فهرست مطالب
زمانی که مدفوع شما شل و آبکی است و با حالت همیشگی فرق دارد، احتمالا اسهال هستید. اما اسهال حاد چیست؟اسهال بر اساس مدت زمانی که ادامه دارد، شدت اسهال و علائمی که همراه آن دیده می‌شود، به سه دسته حاد یا شدید، اسهال مداوم و مزمن دسته‌بندی می‌شود. اسهال حاد یک مشکل رایج است که هر کسی در هر سن و شرایطی ممکن است با آن درگیر شود. عوامل مختلفی ممکن است باعث ابتلای شما به اسهال حاد شود. اگر به چنین مشکلی دچار شده‌اید بهتر است با یک متخصص داخلی در این باره مشورت کنید. شما می‌توانید از سامانه نوبت دهی دکترتو نسبت به تعیین وقت ویزیت حضوری و یا مشاوره آنلاین اقدام کنید.
اسهال حاد چیست؟
اسهال حاد به نسبت اسهال مداوم و مزمن شایع‌تر است و تحقیقات نشان می‌دهد که اکثر افراد تقریبا سالی یک یا دو بار دچار این نوع از اسهال می‌شوند. به اسهالی که به صورت ناگهانی شروع می‌شود و کمتر از یک هفته ادامه دارد، اسهال حاد می‌گویند. معمولا این نوع اسهال بعد از یک هفته بدون درمان خاصی خود به خود برطرف می‌شود. اسهال شدید گاهی اوقات تنها علامت یک بیماری است و در سایر مواقع با دیگر علائم مانند تهوع و استفراغ همراه است. به اسهال شدید و حاد، اسهال کوتاه مدت هم گفته می‌شود.
۱. اسهال شدید کودک
کودکان به شدت در معرض ابتلا به انواع مختلف اسهال، خصوصا نوع حاد و شدید آن هستند. این شرایط نوزادان و کودکان خردسال را بیشتر تهدید می‌کند. CDC گزارش می‌دهد که اسهال در کودکان و عوارض ناشی از آن حدود ۱ مورد از هر ۹ مرگ‌ومیر سالانه کودکان را در سراسر جهان تشکیل می‌دهد و این دومین عامل مرگ‌ومیر در افراد زیر ۵ سال است. اسهال حاد در کودکان به صورت ناگهانی ایجاد می‌شود و کودک در روز بیش از سه بار مدفوع آبکی و شل دارد. این اختلال گوارشی شایع در کودکان، می‌تواند در اثر عوامل مختلفی از جمله عفونت‌های ویروسی یا مسمومیت غذایی اتفاق بیفتد. اسهال شدید و ناگهانی در کودکان در اکثر مواقع به صورت خود به خود بعد از چند روز برطرف می‌شود.
متن انگلیسی:
pubmed.ncbinlm.nih
Acute diarrhea (AD) is the most frequent gastroenterological disorder, and the main cause of dehydration in childhood. It is manifested by a sudden occurrence of three or more watery or loose stools per day lasting for seven to 10 days, 14 days at most.
ترجمه متن:
اسهال حاد شایع‌ترین اختلال گوارشی و علت اصلی کم آبی در کودکان است. این حالت با وقوع ناگهانی سه یا بیشتر مدفوع آبکی و شل در روز ظاهر می‌شود که به مدت ۷ تا ۱۰ روز و حداکثر ۱۴ روز ادامه دارد.
۲. اسهال شدید در بارداری
اسهال شدید در دوران بارداری بسیار رایج است و معمولا به دلیل شرایط بارداری، از جمله تغییرات هورمونی یا تغییرات فیزیکی بدن ایجاد می‌شود. البته عفونت‌های گوارشی یا برخی اختلالات سیستم گوارشی در دوران بارداری هم می‌تواند باعث ابتلای زنان باردار به اسهال حاد شود. در حالت کلی این اسهال ناگهانی شدید باید نهایتا تا ۴۸ ساعت برطرف شود. اما در صورت ادامه‌دار بودن اسهال بعد از دو روز و مشاهده سایر علائم نگران‌کننده، بهتر است حتما برای پیگیری علت به پزشک مراجعه کنید.
علائم اسهال حاد
علائم اسهال کوتاه مدت ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و هر کسی بسته به سن و شرایطی که دارد، برخی از نشانه‌ها را داشته باشد. از طرفی مهم است که علت بروز اسهال را در نظر بگیریم، چرا که بسته به علت اسهال، علائم ممکن است متفاوت باشد. به صورت کلی نشانه‌های زیر را می‌توان به عنوان اصلی‌ترین علائم اسهال حاد در نظر گرفت:
- گرفتگی و درد شکم
- درد معده
- تورم و نفخ شکم
- حالت تهوع و ناراحتی معده
- نیاز فوری به دستشویی رفتن
- تب
- مدفوع خونی
- از دست دادن مایعات بدن و بی‌آبی شدید
- عدم توانایی در کنترل روده و بی‌اختیاری مدفوع
- خستگی و ضعف شدید
علائم اسهال حاد داری و نمی‌دونی چیکار کنی؟
برای درمان نوبت بگیر.
۱. دفعات بالای دفع مدفوع آبکی
اصلی‌ترین نشانه اسهال، تعداد دفعات بالای دفع مدفوع ابکی و شل است. در یک تعریف کلی، زمانی که در طول یک روز بیش از سه بار مدفوع شل و آبکی داشته باشید، این حالت اسهال در نظر گرفته می‌شود. کسانی که اسهال حاد دارند، به صورت ناگهانی در طول دو تا سه روز، چندین مرتبه برای دفع مدفوع شل و آبکی به توالت می‌روند.
۲. درد و کرامپ های شکمی
با وجودی که در همه افراد این شرایط دیده نمی‌شود، اما عموما در اسهال شدید، همراه با دفع، شکم‌درد و کرامپ‌های شدید شکمی را هم تجربه می‌کنید. اکثر کسانی که اسهال شدید دارند، در یکی دو روز اول به شدت از درد و گرفتگی شکم شکایت می‌کنند. این شکم‌درد و گرفتگی بیشتر به دلیل انقباضات شدید روده‌ها و حرکات آنها برای دفع است.
۳. تهوع، استفراغ و تب احتمالی
بسته به علت اسهال، برخی از افراد همراه با اسهال حاد علائم ناراحت‌کننده دیگری مانند حالت تهوع و استفراغ را هم تجربه می‌کنند. خصوصا زمانی که علت اسهال شدید، عفونت یا مسمومیت غذایی است، استفراغ و حالت تهوع جزو نشانه‌های شایع است. تب هم در مواردی که اسهال به دلیل عفونت ویروسی یا باکتریایی است، وجود دارد و یکی از نشانه‌هاست.
۴. کم آبی بدن (خشکی دهان، کاهش ادرار، سرگیجه)
یکی از علائم بسیار هشداردهنده اسهال شدید، کم آبی بدن است. علائم کم آبی بدن به شما هشدار می‌دهد که بدن در معرض دهیدراته شدن قرار دارد و خطرات سلامتی جدی شما را تهدید می‌کند. به همین دلیل هم باید این نشانه‌ها را بشناسید و در صورت مشاهده آنها، حتما برای بررسی علائم به پزشک مراجعه کنید. مهم‌ترین نشانه‌های کم آبی بدن در اثر ابتلا به اسهال حاد شامل موارد زیر است:
- احساس تشنگی شدید
- دفع‌نکردن ادرار برای مدت زمانی طولانی در طول روز
- داشتن پوست خشک و همچنین خشکی دهان یا سوراخ‌های بینی (خشکی شدید غشاهای مخاطی)
- احساس خستگی بیش از حد معمول
- احساس بیهوشی یا از حال رفتن (احساس سبکی سر)
- سردرد شدید
- ضربان قلب سریع
علل اسهال حاد (اسهال شدید نشانه چیست؟)
عوامل مختلفی ممکن است باعث بروز اسهال حاد شود. اسهال شدید عموما نشانه‌ای از وجود شرایط زیر است:
- ابتلا به یک عفونت ویروسی؛ گاستروانتریت ویروسی از شایع‌ترین دلایل ابتلا به اسهال هستند. ویروس‌هایی که می‌توانند باعث اسهال شوند عبارتند از ویروس نوروالک که به نام نوروویروس نیز شناخته می‌شود، آدنوویروس‌های روده‌ای، آستروویروس، سیتومگالوویروس و ویروس‌هایی که باعث هپاتیت می‌شوند.
- باکتری‌ها و انگل‌ها؛ قرار گرفتن در معرض باکتری‌های خاصی مانند اشریشیا کلی یا انگل‌ها از طریق غذا یا آب آلوده می‌تواند منجر به اسهال شود.
- اسهال مسافرتی
- عفونت گوارشی با کلستریدیوم دیفیسل که می‌تواند پس از یک دوره مصرف آنتی بیوتیک یا بستری شدن در بیمارستان رخ دهد.
- اسهال بعد از مصرف برخی از آنتی بیوتیک؛ عوارض مصرف برخی آنتی بیوتیک ها اسهال شدید است.
- اسهال بعد از مصرف داروهای ضدسرطان و ضد اسیدهای حاوی منیزیم
- عمل تحمل لاکتوز می‌تواند باعث اسهال شدید شود.
- حساسیت غذایی
- مسمومیت غذایی
- عمل جراحی روده یا کیسه صفرا می‌تواند باعث اسهال شود.
- اختلالات گوارشی
- اسهال بعد از شیمی درمانی
- اسهال به دلیل بارداری
متن انگلیسی:
healthline
Most cases of acute, watery diarrhea are caused by viruses (viral gastroenteritis). The most common ones in children are rotavirus and in adults are norovirus. Bacteria are a common cause of traveler’s diarrhea.
ترجمه متن:
بیشتر موارد اسهال حاد و آبکی ناشی از ویروس‌ها (گاستروانتریت ویروسی) است. شایع‌ترین آنها در کودکان روتاویروس و در بزرگسالان نوروویروس هستند. باکتری‌ها یکی از علل شایع اسهال مسافرتی هستند.
درمان اسهال حاد
در بیشتر موارد نیازی به درمان اسهال نیست و حتی شدیدترین انواع اسهال هم بعد از چند روز به تدریج رفع می‌شود. مهم‌ترین اقدام برای درمان اسهال در موارد شدید، جبران آب و الکترولیت‌های از دست رفته بدن است. برای بزرگسالان مصرف نوشیدنی های ورزشی، آب و نوشیدنی های بدون قند و الکل می‌تواند به جبران آب و الکترولیت‌های از دست رفته بدن کمک کند. برای کودکان و زنان باردار، مصرف پودرهای او آر اس یا پودرهای خوراکی ضد اسهال کمک می‌کند تا آب و الکترولیت‌های از دست رفته بدن جبران شود. تغذیه مناسب و استراحت کردن باعث می‌شود تا اسهال حاد سریع‌تر برطرف شود. در نهایت اگر اسهال شما ناشی از یک بیماری جدی‌تری مانند بیماری التهابی روده باشد، پزشک ابتدا باید مشکل زمینه‌ای را برطرف کند.
| ویژگی | اسهال حاد | اسهال معمولی |
|---|---|---|
| مدت زمان | معمولاً کمتر از ۲ هفته | بیشتر از ۲ هفته (مزمن) |
| علت | عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، مسمومیت غذایی | اختلالات گوارشی مزمن مانند بیماری التهابی روده، سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) |
| شدت علائم | شدیدتر و ناگهانی | ممکن است علائم ملایم‌تر باشند، اما طولانی‌تر |
| تعداد دفعات اجابت مزاج | معمولاً زیاد و مکرر | متغیر، اما معمولاً کمتر از اسهال حاد |
| درد و نفخ | ممکن است درد و نفخ شدید همراه باشد. | درد و نفخ مزمن یا گهگاه |
| درمان | نیاز به درمان فوری، آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد ویروسی ممکن است ضروری باشد. | درمان طولانی مدت با توجه به علت زمینه‌ای |
| محتویات مدفوع | مایع یا آبکی، گاهی خون یا موکوس | معمولاً آبکی، ولی ممکن است قوام بهتری داشته باشد. |
| دلیل مراجعه به پزشک | اگر علائم بیشتر از ۲۴ ساعت طول بکشد، به خصوص اگر همراه با تب یا خونریزی باشد. | اگر علائم بیش از چند هفته ادامه یابد یا بر کیفیت زندگی تاثیر بگذارد. |
۱. درمان سریع اسهال شدید
در برخی موارد که اسهال بیش از اندازه شدید است و خطرات کم آبی بدن، سلامتی را تهدید می‌کند، ممکن است به درمان داخل وریدی مایعات نیاز باشد. خصوصا زمانی که به دلیل عفونت ویروسی گوارشی یا باکتریایی، بدن به شدت با کم آبی مواجه شده است. حتی در صورت ابتلا به عفونت باکتریایی یا انگلی، آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی هم به سرم اضافه می‌شوند. مکمل‌های فیبر یا مکمل‌های پروبیوتیکی هم برای درمان سریع اسهال موثرند و پزشک آنها را در صورت لزوم تجویز می‌کند. در کل رویکرد درمان اسهال حاد بر اساس موارد زیر است:
- شدت اسهال و شرایط و عوارضی که ایجاد کرده است.
- تعداد دفعات اجابت مزاج
- درجه وضعیت کم آبی بدن
- شرایط سلامتی عمومی و سابقه پزشکی بیمار
- سن بیمار
۲. داروهای اسهال حاد
اگر اسهال شدید بود و به درمان دارویی نیاز داشت، می‌توانید از داروهای بدون نسخه ضد اسهال مانند لوپرامید یا بیسموت ساب سالیسیلات استفاده کنید. لوپرامید به کاهش تحریک و حرکات روده کمک می‌کند و می‌تواند شدت اسهال را کم کند. اما در افراد مبتلا به تب بالا یا اسهال خونی باید از مصرف این داروها بدون نظر پزشک پرهیز شود، چرا که می‌توانند عفونت‌های شدید روده بزرگ را بدتر کند. همچنین مصرف این داروها برای درمان اسهال حاد کودکان هم بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌شود.
اگر تب بالا، اسهال خونی یا اسهال مسافرتی متوسط تا شدید دارید، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. برخی از عفونت‌ها مانند شیگلا همیشه نیاز به درمان با آنتی بیوتیک ها دارند. رایج‌ترین آنتی‌بیوتیک‌هایی که برای درمان اسهال ناشی از باکتری‌ها یا انگل‌ها تجویز می‌شوند شامل سیپروفلوکساسین، مترونیدازول و آزیترومایسین هستند. این داروها هم ممکن است به صورت تزریقی و هم به صورت خوراکی تجویز شوند.
۳. داروهای گیاهی مفید برای اسهال حاد
در طب سنتی گیاهان متعددی با خواص دارویی و درمانی برای رفع اسهال مورد استفاده قرار می‌گیرند. زنجبیل، بابونه، سماق، نعناع و پونه کوهی از جمله گیاهانی هستند که از خواص ضد اسهال و ضدمیکروبی آنها برای درمان اسهال استفاده می‌شود. برای استفاده از این گیاهان می توان آنها را به صورت دمنوش یا چای مصرف کرد یا این که مکمل‌ها و داروهای گیاهی حاوی این ترکیبات را از داروخانه تهیه کرد. برای مثال انواع مکمل زنجبیل یا داروهای گیاهی که حاوی نعناع و زنجبیل هستند می‌توانند به درمان اسهال حاد کمک کنند. قرص دینه یا داروی گیاهی ضد اسهال باریج اسانس جزو داروهای گیاهی ضد اسهال هستند.
۴. درمان اسهال حاد در خانه
درمان‌های خانگی هم می‌توانند به کاهش علائم ناشی از اسهال حاد کمک کنند. با این حال استفاده از این روش‌ها باید بر اساس شرایط بیمار، علائم و شدت اسهال انجام شود. گزینه‌های درمان خانگی شامل موارد زیر است:
- استراحت و آب‌درمانی
- استفاده از نوشیدنی های حاوی قند و نمک برای حفظ تعادل الکترولیت‌ها
- محدود کردن مصرف شیر و لبنیات برای ۴۸ ساعت
- مصرف غذاهای آبکی و مقوی مانند سوپ مرغ یا آبگوشت
- مصرف برنج کته و ماست پروبیوتیک
- مصرف دمنوش های ضد اسهال مانند دمنوش زنجبیل و عسل و دمنوش بابونه
- مصرف آب سیب، آب‌هندوانه و آب آناناس برای درمان خانگی اسهال
دنبال راهکار خانگی برای درمان اسهال هستی؟ از پزشک بپرس.
پیشگیری از اسهال حاد (جلوگیری از اسهال شدید)
از آن جایی که در بیشتر مواقع ابتلا به اسهال حاد به دلیل یک عفونت ویروسی، مسمومیت غذایی یا عفونت باکتریایی و انگلی است، قطعا با رعایت برخی موارد می توان تا حدود زیادی از ابتلا به اسهال شدید جلوگیری کرد. برای پیشگیری از ابتلا به اسهال شدید، موارد زیر را رعایت کنید:
- شست‌وشوی مکرر دست‌ها و استفاده از محلول های ضدعفونی‌کننده دست در بیرون از خانه، در بسیاری از موارد به پیشگیری از ابتلا به اسهال عفونی کمک می‌کند.
- بعد از دست‌زدن به گوشت نپخته یا محصولات آلوده حتما دست‌های خود را خوب بشویید
- برای جلوگیری از ابتلای نوزادان به اسهال ویروسی، می‌توانید به آنها واکسن روتاروویروس را تزریق کنید.
- در سفر یا بیرون از خانه مراقب غذایی که می‌خورید باشید.
- غذاها را خوب گرم کنید.
- از مصرف غذاهای خام و نپخته خودداری کنید؛ گوشت و لبنیات را خام یا نیم‌پز نخورید.
- مراقب آنچه می‌نوشید باشید، در سفر حتما از آب‌معدنی استفاده کنید.
- در صورت داشتن حساسیت غذایی مانند حساسیت به لاکتوز، از مصرف غذاهایی که باعث اسهال می‌شوند خودداری کنید.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
اسهال حاد چیست؟ معمولا بین دو تا ده روز ادامه دارد و نهایتا باید بعد از ۱۴ روز، علائم کاملا برطرف شوند. در بیشتر موارد، اسهال خود به خود بعد از چند روز مراقبت و استراحت کردن برطرف می‌شود و مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید، جبران آب و الکترولیت‌های از دست رفته بدن است. اما با این حال گاهی اوقات علل جدی‌تری باعث ابتلا به اسهال شدید می‌شوند و ممکن است بیماری با علائمی همچون تب و استفراغ شدید همراه شود. در نتیجه باید حتما برای درمان سریع بیماری و رفع علت زمینه‌ای، به دکتر داخلی مراجعه کنید. شما می‌توانید از سامانه مشاوره آنلاین دکترتو حتی در صورت عدم دسترسی به پزشک کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!