استفراغ نوزاد و صفر تا صد آنچه باید بدانید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

استفراغ نوزاد اتفاق شایعی در نوزادان است و به‌مرور زمان بهتر می‌شود. در بیشتر موارد هم با یک درمان ساده یا بدون درمان بهبود پیدا می‌کند. تغییر نحوه و برنامه شیر خوردن نوزاد و جابجایی مدل خوابیدن می‌تواند استفراغ نوزاد را برطرف کند. نیازی به مصرف دارو نیست، مگر آنکه تجویز پزشک باشد. در ادامه این مطلب با ما باشید تا با تعریف استفراغ نوزاد، علائم همراه با استفراغ، علت و درمان آن بیشتر آشنا شوید. اگر فرزند شما زیاد استفراغ می‌کند، حتما با دکتر اطفال مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشکان وجود دارد.

استفراغ نوزاد چیست؟

علت حالت تهوع چیست؟ استفراغ نوزاد، بالا آوردن اجباری، غیرارادی و ناخوشایند شیر است که بلافاصله بعد از شیر خوردن یا در فاصله کوتاهی بعد از آن، به‌خصوص بعد از آروغ زدن اتفاق می‌افتد. بالا آوردن و پس زدن غذا در نوزادان امری شایع و عادی است، چرا که نوزادان سریع غذا می‌خورند، حین شیر خوردن، هوا را می‌بلعند، یا بیش از حد می‌خورند. البته در برخی موارد هم ممکن است نوزاد بدون دلیل مشخصی بالا بیاورد. استفراغ معمولا به‌خاطر یک بیماری یا اختلال است. والدین باتجربه فرق بین تف کردن و استفراغ را خوب می‌دانند، اما تازه پدر و مادرها در چنین مواقعی باید به پزشک مراجعه کنند.

علائم همراه با استفراغ نوزاد

این مسئله باعث از دست رفتن میزان زیادی از آب بدن می‌شود (به‌اصطلاح دهیدراتاسیون). از علائم همراه با این مسئله که باید جدی گرفته شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بی‌حالی
• تحریک‌پذیری
• سردرد شدید
• درد شکمی یا نفخ
• خون در استفراغ 
• استفراغ سبز رنگ 
• خون در مدفوع

‏چه موقع استفراغ نوزاد خطرناک است؟

در صورت مشاهده این علائم در نوزاد، باید به پزشک مراجعه کنید چرا که ممکن است خطرناک باشند:

• افزایش وزن کم به‌خاطر از دست دادن غذاها با استفراغ
• سرفه
• احساس خفگی در گلو
• استفراغ خونی یا استفراغ زرد رنگ و سبز رنگ 

استفراغ نوزاد تا چه حد طبیعی است؟

هرچند وقت یکبار این مسئله در نوزاد و کودکان طبیعی است. در بیشتر موارد، نباید بیشتر از ۱ تا ۲ روز طول بکشد. در این حالت، طبیعی است و نشانه وجود مشکل خاصی نیست.

علت استفراغ نوزاد

فاکتورهای مختلفی می‌توانند علت این مسئله باشند:

• عفونت‌های جدی گوارشی یا سرماخوردگی
• رفلاکس معده
• حالت تهوع و استفراغ ناشی از سوار وسایل نقلیه شدن
• عفونت مجاری ادراری
• مننژیت
• آپاندیس
• یبوست

اگر استفراغ با تب و اسهال همراه شود، احتمالا علت آن عفونت ویروسی است.

‏علت استفراغ نوزاد در بدو تولد (علت استفراغ نوزاد یک روزه)

این مسئله در بدو تولد، اتفاقی کاملا متداول است، به‌خصوص اگر نوزاد، خون یا موکونیوم را بلعیده باشد. شدت زیاد جریان شیر هم می‌تواند علت استفراغ نوزاد یک روزه تا سه چهار روزه باشد.

بالا آوردن نوزاد بعد از آروغ زدن

یکی از اتفاقات طبیعی در نوزادان، بالا آوردن بعد از آروغ زدن است. علت بالا آوردن نوزاد بعد از آروغ زدن این است که عضله اسفنکتر بین معده و مری (لوله بین دهان تا معده) به‌اندازه کافی قوی نیست و باید رشد کند.

‏استفراغ نوزاد بعد از خوردن شیر خشک

این مسئله در نوزادانی که با شیرخشک تغذیه می‌شوند، اتفاق عادی است که بعد از پرخوری یا به‌خاطر عدم تحمل شیرخشک روی می‌دهد. انسداد فیزیکی که مانع از عبور عادی غذا از طریق دستگاه گوارش شده نیز می‌تواند علت استفراغ نوزاد بعد از خوردن شیرخشک باشد. بیشتر نوزادان به‌خاطر اینکه دستگاه گوارششان هنوز رشد و تکامل نیافته، بعد از خوردن شیر خشک، بالا می‌آورند.

استفراغ نوزاد در خواب

نوزادان معمولا روی شکم به خواب عمیق‌تری می‌روند و در آن حالت شیر را کمتر فرو می‌برند. اگر نوزاد در خواب استفراغ کند یا شیر را بالا بیاورد، غذا در دهانه مجاری تنفسی نوزاد جمع شده و ممکن است وارد ریه یا مجرای تنفسی نوزاد شود. استفراغ نوزاد در خواب می‌تواند خطرناک باشد و باعث مسدود شدن راه تنفس و خفگی شود. 

نوزادت حتی در خواب هم استفراغ می‌کنه؟

همین حالا با پزشک متخصص مشورت کن.

دکتر اطفال آنلاینفوق تخصص اطفال

‏خون در استفراغ نوزاد

شایع‌ترین علت خون در استفراغ نوزاد یا مدفوع خونی، خونریزی نوک سینه مادر است که ممکن است دردناک باشد یا نباشد. هرزمانی که در استفراغ یا مدفوع نوزاد خون مشاهده کردید، باید بررسی شود که خون نوزاد است یا مادر. دلایل احتمالی وجود استفراغ خونی عبارتند از:

• اختلالات لخته خون که در نوزادان با کمبود ویتامین E  شایع‌تر است.
• استفراغ بیش از حد یا به‌زور که باعث خراشیدگی گلو و حلق می‌شود.

قطره آد و استفراغ نوزاد

برخی نوزادان به قطره آد حساسیت دارند و با خوردن آن دچار استفراغ می‌شوند و بالا می‌آورند. در این صورت باید الگوی شیردهی و قطره آد را تغییر دهید. قطره را قبل از شیر به نوزاد بدهید و دوباره بعد قطره هم شیر بدهید. اگر این راهکار مناسب نبود، می‌توانید به‌جای قطره آد از قطره مولتی ویتامین استفاده کنید. 

بعد از استفراغ نوزاد چه کنیم؟

نوزاد را در جای خنک و آرام قرار دهید و دور دهانش را تمیز کنید. او را آرام در آغوش بگیرید و به‌حالت نیمه خم شده نگه دارید تا فشار کمتری به دستگاه گوارش نوزاد وارد شود. این کار به جذب راحت‌تر غذا کمک می‌کند. اگر نوزاد به‌صورت مکرر استفراغ می‌کند، یا علائم جدی مانند تب بالا، سرفه شدید، تنفس سخت، استفراغ همراه با خلط یا استفراغ رنگی و بدبو دارد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

آیا بعد از استفراغ نوزاد شیر بدهیم؟

اگر نوزاد یک بار بالا آورده باشد، نصف زمان معمول در فاصله یک تا دو ساعت یکبار به نوزاد شیر بدهید. در صورتی که تعداد دفعات بالا آوردن نوزاد بیشتر از یک بار باشد، هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه یکبار، ۵ دقیقه به نوزاد شیر بدهید. اگر تا ۴ ساعت نوزاد استفراغ نکرد، روند شیردهی را به حالت معمول برگردانید. در صورت ادامه استفراغ، بهتر است از شیر مادر دوشیده شده و از شیشه شیر کمک بگیرید. 

بهترین راه درمان استفراغ در نوزادان شیرخوار این است که میزان شیر از حالت معمول کمتر شود. اگر دوباره استفراغ کرد، شیر دادن را ادامه دهید، اما هر بار ده دقیقه از هر سینه باشد. اگر نوزاد تا ۸ ساعت بعد استفراغ نکرد، می‌توانید دوباره مثل قبل از هر دو سینه به نوزاد شیر بدهید.

‏راه های درمان استفراغ نوزاد

درمان این مسئله بستگی به علت آن دارد. برخی از راه‌های درمان استفراغ نوزاد عبارتند از:

• کنترل عفونت و تسکین علائم در مواردی که استفراغ نوزاد به‌خاطر عفونت دستگاه تنفسی، معده و روده یا ادراری باشد.
• تغییر رژیم غذایی مادر یا استفاده از شیر خشک در مواردی که نوزاد به‌خاطر حساسیت یا آلرژی بالا می‌آورد.
• تغییر رژیم غذایی، مصرف مایعات بیشتر وقتی که نوزاد به‌دلیل مشکلات گوارشی دچار استفراغ می‌شود.
• تغییرات در تغذیه نوزاد یا تجویز داروهای معده درمانی اگر استفراغ به‌خاطر نارسایی معده یا کیسه صفرا باشد.

اطمینان حاصل کنید که نوزاد به خوبی می‌تواند نفس بکشد و مجرای هوایی او آزاد است. نوزاد را به طور عمودی نگه دارید و پس از تغذیه، به مدت حداقل ۳۰ دقیقه فرصت دهید تا غذا به معده فرستاده شود. شیردهی باید قطره‌قطره و به آرامی باشد، تا بیشتر از حد شیر نخورد. 

‏درمان استفراغ نوزاد ۵ ماهه

برای درمان این مسئله در نوزادان کوچک‌تر از ۶ ماه، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنید. چنانچه که نوزاد ۵ ماهه‌تان بالا می‌آورد یا دچار التهاب معده‌ای-روده‌ای است، تنها راه درمان، مراجعه به پزشک است.

درمان استفراغ نوزاد ۱۰ ماهه

برای درمان این مسئله در نوزاد ۱۰ ماهه می‌توان از محلول‌های خوراکی مانند پدیلات استفاده کرد که بهترین محلول برای نوزادانی است که دل درد و دل پیچه دارند. البته نوزادانی که استفراغ و اسهال دارند نباید دارو مصرف کنند. 

نوزادت زیاد استفراغ می‌کنه و نگران هستی؟ همین حالا با پزشک مشورت کن.

دکتر تهوع و استفراغ

‏درمان خانگی استفراغ نوزاد

اگر نوزاد استفراغ کرده اما حال عمومی او خوب است و هیچ علائم خطرناک دیگری ندارد، می‌توان از روش‌های درمان خانگی کمک گرفت: 

• تغییر رژیم غذایی
• محل خواب آرام و ساکت
• اگر نوزاد در خودرو استفراغ کرده است، بهتر است صندلی ماشین را عوض کنید تا کمتر تکان بخورد یا چند لحظه از حرکت بایستید تا نوزاد آرام شود.
• ماساژ شکم با استفاده از حرکات ملایم و گردشی
• مصرف مایعات کافی مانند شیر مادر، شیرخشک، آب یا محلول‌های الکترولیتی مخصوص نوزادان

‏انواع استفراغ نوزاد

این مسئله بسته به علت ایجاد آن، انواع مختلفی دارد:

انواع استفراغ نوزاد	توضیحات
استفراغ فیزیولوژیک یا استفراغ عادی	به معنای استفراغ بی‌سبب یا غیرمرتبط با بیماری یا مشکل جدی است.
رفلکس گوارشی	به معنای برگشت محتوای معده به مری به علت ناتوانی عضله ایسوفاگوس (عضله بین معده و مری) در نوزادان
عفونت‌های مختلف	مانند عفونت دستگاه تنفسی، عفونت معده و روده، عفونت ادراری
حساسیت به مواد غذایی، محصولات لبنی، آلرژی‌های تنفسی	همراه با علائم دیگری مانند ترشح بینی، خارش، قرمزی پوست و تورم صورت
ترشحات صفرا	همراه با مخاط زرد یا سبز، خاکستری رنگ با بوی نامطبوع

‏استفراغ زرد نوزاد

استفراغ زرد نشان می‌دهد که اسید معده با شیر مادر یا شیرخشک ترکیب شده است. این نوع رفلاکس معده معمولا خطری برای نوزاد ندارد و به‌مرور زمان برطرف می‌شود. 

‏استفراغ سبز رنگ نوزاد نشانه چیست؟

استفراغ سبزرنگ نشانه صفرایی بودن استفراغ است که از مایع صفرا کبد ایجاد می‌شود. استفراغ سبز رنگ نوزاد، نشانه انسداد یا پیچ خوردگی روده است که باید بلافاصله درمان شود. 

استفراغ پنیری نوزاد

نوزادانی که مشکلات گوارشی دارند و به‌راحتی نمی‌توانند شیر را هضم کنند یا از رفلاکس اسید معده رنج می‌برند، معمولا استفراغ پنیری دارند. برای درمان استفراغ پنیری نوزاد، بهترین راهکار، تغییر الگوی غذایی نوزاد است. 

‏استفراغ خلطی نوزاد

برخی نوزادان برای دفع مخاط از حلق، بالا می‌آورند. اگر میزان خلط و مخاط نوزاد زیاد باشد، با گرفتن بینی و تخلیه آن می‌توانید مانع از استفراغ خلطی نوزاد شوید. عفونت دستگاه ادراری، ذات‌الریه، مننژیت، آپاندیس، گلودرد و عفونت گوش از دلایل ایجاد استفراغ خلطی نوزاد هستند. 

‏استفراغ آبکی نوزاد

از آنجایی که نوزاد هنوز فین کردن و تخلیه بینی را یاد نگرفته یا نمی‌داند که چطور با سرفه و از راه دهان، خلط را بیرون بریزد، مخاط زیادی را می‌بلعد و همین باعث استفراغ می‌شود. این مخاط قورت داده به شکل مایع شفاف و آبکی حین استفراغ بیرون می‌آید.

‏عوارض استفراغ نوزاد

یکی از شایع‌ترین عوارض این مسئله، کم آبی بدن یا به اصطلاح دهیدراتاسیون است. نوزاد به‌خاطر استفراغ، مایعات زیادی از دست می‌دهد، به‌خصوص اگر استفراغ بیشتر از یک شبانه روز طول بکشد و با اسهال همراه باشد. عدم درمان کم آبی می‌تواند خطرناک باشد. کم آبی، توازن بین نمک و قند بدن را از بین برده و اجازه درست کار کردن را به بدن نمی‌دهد. درنتیجه، پوشک نوزاد کمتر خیس می‌شود، حین گریه اشکی ندارد و دهانش خشک می‌شود.

متن انگلیسی:
Because a child loses substantial amount of fluids with vomiting, especially if the vomiting lasts for more than 24 hours and is accompanied by diarrhea, it can lead to dehydration, which untreated can be life threatening
ترجمه متن:
از آنجایی که کودک با استفراغ مقدار قابل توجهی از مایعات بدن را از دست می‌دهد، به خصوص اگر استفراغ بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد و با اسهال همراه باشد، می‌تواند منجر به کم آبی بدن شود. اگر درمان نشود، تهدید کننده زندگی است.

hopkinsmedicine

راه های پیشگیری از استفراغ نوزاد

در بیشتر موارد، با بالا رفتن سن نوزاد، عضلات معده هم رشد می‌کنند و استفراغ نوزاد خودبه‌خود بهبود می‌یابد. راه‌های پیشگیری از این مسئله عبارتند از:

• پرهیز از زیاد غذا دادن به نوزاد
• وعده‌های غذایی کوچک‌تر با فواصل کمتر
• تا ۳۰ دقیقه بعد از شیر خوردن کودک را در حالت راست نگه داشته و آروغش را بگیرید.

‏نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

استفراغ نوزاد اتفاق عادی و شایعی است که به‌دلایل مختلفی از جمله بلعیدن هوا، پرخوری یا مشکلات عفونتی یا آلرژی ایجاد می‌شود. این اتفاق ناخوشایند و غیرارادی ممکن است بلافاصله بعد از شیر خوردن یا کمی بعد از شیر خوردن پیش بیاید. اگر تعداد دفعات استفراغ زیاد شود، می‌تواند خطرناک باشد و باید به پزشک مراجعه کنید.

برای پیشگیری از این مسئله، می‌توانید اقداماتی مانند تغذیه منظم و کم‌حجم، آروغ گرفتن بعد از شیر خوردن، اجتناب از پرخوری، اجتناب از عوامل تحریک‌کننده، استفاده از صندلی خودرو مناسب و ماساژ را انجام دهید. با این حال، همواره بهتر است با دکتر کودکان مشورت کنید تا با بررسی شرایط و وضعیت خاص نوزاد، راهکار درمانی مناسب را ارائه دهد. 

شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره دکتر اطفال آنلاین وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!