فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
بسیاری از افراد وقتی جواب کولونوسکوپی یا گزارش سونوگرافی را میبینند و با پولیپ روده روبهرو میشوند، اولین فکری که به ذهنشان میرسد سرطان است. شاید شما هم همین الان این سؤال را در ذهن تکرار میکنید که آیا پولیپ روده همان سرطان است؟ این پرسش طبیعی است، چون اسم پولیپ برای بیشتر افراد ناآشنا و ترسناک به نظر میرسد. در واقع پولیپ یک ضایعه شایع و اغلب خوشخیم است، اما بعضی انواع آن میتوانند در طول سالها مسیر تبدیل به سرطان را طی کنند. دانستن اینکه دقیقا چه تفاوتی بین پولیپ و سرطان روده وجود دارد، کدام پولیپها خطر بیشتری دارند و چه زمانی باید آنها را جدی گرفت، کمک میکند نگرانی خود را بهتر مدیریت کنید. در این مطلب از دکترتو، با تفاوت پولیپ و سرطان روده آشنا میشوید.
آیا پولیپ روده همان سرطان است؟
پولیپ روده همان سرطان نیست، اما میتواند در بعضی موارد آغازی برای سرطان روده بزرگ باشد. در واقع پولیپ یک برجستگی کوچک یا بزرگ روی مخاط روده است که به دلیل رشد غیرطبیعی سلولها به وجود میآید و اغلب سالها بدون علامت است. بسیاری از پولیپها خوشخیم هستند و هیچوقت سرطانی نمیشوند، اما بعضی انواع خاص، بهویژه پولیپهای آدنوماتوز، اگر برای مدت طولانی در روده بمانند، بهتدریج ممکن است دچار تغییرات پیشسرطانی شوند. به همین دلیل پزشکان تأکید میکنند که کولونوسکوپی فقط برای تشخیص سرطان نیست، بلکه برای پیدا کردن و برداشتن همین پولیپهای خوشخیم قبل از سرطانی شدن است.
وقتی نتیجه کولونوسکوپی شما نشان میدهد پولیپ دارید، به این معنا نیست که همین حالا دچار سرطان روده شدهاید. مرحله بعدی این است که پولیپ برداشته شده یا از آن نمونه گرفته شود و در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ بررسی شود تا نوع آن مشخص شود. اگر پولیپ از نوع کمخطر باشد، فقط پیگیری دورهای کافی است، اما اگر آدنوماتوز یا دارای تغییرات پیشسرطانی باشد، فواصل کولونوسکوپی کوتاهتر میشود. بنابراین پولیپ روده را باید یک زنگ هشدار جدی، اما قابل کنترل بدانیم؛ چیزی که اگر بهموقع شناسایی و درمان شود، میتواند از بروز سرطان روده جلوگیری کند.
تفاوت پولیپ با تومور سرطانی
تفاوت اصلی پولیپ و تومور سرطانی در میزان کنترلپذیری رشد سلولها و توانایی آنها برای تهاجم و گسترش است. پولیپ معمولا یک رشد خوشخیم است که سلولهای آن اگرچه بیش از حد تکثیر میشوند، اما هنوز به بافتهای اطراف حمله نکردهاند و به نقاط دیگر بدن هم انتشار پیدا نکردهاند. در مقابل، در تومور سرطانی، سلولها کنترل خود را کاملا از دست دادهاند، به لایههای عمقی روده نفوذ میکنند، میتوانند رگهای خونی و لنفی را درگیر کنند و به اندامهای دیگر دستاندازی کنند. بهطورخلاصه پولیپها و تومورهای سرطانی هر دو ناشی از رشد غیرطبیعی سلولها هستند، اما تفاوتهای مهمی با یکدیگر دارند:
- اکثر پولیپها در ابتدا خوشخیم و غیرسرطانی هستند، اما در صورت عدم تشخیص و برداشتن به موقع، ممکن است با گذر زمان سرطانی شوند
- در مقابل، تومورهای سرطانی از سلولهایی تشکیل شدهاند که به طور مداوم و افراطی رشد و تکثیر پیدا کرده، به بافتهای اطراف حمله میکنند و حتی میتوانند به نقاط دورتر بدن گسترش یابند (متاستاز)
پولیپ روده داری و نگرانی سرطانی بشه؟
برای چکاپ از متخصص نوبت بگیر.
چه عواملی باعث تبدیل پولیپ به سرطان می شوند؟
معمولا سالها طول میکشد پولیپ روده به سرطان تبدیل شود، اما بعضی شرایط میتوانند این مسیر را تسریع یا احتمال آن را بیشتر کنند. مهمترین عوامل، اندازه و نوع پولیپ، مدت زمان باقی ماندن آن بدون درمان، سابقه خانوادگی یا ژنتیکی و در نهایت تغذیه و سبک زندگی فرد هستند. هرچه پولیپ بزرگتر باشد و از نوع آدنوماتوز یا با درجه بالاتر تغییرات سلولی باشد، احتمال سرطانی شدن آن بیشتر است.
از طرف دیگر، پولیپی که برای سالها در روده باقی بماند و برداشته نشود، فرصت بیشتری برای تبدیل شدن به ضایعه بدخیم پیدا میکند. عوامل مختلفی میتوانند در تبدیل پولیپ به سرطان نقش داشته باشند و خطر بروز این اتفاق را افزایش دهند. شناخت این عوامل میتواند در پیشگیری و درمان به موقع بسیار موثر باشد. در ادامه به مهمترین این عوامل اشاره کردهایم:
- اندازه و نوع پولیپ روده
- مدت زمان باقی ماندن پولیپ بدون درمان
- سابقه خانوادگی یا ژنتیکی
- تغذیه و سبک زندگی نامناسب
متن انگلیسی:
mayoclinic
Diabetes increases polyp risk by 50% among all age groups.
ترجمه متن:
دیابت خطر ابتلا به پولیپ را در تمام گروههای سنی تا ۵۰٪ افزایش میدهد.
۱. اندازه و نوع پولیپ
پزشکان برای تشخیص این که آیا همان سرطان است یا خیر، پولیپهای روده را به دو دسته نئوپلاستیک و غیرنئوپلاستیک تقسیم میکنند. پولیپهای نئوپلاستیک قابلیت تبدیل شدن به سرطان را دارند، در حالی که پولیپهای غیرنئوپلاستیک چنین قابلیتی ندارند.
پولیپهای نئوپلاستیک شامل تمامی پولیپهای آدنوماتوز (آدنوماها) هستند، درحالیکه برخی پولیپهای دندانهدار (نه همه هایپرپلاستیکها) میتوانند پیشسرطانی باشند. تشخیص نوع دقیق فقط با بررسی پاتولوژی امکانپذیر است. اندازه پولیپ نیز یکی دیگر از عوامل خطر برای تبدیل شدن به سرطان در نظر گرفته میشود. بهطوریکه پولیپهای بزرگ معمولا بیشتر در معرض تبدیل به سرطان هستند، با این حال گاهی حتی پولیپهای کوچک نیز سرطانی میشوند.
۲. مدت زمان باقی ماندن پولیپ بدون درمان
عدم تشخیص و درمان پولیپ میتواند طی سالها باعث تبدیل شدن پولیپ به سرطان شود. بهعنوانمثال اکثر انواع پولیپ، خصوصا پولیپهای آدنوماتوز، در صورتی که مدت زیادی در بدن باقی بمانند، باعث تغییرات سلولی، آسیب گسترده و در نتیجه بروز سرطان میشوند. حتی یک پولیپ آدنوماتوز کوچک هم اگر سالها در روده باقی بماند، فرصت بیشتری برای طی کردن مراحل مختلف تغییر سلولی و رسیدن به سرطان پیدا میکند. بنابراین زمان، یک عامل کلیدی است و هرقدر پولیپ زودتر برداشته شود، احتمال سرطانی شدن آن کمتر خواهد بود.
با جدیدترین درمان پولیپ روده آشنا شوید
۳. سابقه خانوادگی یا ژنتیکی
داشتن سابقه خانوادگی در پولیپهای خطرناک یا سرطان روده بزرگ، خصوصا در بستگان درجه یک مانند والدین یا خواهر و برادر، یکی از عواملی است که میتواند خطر تبدیل شدن پولیپ به سرطان را افزایش دهد. ابتلای فرد به بیماریهای التهابی روده مانند کرون یا کولیت اولسراتیو نیز با ایجاد التهاب مزمن در روده، بهمرورزمان به سلولهای روده آسیب میزند و احتمال سرطانی شدن پولیپها را بالا میبرد.
دیابت یکی از عوامل خطر شناختهشده برای پولیپها و سرطان روده بزرگ است؛ دربارهٔ بیماری مزمن کلیوی، برخی مطالعات پژوهشی افزایش خطر سرطان کولورکتال را نشان دادهاند، اما هنوز این موضوع بهعنوان عامل خطر قطعی در گایدلاینهای عمومی تأیید نشده و نیاز به پژوهش بیشتر دارد.
متن انگلیسی:
houstonmethodist
Colon polyps are common. About 20% of adults overall and 40% over the age of 50 have them.
ترجمه متن:
پولیپهای روده شایع هستند. بهطورکلی حدود ۲۰٪ از بزرگسالان و ۴۰٪ از افراد بالای ۵۰ سال به آنها مبتلا میشوند.
۴. تغذیه و سبک زندگی نامناسب
تغذیه و سبک زندگی نامناسب هم به طور غیرمستقیم در تبدیل پولیپ به سرطان نقش دارند. رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز و گوشتهای فرآوری شده، غذاهای سرخ شده و پرچرب، کمبود فیبر، میوه و سبزی تازه، مصرف الکل و سیگار و کمتحرکی با افزایش خطر سرطان روده مرتبط دانسته شدهاند.
این عوامل با ایجاد التهاب مزمن و تغییر ترکیب میکروبی روده، محیطی فراهم میکنند که در آن سلولهای غیرطبیعی راحتتر رشد میکنند. در مقابل، سبک زندگی سالم و رژیم غذایی متعادل میتواند سرعت این روند را کاهش دهد و حتی از شکلگیری برخی پولیپها جلوگیری کند. برخی از مهمترین عوامل در این زمینه عبارتاند از:
- سیگار فرد را در معرض بیماریهای متعدد قرار میدهد. در حقیقت، مواد شیمیایی موجود در دود سیگار بهمرورزمان به سلولهای روده آسیب میرسانند و خطر تبدیل پولیپ به سرطان را افزایش میدهند
- اضافه وزن و چاقی مفرط باعث ترشح هورمونهایی از سلولهای چربی میشود که میتوانند رشد پولیپ را تحریک کنند. التهاب مزمن ناشی از چاقی نیز زمینه تبدیل پولیپ به سرطان را فراهم میکند
- مصرف منظم الکل خطر ابتلا به پولیپهای روده را افزایش میدهد. الکل میتواند باعث تحریک سلولهای روده و تسهیل نفوذ مواد سرطانزا به آنها شود
- مصرف زیاد از حد خوراکیهای ناسالم نظیر گوشت قرمز و غذاهای پرچرب یا داشتن رژیم غذایی کم فیبر میتواند باعث آسیب به سلولهای روده، افزایش التهاب و طولانیشدن تماس روده با مواد سرطانزا شود. در نتیجه، خطر تبدیل پولیپ به سرطان بیشتر میشود
چگونه می توان از سرطانی شدن پولیپ جلوگیری کرد؟
خوشبختانه سرطان روده، برخلاف بسیاری از سرطانهای دیگر، قابل پیشگیری است. اکثر سرطانهای روده بزرگ از پولیپهای خوشخیمی آغاز میشوند که در صورت شناسایی و درمان به موقع، احتمال تبدیل شدن آنها به سرطان بسیار کم میشود. مهمترین ابزار کولونوسکوپی است که در آن پزشک میتواند در همان لحظه پولیپ را شناسایی و در صورت امکان آن را کامل بردارد.
بعد از آن، با رعایت رژیم غذایی سالم، ترک سیگار، افزایش فعالیت بدنی و کنترل التهابهای مزمن رودهای، میتوان احتمال تشکیل پولیپهای جدید یا سرعت رشد ضایعات را کم کرد. به زبان ساده، ترکیب غربالگری منظم و سبک زندگی سالم، قویترین سپر در برابر سرطانی شدن پولیپ است. به طور خلاصه، برای جلوگیری از سرطانی شدن پولیپ روده این اقدامات اهمیت ویژهای دارند:
- انجام کولونوسکوپی منظم بر اساس سن و سابقه خانوادگی
- برداشتن زودهنگام پولیپها در همان جلسه کولونوسکوپی در صورت امکان
- رعایت رژیم غذایی سالم، سرشار از فیبر، میوه و سبزی و کمکردن گوشت قرمز و غذاهای فرآوری شده
- تشخیص و درمان به موقع التهابهای مزمن رودهای مانند کولیت و بیماریهای التهابی روده
۱. کولونوسکوپی منظم
انجام کولونوسکوپی دورهای و منظم بهترین راه برای جلوگیری از تبدیل پولیپها به سرطان روده است. اگر چه بسیاری از افراد با انجام کولونوسکوپی راحت نیستند. توصیه این است که غربالگری از ۴۵ سالگی شروع شود و روش غربالگری میتواند بر اساس ترجیح بیمار و دسترسی، یکی از گزینههای مدفوعی یا روشهای تصویری و اندوسکوپیک باشد؛ کولونوسکوپی هر ۱۰ سال یکی از گزینههاست.
در طول کولونوسکوپی، پزشک یک ابزار انعطافپذیر مجهز به دوربین (به نام کولونوسکوپ) را از طریق مقعد وارد روده بزرگ میکند و دیوارههای داخلی روده را به دقت بررسی میکند. اگر پولیپی پیدا شود، پزشک آن را خارج میکند و برای آزمایش میفرستند تا مشخص شود سرطانی است یا نه. برداشتن پولیپهای پیشسرطانی نقش بسیار مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری و بروز سرطان روده بزرگ دارد.
| ویژگیها | پولیپ روده | سرطان روده |
|---|---|---|
| تعریف | رشد غیرطبیعی اما خوشخیم در دیواره داخلی روده | توده بدخیم ناشی از رشد کنترلنشده سلولهای غیرطبیعی در روده |
| ماهیت | معمولاً خوشخیم، اما برخی انواع میتوانند سرطانی شوند. | بدخیم و تهاجمی |
| علائم | اغلب بدون علامت؛ گاهی خون در مدفوع، تغییر در اجابت مزاج | خون در مدفوع، کاهش وزن، درد شکم، تغییر پایدار در عادات رودهای |
| تشخیص | معمولاً از طریق کولونوسکوپی تشخیص داده میشود. | از طریق کولونوسکوپی، نمونهبرداری، تصویربرداری و آزمایشهای خونی |
| درمان | برداشتن در طول کولونوسکوپی؛ در صورت خطر بالا، پیگیری منظم | جراحی، شیمیدرمانی، پرتودرمانی و پیگیریهای مکرر |
| پیشگیری/کنترل | غربالگری منظم و برداشتن پولیپها میتواند از بروز سرطان جلوگیری کند. | تشخیص زودهنگام در مراحل اولیه کلید درمان موفق است. |
| پیشآگهی | خوب در صورت برداشتن بهموقع | بستگی به مرحله تشخیص دارد؛ در مراحل اولیه پیشآگهی بهتر است. |
۲. برداشتن زودهنگام پولیپ ها
برداشتن زودهنگام پولیپها نقش قابل توجهی در جلوگیری از سرطانی شدن آنها دارد. پولیپها معمولا هنگام معاینات کولونوسکوپی با چندین روش کم تهاجمی برداشته میشوند که این فرایند را پولیپکتومی مینامند. اگر پولیپ خیلی بزرگ باشد یا برداشتن آن در طول کولونوسکوپی ایمن نباشد، معمولا به جراحی برای خارج کردن آن نیاز است. اغلب با وارد کردن ابزاری به نام لاپاروسکوپ به داخل شکم انجام میشود تا بخشی از روده که درگیر پولیپ است برداشته شود. برداشتن پولیپ روده با کولونوسکوپی حین کولونوسکوپی و از داخل روده با اسنیر یا سایر ابزارهای اندوسکوپیک انجام میشود و فقط در موارد نادرِ پولیپهای بسیار بزرگ یا مشکوک به سرطان به جراحی شکم (باز یا لاپاروسکوپی) برای برداشتن بخشی از روده نیاز است.
دنبال رژیم غذایی مناسب پیشگیری از پولیپ روده هستی؟ از دکترت نوبت بگیر.
۳. رعایت رژیم غذایی سالم
رژیم غذایی سالم کمک میکند محیط روده برای رشد سلولهای غیرطبیعی نامناسب شود. مصرف فیبر مثل میوهها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات به حرکت بهتر روده و کاهش تماس طولانیمدت مواد مضر با مخاط کمک میکند. کاهش مصرف گوشت قرمز، گوشتهای فرآوری شده، غذاهای سرخ شده و پرچرب و نوشیدنیهای شیرین، بار التهابی و کارسینوژنها را کم میکند. نوشیدن آب کافی، کنترل وزن و محدود کردن الکل هم بخشی از همین سبک تغذیهای محافظ روده محسوب میشود. برای پیشگیری از سرطانی شدن پولیپ، مصرف مواد غذایی زیر به دلیل داشتن ترکیبات سالم و مغذی توصیه میشود:
- میوههایی همچون سیب، انواع توت، طالبی، انبه، پرتقال و گلابی که سرشار از فیبر، آنتیاکسیدانها و فیتوکمیکالها هستند
- سبزیجات غیر نشاستهای همچون کنگر فرنگی، کلمبروکلی، کاهو، هویج، گلکلم، خیار و اسفناج که فیبر، ویتامین و مواد معدنی مفیدی دارند
- ماهیهای تازه همچون سالمون، ساردین، تن و ماکرل که به دلیل داشتن اسیدهای چرب امگا ۳ به کاهش التهاب کمک میکنند
- مرغ و بوقلمون بدون پوست و تخممرغ، که جایگزین سالمتری برای گوشتهای قرمز و فراوریشده محسوب میشوند
- حبوبات مختلف همچون عدس، لوبیا سیاه و لوبیاچیتی که سرشار از پروتئین، فیبر، ویتامین B و E هستند
- غلات کامل مانند جو، برنج قهوهای و کینوآ که محتوای فیبر بالایی دارند
- آجیلهایی مانند پسته، بادام، بادامهندی، فندق و گردو که حاوی اسیدهای چرب سالم، فیبر و فلاونوئیدها هستند
۴. کنترل التهاب های مزمن روده ای
از آنجایی که التهاب یکی از عوامل اصلی در تغییر شکل سلولها، آسیب به آنها و تبدیل پولیپ به سرطان است، کنترل آن میتواند از بروز سرطان روده جلوگیری کند. شایعترین شرایط التهابی روده شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو هستند. در بیماران مبتلا به کرون و کولیت اولسراتیو، نوع رژیم غذایی (از جمله میزان فیبر) باید بسته به مرحلهٔ بیماری و با نظر پزشک و متخصص تغذیه تنظیم شود؛ رژیم کمفیبر معمولاً فقط بهطور موقت در زمان فلار یا تنگی روده توصیه میشود و در دورهٔ بهبودی، محدود کردن طولانیمدت فیبر بدون نظر متخصص توصیه نمیشود.
اگر دچار بیماری التهابی روده هستید، پایبندی به درمان، پیگیری منظم و انجام کولونوسکوپی بر اساس برنامهای که پزشک برایتان تعیین کرده، اهمیت زیادی دارد. به این ترتیب، هر پولیپ یا ضایعه مشکوکی در مراحل خیلی اولیه پیدا میشود و فرصت درمان کامل فراهم خواهد شد.
۴.۹ (۵۸۵ نظر)۴.۷ (۵۸۲ نظر)۴.۷ (۴۹۵ نظر)۴.۸ (۳۰۶ نظر)۴.۷ (۲۶۷ نظر)۴.۲ (۲۹۳ نظر)نتیجه گیری
در پاسخ به این سوال که آیا پولیپ روده همان سرطان است باید گفت پولیپها بهخودیخود سرطان نیستند، اما در صورت بیتوجهی میتوانند باعث بروز سرطان کولون یا سرطان پولیپ روده شوند. پولیپ روده و سرطان روده دو مفهوم متفاوت هستند، هرچند ممکن است در بعضی افراد به هم مرتبط شوند. تشخیص و درمان زودهنگام این ضایعات نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت آنها دارد؛ بنابراین اگر سابقه خانوادگی یا علائم مشکوک دارید، توصیه میشود هر چه زودتر به یک متخصص گوارش مراجعه کنید. این متخصصان با انجام کولونوسکوپی، از سلامت سیستم گوارش شما اطمینان حاصل میکنند و در صورت نیاز، اقدامات درمانی مناسب را برای شما انجام میدهند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!