بیماری سالک یا لیشمانیوز چیست؟ این بیماری درمان پذیر است؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

بیماری سالک یا لیشمانیوز یک بیماری ناقل است که توسط پشه خاکی منتقل و توسط تک یاخته‌های داخل سلولی از جنس لیشمانیا ایجاد می‌شود. عفونت در انسان توسط حدود ۲۱ گونه از ۳۰ گونه که پستانداران را آلوده می‌کنند ایجاد می‌شود. این بیماری عوارض زیادی داشته و به‌ مرور زمان باعث تغییرات زیادی در بدن انسان ‌و به ویژه ناحیه پوست آن می‌شود. در ادامه به بررسی این بیماری پرداخته‌ایم تا بتوانیم شما را در مسیر دریافت نوبت از یک پزشک متخصص بیماری های عفونی برای درمان این بیماری راهنمایی کنیم. شما می‌توانید با کمک گرفتن از وبسایت دکترتو، با بهترین پزشکان متخصص در زمینه درمان بیماری لیشمانیوز آشنا شوید. همچنین می‌توانید در مدت زمانی کوتاه نوبت ویزیت آنلاین یا حضوری خود را دریافت کنید.

بیماری سالک چیست؟

لیشمانیوز یک بیماری انگلی است که به طور کلی در سراسر دنیا در بخش‌هایی از مناطق گرمسیری، نیمه گرمسیری و جنوب اروپا دیده می‌شود. اما این بدان معنی نیست که در کشور ما ایران وجود ندارد! بیماری لیشمانیوز یا سالک در اثر نیش پشه خاکی آلوده منتقل می‌شود. انواع مختلفی از لیشمانیوز وجود دارد. شایع‌ترین شکل آن لیشمانیوز جلدی یا پوستی بوده که باعث زخم‌های پوستی می‌شود.

لیشمانیوز احشایی هم نوع دیگری از این بیماری بوده چندین اندام داخلی (معمولاً طحال، کبد و مغز استخوان) را درگیر می‌کند. البته در ادامه ما به معرفی جامع هر یک از انواع بیماری سالک به طور جامع‌تر پرداخته‌ایم؛ این تنها اشاره‌ای به بعضی از انواع این بیماری بود.

متن انگلیسی:
Leishmania parasites cause leishmaniasis. They live in humans and animals, including dogs, cats, possums, rodents and foxes
ترجمه متن:
انگل‌های لیشمانیا باعث بیماری لیشمانیوز می‌شوند. آن‌ها در انسان‌ها و حیوانات از جمله سگ، گربه، پوسوم، جوندگان و روباه زندگی می‌کنند.

my.clevelandclinic

عامل بیماری سالک چیست؟

بیماری سالک با لیشمانیوز توسط گزش یک انگل تک یاخته به نام لیشمانیا ایجاد می‌شود. بیش از ۹۰ گونه پشه خاکی برای انتقال انگل لیشمانیا شناخته شده است. این بیماری در برخی کشورها از جمله ایران، عراق و روسیه رایج است. در ایران هم بسیاری از افراد از آن به عنوان یک بیماری رایج در استان‌هایی مانند اصفهان و فارس یاد می‌کنند.

عکس پشه سالک

در این تصویر عکس پشه سالک را مشاهده می‌کنید:

علائم بیماری سالک

برخی از افراد مبتلا به سالک عفونت خاموش و بدون هیچ علامت یا نشانه‌ای دارند. افراد با عفونت پنهان معمولاً تب، کاهش وزن، بزرگ شدن (تورم) طحال و کبد را تجربه می‌کنند. در چنین افرادی نتیجه  آزمایش خون غیرطبیعی خواهد بود. چنین افرادی ممکن است شمارش خون پایینی داشته باشند؛ از جمله پایین بودن گلبول‌های قرمز خون (کم خونی)، گلبول‌های سفید پایین (لکوپنی) و تعداد پلاکت پایین (ترومبوسیتوپنی).

زخم سالک

زخم سالک به شکل یک ضایعه پوستی به صورت یک پاپول غیر حساس، سفت و قرمز رنگ در اندازه چندین سانتی متری و  در محل گزیدگی پشه خاکی تشکیل می‌شود. این زخم با گذشت زمان تیره‌تر می‌شود.

لیشمانیوز جلدی (CL) شایع‌ترین شکل این بیماری است که باعث ایجاد ضایعات پوستی، عمدتاً زخم، در قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. این نوع لیشمانیوز می‌توانند اسکارهای همیشگی باقی بگذارند و جای سالک باعث از بین رفتن زیبایی و ظاهر نرمال پوست می‌شود.

علل بیماری سالک

انگل‌های لیشمانیا که باعث بیماری لیشمانیوز می‌شوند، در انسان‌ها و حیواناتی از جمله سگ، گربه، پوسوم، جوندگان و روباه زندگی می‌کنند. این انگل‌ها در شرایط مختلفی ممکن است پوست انسان را گزیده و باعث به جا گذاشتن اثراتی شود.

افراد در معرض خطر ابتلا به سالک

لیشمانیوز اغلب افرادی را که در مناطق روستایی مناطق گرمسیری یا مناطقی با بهداشت نامناسب زندگی می‌کنند مبتلا می‌کند. افراد مبتلا به اچ آی وی و سایر بیماری‌هایی که سیستم ایمنی آن‌ها را تضعیف می‌کند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت لیشمانیا هستند.

در معرض ابتلا به سالک هستی؟

برای تشخیص سریع مشاوره بگیر.

دکتر پوست آنلاینفوق تخصص پوست و مو

راه های تشخیص بیماری سالک

روش‌های زیادی برای تشخیص بیماری سالک وجود دارد. این روش‌های تشخیصی عبارتند از:

• آبریزش بینی 
• ترشحات خونی بینی
• تنگی نفس
• تب شدید و طولانی مدت
• بزرگ شدن کبد و طحال
• التهاب غدد لنفاوی
• خونریزی داخلی
• کاهش وزن
• عفونت
• انجام آزمایش

متن انگلیسی:
Your doctor may take a small amount of skin for a biopsy by scraping one of the ulcers. They’ll often look for the DNA, or genetic material, of the parasite. They can use a variety of methods to identify the species of parasite causing the infection
ترجمه متن:
ممکن است پزشک با خراش دادن زخم‌ها، مقدار کمی از پوست را برای بیوپسی دریافت کنند. آن‌ها اغلب به دنبال DNA یا ماده ژنتیکی انگل می‌گردند. پزشکان می‌توانند از روش‌های مختلفی برای شناسایی گونه‌های انگل عامل عفونت استفاده کنند.

healthline

تشخیص سالک از جوش

شکل اولیه زخم‌های ناشی از ابتلا به بیماری سالک در ابتدا اغلب به شکل جوش بوده و به تدریج در سطح پوست گسترش پیدا می‌کنند.

عکس سالک تازه

در تصویر زیر عکس سالک تازه را مشاهده می‌کنید:

راه درمان بیماری سالک

روش‌های مختلفی برای درمان سالک وجود دارد که برخی از آن‌ها را در ادامه بیان کرده و توضیح داده‌ایم. این روش‌های درمانی عبارتند از:

۱. دارو برای سالک

آمفوتریسین B به عنوان راه درمان دارویی برای لیشمانیوز جلدی و مخاطی استفاده می‌شود. فرمولاسیون لیپیدی آمفوتریسین B معمولاً بهتر از آمفوتریسین B معمولی تحمل است. این دارو تنها داروی مورد تایید سازمان غذا و دارو (FDA) برای درمان لیشمانیوز است. آمپول سالک آمفوتریسین B لیپوزومی داخل وریدی (L-AmB) برای VL و میلتفوسین خوراکی برای CL، ML، و VL است که توسط گونه‌های خاص ایجاد می‌شود.

در برخی موارد هم داروهای زیر به عنوان راه درمانی دارویی مناسب این بیماری تجویز می‌شود:

• آمفوتریسین
• میلتفوسین
• آنتی مووان های پنج ظرفیتی، مانند استیبوگلوکونات سدیم
• پارومومایسین

علاوه بر دارو ممکن است پزشک از روش‌های زیر هم استفاده کند. همچنین برای درمان جای زخم آن ممکن است پزشک جراحی سالک را توصیه کند.

روش درمان سالک بدون دارو	توضیحات
حرارت درمانی	در این روش پزشکان گرما را روی زخم و ناحیه اطراف آن اعمال می‌کنند.
کرایوتراپی	در طول کرایوتراپی پزشک زخم و نواحی اطراف آن را مدت ۱۰ تا ۳۰ ثانیه خنک می‌کند.
لیزر درمانی	در لیزر درمانی از یک دستگاه دستی برای اعمال اشعه لیزر روی زخم و نواحی اطراف آن استفاده می‌شود.

۲. درمان خانگی سالک

درمان خانگی معروفی که برای سالک‌ وجود دارد استفاده از شیره فلوس است. استفاده از آن به این صورت است که فلوس را می‌شکنید و مغز آن را که شامل هسته و شیره است در آب خیس می‌کنید. سپس هسته را جدا و شیره آن را که در آب قابل حل است گرفته و با حرارت ملایم میجوشانید تا غلیظ شود. بعد از آن که به شکل پماد در آمد روی زخم می‌زنید. این روش درمان خانگی سالک نیاز به تکرار دارد تا به مرور شاهد اثرات آن باشید.

طول درمان بیماری سالک

مدت درمان سنتی برای سالک جلدی ۲۰ روز و در برخی مواد هم ۱۰ روز است. همچنین برای لیشمانیوز مخاطی و احشایی مدت زمانی ۲۸ روزه اعلام شده است.

عوارض بیماری سالک

عوارض بیماری سالک بسته به نوع آن متفاوت است. به صورت کلی برخی از عوارض این بیماری عبارتند از:

• خونریزی
• کشنده بودن
• تغییر شکل پوست
• اثرات متعدد روی اندام‌های داخلی و سیستم ایمنی بدن
• افزایش خطر ابتلا به اچ آی وی

به سالک مبتلا شدی و نگران تغییرات پوستی هستی؟ تا دیر نشده نوبت بگیر.

دکتر سالک

سالک در بچه ها

کودکان مبتلا به سالک معمولاً با تب متناوب، رنگ پریدگی، امتناع از تغذیه یا بی اشتهایی، کاهش وزن و اتساع شکم به مراکز درمانی و مطب پزشک مراجعه می‌کنند. اسپلنومگالی، هپاتومگالی، بزرگ شدن غدد لنفاوی، ترومبوسیتوپنی، کم خونی، لکوپنی و هیپرگاماگلوبولینمی شایع‌ترین عوارض لیشمانیوز کودکان هستند.

سالک در زنان باردار

لیشمانیوز در دوران بارداری در برخی موارد منجر به از دست دادن و سقط جنین می‌شود.

راه پیشگیری از ابتلا به بیماری سالک

برای پیشگیری از لیشمانیوز در حال حاضر هیچگونه واکسنی موجود نیست. به همین منظور رعایت اقدامات حفاظت فردی برای به حداقل رساندن خطر قرارگیری در معرض نیش پشه خاکی توصیه می‌شود.

انواع سالک

سالک به سه شکل ظاهر می‌شود: پوستی، احشایی و پوستی مخاطی. کارشناسان معتقدند حدود ۲۰ گونه لیشمانیا وجود دارد که می تواند این بیماری را به انسان منتقل کند. در ادامه هر یک از انواع سالک را توضیح داده‌ایم:

سالک پوستی

سالک پوستی باعث ایجاد زخم روی پوست می‌شود. این نوع سالک شایع‌ترین شکل آن است. این نوع از سالک خود به دو نوع سالک خشک و مرطوب تقسیم می‌شود. سالک خشک یا شهری متداول‌تر است.

سالک احشایی

سالک احشایی گاهی به نام سالک سیستمیک یا کالاآزار هم شناخته می‌شود. این بیماری معمولاً دو تا هشت ماه پس از گزش توسط پشه خاکی رخ می‌دهد. به اندام‌های داخلی مانند طحال و کبد آسیب می‌رساند. همچنین از طریق آسیب به این اندام‌ها بر مغز استخوان و همچنین سیستم ایمنی بدن هم تاثیر می‌گذارد.

علائم اغلب تا ماه‌ها پس از گزش در این نوع لیشمانیوز ظاهر نمی‌شوند. اکثر موارد دو تا شش ماه پس از وقوع عفونت آشکار می‌شوند. علائم و نشانه‌های رایج آن عبارتند از:

• کاهش وزن
• ضعف
• تبی که هفته‌ها یا ماه‌ها طول کشد.
• طحال بزرگ شده
• کبد بزرگ شده
• کاهش تولید سلول‌های خونی
• خونریزی
• ابتلا به سایر عفونت‌ها
• تورم غدد لنفاوی

سالک مخاطی

نوع نادر این بیماری، لیشمانیوز مخاطی جلدی است که توسط فرم پوستی انگل ایجاد شده و می‌تواند چندین ماه پس از بهبود زخم‌های پوستی ایجاد شود. با این نوع سالک انگل‌ها به بینی، گلو و دهان سرایت می‌کنند. این اتفاق می‌تواند منجر به تخریب جزئی یا کامل غشاهای مخاطی در آن نواحی شود. اگر چه سالک مخاطی پوست معمولاً زیر مجموعه‌ای از لیشمانیوز جلدی در نظر گرفته می‌شود، اما جدی‌تر است. این به خودی خود بهبود نمی‌یابد و همیشه نیاز به درمان دارد.

در افراد مبتلا به نوع پوستی مخاطی، علائم معمولاً یک تا پنج سال پس از ضایعات پوستی ظاهر می‌شود. این موارد در درجه اول زخم در دهان و بینی یا روی لب هستند.

علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آبریزش یا گرفتگی بینی
• خونریزی بینی
• مشکل در تنفس

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

حالا که بیماری سالک‌ را شناختید و با علائم و انواع آن آشنا هستید شاید با مشاهده زخم روی بدن‌ خود متوجه ابتلا به این بیماری شده باشید. چیزی که در این زمان اولویت دارد مراجعه به دکتر پوست یا متخصص عفونی و بررسی علائم‌ شما است.

اما برای پیدا کردن بهترین پزشکان در این زمینه باید چه کرد؟ شما می‌توانید با کمک گرفتن از وبسایت دکترتو هم یک پزشک متخصص را پیدا کنید و هم به راحتی نوبت ویزیت دکتر پوست آنلاین و دکتر عفونی آنلاین یا حضوری را ثبت کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!