همه چیز در مورد التهاب پانکراس یا پانکراتیت – مجله سلامت دکترتو

همه چیز در مورد التهاب پانکراس یا پانکراتیت

آنچه در این مقاله می‌خوانید

پانکراتیت به معنای التهاب پانکراس است که می‌تواند به شکل حاد یا مزمن بروز کند و بسته به شدت التهاب، پیامدهای متفاوتی ایجاد ‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که آنزیم‌های گوارشی پیش از خروج از پانکراس فعال می‌شوند و به بافت خود غده آسیب می‌زنند. انواع مختلف پانکراتیت مانند نوع حاد، مزمن، صفراوی، خودایمنی و نکروزان هرکدام ویژگی‌ها، سیر و پیامدهای خاصی دارند. شناخت این مدل‌ها به درک بهتر علت بروز، تفاوت‌های بالینی و شیوه مدیریت علمی آن کمک می‌کند.

approved-by-doctors

تأیید‌‌‌‌‌‌‌ شده توسط پزشکان متخصص دکترتو

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشکان دکترتو مشاوره بگیرید.

زمان مطالعه : 10 دقیقه
همه چیز در مورد التهاب پانکراس یا پانکراتیت

التهاب پانکراس زمانی رخ می‌دهد که بافت این غده حساس دچار اختلال شود و نتواند آنزیم‌ها و هورمون‌های خود را به‌درستی آزاد کند. این اختلال نه‌تنها بر هضم غذا اثر می‌گذارد، بلکه می‌تواند بر اندام‌های دیگر نیز فشار وارد کند. بسته به اینکه مشکل چگونه آغاز شده باشد، بیماری ممکن است با یک شروع ناگهانی همراه با درد شدید ظاهر شود یا به‌صورت طولانی‌مدت پیش برود و به‌تدریج توان عملکردی پانکراس را کاهش دهد. عوامل مختلفی مانند مشکلات صفراوی، مصرف برخی داروها، ضربه‌های شکمی یا زمینه‌های ارثی می‌توانند زمینه‌ساز این التهاب باشند. آشنایی با پانکراتیت و الگوهای مختلف بروز آن کمک می‌کند درک روشن‌تری از چرایی تفاوت علائم و مسیر بیماری به دست آید. در این مطلب از دکترتو، با انواع بیماری التهاب پانکراس آشنا می‌شوید.

پانکراتیت چیست؟

پانکراتیت یعنی التهاب غده پانکراس که پشت معده قرار دارد و آنزیم‌های گوارشی و هورمون‌هایی مانند انسولین را می‌سازد. وقتی پانکراس ملتهب می‌شود، آنزیم‌ها زودتر از موعد فعال می‌شوند و به بافت خود غده آسیب می‌زنند. نتیجه این فرایند درد بالای شکم، اختلال گوارش، تهوع، استفراغ و در موارد شدید تغییرات فشار خون و اختلالات متابولیک است. اصطلاح التهاب پانکراس معده در زبان عمومی رایج است، اما از نظر علمی پانکراس عضوی جدا از معده است که به دلیل مجاورت آن دو، درد و علائم می‌تواند شبیه مشکلات معده احساس شود.

شدت پانکراتیت از یک حمله حاد خفیف تا بیماری شدید همراه با نارسایی چند اندام متغیر است. اگر التهاب تکرار شود یا طولانی‌مدت باشد، به شکل پانکراتیت مزمن تبدیل می‌شود و به تدریج عملکرد تولید آنزیم و هورمون را از بین می‌برد. پیامد این آسیب، سوءجذب چربی‌ها و ویتامین‌های محلول در چربی، کاهش وزن، نفخ و گاهی دیابت ثانویه است. سنگ کیسه صفرا، مسدود شدن مجرای پانکراس یا مصرف الکل می‌توانند باعث آسیب و التهاب پانکراس شوند. تشخیص زودهنگام و مدیریت دقیق، مانع پیشرفت به سمت عوارض پایدار می‌شود.

مدام سوءهاضمه داری و نمیدونی علتش چیه؟

برای بررسی و درمان از متخصص نوبت بگیر.

انواع بیماری التهاب پانکراس

پانکراتیت انواع بالینی گوناگونی دارد که هر کدام مکانیسم، سیر و درمان خاص خود را دارند. شناخت نوع التهاب به انتخاب درمان مناسب کمک می‌کند و از بازگشت علائم جلوگیری می‌نماید. رایج‌ترین انواع التهاب پانکراس عبارت است از:

  •  پانکراتیت حاد
  • پانکراتیت مزمن
  • پانکراتیت نکروزان
  • پانکراتیت خود ایمنی
  • پانکراتیت صفراوی

۱. پانکراتیت حاد

التهاب پانکراس حاد با شروع ناگهانی درد شدید در قسمت میانی یا چپ بالای شکم شناخته می‌شود که اغلب به پشت تیر می‌کشد و با تهوع و استفراغ همراه است. شایع‌ترین علل آن سنگ صفرا و مصرف الکل است، اما داروها، تروما، هیپرتری‌گلیسریدمی و پس از اقدامات آندوسکوپیک نیز دیده می‌شود. بیشتر موارد خفیف هستند و با مصرف مایعات، کنترل درد و استراحت پانکراس خوب می‌شوند. اما در درصدی از بیماران التهاب شدید شده و به نکروز و نارسایی اندام می‌رسد.

متن انگلیسی:
About 4 out of 5 cases of acute pancreatitis improve quickly and don’t cause any serious further problems. However, 1 in 5 cases are severe and can result in life-threatening complications, such as multiple organ failure. In severe cases where complications develop, there’s a high risk of the condition being fatal
ترجمه متن:
از هر ۵ نفر بیمار مبتلا به التهاب پانکراس حاد، ۴ نفر به سرعت بهبود یافته و هیچ مشکل جدی دیگری ندارند. با این حال، از هر ۵ مورد، ۱ مورد شدید است و می‌تواند منجر به عوارض تهدید‌کننده زندگی، مانند نارسایی چند عضوی شود. در موارد شدید که عوارض ایجاد می‌شود، خطر کشنده بودن این بیماری وجود دارد.

nhsinform

۲. پانکراتیت مزمن

این نوع التهاب نتیجه التهاب‌های تکرارشونده یا پایدار است که ساختار پانکراس را تغییر می‌دهد و باعث فیبروز، کلسیفیکاسیون و تنگی مجاری می‌شود. علامت اصلی بالینی آن درد شکمی مکرر، سوءجذب، مدفوع چرب و کاهش وزن است و در ادامه می‌تواند باعث دیابت شود. علت‌های ایجادکننده آن شامل مصرف طولانی الکل، عوامل ژنتیکی، تنگی مجاری و بیماری‌های خودایمنی است.

۳. پانکراتیت خود ایمنی

پانکراتیت خود ایمنی نوع نادری از التهاب پانکراس است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پانکراس حمله می‌کند. علت دقیق این بیماری مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد واکنش خود ایمنی بدن نسبت به برخی پروتئین‌های پانکراس باعث التهاب می‌شود. این بیماری معمولا در افراد میانسال و مسن دیده می‌شود و علائم آن شامل درد شکمی، کاهش وزن، خستگی و سایر علائم پانکراتیت حاد مانند تهوع و استفراغ هستند. تشخیص قطعی آن نیازمند انجام آزمایشات خاص و گاها بیوپسی پانکراس است.

۴. بیماری پانکراتیت نکروزان

پانکراتیت نکروزان، نوع شدید و حاد التهاب پانکراس است که بخشی از بافت پانکراس به دلیل کاهش جریان خون و عدم رسیدن اکسیژن کافی، دچار مرگ سلولی یا نکروز می‌شود و خطر مرگ دارد. علت اصلی پانکراتیت نکروزان سنگ صفراوی یا مصرف بیش از حد الکل است. در برخی موارد نیز عوامل دیگری مانند جراحی پانکراس، آسیب شکمی یا داروها می‌توانند زمینه ساز این بیماری باشند.

۵. پانکراتیت صفراوی

پانکراتیت صفراوی، نوع شایع التهاب پانکراس است که در اثر گرفتگی مجاری صفراوی و انباشته شدن سنگ‌های صفراوی در این مجاری ایجاد می‌شود. این انسداد باعث برگشت ترشحات پانکراس به داخل و التهاب شدید می‌گردد. علائم این بیماری شامل درد شکمی، تهوع، استفراغ و افزایش آنزیم‌های پانکراسی است.

علائم پانکراتیت چیست؟
اگر پانکراتیت داشته باشید، درد شکمی احساس می‌کنید که تا قسمت پشت هم منتشر می‌شود.

بررسی علائم پانکراتیت

علائم التهاب پانکراس به شدت التهاب بستگی دارد، اما درد شدید بالای شکم که به پشت می‌زمد علامت غالب است. در حملات حاد، تهوع، استفراغ، تب خفیف، نفخ و حساسیت شکمی شایع است و در موارد شدید علائم کم‌آبی، افت فشار خون و تندی ضربان دیده می‌شود. در پانکراتیت مزمن، درد ممکن است دوره‌ای و مبهم باشد و بیشتر با علائم سوءجذب و کاهش وزن بروز کند. شاخص‌ترین علائم ورم پانکراس یا پانکراتیت عبارت است از:

  • درد بالای شکم با انتقال به پشت و تشدید پس از غذا
  • تهوع و استفراغ و نفخ شکم
  • تب خفیف، تعریق و ضعف عمومی در حملات حاد
  • مدفوع چرب، حجیم و بدبو در موارد مزمن به دلیل کمبود آنزیم
  • کاهش وزن، بی‌اشتهایی و کمبود ویتامین‌های محلول در چربی
  • قند خون نامنظم به دلیل کاهش ترشح انسولین در مراحل پیشرفته

علائم پانکراتیت حاد

در پانکراتیت حاد، درد شدید و ناگهانی بالای شکم که به پشت تیر می‌کشد علامت اصلی است. بیمار معمولا تهوع شدید دارد و با تلاش برای خوردن یا نوشیدن دردش بیشتر می‌شود. در معاینه، حساسیت شکمی و گاهی اتساع شکم وجود دارد و در آزمایش‌ها افزایش آمیلاز و لیپاز دیده می‌شود. موارد شدید با تب، افت فشار، تنگی نفس و علائم التهابی سیستمیک همراه است.

علائم پانکراتیت مزمن

پانکراتیت مزمن با دردهای مکرر یا مداوم بالای شکم که گاهی با الگوی کم و زیاد شدن پیش می‌رود شناخته می‌شود. به مرور با کاهش ذخیره آنزیمی، هضم چربی‌ها مختل شده و بیمار دچار نفخ پایدار، مدفوع چرب، کاهش وزن و کمبودهای ویتامینی می‌شود. در ادامه ممکن است قند خون ناپایدار و دیابت ثانویه بروز کند و نیاز به انسولین پیدا شود. به‌طورکلی علائم پانکراتیت مزمن شامل موارد زیر می‌شوند:

  1. سوءهاضمه و درد بعد از غذا خوردن
  2. کاهش اشتها و کاهش وزن بدون دلیل
  3. مدفوع چرب که رد چربی و روغن داخل توالت به جا می‌گذارد.
  4. سرگیجه ناشی از فشار خون پایین

نمیدونی علت التهاب پانکراست چیه؟ همین الان از متخصص نوبت بگیر.

علت بیماری پانکراتیت

پانکراتیت به دلیل فعال شدن نابجای آنزیم‌های پانکراس و التهاب بافت ایجاد می‌شود. محرک‌های علت بزرگ شدن پانکراس متنوع‌اند و از انسداد مجرا تا سمیت مستقیم الکل و داروها را در بر می‌گیرند. شناسایی دلایل التهاب پانکراس، کلید پیشگیری از عود این بیماری است است. برخی از دلایل التهاب پانکراس عبارت است از:

  • سنگ کیسه صفرا و لجن صفراوی و انسداد محل اتصال مجاری
  • مصرف الکل به ویژه مصرف زیاد و طولانی
  • تری‌گلیسرید بسیار بالا و هیپرکلسمی
  • داروهایی مانند تیازیدها، آزاتیوپرین، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و شیمی‌درمانی
  • تروما، جراحی و اقدامات آندوسکوپیک مانند ای آر سی پی
  • عفونت‌ها و علل خودایمنی و عوامل ژنتیکی
  • تنگی یا تومورهای مجاری پانکراس و صفرا
  • ابتلا به برخی شرایط پزشکی مانند اوریون، هیپرپاراتیروئیدی و برخی بیماری‌های ژنتیکی
سرطان پانکراس چیست و چه علائمی دارد؟ + راه های درمان سرطان لوزالمعده

پانکراتیت و سرطان پانکراس با هم ارتباط دارند؟

 تشخیص التهاب پانکراس

اولین راه برای تشخیص پانکراتیت، معاینه فیزیکی و بررسی علائمی مانند درد شکم، تهوع و استفراغ، لمس شکم برای ارزیابی حساسیت و تورم لوزالمعده است. در برخی موارد پزشک برای اندازه‌گیری سطح آنزیم‌های پانکراتیک مانند آمیلاز و لیپاز و سایر شاخص‌های التهابی مانند سفید خون، دستور آزمایش خون می‌دهد. سونوگرافی شکم برای بررسی لوزالمعده و مجاری صفراوی، سی تی اسکن یا MRI برای تایید التهاب و تخریب بافت لوزالمعده، و نمونه برداری از مایع اطراف لوزالعمده از دیگر راه‌های تشخیص التهاب پانکراس هستند.

التهاب پانکراس در سونوگرافی

سونوگرافی پانکراس برای یافتن علت صفراوی موثر است و می‌تواند کیسه صفرا، مجاری و وجود سنگ یا لجن را نشان دهد. در مراحل اولیه پانکراتیت حاد ممکن است تغییرات ظریف باشد، اما بزرگ شدن غده، ادم اطراف پانکراس و مایع آزاد می‌تواند به‌مرور مشاهده شود. سونوگرافی آندوسکوپیک در ارزیابی دقیق‌تر مجاری و ضایعات کوچک موثرتر است.

روش های درمان پانکراتیت

در اغلب موارد پانکراتیت حاد با درمان حمایتی و رفع علت زمینه‌ای قابل کنترل است. پایه درمان التهاب پانکراس شامل تزریق مایعات وریدی، کنترل درد، استراحت پانکراس با پرهیز موقت از غذای دهانی و تغذیه زودهنگام روده‌ای در صورت تحمل است. اگر علت التهاب سنگ صفرا باشد، خارج کردن سنگ و اصلاح مسیر صفراوی توصیه می‌شود. در پانکراتیت مزمن، هدف کاهش درد، جبران آنزیم‌ها، اصلاح تغذیه و پیشگیری از عود است و در صورت تنگی یا سنگ مجاری، مداخلات اندوسکوپیک کمک می‌کند. اما اصول کلی درمان پانکراتیت عبارتند از:

  • مدیریت درد و تجویز داروهای ضد درد مخدر برای کنترل دردهای شکمی شدید
  • اصلاح اختلالات متابولیکی، تنظیم سطح مایعات و الکترولیت‌های بدن، اصلاح اختلالات در سطوح کلسیم، گلوکز و لیپیدها
  • رژیم غذایی مناسب
  • درمان علت زمینه‌ای و بیماری‌های زمینه‌ای مانند سنگ صفرا، اختلالات متابولیک یا آسیب فیزیکی
  • مدیریت عوارض احتمالی مانند نارسایی اندام‌های مختلف، عفونت و نکروز
  • پیشگیری از عود با اصلاح عوامل خطرساز مانند ترک مصرف الکل
  • در موارد شدید یا با عوارض جدی، بستری در بیمارستان و مراقبت‌های ویژه

متن انگلیسی:
Mild acute pancreatitis usually goes away in a few days with rest and treatment. If your pancreatitis is more severe, your treatment may also include: Surgery. Your doctor may recommend surgery to remove the gallbladder, called cholecystectomy, if gallstones cause your pancreatitis
ترجمه متن:
پانکراتیت حاد خفیف معمولاً طی چند روز با استراحت و درمان برطرف می‌شود. اگر پانکراتیت شما شدیدتر باشد، درمان شما ممکن است شامل جراحی باشد. اگر سنگ کیسه صفرا باعث پانکراتیت شما شود، پزشک ممکن است برای برداشتن کیسه صفرا جراحی را توصیه کند که کوله سیستکتومی نامیده می‌شود.

niddk.nih

۱. عمل جراحی پانکراتیت

زمانی پانکراتیت جراحی می‌شود که عارضه ساختاری خاصی مثل نکروز عفونی نیازمند درناژ، شبه‌کیست‌های علامت‌دار، تنگی‌های مقاوم مجاری یا بیماری صفراوی که با درمان اندوسکوپیک قابل رفع نیست، وجود داشته باشد. در پانکراتیت مزمن، جراحی‌های کاهش فشار مجرا یا برداشت بخشی از پانکراس برای کنترل درد و عوارض انجام می‌شود.

۲. قرص برای التهاب پانکراس

داروهای ضد درد مانند مورفین یا پتیدین برای کنترل درد شدید شکمی، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند دیکلوفناک یا ایندومتاسین، مایعات وریدی برای تنظیم حجم خون و الکترولیت‌ها، انسولین برای کنترل قند خون، آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت وجود عفونت اثبات‌شده، گلوتامین، سلنیوم از داروهای مراقبت حمایتی روتین درمان دارویی پانکراتیت هستند.

درمان دارویی درد پانکراتیت با استفاده از انواع داروهای ضد درد مانند مخدرها (مورفین، پتیدین)، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (دیکلوفناک، ایندومتاسین) و ترکیبات دیگر مانند استامینوفن و گابا پنتین صورت می‌گیرد. داروهای مخدر به صورت تزریقی برای کنترل فوری درد شدید استفاده می‌شوند، درحالی که داروهای خوراکی ضد التهاب و استامینوفن در موارد خفیف‌تر کاربرد دارند.

نوع/شدت التهاب پانکراساقدامات لازمدرمان علت زمینه‌ایمداخله کلیدی
حاد خفیفمایعات وریدی، کنترل درد و استراحت پانکراساصلاح متابولیک و قطع الکلمعمولاً بدون مداخله تهاجمی
حاد شدید/نکروزانمایع‌درمانی تهاجمی، کنترل درد، مدیریت نارسایی اندامدرمان فوری علت مثل سنگ صفرادرناژ اندوسکوپیک یا جراحی و ICU
صفراویمشابه حاد: مایعات + کنترل دردرفع انسداد و درمان سنگ‌هاERCP برای خروج سنگ + جراحی کیسه صفرا
مزمنرژیم کم‌چرب، کنترل درد و مراجعه به مشاوره تغذیهقطع الکل و دخانیات و کنترل چربی و قندآنزیم خوراکی، اندوسکوپی یا جراحی در موارد مقاوم
جدول روش‌های درمان پانکراتیت

۳. میوه های مفید برای التهاب پانکراس

پس از عبور از فاز حاد و با نظر پزشک، مصرف میوه‌های کم اسید و آب‌دار مانند موز رسیده، طالبی، هندوانه، سیب پخته و گلابی پخته برای افراد مبتلا به پانکراتیت مناسب است. تقسیم وعده‌ها به حجم کم، پرهیز از چربی بالا و الکل و نوشیدن آب کافی، فشار روی پانکراس را کم می‌کند. در صورت سوءجذب، مشاوره تغذیه برای تامین کالری و ریزمغذی‌ها ضروری است.

۴. درمان التهاب پانکراس در طب سنتی

درمان‌های طبیعی برای التهاب پانکراس بدون پشتوانه علمی می‌تواند خطرناک باشد، زیرا تاخیر در درمان استاندارد باعث ایجاد عوارض جدی می‌شود. با این حال، برخی توصیه‌های عمومی مانند پرهیز از الکل، وعده‌های کوچک، هیدراتاسیون مناسب و مدیریت استرس به عنوان مکمل درمان پزشکی مفیدند. هر نوع دمنوش یا مکمل باید با نظر پزشک مصرف شود تا با داروها تداخل نداشته باشد.

۵. درمان پانکراتیت حاد

برای درمان پانکراتیت حاد مایع‌درمانی اولیه، پایش دقیق علائم حیاتی، کنترل درد، شروع تغذیه روده‌ای زودهنگام و شناسایی و رفع علت استفاده می‌شود. در پانکراتیت صفراوی، اقدامات آندوسکوپیک برای خارج کردن سنگ و سپس جراحی کیسه صفرا در زمان مناسب انجام می‌شود. عوارضی مانند نکروز عفونی یا تجمع مایع نیازمند درناژ اندوسکوپیک یا جراحی است.

۶. درمان پانکراتیت مزمن

در درجه اول اصلاح سبک زندگی با قطع الکل و دخانیات و رژیم کم چرب برای درمان التهاب پانکراس مزمن ضروری است. تجویز آنزیم‌های پانکراس همراه وعده‌ها، مکمل‌های ویتامین محلول در چربی و روش‌های چندوجهی نیز برای کنترل درد به کار می‌رود. در تنگی‌ها یا سنگ‌های مجاری، درمان اندوسکوپیک کمک‌کننده است و در موارد مقاوم، جراحی‌های کاهش فشار یا برداشت بخشی از پانکراس مطرح می‌شود.

درمان پانکراتیت مزمن
اصلاح سبک زندگی اولین قدم برای درمان پانکراتیت مزمن است.

عوارض پانکراتیت

شدت و تداوم التهاب می‌تواند به عوارض موضعی و سیستمیک منجر شود. شناخت زودهنگام عوارض و مداخله به موقع از بدحال شدن بیمار جلوگیری می‌کند. عدم درمان التهاب پانکراس به عوارض جدی و خطرناکی منجر می‌شود که عبارتند از:

  1. نکروز و عفونت پانکراس و بافت‌های اطراف
  2. تشکیل کیست‌ اطراف پانکراس
  3. نارسایی تنفسی، کلیوی یا قلبی در موارد شدید
  4. پارگی عروق خونی اطراف پانکراس
  5. سوءجذب طولانی، کمبود ویتامین‌ها و کاهش وزن
  6. نارسایی ترشح انسولین و بروز دیابت
  7. آبسه پانکراس
  8. نشت مایعات از پانکراس التهابی به داخل حفره شکمی

 ایا التهاب پانکراس خطرناک است؟

اگر التهاب پانکراس درمان نشود می‌تواند خطرناک باشد. پانکراتیت به ویژه در نوع حاد شدید و در حضور عوارض سیستمیک می‌تواند خطرناک باشد و نیازمند بستری در بخش مراقبت ویژه است. حتی در نوع مزمن، عوارضی مانند سوءتغذیه، درد مقاوم و دیابت کیفیت زندگی را به شدت پایین می‌آورد و نیازمند پیگیری منظم است.

آیا پانکراتیت کشنده است؟

در موارد بسیار کم، پانکراتیت شدید به دلیل نکروز گسترده، عفونت و نارسایی چند اندام می‌تواند کشنده باشد. شناسایی زودهنگام بیماران در معرض خطر و آغاز درمان تهاجمی، میزان مرگ و میر را کاهش می‌دهد. در موارد خفیف‌تر، اقدامات حمایتی مانند محدودیت در تغذیه و درمان رهیدراسیون وریدی، اغلب به طور موفقیت‌آمیزی این بیماری را کنترل می‌کنند. به طور کلی، پانکراتیت حاد، وضعیت پزشکی جدی است که نیاز به توجه فوری دارد، اما در برخی موارد، می‌توان با اقدامات ساده آن را مدیریت کرد. حدود ۸۰ درصد بیماران مبتلا به پانکرتیت مزمن دست کم تا ده سال بعد از تشخیص بیماری زنده می‌مانند.

پیشگیری از پانکراتیت
مصرف مایعات فراوان و غذاهای سبک و ساده هضم مانند سوپ و ماست برای نوع خفیف بیماری کمک‌کننده است.

پیشگیری از پانکراتیت

پیشگیری بر حذف عوامل محرک و درمان به موقع بیماری‌های زمینه‌ای تکیه دارد. اصلاح سبک زندگی، کنترل چربی خون و مدیریت بیماری‌های صفراوی نقش کلیدی دارند. برای پیشگیری از پانکراتیت، اقدامات زیر را انجام دهید. این اقدامات پیشگیرانه می‌توانند خطر ابتلا به پانکراتیت را کاهش دهند:

  • پرهیز کامل از الکل و ترک دخانیات
  • درمان سنگ‌های صفراوی و پیگیری بیماری‌های مجاری
  • کنترل تری‌گلیسرید و قند خون و اصلاح هیپرکلسمی
  • پرهیز از رژیم‌های بسیار چرب و وعده‌های حجیم
  • بازبینی داروهای پرخطر با نظر پزشک و جایگزینی در صورت امکان
  • مراجعه سریع در صورت بروز درد شدید اپیگاستر یا علائم هشدار
روشتوضیحات
کنترل و درمان بیماری‌های زمینه‌ایبیماری‌های زمینه‌ای مانند سنگ کیسه صفرا، مصرف غیرمجاز الکل و بیماری‌های ارثی باید به موقع تشخیص داده و درمان شوند.
محدودیت مصرف الکلمحدود کردن و یا ترک مصرف الکل در افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن بسیار مهم است.
رژیم غذایی مناسبپرهیز از مصرف غذاهای پرچرب و پرکالری و استفاده از رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی می‌تواند از بروز حملات پانکراتیت جلوگیری کند.
کنترل وزنافراد چاق و اضافه وزن در معرض ابتلا به پانکراتیت هستند، بنابراین کاهش وزن و حفظ وزن در محدوده طبیعی مهم است.
درمان به موقع عفونت‌هادرمان سریع عفونت‌های ویروسی و باکتریایی که می‌توانند باعث التهاب پانکراس شوند.
پیگیری و درمان بیماری‌های مرتبطبیماری‌های مزمن مانند دیابت و بیماری‌های کلیوی باید به موقع تحت درمان قرار گیرند.
نحوه پیشگیری از پانکراتیت
پزشکان پیشنهادی

نتیجه گیری

پانکراتیت طیفی از انواع التهاب پانکراس است که از نوع حاد تا مزمن و همچنین شکل‌های خاص‌تری مانند خودایمنی، صفراوی و نکروزان را در بر می‌گیرد. هر یک از این انواع، علت، شدت و پیامدهای متفاوتی دارند و همین تفاوت‌ها تشخیص و برخورد بالینی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. درک اینکه هر مدل چگونه ظاهر می‌شود و چه خطری ایجاد می‌کند، به درک بهتر روند بیماری و مدیریت علمی کمک می‌کند. شناخت انواع پانکراتیت همچنین نشان می‌دهد چرا برخی بیماران سریع بهبود می‌یابند، در حالی که برخی دیگر دچار آسیب ماندگار با عوارض متابولیک یا گوارشی می‌شوند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

پرسش‌های متداول

پانکراتیت پس از این اقدام معمولا خفیف است و با مایع‌درمانی وریدی، کنترل درد و استراحت پانکراس بهبود می‌یابد. در موارد متوسط تا شدید، بستری و پایش نزدیک لازم است و تغذیه روده‌ای زودهنگام در صورت تحمل آغاز می‌شود. پیشگیری با انتخاب مناسب بیمار، تکنیک صحیح و استفاده از شیاف‌های ضدالتهاب طبق پروتکل انجام می‌شود. هر علامت بدترشونده باید فوری به پزشک گزارش شود.

قرص واحدی برای همه وجود ندارد و درمان دارویی بر اساس نوع و شدت بیماری تنظیم می‌شود. در پانکراتیت مزمن، آنزیم‌های پانکراس همراه وعده‌ها برای کاهش مدفوع چرب و بهبود هضم ضروری است. داروهای ضد درد و در صورت نیاز داروهای کنترل اسید و ضد تهوع به کار می‌روند و در عفونت اثبات‌شده، آنتی‌بیوتیک مناسب اضافه می‌شود. انتخاب دارو باید زیر نظر پزشک صورت گیرد.

درد معمولا در قسمت میانی یا چپ بالای شکم شروع می‌شود و به پشت تیر می‌کشد و پس از خوردن غذا بدتر می‌شود. در نوع حاد، درد شدید و مداوم است و با تهوع و استفراغ همراه می‌شود و گاهی بیمار را خمیده نگه می‌دارد. در نوع مزمن درد ممکن است دوره‌ای و مبهم باشد اما با سوءجذب و کاهش وزن همراه است. هر درد جدید یا شدید نیاز به ارزیابی دارد.

انتخاب مسکن به شدت درد و وضعیت کلی بستگی دارد. در موارد خفیف از داروهای خوراکی با دوز مناسب استفاده می‌شود و در موارد متوسط تا شدید مسکن‌های تزریقی در بیمارستان به کار می‌روند. خوددرمانی طولانی با مسکن می‌تواند تشخیص را به تاخیر بیندازد و عوارض ایجاد کند. مصرف هر دارو باید با نظر پزشک باشد.

عفونت معمولا در زمینه نکروز پانکراس رخ می‌دهد که بافت مرده محل رشد باکتری می‌شود. ورود باکتری‌ها از روده یا مجاری صفراوی می‌تواند این ناحیه نکروزه را آلوده کند و تب و بدحالی ایجاد شود. تشخیص با تصویربرداری و گاهی نمونه‌گیری انجام می‌شود و درمان شامل آنتی‌بیوتیک هدفمند و درناژ اندوسکوپیک یا جراحی است. مداخله به موقع از سپسیس و عوارض جدی پیشگیری می‌کند.

امتیاز شما به مقاله:
(3.9از5)
دسته بندی:
برچسب:
منبع:
از سال ۹۵ فعالیت خود را در حوزه تولید و مدیریت محتوا آغاز کرده‌ام و همیشه مشتاق روبرویی با موقعیت‌های جدید شغلی‌ هستم. آشنایی با دنیای متفاوت در حوزه‌های مختلف مانند پزشکی و سلامت نیز من را به دنبال کردن سبک زندگی سالم تشویق می‌کند. به همین دلیل همکاری‌ام با دکترتو شروع شد.
مطالب مرتبط

پاسخ دادن

نظرات درباره پانکراتیت

  1. محمد گفت:

    من حدودا ۵ ماهه به بیماری پانکراتیت مبتلا شدم . خیلی درد هم کمتر شده ولی هنوز همون درد کم ولی دائم و حالت تهوع باعث این شو وزنم به شدت بیاد پایین و زندگی عادی مخدوش شود تا چقد طبیعیه؟ و درد شکم مخصوصا موقع خواب زیاد میشه تا صبح چندین بار از درد بلند میشم

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      در پانکراتیت مزمن، کاهش درد نسبت به مراحل حاد طبیعی است، اما درد مداوم، حالت تهوع و کاهش وزن شدید نشان می‌دهد که بیماری هنوز کنترل نشده و نیاز به ارزیابی دقیق دارد. درد شکم که در شب و هنگام خواب شدیدتر می‌شود نیز شایع است، اما ادامه این وضعیت می‌تواند به سوء‌تغذیه و عوارض جدی منجر شود. توصیه می‌شود هرچه سریع‌تر با متخصص گوارش مراجعه کنید تا وضعیت پانکراس، تغذیه و داروهای شما بررسی شود و برنامه درمانی مناسب شامل کنترل درد، مکمل‌های غذایی و در صورت نیاز داروهای خاص یا اقدامات دیگر تعیین گردد.
      متخصص گوارش و کبد

  2. مریم گفت:

    سلام مادر من ۱۳ سال پیش توده لوزالمعده داشتن عمل کردن و‌کیسه صفراشو درآوردن
    الان مدتی هست هر چند وقت یکبار درد شکمی میگیره که به پشتش میزنه و لرز جزیی
    سونو و‌اسکن هم انجام دادن گفتن مشکلی نیست

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام، با توجه به سابقه جراحی لوزالمعده و کیسه صفرا، درد شکم که به پشت می‌زند و با لرز همراه است، حتی اگر سونو و اسکن طبیعی باشد، نیاز به بررسی دقیق‌تر توسط پزشک دارد. ممکن است علل گوارشی یا پانکراتیت خفیف، مشکلات مجاری صفراوی یا دیگر علل وجود داشته باشد. مریم عزیز بهتر است درد را جدی بگیرید، دفعات و شدت آن را یادداشت کنید و با پزشک متخصص گوارش مراججعه کنید تا آزمایش‌های تکمیلی مثل آزمایش‌های خونی یا سی‌تی‌اسکن صورت گیرد. تا مراجعه، رژیم غذایی سبک و پرهیز از چربی‌های زیاد کمک‌کننده است.
      متخصص گوارش و کبد

  3. حمیده گفت:

    سلام آیا پانکراتیت به طور کامل درمان میشه

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام، پانکراتیت بسته به نوع آن (حاد یا مزمن) و علت ایجادش، امکان درمان متفاوتی دارد. پانکراتیت حاد معمولاً با درمان به موقع و مراقبت پزشکی قابل کنترل است و اغلب بهبود کامل پیدا می‌کند، ولی پانکراتیت مزمن معمولاً به طور کامل درمان نمی‌شود و بیشتر هدف درمان، کاهش درد، کنترل علائم و جلوگیری از عوارض است. در هر صورت، رعایت رژیم غذایی مناسب، پرهیز از الکل و پیگیری پزشکی منظم برای مدیریت بیماری بسیار مهم است.
      متخصص گوارش و کبد

  4. ناشناس گفت:

    سلام من وقتی غذای چرب میخورم معدم درد میگیره و دردش میزنه به کمرم دردش جوریه که نمیتونم بخوابم، دکتر رفتم گفت که معدم چربی گرفته با ورزش درست میشه میخواستم بدونم واقعا با ورزش خوب میشه؟

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام، درد معده بعد از خوردن غذای چرب می‌تواند به دلیل مشکلات صفراوی یا سوء هاضمه باشد و ورزش به تنهایی معمولاً آن را درمان نمی‌کند، اما می‌تواند به هضم بهتر غذا و کاهش وزن کمک کند که در طولانی‌مدت ممکن است علائم را کمتر کند. مهم است که مصرف غذاهای خیلی چرب را محدود کنید، وعده‌های سبک و منظم بخورید و در صورت ادامه درد یا شدت گرفتن آن، دوباره به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های کامل‌تر انجام شود.
      متخصص گوارش و کبد

  5. روشندل گفت:

    سلام وخداقوت ممنون از پاسخگویی سریع ومناسبتون
    بنده تقریبا یکماه قبل درموردپسرم توضیح دادم که دچار پانکراتیت میشه و تشخیص انسداد مجاری پانکراس بود که توسط پزشکان بازشد والان یک هفته که سنگهای مجاری صفراویش برداشتن اما بعدازسی تی که انجام شده هنوز یه مقداری پانکراس دچارالتهاب سوالم اینه که این التهاب میشه به خاطر سنگها بوده و به مرور برطرف میشه وچه دارویی چه شیمیایی وچه گیاهی می‌تونه استفاده کنه که درروند درمان موثریاشه چون هردومشگل برطرف شده وازطرفی صفراش پارسال برداشتن

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام، التهاب پانکراس معمولاً به دلیل انسداد مجاری صفراوی یا پانکراس ناشی از سنگ‌ها ایجاد می‌شود و پس از برداشتن سنگ‌ها، این التهاب معمولاً به مرور زمان کاهش می‌یابد، البته روند بهبودی ممکن است چند هفته طول بکشد. درمان اصلی شامل کنترل درد، حمایت تغذیه‌ای و پیشگیری از عفونت است و داروهای خاصی ممکن است توسط پزشک تجویز شود. مصرف داروهای گیاهی باید با نظر پزشک انجام شود تا تداخلی با درمان‌های اصلی نداشته باشد. پیگیری منظم با تیم پزشکی و رعایت توصیه‌های درمانی برای بهبود کامل ضروری است.
      متخصص گوارش و کبد

      1. روشندل گفت:

        ممنون ازپاسخگویتون

        1. همیارِ دکترِتو گفت:

          خواهش میکنم
          تندرست باشید

  6. مهین یزدانپناه گفت:

    من سمت راست شکمم درد شدید سرمعده باید چک اپ کن

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام، درد شدید در سمت راست شکم و ناحیه سرمعده می‌تواند دلایل متعددی از جمله مشکلات گوارشی، التهاب کیسه صفرا، آپاندیسیت یا مشکلات کبدی داشته باشد که نیازمند بررسی دقیق است. توصیه می‌شود هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید تا با انجام معاینات بالینی و در صورت نیاز آزمایش‌های تکمیلی مانند سونوگرافی یا آزمایش خون، علت دقیق درد مشخص و درمان مناسب آغاز شود تا از بروز عوارض جدی جلوگیری گردد.
      متخصص گوارش و کبد

  7. ملکی گفت:

    سلام روزتون بخیر،آمیلاز ۱۵۸ بدون هیچ علائمی در آزمایش همسرم نشان داده است،اخرین رنج آزمایشگاه ۱۰۰ بوده،خیلی نگرانم،میشه نظرتون را بگید؟
    در ضمن آزمایشهای کبد همه خوب بوده و دکتر فعلا تا یکماه قرص پانکراتیت تجویز کردن

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام، افزایش آمیلاز به مقداری مثل ۱۵۸ ممکن است نشان‌دهنده التهاب یا مشکلی در پانکراس یا دستگاه گوارش باشد اما اگر همسر شما هیچ علامتی ندارد و آزمایش‌های کبدی طبیعی است، احتمال مشکل حاد کمتر است. تجویز قرص پانکراتیت به صورت پیشگیرانه معمول است و باید داروها را طبق دستور پزشک ادامه دهید و در صورت بروز هرگونه علامت جدید مثل درد شدید شکم، تهوع یا تب، سریعاً به پزشک مراجعه کنید. کنترل مجدد آزمایش بعد از دوره درمان هم کمک‌کننده خواهد بود.
      متخصص گوارش و کبد

  8. محمد گفت:

    ببخشید مایعات آب هدیه آب پرتقال برای رفع التهاب پانکراس خوبه

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام
      در موارد التهاب پانکراس، مصرف مایعات شفاف و سبک توصیه می‌شود، اما نوشیدنی‌هایی مثل آب پرتقال که اسیدی هستند ممکن است باعث تحریک بیشتر پانکراس شوند و درد یا ناراحتی را تشدید کنند؛ بهتر است در مرحله حاد از آب، آبگوشت رقیق بدون چربی، یا نوشیدنی‌های غیر اسیدی استفاده شود و پس از بهبود نسبی با نظر پزشک به تدریج مایعات دیگر وارد رژیم غذایی شوند.

  9. عباس عبدالهی گفت:

    بنده دردشکمی دارم ودردتاپشت کمرهم میرسه .مهم اینه وقتی بادسردیاسرمابه شکمم میخوره دردشکم شروع میشه وتاگرمش میکنم دردم کمترمیشه .دکتررفتم گفت مشکل لوزالمعده داری کپسول پانکراتیت تجویزکردولی بازدرهام تو سرماوبهارکه عرق میکنم گرمم میشه وبادبهم میخوره شروع میشه .باسرمادردهام بیشترمیشه .چه کنم

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام! به نظر می‌رسد که شما ممکن است به مشکلات گوارشی یا پانکراتیت مزمن مبتلا باشید که حساسیت به سرما و تغییرات دمایی را تشدید می‌کند. این حساسیت ممکن است به دلیل التهاب در لوزالمعده و سیستم گوارشی شما باشد. بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا درمان شما بر اساس شدت بیماری و علائم جدیدتان تنظیم شود. در کنار داروها، ممکن است نیاز به رژیم غذایی خاصی برای کاهش التهابات و کنترل علائم داشته باشید. همچنین، مراقبت از بدن در برابر تغییرات دمایی و استفاده از لباس‌های مناسب برای حفظ دمای بدن نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
      متخصص گوارش و کبد

  10. Pouly9 گفت:

    سلام من دو سال پیش سنگ کیسه صفرا عمل کردم،الان ده روزه مبتلا به پانکراتیت شدم،بیمارستان بستری شدم تا ازمایشاتم جواب خوبی داد و منو مرخص کردند،ولی از همون اول تا الان همچنان درد دارم،میخواستم بدونم چه زمانی درد کمر و پهلویه من خوب میشه؟

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام، درد کمر و پهلو پس از پانکراتیت می‌تواند تا مدتی ادامه داشته باشد زیرا پانکراتیت معمولاً باعث التهاب در پانکراس و اطراف آن می‌شود. بهبود درد بستگی به شدت التهاب و درمان‌های انجام شده دارد. به طور معمول، درد ممکن است در طول چند هفته تا چند ماه کاهش یابد. با این حال، اگر درد شما همچنان ادامه دارد یا شدت می‌گیرد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا علت دقیق آن بررسی شده و درمان‌های لازم انجام شود.