فهرست مطالب
سرطان پانکراس یا لوزالمعده جزو سرطان‌های نادر در نظر گرفته می‌شود که انواع مختلفی دارد و شایع‌ترین نوع آن، آدنوکارسینوم پانکراس است. با این حال، سرطان لوزالمعده سومین علت مرگ ناشی از سرطان است و باید عوامل خطر آن را شناخت. خصوصا که هیچ روش تشخیصی اولیه‌ای برای آن وجود ندارد. به همین دلیل اگر بدانیم علت سرطان پانکراس چیست و چه عوامل خطری می‌تواند ریسک ابتلا را افزایش دهد، شاید بتوان هر چه سریع‌تر برای درمان به موقع این بیماری اقدام کرد. البته بهتر است در این باره با یک متخصص گوارش مشورت کنید. شما می‌توانید از سامانه نوبت دهی و مشاوره آنلاین دکترتو بدین منظور کمک بگیرید.
علت سرطان پانکراس چیست؟
سرطان پانکراس اساسا یک بیماری است که در اثر آسیب یا جهش‌های ایجاد شده در DNA بیماران ایجاد می‌شود. حال این جهش یا آسیب می‌تواند ناشی از سبک زندگی فرد و محیطی که در آن قرار می‌گیرد باشد یا این که به صورت ژنتیکی و با زمینه‌های ارثی رخ دهد. پزشکان عوامل خطر ابتلا به سرطان پانکراس را در دو دسته قرار می‌دهند؛ دسته‌ای از عوامل قابل کنترل نیستند و برخی دیگر را می‌توان کنترل کرد.
البته گاهی هم علت سرطان پانکراس ناشناخته است و برخی از جهش‌های تصادفی موجب بروز این بیماری می‌شوند. با این حال هنوز پزشکان دقیقا دلیل سرطان پانکراس را نمی‌دانند و این موارد تنها عوامل احتمالی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به بیماری را بیشتر کنند. حتی وجود تمام این عوامل خطر هم به این معنی نیست که فرد حتما به سرطان پانکراس مبتلا می‌شود. با این حال شناخت این موارد و عوامل کمک می‌کند تا بتوان با تشخیص به موقع بیماری اقدامات لازم را انجام داد تا شانس درمان موفقیت‌آمیز افزایش یابد.
متن انگلیسی:
cancerresearchuk
Doctors don’t know what causes most pancreatic cancers. But there are some factors that may increase your risk of developing it. Having any of these risk factors does not mean that you will definitely develop cancer.
ترجمه متن:
پزشکان نمی‌دانند چه چیزی باعث ابتلا به سرطان های پانکراس می‌شود. اما عواملی وجود دارند که ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهند. داشتن هر یک از این عوامل خطر به این معنی نیست که قطعاً به سرطان مبتلا خواهید شد.
۱. عوامل ژنتیکی و ارثی
اصلی‌ترین دلیل سرطان پانکراس، مانند هر سرطان دیگری، عوامل ژنتیکی و ارثی است. سندرم‌های ژنتیکی ارثی می‌توانند از والدین به فرزندان منتقل شوند و به همین دلیل هم در بسیاری از مواقع، الگوی ابتلا به سرطان ارثی و خانوادگی است. تغییرات ژنی را می‌توان عامل ایجاد ده درصد از سرطان‌های پانکراس در نظر گرفت. پانکراتیت ارثی که معمولاً در اثر جهش در ژن PRSS1 ایجاد می‌شود، یکی از عوامل مهم ابتلا به سرطان پانکراس در بین گروه‌های مختلف محسوب می‌شود. افراد مبتلا به این نوع ارثی پانکراتیت، ریسک بسیار بالاتری برای ابتلا به سرطان پانکراس را دارند و به همین دلیل هم باید بیشتر مراقب سایر فاکتورهای موثر بر این بیماری باشند.
یکی دیگر از فاکتورهایی که در فرد می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان پانکراس را بیشتر کند، وجود جهش ژنی در ژن ATM است. این جهش ژنی با عنوان آتاکسی تلانژکتازی شناخته می‌شود و وجود آن را می‌توان به عنوان دلیل سرطان پانکراس در نظر گرفت. سندرم Peutz-Jeghers، ناشی از نقص در ژن STK11 هم یکی دیگر از فاکتورهای ژنتیکی است که احتمالا با افزایش خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده ارتباط دارد. این سندرم همچنین با پولیپ در دستگاه گوارش و چندین سرطان دیگر مرتبط است.
۲. جهش های سلولی و تغییرات DNA
درست مانند هر سرطان دیگری، علت سرطان پانکراس را می‌توان در جهش‌های سلولی و آسیب به DNA دنبال کرد. از عوامل ژنتیکی و ارثی گرفته تا عوامل محیطی و اکتسابی، همگی می‌توانند باعث آسیب‌های سلولی شوند و ریسک ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش دهند. سرطان‌ها، از جمله سرطان لوزالمعده می‌تواند ناشی از تغییرات DNA باشند که انکوژن‌ها را فعال کرده یا ژن‌های سرکوب کننده تومور را خاموش می‌کند.
حتی گاهی اوقات این جهش‌های سلولی به صورت تصادفی ایجاد می‌شوند و علت دقیق آن مشخص نیست. ژن‌ها ممکن است در طول زمان تغییر کنند و دچار جهش شوند. در نتیجه فرد در دوره‌ای از زندگی تحت تاثیر سرطان لوزالمعده قرار می‌گیرد. مواد شیمیایی یا برخی عوامل خارجی می‌توانند عامل برخی جهش‌های سلولی و تغییرات در DNA باشند و می‌توان آنها را نیز دلیل سرطان پانکراس در نظر گرفت.
۳. سابقه خانوادگی سرطان
سندروم‌های سرطان خانوادگی و عوامل ژنتیکی را می‌توان مهم‌ترین علت سرطان پانکراس در نظر گرفت. گاهی اوقات سرطان پانکراس در خانواده‌ها دیده می‌شود و کسانی که اعضای نزدیک خانواده آنها به این نوع سرطان یا سرطان‌های مشابه مبتلا شده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. برای مثال برخی از تحقیقات نشان می‌دهد کسانی که حامل ژن معیوب ابتلا به سرطان سینه هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پانکراس قرار دارند. سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان، سندرم لینچ که به عنوان سرطان کولورکتال غیر پولیپ ارثی نیز شناخته می‌شود و سابقه ابتلا به سرطان ملانوم مولتیپل پوست و چشم از جمله مواردی است که در صورت وجودشان، ریسک ابتلا به سرطان پانکراس افزایش خواهد یافت.
۴. بیماری های مزمن پانکراس
اگر از متخصصان انکولوژی بپرسید که علت سرطان پانکراس چیست، بدون شک یکی از گزینه‌هایی که مطرح می‌کنند انواع بیماری‌های مزمن پانکراس است. التهاب مزمن پانکراس که معمولا به دنبال مصرف طولانی مدت الکل و سیگار ایجاد می‌شود، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. بین ابتلا به پانکراتیت مزمن و ابتلا به سرطان پانکراس ارتباط وجود دارد؛ بنابراین، با قطع مصرف الکل و سیگار می‌توان ریسک ابتلا به سرطان پانکراس ناشی از پانکراتیت مزمن را کاهش داد.
۵. دیابت نوع ۲
سرطان پانکراس در افراد مبتلا به دیابت شایع تر است و به همین دلیل می‌توان دیابت را یک علت سرطان پانکراس در نظر گرفت. دلیل این امر مشخص نیست. بیشترین خطر در افراد مبتلا به دیابت نوع دو دیده می‌شود. این نوع دیابت در کودکان و نوجوانان با افزایش چاقی در این گروه‌های سنی روبه‌افزایش است. دیابت نوع ۲ در بزرگسالان نیز اغلب با اضافه وزن یا چاقی مرتبط است. تمام این عوامل در کنار هم می‌توانند خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش دهند. با این حال، الزاما تمام افرادی که دیابت دارند، به سرطان پانکراس مبتلا نمی‌شوند.
مبتلا به دیابت هستی و نگران عوارض بعدشی؟
از متخصص راهنمایی بگیر.
۶. مصرف دخانیات
سیگار کشیدن و مصرف دخانیات از جمله فاکتورهایی است که احتمال ابتلا به بیماری سرطان لوزالمعده را افزایش می‌دهد. گزارشات نشان می‌دهد که حدود ۲۰ مورد از ۱۰۰ مورد سرطان پانکراس در بریتانیا، ناشی از سیگار کشیدن است. سیگار، سیگار برگ، پیپ و تنباکوی جویدنی همگی با افزایش ریسک ابتلا به سرطان پانکراس مرتبط‌اند. در نتیجه می‌توان مصرف دخانیات را به عنوان مهم‌ترین علت سرطان پانکراس در نظر گرفت. تصور می‌شود که حدود ۲۵ درصد از سرطان‌های پانکراس در سراسر دنیا، ناشی از مصرف سیگار است.
متن انگلیسی:
cancer
Smoking is one of the most important risk factors for pancreatic cancer. The risk of getting pancreatic cancer is about twice as high among people who smoke compared to those who have never smoked.
ترجمه متن:
سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل خطر سرطان لوزالمعده است. خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده در بین افرادی که سیگار می‌کشند در مقایسه با افرادی که هرگز سیگار نکشیده‌اند حدود دو برابر بیشتر است.
۷. چاقی و اضافه وزن
اضافه وزن و چاقی هم دلیل سرطان پانکراس هستند و می‌توانند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. به نوعی می‌توان گفت که بیش از ۱۰ درصد موارد ابتلا به سرطان پانکراس در افراد چاق و دارای اضافه وزن دیده شده است. هنوز ارتباط دقیق بین چاقی و ابتلا به سرطان پانکراس مشخص نیست، اما برخی از محققان می‌گویند در افراد چاق، پانکراس باید انسولین بیشتری تولید کند و همین ممکن است ریسک ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
۸. رژیم غذایی ناسالم
رژیم غذایی ناسالم جزو مواردی است که می‌تواند خطر ابتلا به انواع سرطان‌های دستگاه گوارش، از جمله سرطان پانکراس را افزایش دهد. بااین‌وجود هنوز ارتباط دقیق بین رژیم غذایی ناسالم و ابتلا به این بیماری مشخص نیست.
برخی از مطالعات نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی حاوی گوشت قرمز و فراوری شده (مانند سوسیس و بیکن) و چربی‌های اشباع ممکن است خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش دهند. مصرف فست‌فودها یا نوشیدنی‌های قندی نیز می‌توانند این خطر را بیشتر کنند. با این حال تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است تا دقیقا مشخص شود که ارتباط رژیم غذایی ناسالم و علت سرطان پانکراس چیست.
۹. تماس با مواد شیمیایی و صنعتی
گاهی اوقات علت سرطان پانکراس، تماس طولانی مدت با برخی مواد شیمیایی و صنعتی است. متخصصان بر این باورند که شیوع این بیماری در بین برخی مشاغل شیوع بیشتری دارد. قرار گرفتن طولانی مدت در محل کار با مواد شیمیایی خاص که جزو مواد سرطان‌زا هستند، ممکن است ریسک ابتلا را افزایش دهد. برای مثال مواد شوینده و پاک‌کننده‌ای که در خشک‌شویی‌ها استفاده می‌شود یا مواد شیمیایی و صنعتی مورد استفاده در صنایع فلزکاری و آفت‌کش‌هایی که در کشاورزی استفاده می‌شوند، همگی ممکن است خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش دهد.
۱۰. سن بالا
یکی از عواملی که می‌تواند با افزایش ریسک ابتلا به سرطان پانکراس ارتباط داشته باشد، پیری است. سرطان پانکراس در افراد مسن شایع تر است. تقریبا نیمی از موارد جدید ابتلا به این بیماری در افراد ۷۵ساله به بالا تشخیص داده می‌شود. سرطان پانکراس در افراد زیر ۴۰ سال کمتر دیده می‌شود. شاید یکی از دلایل آن افزایش احتمال آسیب‌های سلولی در سنین بالاتر است. البته سبک زندگی و افزایش ابتلا به سایر بیماری‌های زمینه ای در سنین بالا مانند دیابت هم در افزایش احتمال ابتلا به سرطان پانکراس بی تاثیر نیست؛ بنابراین نمی‌توان سن بالا را الزاما علت سرطان پانکراس در نظر گرفت، اما می‌توان گفت که این شرایط خطر ابتلا را افزایش می‌دهد. سن بالا جزو عواملی است که نمی‌توان آن را تغییر داد.
| دسته‌بندی | عامل خطر | توضیحات |
|---|---|---|
| غیرقابل کنترل | سن | خطر سرطان پانکراس با افزایش سن (به‌ویژه بالای ۶۰ سال) افزایش می‌یابد. |
| سابقه خانوادگی | داشتن بستگان درجه یک مبتلا، خطر را بیشتر می‌کند. | |
| جهش‌های ژنتیکی ارثی | مانند جهش در ژن‌های BRCA2، PALB2، و ژن‌های مرتبط با سرطان‌های ارثی. | |
| نژاد | برخی نژادها مانند آفریقایی-آمریکایی‌ها در معرض خطر بیشتری هستند. | |
| جنسیت | مردان اندکی بیشتر از زنان در خطر هستند. |
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
عامل خطر چیزی است که شانس ابتلا به یک بیماری خاص را افزایش می‌دهد. در مورد علت سرطان پانکراس هم برخی از عوامل می‌توانند ریسک ابتلا را بیشتر کنند. وجود این عوامل به این معنی نیست که الزاما تمام افرادی که این شرایط را دارند به سرطان پانکراس مبتلا می‌شوند؛ اما احتمال ابتلا در آنها نسبت به سایر گروه‌ها بیشتر است. از طرفی این عوامل در برخی مواقع قابل پیشگیری هستند و در مواردی هم اجتناب‌ناپذیرند. افرادی با شرایط زیر بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پانکراس هستند:
- افراد سیگاری یا افرادی که انواع دخانیات را مصرف می‌کنند دو برابر سایر افراد در معرض ابتلا به سرطان لوزالمعده قرار دارند.
- افراد چاقی که اضافه وزن دارند، خصوصا کسانی که در اطراف کمر و شکمشان چربی اضافه جمع شده است، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- ابتلا به دیابت نوع ۲ همراه با چاقی ریسک ابتلا به سرطان پانکراس را بیشتر می‌کند.
- افرادی که به دلیل موقعیت شغلی‌شان به صورت مدام با مواد شیمیایی سرطان‌زا، مانند آفت‌کش‌ها یا مواد پتروشیمی در تماس هستند، ریسک بالایی برای سرطان پانکراس دارند.
- پانکراتیت مزمن برای مدت زمانی طولانی چه از نوع اکتسابی و چه از نوع ارثی
- افرادی با سندرم‌های ارثی با تغییراتی در ژن‌ها، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پانکراس دارند.
- کسانی که سنگ کیسه صفرا دارند؛ خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده در افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا در مقایسه با افراد بدون سنگ کیسه صفرا بیشتر است. این ممکن است به این دلیل باشد که سنگ‌های صفراوی می‌توانند باعث پانکراتیت مزمن شوند که یکی دیگر از عوامل خطر سرطان پانکراس است.
- افراد مبتلا به سندروم متابولیک؛ خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده در زنان مبتلا به سندرم متابولیک در مقایسه با جمعیت عمومی بیشتر است. در این شرایط علائمی مانند فشار خون بالا، چربی خون بالا و قند خون بالا مشکل‌ساز می‌شود.
- مصرف طولانی مدت الکل
- افراد مسن بالای ۷۵ سال بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- افراد سیاه‌پوست ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پانکراس دارند.
- سرطان لوزالمعده در مردان بیشتر از زنان است.
اهمیت چکاپ دوره ای در افراد پر ریسک
شما با شناخت عوامل خطر و دانستن این که علت سرطان پانکراس چیست، این فرصت را دارید تا بتوانید هر چه سریع‌تر برای تشخیص علائم اولیه، به پزشک مراجعه کنید. افراد پرریسک، مانند کسانی که به بیماری‌های مزمن پانکراس مبتلا هستند یا سابقه خانوادگی دارند، بهتر است با انجام چکاپ‌های دوره‌ای، ریسک ابتلا به انواع پیشرفته سرطان پانکراس را کاهش دهند. از آن جایی که تشخیص این بیماری در مراحل اولیه دشوار است و معمولا پزشکان آن را در مراحل پیشرفته بیماری شناسایی می‌کنند، با انجام چکاپ‌های دوره‌ای در افراد پرریسک می‌توان این بیماری را در مراحل اولیه شناسایی کرد تا شانس درمان افزایش یابد. غربالگری سرطان لوزالمعده ممکن است شامل آزمایش‌های تصویربرداری مانند MRI و سونوگرافی باشد. این آزمایشات به‌طورکلی هر سال تکرار می‌شوند. هدف غربالگری بر اساس علت سرطان پانکراس، یافتن علت بیماری در زمانی است که بیماری در مراحل اولیه بوده و به احتمال زیاد قابل درمان است.
در معرض سرطان پانکراس هستی و می‌خوای چکاپ بشی؟ مشاوره بگیر.
پیشگیری از سرطان پانکراس
از آن جایی که علت سرطان پانکراس هنوز به صورت دقیق شناخته نشده، پیشگیری از ابتلا به این بیماری به صورت صددرصدی امکان پذیر نیست. با این حال با در نظر گرفتن برخی عوامل خطر ابتلا به این بیماری و فاکتورهایی که می‌توانند ریسک ابتلا را افزایش دهند، می‌توان خطر را به میزان زیادی کاهش داد. بهترین راهکارهای پیشنهادی برای پیشگیری از سرطان پانکراس شامل موارد زیر است:
- انجام چکاپ‌های دوره‌ای خصوصا برای افراد پرریسک
- کاهش وزن، حفظ وزن نرمال و داشتن فعالیت‌های فیزیکی روزانه
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم، افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه و محدود کردن مصرف گوشت قرمز و نوشیدنی‌های قندی
- کنترل قند و چربی خون
- ترک سیگار و محدود کردن نوشیدن الکل
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر مانند آزبست، آفت‌کش‌ها و پتروشیمی‌ها را محدود کنید.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
علاوه بر عوامل ژنتیکی و ارثی، برخی فاکتورهای دیگری هم به عنوان علت سرطان پانکراس در نظر گرفته می‌شوند که می‌توانند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. شناخت این فاکتورها همچنین علت سرطان پانکراس چیست و توجه به عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به این بیماری، به افرادی که بیشتر در معرض ابتلا هستند کمک می‌کند. بدین ترتیب با مراجعه به موقع به پزشک و انجام چکاپ‌های دوره‌ای، شانس درمان بیشتری خواهند داشت. در صورتی که جزو افراد پرریسک هستید، می‌توانید با مراجعه به یک پزشک متخصص گوارش، آزمایش‌های لازم برای تشخیص این بیماری را انجام دهید. همچنین شما می‌توانید از سامانه مشاوره آنلاین دکترتو بدین منظور کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!