه زنبورها نیش را از دست نمی‌دهند و ممکن است بیش از یک بار فرد را نیش بزنند.

نیش زنبورهای قرمز و جای نیش زنبور گاوی

جای نیش این زنبورها معمولا دردناک‌تر از نیش زنبور عسل است و ورم بیشتری می‌کند.

علائم نیش زنبور چیست؟

• اگر زنبور فردی را نیش بزند، سمی به جا می‌گذارد که می‌تواند باعث درد و سایر علائم شود.
• برخی از افراد به این سم حساسیت دارند.
  • حساسیت خفیف می‌تواند باعث قرمزی و تورم شدید در محل نیش‌زدگی شود.
  • حساسیت شدید (شوک آنافیلاکسی) می‌تواند باعث موارد زیر شود:
    • کهیر
    • رنگ‌پریدگی پوست
    • خارش شدید
    • تورم زبان و گلو
    • دشواری تنفس
    • افزایش ضربان قلب
    • تهوع و استفراغ
    • اسهال
    • گیجی
    • از‌دست‌دادن هوشیاری

اگر زنبور فردی را نیش بزند، سمی به جا می‌گذارد که می‌تواند باعث درد و سایر علائم شود.

درمان نیش زنبور چیست؟

در صورتی‌که فرد به زنبور حساسیت ندارد یا علائم واکنش حساسیتی شدید را تجربه نمی‌کند، می‌توان از درمان‌های خانگی برای اغلب نیش‌زدگی‌ها استفاده کرد.

آیا نیش زنبورعسل کشنده است؟

نیش زنبور عسل کشنده نیست. اگر نیش‌زدگی با زنبور عسل است، نیش را فورا با لبه‌ی ناخن یا لبه‌ی یک کارت از محل خارج کنید. این حرکت در راستای کاهش مقدار سم آزاد شده به پوست، انجام می‌شود. محل گزش را با آب و صابون بشویید. سرد کردن محل نیش زدگی موثرترین روش برای کاهش جذب سم است، همچنین این کار به کاهش تورم کمک می‌کند. به علاوه درمان‌های خانگی می‌توانند به کاهش علائم نیش زنبور کمک کنند، گرچه از لحاظ علمی تاییدشده نیستند.

برای خلاصی از جای نیش زنبور همین حالا با بهترین پزشکان مشورت کن.

دکتر حساسیت پوستی

درمان خانگی گزش زنبور چیست؟

• عسل: عسل به بهبود زخم، درد و خارش کمک می‌کند. برای استفاده از عسل، مقدار کمی از آن را روی محل قرار دهید و با یک باند روی آن را بپوشانید و تا حدود یک ساعت آن را نگه‌دارید.
• جوش شیرین: جوش شیرینی که با آب حالت خمیری پیدا کرده می‌تواند با خنثی‌کردن سم به کاهش درد، خارش و تورم آن کمک کند. لایه‌ی ضخیمی از خمیر را روی محل نیش‌زدگی قرار دهید و آن را با باند بپوشانید. بعد از ۱۵ دقیقه می‌توانید آن را برداشته و درصورت نیاز لایه‌ی دیگری قرار دهید.
• سرکه‌ی سیب: سرکه‌ی سیب نیز می‌تواند به خنثی‌کردن سم زنبور کمک کند. محل نیش‌زدگی را حداقل برای مدت ۱۵ دقیقه در سرکه سیب قرار دهید یا پارچه یا باندی که در سرکه غوطه‌ور کردید را روی محل نیش‌زدگی قرار دهید.
• خمیردندان: خمیردندان به دلیل نامعلومی به نیش‌زدگی با زنبور کمک می‌کند. برخی افراد معتقدند خمیردندان بازی سم اسیدی زنبورعسل را خنثی می‌کند. اگر درست باشد خمیردندان برای سایر زنبورها که سم بازی دارند موثر نیست.
• مواد تردکننده‌ی گوشت: موادی که برای تردکردن گوشت مورد استفاده قرار می‌گیرند نیز می‌توانند با تجزیه پروتئین باعث کاهش درد و خارش شوند. مقداری از این مواد را به شکل یک به چهار در آب حل کنید و حدود نیم ساعت روی محل نیش قرار دهید.
• قرص آسپرین: قرص آسپرین مرطوب یا خمیری که با قرص آسپرین و آب تهیه شده‌است و یک درمان خانگی محبوب است که برای کاهش درد و تورم به کار می‌رود. گرچه مطالعات نشان‌داده‌اند این کار قرمزی را افزایش می‌دهد و در کاهش تورم و درد در مقایسه با یخ تاثیر بهتری ندارد.
• مواد گیاهی: برخی گیاهان و روغن‌ها خواص ترمیم زخم دارند و می‌توانند به بهبود علائم نیش زدگی زنبور کمک کنند از جمله این موارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
  • ژلی که در برگ آلوورا وجود دارد
  • کرم کالندولا که خاصیت آنتی‌سپتیک دارد و برای کاهش تحریک‌پذیری موثر است
  • روغن اسانس اسطوخودوس (لوندر) خواص ضدالتهابی دارد و می‌تواند به کاهش تورم کمک کند، کمی از آن را با یک روغن دیگر مانند روغن نارگیل یا زیتون رقیق‌کرده و چند قطره از محلول در محل نیش‌زدگی بچکانید
  • روغن درخت چای خاصیت آنتی‌سپتیک دارد و درد را بهتر می‌کند، آن را نیز رقیق کرده و یک قطره از آن را استفاده کنید
  • نارون کوهی (Witch Hazel) یک گیاه آزموده‌شده برای گزش حشرات و نیش زنبور است. می‌تواند به کاهش التهاب، درد و خارش کمک کند.

چه زمانی لازم است برای نیش زنبور به پزشک مراجعه شود؟

اغلب نیش‌زدگی زنبورها نیازی به پزشک ندارد.

• اما درصورتی‌که فرد هرکدام از علائم حساسیت شدید مانند دشواری تنفس، کهیر، یا گیجی داشته باشد لازم است به اورژانس مراجعه شود.
• نباید خود فرد تا محل اورژانس رانندگی کند.
• اگر از EpiPen استفاده کرده‌اید باید به پزشک مراجعه کنید.
• اگر تعداد زیادی نیش‌زدگی دارید به اورژانس مراجعه کنید.
• اگر بعد از گذشت چند روز علائم نیش‌زدگی زنبور بهبود پیدا نکرد به پزشک مراجعه کنید.

بعد از برخورد با نیش مارها و زنبورها، می‌توانید از دکتر عمومی کمک بگیرید. برای دریافت نوبت دکتر عمومی حضوری می‌توانید از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکترتو کمک بگیرید. همچنین می‌توانید از مشاوره تلفنی با دکتر عمومی مشورت کنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

اگر زنبور یا مار شما را نیش زد، نگران نباشید! بهتر است که دستورالعمل درستی را بلد باشید و اجرا کنید. در رابطه با گزش مار که در اولین فرصت باید به دکتر مراجعه کنید. پس خود را به مراکز درمانی برسانید و یا با ۱۱۵ تماس بگیرید. در برخورد با نیش زنبور، اگر علائمی از خود نشان دادید و حساسیت داشتید، دکتر برای شما ضروری است.

بعد از برخورد با نیش مارها و زنبورها، می‌توانید از دکتر عمومی کمک بگیرید. برای دریافت نوبت دکتر عمومی حضوری می‌توانید از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکترتو کمک بگیرید. همچنین می‌توانید از مشاوره تلفنی با دکتر عمومی مشورت کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!