اسهال خونی (دیسانتری) چه علتی داشته و عوارض آن چیست؟

اسهال خونی (دیسانتری) یک بیماری گوارشی عفونی است که به دلیل عفونت‌های باکتریایی یا انگلی ایجاد می‌شود و با التهاب روده و دفع مدفوع خونی همراه است. این بیماری می‌تواند باعث کم‌آبی شدید، ضعف و عوارض خطرناک شود، به‌ویژه اگر درمان آن به‌موقع انجام نشود. علائم شایع شامل اسهال مکرر، تب، تهوع، استفراغ، گرفتگی شکم و کاهش وزن است. تشخیص از طریق آزمایش مدفوع و بررسی عوامل عفونی صورت می‌گیرد و درمان بسته به علت بیماری شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضد انگل، جایگزینی مایعات از دست‌رفته و رعایت رژیم غذایی مناسب است. رعایت بهداشت فردی، مصرف آب سالم و شستن دست‌ها نقش مهمی در پیشگیری دارد.

اسهال خونی (دیسانتری) چیست؟

اسهال خونی (دیسانتری) یک عفونت التهابی دستگاه گوارش، به‌ویژه روده بزرگ است که معمولاً به دلیل عفونت‌های باکتریایی (مانند شیگلا و اشرشیا کلی) یا انگلی (مانند انتاموبا هیستولیتیکا) ایجاد می‌شود. این بیماری با اسهال شدید همراه با خون و مخاط، تب، درد شکم، تهوع و استفراغ همراه است و در موارد شدید می‌تواند منجر به کم‌آبی بدن، ضعف و اختلال در عملکرد روده شود. انتقال این بیماری معمولاً از طریق مصرف آب یا غذای آلوده و تماس با فرد مبتلا رخ می‌دهد. این بیماری به علت وجود یک انگل یا باکتری بروز پیدا می‌کند و با علائم و عوارض زیادی همراه است که در ادامه بیشتر به آن‌ها پرداخته‌ایم.

ویژگی	اسهال خونی	اسهال آبکی	اسهال چرب	اسهال مزمن
تعریف	مدفوع آبکی همراه با خون	مدفوع آبکی بدون خون	مدفوع روغنی و بدبو	اسهالی که بیش از چهار هفته طول بکشد.
علت	عفونت‌های باکتریایی (شیگلا، سالمونلا)، عفونت‌های انگلی، بیماری‌های التهابی روده (کولیت اولسراتیو، بیماری کرون)، تومورهای روده، بواسیر	عفونت‌های ویروسی (روتاویرس، نوروویروس)، مسمومیت غذایی، عدم تحمل لاکتوز، سندرم روده تحریک پذیر	اختلال در جذب چربی، بیماری‌های پانکراس، بیماری سلیاک	بیماری‌های التهابی روده، سندرم روده تحریک پذیر، عفونت‌های مزمن، سرطان روده بزرگ
علائم همراه	درد شکمی، تب، لرز، ضعف، کاهش وزن	تهوع، استفراغ، دل درد، گرفتگی عضلات شکم	نفخ، مدفوع بدبو، کاهش وزن	کاهش وزن، خستگی، کم خونی، درد مفاصل
عوارض	کم آبی بدن، کم خونی، سوء تغذیه، شوک سپتیک	کم آبی بدن، اختلال در تعادل الکترولیت‌ها	سوء تغذیه، کمبود ویتامین‌های محلول در چربی	سوء تغذیه، افزایش خطر سرطان روده بزرگ
تشخیص	آزمایش مدفوع، کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی	آزمایش مدفوع، کشت مدفوع	آزمایش مدفوع، آزمایش خون	آزمایش مدفوع، کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی، آزمایش خون
درمان	درمان علت زمینه‌ای، جایگزینی مایعات و الکترولیت‌ها، داروهای ضد اسهال، آنتی‌بیوتیک‌ها	جایگزینی مایعات و الکترولیت‌ها، داروهای ضد اسهال	درمان علت زمینه‌ای، رژیم غذایی کم چرب	درمان علت زمینه‌ای، داروهای ضد التهاب، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

علائم اسهال خونی (اسهال خونی چه شکلی است؟)

علائم اسهال خونی (دیسانتری) معمولاً ۱ تا ۳ روز پس از عفونت ظاهر می‌شوند؛ بااین‌حال، در برخی موارد ممکن است تا یک هفته به تأخیر بیفتد. برخی افراد ناقل بیماری هستند اما علائمی ندارند و همچنان می‌توانند بیماری را به دیگران منتقل کنند

شایع‌ترین علائم اسهال خونی عبارت‌اند از:

• اسهال مکرر همراه با گرفتگی شکم: مدفوع ممکن است مایع، همراه با خون، مخاط یا چرک باشد
• تب و لرز: نشان‌دهنده واکنش بدن به عفونت است
• حالت تهوع و استفراغ: می‌تواند منجر به کم‌آبی بدن شود
• ضعف و کاهش اشتها: به دلیل التهاب و عفونت روده ایجاد می‌شود
• کاهش وزن و کم‌آبی شدید: در موارد پیشرفته بیماری رخ می‌دهد

متن انگلیسی:
Dysentery symptoms look like a lot of other intestinal illnesses, including a common stomach virus. A lab technician will need to look at a sample of your stool under a microscope to see if you have dysentery, and if so, what type
ترجمه متن:
علائم اسهال خونی شبیه بسیاری از بیماری‌های روده‌ای دیگر از جمله بیماری رایج ویروس معده است. مسئول آزمایشگاه باید نمونه مدفوع را زیر میکروسکوپ بررسی کند و تشخیص دهد که آیا شما مبتلا به اسهال خونی هستید یا خیر. اگر چنین است، نوع آن چیست.

webmd

رنگ اسهال خونی

خون در مدفوع شما می‌تواند قرمز روشن، قرمز تیره یا سیاه باشد. رنگ خون بستگی به نقطه‌ تولید خون دارد. لکه‌های قرمز خون نشان می‌دهد که خونریزی از روده بزرگ بوده یا راست روده. مثلا:

• خون قرمز روشن در مدفوع معمولاً به این معنی است که خونریزی در روده بزرگ، رکتوم یا مقعد کمتر است. 
• خون قرمز تیره یا مایل به قرمز می‌تواند به این معنی باشد که بالای روده بزرگ یا روده کوچک دچار خونریزی شده است.
•  ملنا (مدفوع سیاه) اغلب به خونریزی در معده مانند خونریزی زخم معده مربوط است.

رنگ مدفوعت نگرانت کرده؟

با متخصص در این باره صحبت کن.

بهترین متخصص داخلی

علت اسهال خونی (دلیل اسهال خونی)

دو نوع اصلی اسهال خونی وجود دارد و هر کدام علل مختلفی دارند:

1. اسهال خونی باسیلی یا شیگلوزیس

باکتری شیگلا باعث اسهال خونی باسیلی می‌شود. یک فرد ممکن است به روش‌های زیر به شیگلا مبتلا شود: 

• اگر بعد از حمام یا دستشویی رفتن دست‌های خود را به طور کامل نشویید.
• دست زدن به سطوحی که باکتری آن‌ها را آلوده کرده و پس از تماس با این سطوح دست زدن به دهان، بینی یا چشم‌ها.
• خوردن غذاهایی که باکتری‌ها آن را آلوده کرده‌اند.
• خوردن آب دریاچه یا رودخانه هنگام شنا.
• داشتن تماس جنسی با فردی که در حال بهبودی از اسهال خونی باسیلی است.

2. اسهال خونی آمیبی یا آمیبیاز

علل ابتلا به اسهال خونی آمیبی یا آمیبیاز عبارتند از:

• انگل Entamoeba باعث اسهال خونی آمیبی می‌شود.
• مصرف مواد غذایی یا آب آلوده به مدفوع حاوی تخم انتامبا باعث ابتلا به این بیماری می‌شود.

اسهال خونی در بزرگسالان

اسهال خونی در بزرگسالان می‌تواند به دلیل میکروب‌های عفونی، انگل‌ها و تحریک روده با مواد شیمیایی رخ دهد. شایع‌ترین نوع عفونت اسهال خونی، اسهال خونی باسیلی یا شیگلوزیس است. این نوع به دلیل عفونت با باکتری شیگلا است. نوع اصلی دیگر اسهال خونی هم اسهال خونی آمیبی یا آمیبیازیس است.

اسهال خونی در کودکان

ابتلا به اسهال خونی در کودکان با تب، تهوع، استفراغ، گرفتگی عضلات شکم و از همه اصلی‌تر اسهال شروع می‌شود. اسهال پس از چند روز عفونت می‌تواند با خون، مخاط و چرک در مدفوع کودک همراه باشد. استفراغ و اسهال ممکن است منجر به کم آبی سریع و شدید بدنشود که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به شوک و مرگ کودک گردد.

راه تشخیص اسهال خونی

علائم ابتلا به اسهال خونی شامل اسهال، تب، حالت تهوع، استفراغ، کاهش وزن و گرفتگی معده است.

یک پزشک متخصص می‌تواند اسهال خونی باسیلاری را با کشت مدفوع تشخیص دهد. برای انجام این نوع آزمایش کشت باکتری، نمونه مدفوع را گرفته و آن را برای وجود باکتری‌های خاص بررسی می‌کنند.

راه درمان اسهال خونی

درمان اسهال خونی به علت ایجاد آن بستگی دارد و شامل جبران مایعات از دست‌رفته، استفاده از داروهای مناسب و رعایت رژیم غذایی خاص است. در مواردی که اسهال خونی ناشی از عفونت‌های باکتریایی یا انگلی باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدانگل تجویز کند. محلول‌های خوراکی جبران‌کننده آب و الکترولیت (ORS) برای جلوگیری از کم‌آبی بدن ضروری هستند. همچنین، اصلاح تغذیه و پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده مانند لبنیات، غذاهای چرب و ادویه‌دار نقش مهمی در بهبود بیماری دارد. در ادامه، روش‌های مؤثر درمانی، داروهای مناسب و نکات تغذیه‌ای برای کنترل و درمان این بیماری را بررسی می‌کنیم.

۱. درمان دارویی اسهال خونی

اسهال خونی آمیبی با مترونیدازول (Flagyl) یا تینیدازول (Tindamax) درمان می‌شود. این داروها انگل‌ها را از بین می‌برند. در برخی موارد، برای اطمینان از از بین رفتن همه انگل‌ها، داروی دیگری هم تجویز می‌شود. در موارد شدید، پزشک شما ممکن است یک قطره داخل وریدی (IV) را برای جایگزینی مایعات و جلوگیری از کم آبی بدن تجویز کند.

قرص اسهال مانند بیسموت ساب سالیسیلات (پپتو-بیسمول) هم می‌تواند به تسکین درد شکم و اسهال کمک کند.

دنبال بهترین دارو برای درمان سریع اسهال خونی هستی؟ مشاوره بگیر.

دکتر اسهال

۲. جبران مایعات و الکترولیت‌ ها برای درمان اسهال خونی

جبران مایعات و الکترولیت‌ها در درمان اسهال خونی نقش حیاتی دارد، زیرا این بیماری می‌تواند باعث کم‌آبی شدید و اختلال در تعادل الکترولیت‌های بدن شود. مصرف محلول ORS (جبران‌کننده آب و الکترولیت‌ها) به‌طور مؤثر از افت فشار خون، ضعف و اختلال در عملکرد اندام‌ها جلوگیری می‌کند. نوشیدن مایعاتی مانند آب، دوغ پروبیوتیک، آب برنج و آب نارگیل می‌تواند به حفظ تعادل الکترولیت‌ها کمک کند و از تشدید علائم جلوگیری کند. در مواردی که کم‌آبی بدن شدید باشد و بیمار دچار افت فشار خون، بی‌حالی شدید یا کاهش حجم ادرار شود، تزریق سرم وریدی در بیمارستان ضروری است تا مایعات و مواد معدنی موردنیاز بدن به‌سرعت جایگزین شوند

۳. رعایت بهداشت و پیشگیری از انتقال اسهال خونی

رعایت بهداشت و پیشگیری از انتقال بیماری نقش مهمی در کنترل و کاهش شیوع اسهال خونی دارد، زیرا این بیماری عمدتاً از طریق آب، غذا و تماس مستقیم با فرد آلوده منتقل می‌شود. شستن مرتب دست‌ها با صابون پس از استفاده از سرویس بهداشتی و قبل از غذا، یکی از مهم‌ترین اقدامات برای جلوگیری از گسترش عفونت است. مصرف آب آشامیدنی سالم، پرهیز از غذاهای آلوده یا ناپخته و اطمینان از بهداشت مواد غذایی نیز در کاهش خطر ابتلا مؤثر است. علاوه بر این، اجتناب از تماس مستقیم با فرد مبتلا و استفاده از وسایل شخصی جداگانه به جلوگیری از انتقال بیماری کمک می‌کند. در صورت ابتلا، مصرف محلول ORS، نوشیدن مایعاتی مانند آب، دوغ پروبیوتیک، آب برنج و آب نارگیل برای جبران آب و الکترولیت‌های از دست‌رفته ضروری است. در موارد کم‌آبی شدید، مراجعه به پزشک و تزریق سرم وریدی در بیمارستان لازم است تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود

۴. تغذیه سالم برای درمان اسهال خونی

تغذیه سالم در درمان اسهال خونی نقش مهمی در کاهش علائم، جبران مایعات از دست‌رفته و تسریع بهبودی دارد. مصرف غذاهای سبک و کم‌چرب که به کاهش التهاب روده و تقویت سیستم گوارشی کمک می‌کنند، توصیه می‌شود:

• برنج، نان تست، موز و سیب پخته (رژیم BRAT) به کاهش تحریک روده و تنظیم حرکات گوارشی کمک می‌کند
• سوپ مرغ بدون ادویه و آب برنج برای تأمین مواد مغذی و مایعات موردنیاز بدن مفید است
• ماست پروبیوتیک باعث تقویت باکتری‌های مفید روده و کاهش رشد میکروب‌های مضر می‌شود
• چای سیاه و دمنوش پوست انار به دلیل داشتن ترکیبات قابض، می‌توانند به کاهش شدت اسهال کمک کنند

پرهیز از غذاهای چرب، سرخ‌کردنی، ادویه‌دار، محصولات لبنی و نوشیدنی‌های کافئین‌دار ضروری است، زیرا ممکن است اسهال را تشدید کنند.

۵. درمان خانگی اسهال خونی بزرگسالان

درمان خانگی اسهال خونی در بزرگسالان باید بر جبران مایعات، تنظیم رژیم غذایی و کاهش التهاب روده متمرکز باشد. در کنار درمان پزشکی، برخی روش‌های خانگی می‌توانند به بهبود علائم کمک کنند:

• مصرف مایعات کافی: نوشیدن آب، محلول ORS (جبران‌کننده الکترولیت‌ها) و دوغ پروبیوتیک برای جلوگیری از کم‌آبی بدن توصیه می‌شود
• مصرف موز: به دلیل داشتن پتاسیم و فیبر محلول (پکتین) به کاهش اسهال کمک می‌کند.
• چای سیاه بدون شکر: دارای تانن‌های قابض است که ممکن است به کاهش التهاب روده کمک کند.
• دمنوش پوست انار: ترکیبات ضدالتهابی و قابض دارد و ممکن است در کاهش شدت اسهال مؤثر باشد.
• پرهیز از لبنیات و غذاهای اسیدی: مصرف شیر، آب‌لیمو و آب پرتقال ممکن است اسهال را تشدید کند.
• رعایت بهداشت فردی: برای جلوگیری از انتقال عفونت، شستن دست‌ها، استفاده از غذای سالم و پرهیز از آب و غذای آلوده ضروری است.

متن انگلیسی:
Many cases of diarrhea last only a few days and respond well to home treatments. Eating a simple diet, increasing fluid intake, and using OTC medications as necessary can help reduce the symptoms quickly. In cases where the body does not respond to these treatments after a few days, a person should speak with a doctor for a diagnosis and treatment
ترجمه متن:
بسیاری از موارد اسهال تنها چند روز طول می‌کشد و به درمان‌های خانگی به‌خوبی پاسخ می‌دهد. یک رژیم غذایی ساده، افزایش مصرف مایعات و استفاده از داروهای OTC به کاهش سریع علائم کمک می‌کند. در مواردی که بدن پس از چند روز به این درمان‌ها پاسخ ندهد، فرد باید برای تشخیص و درمان با پزشک صحبت کند.

medicalnewstoday

انواع اسهال خونی

اسهال خونی یک عفونت روده‌ای است که با مدفوع شل و حاوی خون یا مخاط همراه بوده و معمولاً ناشی از باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها است. این بیماری به دو نوع اصلی اسهال خونی آمیبی (ناشی از انگل انتاموبا هیستولیتیکا) و اسهال خونی باکتریایی (ناشی از باکتری شیگلا، اشریشیا کلی یا کمپیلوباکتر) تقسیم می‌شود. هر یک از این انواع علائم، روش انتقال و درمان متفاوتی دارند. در ادامه، انواع اسهال خونی را بررسی کرده و ویژگی‌های هر یک را توضیح می‌دهیم

۱. اسهال خونی باکتریال یا شیگلوز

اسهال خونی باکتریایی (شیگلوز) نوعی عفونت روده‌ای ناشی از باکتری شیگلا است که از طریق مصرف آب و غذای آلوده یا تماس مستقیم با فرد مبتلا منتقل می‌شود. این بیماری با اسهال خونی، گرفتگی شکم، تب، لرز و احساس نیاز مکرر به دفع مدفوع همراه است. در موارد شدید، شیگلوز می‌تواند منجر به کم‌آبی شدید، کم‌خونی، التهاب روده و در موارد نادر سندرم همولیتیک اورمیک (اختلال کلیوی خطرناک) شود. این عفونت معمولاً خودمحدودشونده است اما در موارد شدید، آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آزیترومایسین یا سیپروفلوکساسین برای کاهش شدت علائم و جلوگیری از گسترش بیماری تجویز می‌شود. رعایت بهداشت فردی، شستن دست‌ها با صابون، مصرف آب آشامیدنی سالم و پرهیز از غذاهای آلوده از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از این بیماری هستند

۲. اسهال خونی آمیبی (دیسانتری آمیبی)

اسهال خونی آمیبی (دیسانتری آمیبی) نوعی عفونت روده‌ای ناشی از انگل انتاموبا هیستولیتیکا است که از طریق مصرف آب و غذای آلوده یا تماس مستقیم با فرد مبتلا منتقل می‌شود. بسیاری از افراد آلوده بدون علامت هستند، اما در موارد علامت‌دار، بیماری می‌تواند با تب، لرز، درد شکم، اسهال خونی یا مخاطی بروز کند. در برخی موارد، انگل به کبد گسترش یافته و باعث ایجاد آبسه کبدی می‌شود، همچنین ممکن است سایر اندام‌ها مانند ریه و مغز را نیز درگیر کند. عوارض شدید شامل التهاب شدید روده، زخم‌های گوارشی و در موارد نادر سوراخ شدن روده است. پیشگیری از این بیماری شامل رعایت بهداشت فردی، مصرف آب آشامیدنی سالم و پرهیز از غذاهای آلوده است. در صورت ابتلا، تشخیص از طریق آزمایش مدفوع و درمان با داروهای ضدانگل مانند مترونیدازول یا تینیدازول انجام می‌شود

عوارض اسهال خونی

اسهال خونی در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند منجر به عوارض جدی و خطرناک شود، به‌ویژه در کودکان، سالمندان و افراد با ضعف سیستم ایمنی. برخی از عوارض احتمالی شامل موارد زیر است:

• کم‌آبی شدید (دهیدراتاسیون) که می‌تواند باعث افت فشار خون، سرگیجه و نارسایی کلیوی شود
• کم‌خونی به دلیل از دست دادن خون از طریق مدفوع
• سپسیس (عفونت خونی) در مواردی که عفونت به جریان خون گسترش یابد
• نارسایی کلیوی به دلیل کاهش شدید مایعات و الکترولیت‌های بدن
• بیماری‌های التهابی روده (مانند کولیت اولسراتیو) در موارد مزمن یا تکرارشونده

راه های پیشگیری از ابتلا به اسهال خونی

پیشگیری از اسهال خونی مستلزم رعایت اصول بهداشتی و تقویت سیستم ایمنی بدن است. برای کاهش خطر ابتلا، رعایت موارد زیر ضروری است:

• هیدراته نگه داشتن بدن با نوشیدن مقدار کافی آب سالم و تصفیه‌شده
• رعایت بهداشت شخصی و اجتناب از تماس با سطوح آلوده
• شست‌وشوی کامل دست‌ها با آب و صابون پس از استفاده از سرویس بهداشتی، قبل از غذا و پس از تماس با سطوح عمومی
• پرهیز از نشستن طولانی‌مدت روی توالت، به‌ویژه توالت‌های عمومی که می‌توانند محل تجمع باکتری‌ها و ویروس‌های عفونی باشند

همچنین، مصرف غذاهای سالم و پرهیز از آب و غذای آلوده، از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از این بیماری است

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

اسهال خونی گاهی اوقات شدت می‌یابد یا اگر در زمان درست تشخیص و درمان آن شروع نشود، خطرات زیادی به همراه خواهد داشت. این اتفاق خصوصا برای کودکان و افراد مسن خطرات بیشتری به همراه خواهد‌ داشت و‌ این خطرات به لزوم شروع درمان این مشکل تاکید می‌کنند.

اگر شما، فرزند یا حتی‌ یکی از عزیزانتان به این بیماری مبتلا هستید هر چه سریع‌تر به دکتر داخلی یا دکتر گوارش مراجعه کنید. اگر متخصصی در این زمینه سراغ ندارید از وبسایت دکترتو کمک بگیرید. دکترتو به شما در پیدا کردن و دریافت نوبت ویزیت حضوری از متخصصان مختلف در تمامی شهرهای ایران کمک خواهد کرد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!