فارنژیت یا التهاب گلو چیست و چه راه درمانی دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

التهاب گلو یا فارنژیت، یکی از بیماری‌های شایع فصول سرد است که با التهاب و تحریک بافت‌های حلق شناخته می‌شود. این عارضه ممکن است به‌دلیل عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، آلرژی یا تماس با مواد تحریک‌کننده مانند دود و گردوغبار ایجاد شود. درد هنگام بلع، سوزش و خشونت صدا از علائم رایج آن هستند. التهاب گلو معمولاً موقتی و خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد نیاز به بررسی پزشکی دارد، به‌ویژه زمانی‌که تب بالا، لکه‌های سفید روی گلو یا بلع بسیار دردناک وجود داشته باشد. آگاهی از علت و نوع التهاب برای انتخاب درمان مناسب و پیشگیری از عوارض بعدی اهمیت زیادی دارد. در این مطلب از دکترتو، با التهاب گلو آشنا می‌شوید.

التهاب گلو یا فارنژیت چیست؟

التهاب گلو یا فارنژیت (Pharyngitis) حالتی است که در آن بافت‌های پشت حلق دچار التهاب و تحریک می‌شوند. این وضعیت یکی از شایع‌ترین مشکلات ناحیه گلو به‌ویژه در فصول سرد سال است و می‌تواند باعث ناراحتی هنگام بلع یا صحبت شود. فارنژیت معمولاً یک بیماری موقتی و قابل درمان است، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به ارزیابی پزشکی داشته باشد تا از پیشرفت یا بروز عوارض جلوگیری شود. این عارضه در تمام گروه‌های سنی دیده می‌شود و بسته به شدت التهاب، می‌تواند از یک تحریک خفیف تا التهاب قابل توجه متغیر باشد.

علائم التهاب گلو چیست؟

التهاب گلو زمانی رخ می‌دهد که بافت‌های حلق به‌دلیل عفونت، آلرژی یا تحریک ناشی از عوامل محیطی ملتهب شوند. این وضعیت معمولاً با احساس خشکی، سوزش یا درد هنگام بلع همراه است و شدت آن بسته به علت متفاوت است. علائم شایع التهاب گلو عبارت‌اند از:

• درد یا سوزش هنگام بلع
• قرمزی و تورم گلو
• خشونت یا گرفتگی صدا
• احساس خارش یا وجود جسم خارجی در گلو
• تورم غدد لنفاوی گردن
• تب خفیف و بدن‌درد (در موارد عفونی)
• سرفه خشک یا همراه با خلط
• بوی بد دهان
• گاهی لکه‌های سفید یا زرد روی لوزه‌ها (در عفونت باکتریایی)

آیا علائم التهاب گلو داری؟

برای تشخیص از دکتر متخصص مشاوره بگیر

دکتر گوش و حلق و بینی خوب

علت التهاب گلو چیست؟

التهاب گلو معمولاً به‌دلیل عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد می‌شود، اما عوامل محیطی و تحریک‌کننده نیز می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. ویروس‌هایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا از شایع‌ترین علل التهاب گلو هستند و معمولاً با سوزش و درد خفیف همراه‌اند. در موارد باکتریایی، باکتری استرپتوکوک گروه A عامل اصلی است که باعث گلودرد شدید، تب و لکه‌های سفید روی گلو می‌شود. علاوه بر عفونت‌ها، عواملی مانند آلرژی، استنشاق دود سیگار یا آلودگی هوا، تنفس دهانی، رفلاکس اسید معده به حلق (LPR) و استفاده زیاد از صدا یا فریاد زدن نیز می‌توانند باعث تحریک و التهاب گلو شوند. هوای خشک و کمبود مایعات نیز با خشک کردن مخاط گلو، زمینه را برای التهاب فراهم می‌کند. تشخیص علت دقیق التهاب گلو به پزشک کمک می‌کند تا درمان مؤثر و مناسب‌تری انتخاب کند.

فارنژیت یا التهاب گلو چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص فارنژیت یا التهاب گلو معمولاً با معاینه بالینی و بررسی علائم انجام می‌شود. پزشک ابتدا گلو را از نظر قرمزی، تورم، وجود ترشحات یا لکه‌های سفید روی لوزه‌ها بررسی می‌کند و غدد لنفاوی گردن را لمس می‌کند تا وجود تورم یا درد مشخص شود. در صورت شک به عفونت باکتریایی، به‌ویژه گلودرد استرپتوکوکی، ممکن است از تست سریع استرپ (Rapid Strep Test) یا کشت حلق برای شناسایی باکتری استفاده شود. این آزمایش‌ها به‌وسیله نمونه‌گیری با سواب از پشت گلو انجام می‌شوند و نتیجه تست سریع معمولاً در چند دقیقه مشخص می‌شود. در مواردی که التهاب گلو مزمن یا همراه با علائم غیرمعمول باشد، پزشک ممکن است آزمایش خون، بررسی آلرژی یا ارجاع به متخصص گوش، حلق و بینی را توصیه کند. تشخیص دقیق علت التهاب گلو برای انتخاب درمان مناسب و جلوگیری از مصرف غیرضروری آنتی‌بیوتیک‌ها اهمیت دارد.

درمان التهاب گلو؛ برای التهاب گلو چی خوبه؟

برای درمان التهاب گلو، هدف اصلی کاهش درد، رفع التهاب و کمک به ترمیم بافت‌های تحریک‌شده است. بیشتر موارد التهاب گلو خفیف و ویروسی هستند و با مراقبت‌های خانگی بهبود پیدا می‌کنند، اما در موارد شدید یا طولانی باید پزشک علت دقیق را بررسی کند. برای تسکین و درمان التهاب گلو، موارد زیر مؤثر هستند:

• نوشیدن مایعات گرم: مانند آب گرم با عسل و لیمو، دمنوش بابونه یا زنجبیل که خاصیت ضدالتهابی دارند.
• غرغره آب نمک ولرم: چند بار در روز باعث کاهش تورم و از بین رفتن میکروب‌ها می‌شود.
• استفاده از قرص‌های مکیدنی یا اسپری گلو: ترکیباتی مثل بنزیدامین یا لیدوکائین درد و سوزش را کاهش می‌دهند.
• داروهای ضدالتهاب و مسکن: مانند ایبوپروفن و استامینوفن برای کاهش درد و تب.
• استراحت صدا و مرطوب نگه داشتن هوا: کمک می‌کند گلو سریع‌تر ترمیم شود.
• پرهیز از عوامل تحریک‌کننده: دود سیگار، غذاهای تند، نوشیدنی‌های سرد و محیط خشک التهاب را تشدید می‌کنند.

اگر التهاب گلو بیش از چند روز ادامه داشته باشد، با تب بالا یا لکه‌های سفید روی لوزه همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کرد تا در صورت نیاز درمان دارویی مانند آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدرفلاکس تجویز شود.

شربت برای التهاب گلو

برای درمان التهاب گلو، چند نوع شربت دارویی بسته به علت (ویروسی، باکتریایی یا آلرژیک) مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشتر موارد التهاب گلو ناشی از ویروس هستند و به آنتی‌بیوتیک نیاز ندارند، اما شربت‌های ضدالتهاب، ضدسرفه و نرم‌کننده می‌توانند درد و سوزش گلو را کاهش دهند.

رایج‌ترین شربت‌هایی که برای تسکین التهاب گلو استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

• شربت دیفن‌هیدرامین (Diphenhydramine): برای کاهش خارش، تحریک و التهاب گلو، به‌ویژه در موارد آلرژیک.
• شربت دکسترومتورفان (Dextromethorphan): ضدسرفه مؤثر برای کاهش سرفه خشک که می‌تواند التهاب گلو را تشدید کند.
• شربت گایافنزین (Guaifenesin): رقیق‌کننده خلط برای گلودرد همراه با ترشحات غلیظ یا سرفه خلط‌دار.
• شربت عسل و لیمو (گیاهی): ترکیبی طبیعی با خاصیت ضدباکتری و نرم‌کننده که سوزش گلو را کاهش می‌دهد.
• شربت بنادریل یا آنتی‌هیستامین‌های مشابه: در صورت التهاب گلو ناشی از آلرژی یا تحریک محیطی مفید است.

آمپول هیدروکورتیزون برای التهاب گلو

آمپول هیدروکورتیزون نوعی داروی کورتونی ضدالتهاب است که در موارد خاص التهاب شدید گلو یا تورم ناگهانی بافت‌های حلق تجویز می‌شود. این دارو با کاهش سریع التهاب و ورم، درد و دشواری در بلع را کاهش می‌دهد، اما درمان اصلی گلودردهای ویروسی یا باکتریایی محسوب نمی‌شود. تزریق آن فقط باید زیر نظر پزشک انجام شود، زیرا مصرف خودسرانه می‌تواند باعث ضعف سیستم ایمنی، افزایش قند خون یا تشدید عفونت شود. در بیشتر موارد، استفاده از شربت‌های ضدالتهاب، غرغره آب نمک و مایعات گرم برای تسکین گلو کافی است و نیازی به آمپول‌های کورتونی وجود ندارد.

درمان التهاب گلو ناشی از اسید معده

التهاب گلو ناشی از اسید معده معمولاً به دلیل بازگشت اسید معده به مری و حلق (رفلاکس معده یا LPR) ایجاد می‌شود. در این حالت، اسید به بافت‌های حساس گلو آسیب می‌زند و باعث سوزش، خشونت صدا، احساس گرفتگی یا وجود توده در گلو می‌شود. درمان این نوع التهاب باید بر کنترل رفلاکس و محافظت از گلو تمرکز داشته باشد. مهم‌ترین روش‌های درمان عبارت‌اند از:

• داروهای کاهنده اسید معده: مانند امپرازول (Omeprazole)، پنتوپرازول (Pantoprazole) یا فاموتیدین (Famotidine) که تولید اسید را کاهش داده و به ترمیم بافت گلو کمک می‌کنند.
• اصلاح سبک زندگی: پرهیز از خوردن غذاهای چرب، تند، ترش، قهوه، شکلات و نوشیدنی‌های گازدار، همچنین خودداری از دراز کشیدن تا دو ساعت پس از غذا.
• بالا نگه داشتن سر هنگام خواب: استفاده از بالش بلند یا شیب مناسب در قسمت بالایی تخت از بازگشت اسید جلوگیری می‌کند.
• کاهش وزن و ترک سیگار: اضافه‌وزن و سیگار هر دو از عوامل مهم تشدید رفلاکس و التهاب گلو هستند.
• نوشیدن مایعات گرم و پرهیز از خوردن دیرهنگام شبانه: برای تسکین گلو و جلوگیری از تماس طولانی اسید با بافت حلق مفید است.

آمپول دگزامتازون برای التهاب گلو

آمپول دگزامتازون داروی کورتونی قوی است که در موارد التهاب شدید گلو برای کاهش سریع ورم، درد و گرفتگی صدا تجویز می‌شود. این دارو با مهار التهاب و واکنش ایمنی بدن، علائم را به‌سرعت تسکین می‌دهد، اما درمان اصلی گلودردهای ویروسی یا باکتریایی نیست. تزریق آن باید فقط زیر نظر پزشک انجام شود، زیرا مصرف خودسرانه می‌تواند باعث ضعف سیستم ایمنی، افزایش قند خون یا بازگشت التهاب پس از قطع دارو شود. در بیشتر موارد، درمان‌های ساده‌تری مانند شربت ضدالتهاب، غرغره آب نمک و نوشیدنی‌های گرم نتیجه مشابهی دارند و بی‌خطرترند.

قرص برای التهاب گلو؛ برای التهاب گلو چه قرصی بخوریم؟

انتخاب قرص برای التهاب گلو بستگی به علت آن دارد؛ یعنی اینکه گلودرد ناشی از عفونت ویروسی، باکتریایی یا تحریک محیطی باشد. در بیشتر موارد، التهاب گلو ویروسی است و نیازی به آنتی‌بیوتیک ندارد، اما داروهای ضدالتهاب، مسکن و نرم‌کننده می‌توانند علائم را کاهش دهند. رایج‌ترین قرص‌هایی که برای درمان التهاب گلو استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

• ایبوپروفن (Ibuprofen) و استامینوفن (Acetaminophen): کاهش‌دهنده درد، التهاب و تب
• قرص‌های مکیدنی حاوی آنتی‌سپتیک یا بی‌حس‌کننده: مانند بنزیدامین (Tantum Verde)، کلرهگزیدین یا لیدوکائین که درد و سوزش را تسکین می‌دهند
• آنتی‌هیستامین‌ها: مانند لوراتادین یا سیتریزین، برای التهاب گلو ناشی از آلرژی
• آنتی‌بیوتیک‌ها: مانند آموکسی‌سیلین یا آزیترومایسین، فقط در موارد عفونت باکتریایی (مانند گلودرد استرپتوکوکی) با تجویز پزشک
• قرص‌های گیاهی: حاوی عصاره شیرین‌بیان، عسل یا اکالیپتوس که به نرم شدن گلو کمک می‌کند

دارو برای التهاب گلو

داروی مناسب برای التهاب گلو بسته به علت آن (ویروسی، باکتریایی یا آلرژیک) متفاوت است. بیشتر موارد التهاب گلو منشأ ویروسی دارند و با داروهای ساده ضدالتهاب و مراقبت خانگی بهبود می‌یابند، اما در برخی موارد نیاز به درمان دارویی دقیق‌تر وجود دارد. رایج‌ترین داروهایی که برای درمان التهاب گلو استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

• داروهای ضدالتهاب و مسکن: مانند ایبوپروفن (Ibuprofen) و استامینوفن (Acetaminophen) که درد، سوزش و تب را کاهش می‌دهند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: فقط در موارد عفونت باکتریایی مثل گلودرد استرپتوکوکی، داروهایی مانند آموکسی‌سیلین (Amoxicillin) یا آزیترومایسین (Azithromycin) با تجویز پزشک مصرف می‌شوند.
• قرص یا اسپری‌های موضعی: حاوی مواد بی‌حس‌کننده و ضدعفونی‌کننده مانند بنزیدامین یا لیدوکائین برای کاهش سوزش و التهاب.
• آنتی‌هیستامین‌ها: مثل لوراتادین و سیتریزین، در صورت التهاب ناشی از آلرژی مفید هستند.
• شربت‌ها و داروهای گیاهی: ترکیباتی مانند عسل، شیرین‌بیان، اکالیپتوس یا آویشن که به نرم شدن گلو و کاهش تحریک کمک می‌کنند.

برای التهاب گلو چی بخوریم؟

برای بهبود التهاب گلو، تغذیه نقش مهمی در تسکین درد و تسریع روند بهبودی دارد مصرف غذاها و نوشیدنی‌های نرم، ولرم و ضدالتهاب می‌تواند تحریک گلو را کاهش دهد و به ترمیم بافت‌های ملتهب کمک کند. موارد مفید برای التهاب گلو عبارت‌اند از:

• مایعات گرم: مانند آب گرم با عسل و لیمو، دمنوش بابونه، زنجبیل یا آویشن که خاصیت ضدالتهابی دارند و گلو را نرم می‌کنند
• سوپ و آش رقیق: مخصوصاً سوپ مرغ یا سبزیجات که علاوه بر آب‌رسانی، حاوی مواد مغذی و تسکین‌دهنده التهاب هستند
• میوه‌های نرم و پوره‌شده: مانند موز، سیب پخته یا کمپوت میوه که بلع آن‌ها آسان است و به تحریک گلو آسیب نمی‌زنند
• ماست ساده و لبنیات کم‌چرب: به خنک شدن گلو و کاهش سوزش کمک می‌کنند
• غذاهای نرم و بدون ادویه: مثل سیب‌زمینی پوره‌شده، تخم‌مرغ آب‌پز نرم یا فرنی

در مقابل، باید از خوردن غذاهای تند، ترش، خشک، خیلی داغ یا خیلی سرد خودداری کرد، چون باعث تحریک بیشتر گلو می‌شوند. همچنین نوشیدنی‌های گازدار و کافئین‌دار می‌توانند خشکی و التهاب را بدتر کنند نوشیدن آب کافی در طول روز برای مرطوب نگه داشتن گلو ضروری است.

می‌دونی آلرژی ممکنه زمینه فارنژیت باشه؟ زود با دکتر مشورت کن

دکتر آلرژی

انواع التهاب گلو کدامند؟

التهاب گلو یا فارنژیت بر اساس علت و مدت زمان درگیری به چند نوع تقسیم می‌شود. این بیماری ممکن است در اثر عفونت، تحریک مداوم یا واکنش آلرژیک ایجاد شود و شدت آن از خفیف تا شدید متفاوت است. شناخت نوع التهاب گلو برای انتخاب درمان مناسب اهمیت زیادی دارد. انواع التهاب گلو عبارت‌اند از:

• التهاب گلو ویروسی: شایع‌ترین نوع است و معمولاً در اثر ویروس‌هایی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد می‌شود.
• التهاب گلو باکتریایی: اغلب توسط باکتری استرپتوکوک گروه A ایجاد می‌شود و با تب و لکه‌های سفید روی گلو همراه است.
• التهاب گلو آلرژیک یا تحریکی: به‌دلیل تماس با آلرژن‌ها، دود سیگار، گردوغبار یا هوای خشک رخ می‌دهد.
• التهاب گلو ناشی از رفلاکس معده: بازگشت اسید معده به حلق باعث تحریک و التهاب مزمن گلو می‌شود.
• التهاب گلو مزمن: التهاب طولانی‌مدت و تکرارشونده‌ای است که معمولاً در اثر عوامل تحریکی یا بیماری‌های زمینه‌ای به‌وجود می‌آید.

عوارض التهاب گلو چیست؟

عوارض التهاب گلو معمولاً زمانی بروز می‌کند که بیماری درمان نشود یا علت زمینه‌ای آن (مثل عفونت باکتریایی یا رفلاکس معده) ادامه پیدا کند در بیشتر موارد التهاب گلو خفیف و موقتی است، اما گاهی می‌تواند منجر به عفونت‌های شدیدتر یا مشکلات طولانی‌مدت شود. مهم‌ترین عوارض التهاب گلو عبارت‌اند از:

• گلودرد مزمن و مکرر: در اثر تحریک مداوم یا عفونت‌های درمان‌نشده
• عفونت لوزه‌ها (تونسیلیت): التهاب گلو با گسترش عفونت ممکن است به لوزه‌ها سرایت کند
• عفونت گوش میانی یا سینوزیت: گاهی عفونت از گلو به مجاری گوش یا سینوس‌ها منتقل می‌شود
• آبسه اطراف لوزه (پری‌تونسیلار آبسه): تجمع چرک در اطراف لوزه که باعث درد شدید و دشواری در بلع می‌شود
• التهاب مزمن تارهای صوتی یا گرفتگی صدا: در اثر تحریک طولانی‌مدت گلو
• رفلاکس یا زخم گلو: اگر التهاب ناشی از بازگشت اسید معده باشد و درمان نشود
• تب و گسترش عفونت به سایر نقاط بدن: در موارد نادر و شدید، باکتری‌ها می‌توانند وارد جریان خون شوند (سپسیس)

پزشکان پیشنهادی

۴.۹ (۱۴۹۱ نظر)

دکتر کامبیز آقاصادقی

فوق تخصص ریه

نوبت بگیرید

۴.۷ (۱۱۴۳ نظر)

دکتر محمدباقر بخشی پور

تخصص گوش و حلق و بینی

نوبت بگیرید

۴.۴ (۹۳۵ نظر)

دکتر سهیلا آل یاسین

تخصص کودکان و اطفال

نوبت بگیرید

۴.۹ (۸۱۵ نظر)

دکتر سید محمد هاشمی

تخصص ایمونولوژی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۸۱۱ نظر)

دکتر اعظم خیرمند پاریزی

تخصص گوش و حلق و بینی

نوبت بگیرید

۴.۶ (۸۴۲ نظر)

دکتر فرزین خوروش

تخصص عفونی

نوبت بگیرید

آیا فارنژیت خطرناک است؟

فارنژیت یا التهاب گلو در بیشتر موارد خطرناک نیست و معمولاً یک عارضه خفیف و موقتی است که طی چند روز با مراقبت‌های خانگی یا درمان دارویی برطرف می‌شود. با این حال، در برخی شرایط خاص می‌تواند به مشکلات جدی‌تر منجر شود. اگر التهاب گلو ناشی از عفونت باکتریایی مانند استرپتوکوک درمان نشود، ممکن است باعث آبسه اطراف لوزه، تب روماتیسمی یا التهاب کلیه‌ها شود. در موارد مزمن نیز تحریک مداوم گلو ممکن است به گرفتگی صدا، التهاب تارهای صوتی یا گلودردهای مکرر منجر شود. علائمی مانند تب بالا، بلع بسیار دردناک، تنگی نفس، تورم گردن یا لکه‌های سفید روی گلو می‌توانند نشانه عفونت جدی باشند و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند.

چگونه می توان از ابتلا به التهاب گلو پیشگیری کرد؟

پیشگیری از التهاب گلو با رعایت چند عادت ساده روزمره امکان‌پذیر است و می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی را تا حد زیادی کاهش دهد. مهم‌ترین اقدام، تقویت سیستم ایمنی و محافظت از گلو در برابر عوامل محرک است. شست‌وشوی منظم دست‌ها، پرهیز از تماس با افراد مبتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا، و استفاده از دستمال هنگام عطسه یا سرفه از اصلی‌ترین راه‌های پیشگیری هستند. نوشیدن آب کافی، تنفس از راه بینی (نه دهان)، مرطوب نگه داشتن هوا با دستگاه بخور و اجتناب از محیط‌های خشک نیز از خشک شدن و التهاب گلو جلوگیری می‌کند. همچنین ترک سیگار، کاهش مصرف الکل، پرهیز از فریاد زدن یا فشار زیاد بر صدا، و داشتن تغذیه غنی از میوه‌ها و سبزیجات برای حفظ سلامت گلو مؤثر است. در فصول سرد، پوشاندن گردن و پرهیز از نوشیدنی‌های خیلی سرد نیز می‌تواند خطر التهاب گلو را کمتر کند.

نتیجه گیری

التهاب گلو یا فارنژیت معمولاً یک مشکل خفیف و کوتاه‌مدت است که اغلب در اثر ویروس‌ها یا تحریک محیطی بروز می‌کند. با این حال، تشخیص صحیح علت بیماری برای جلوگیری از مصرف بی‌مورد آنتی‌بیوتیک‌ها و انتخاب درمان مناسب اهمیت دارد. در بیشتر موارد، استراحت، مصرف مایعات گرم، غرغره آب نمک و پرهیز از عوامل تحریک‌کننده برای بهبود کافی است. اگر علائم بیش از چند روز ادامه یابد یا همراه با تب بالا و لکه‌های سفید در گلو باشد، مراجعه به پزشک ضروری است. درمان به‌موقع نه‌تنها باعث تسکین سریع‌تر می‌شود، بلکه از بروز عوارضی مانند آبسه یا التهاب مزمن گلو جلوگیری می‌کند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!