فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
بی‌اشتهایی عصبی یک اختلال روانی جدی است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری با ترس شدید از افزایش وزن و محدودیت افراطی در مصرف غذا همراه است. با وجود شیوع بالا، بسیاری از افراد و خانواده‌ها درک درستی از آن ندارند که این مسئله می‌تواند دریافت کمک را دشوارتر کند. شناخت علل، علائم و روش‌های درمانی بی‌اشتهایی عصبی برای پیشگیری و مدیریت آن ضروری است. در این مقاله از عسل، به بررسی این اختلال، پیامدهای آن و راهکارهای درمانی می‌پردازیم.
بی اشتهایی عصبی چیست؟
بی اشتهایی عصبی یا anorexia nervosa (آنورکسیا نرووزا) نوعی اختلال در خوردن است که با وزن پایین غیرطبیعی، ترس شدید از افزایش وزن و یا درک نادرست از وزن مشخص میشود. بی اشتهایی می‌تواند در زندگی افرادی که بیش‌ازحد اندام و وزن خود را کنترل می‌کنند، اختلال ایجادکند.
افراد مبتلابه بی اشتهایی معمولا برای جلوگیری از افزایش وزن، دست به اقدامات زیر می‌زنند:
- محدودیت شدید مقدار غذای مصرفی
- کنترل میزان کالری مصرفی
- استفراغ کردن
- استفاده نا‌به‌جا از ملین‌ها
- رژیم‌های غذایی غلط
- ورزش‌های طاقت فرسا
برای این افراد مهم نیست که کاهش وزن آنها به چه میزان است؛ آنها همواره از افزایش وزن خود هراس دارند.
مشاوره روانشناسی
با برترین روانشناسان ایران از دیدگاه کاربران
علائم بی اشتهایی عصبی
بی اشتهایی عصبی یک اختلال جدی خوردن است که با محدودیت مداوم در مصرف غذا مشخص میشود و منجر به کاهش‌وزن قابل‌توجه بدن میشود. افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی تصویر بدنی تحریف شده و ترس شدید از افزایش وزن دارند که می‌تواند منجربه وسواس نسبت‌به غذا، وزن و فرم بدن شود. افراد مبتلا به بی‌اشتهایی، معمولا عادات غذایی و مشکلات جسمی خود را پنهان می‌کنند. این افراد معمولا تمایلی ندارند در جمع و در کنار دیگران غذا بخورند، در نتیجه دچار انزوای اجتماعی هم می‌شوند.
علائم فیزیکی بی اشتهایی عصبی
علائم و نشانه‌های فیزیکی بی اشتهایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش شدید وزن و یا عدم افزایش وزن طبق الگوی تغییر وزن قبلی فرد
- آزمایش خون غیرطبیعی
- خستگی
- بی خوابی
- تغییر رنگ سر انگشتان دست به رنگ آبی
- ریزش مو
- به وجود آمدن موهای نرم و کرکی بر روی بدن
- سرگیجه یا از‌حال‌رفتن
- عدم قاعدگی
- یبوست و درد شکم
- پوست خشک یا زرد
- عدم تحمل سرما
- ضربان قلب نامنظم
- فشارخون پایین
- کم‌آبی
- ورم پا
- پوسیدگی دندان‌ها و ناخن‌ها به سبب استفراغ القا شده. (القای استفراغ معمولا به این شکل است که فرد دست خود را در دهانش می‌کند و همین موجب بالا آوردن موادغذایی مصرفی میشود. جالب است بدانید که تکرار این عمل به دلیل اسیدی بودن محتوی استفراغ، باعث تخریب بافت دندان و ناخن میشود.)
علائم و نشانه های عاطفی و رفتاری بی اشتهایی عصبی
بی‌اشتهایی عصبی نه‌تنها بر تغذیه و وزن فرد تأثیر می‌گذارد، بلکه تغییرات چشمگیری در رفتار، احساسات و روابط اجتماعی ایجاد می‌کند. افراد مبتلا به این اختلال اغلب به‌طور وسواسی از افزایش وزن می‌ترسند و رفتارهای غیرعادی مرتبط با غذا خوردن از خود نشان می‌دهند. درک این علائم عاطفی و رفتاری می‌تواند به تشخیص زودهنگام و کمک به درمان این مشکل کمک کند.
- علاقه به پخت‌وپز برای دیگران اما خودداری از خوردن غذا
- صرف‌نظر کردن از وعده‌های غذایی یا بهانه‌جویی برای نخوردن
- خوردن فقط غذاهای کم‌چرب و کم‌کالری و انتخاب غذاهای سفت
- داشتن آداب غذایی غیرعادی مانند جویدن و تف‌کردن غذا
- خودداری از غذا خوردن در جمع و دروغ گفتن درباره میزان غذای مصرفی
- وسواس نسبت به وزن، وزن‌کشی مکرر و بررسی اندام در آینه
- شکایت مداوم از چاق بودن حتی در صورت کم‌وزنی شدید
- پوشیدن چندین لایه لباس برای پنهان کردن کاهش وزن
- فقدان احساسات، تحریک‌پذیری، انزوای اجتماعی و کاهش میل جنسی
- مشکلات خواب و بی‌خوابی
اگر شما هم علائم بی‌اشتهایی عصبی دارید، همین حالا اقدام به مشاوره با روانشناس کنید.
چه دلایلی باعث بی اشتهایی عصبی می شود؟
بی‌اشتهایی عصبی یک اختلال پیچیده است که به ترکیبی از عوامل ژنتیکی، روانشناختی و محیطی مرتبط میشود. این بیماری معمولاً با ترس شدید از افزایش وزن، تصویر بدنی مخدوش و محدودیت افراطی در مصرف غذا همراه است. در ادامه، مهم‌ترین دلایل بی‌اشتهایی عصبی را بررسی می‌کنیم.
- عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی اختلالات خوردن و عدم تعادل شیمیایی مغز (کاهش سروتونین و دوپامین).
- عوامل روانشناختی: اضطراب، افسردگی، وسواس فکری-جبری، کمال‌گرایی و تصویر بدنی مخدوش.
- عوامل محیطی و اجتماعی: فشارهای فرهنگی، رسانه‌های اجتماعی، استانداردهای غیرواقعی زیبایی و تأثیر نظرات منفی اطرافیان.
- رژیم‌های سخت و گرسنگی: کاهش شدید کالری دریافتی، تغییر عملکرد مغز و تشدید اضطراب و وسواس غذایی.
- استرس و تغییرات مهم در زندگی: رویدادهای استرس‌زا مانند شکست عاطفی، جابجایی، فشار تحصیلی و تغییرات هورمونی در نوجوانی.
| علت بی اشتهایی | درمان بی اشتهایی |
|---|---|
| دلایل ژنتیکی | مشاوره تغذیه |
| عوامل روانشناختی | روان درمانی |
| فشار اجتماعی | درمان‌های مبتنی بر ذهن‌آگاهی مثل مدیتیشن و یوگا |
| بیماری‌های روانی مانند افسردگی | هنر درمانی، مانند نقاشی یا طراحی |
| رژیم غذایی و کاهش وزن | ورزش درمانی |
| عوامل فرهنگی | رفتار درمانی |
| شرایط پزشکی خاص، مانند پرکاری تیروئید | دارو درمانی |
| عوارض برخی داروها | درمان با طب سنتی |
| سوء مصرف مواد | بستری شدن در بیمارستان |
درمان بی اشتهایی عصبی
بی‌اشتهایی عصبی یک اختلال تغذیه‌ای پیچیده است که نیاز به درمان چندجانبه دارد. مهم‌ترین روش‌های درمانی شامل:
- روان‌درمانی (به‌ویژه درمان شناختی-رفتاری – CBT): برای اصلاح افکار منفی درباره غذا و تصویر بدن.
- درمان تغذیه‌ای: تنظیم رژیم غذایی برای بازگرداندن وزن سالم با کمک متخصص تغذیه.
- دارودرمانی (در برخی موارد): استفاده از داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب تحت نظر پزشک.
- حمایت اجتماعی: نقش مهمی در افزایش انگیزه برای بهبودی دارد.
- روش‌های طب سنتی مانند طب سوزنی و ماساژدرمانی ممکن است به تحریک اشتها کمک کنند اما نباید جایگزین درمان‌های پزشکی شوند.
- بستری شدن در موارد شدید: در صورت سوءتغذیه شدید یا مشکلات جسمی خطرناک.
درمان زودهنگام و اصولی، شانس بهبودی را افزایش می‌دهد، بنابراین مراجعه سریع به متخصص ضروری است.
عوارض شدید و خطرناک بی اشتهایی عصبی
بی اشتهایی عصبی ممکن است در بلند مدت عوارض جبران‌ناپذیری درپی داشته باشد. برخی از عوارض آن عبارت‌است‌از:
- کم‌خونی
- مشکلات قلبی مانند پرولاپس یا شل‌شدگی دریچه میترال، ضربان غیرطبیعی قلب یا نارسایی قلبی
- استئوپروز (پوکی استخوان)
- افزایش خطر شکستگی استخوان
- از دست دادن عضله
- کاهش تستوسترون در مردان
- مشکلات دستگاه گوارش مانند یبوست، نفخ یا حالت تهوع
- اختلالات الکترولیتی مانند کاهش پتاسیم خون، سدیم و کلرید
- مشکلات کلیوی
اگر فرد مبتلا به بی اشتهایی به شدت دچار سوءتغذیه شود، هر عضو بدن می‌تواند آسیب ببیند، از جمله مغز، قلب و کلیه. این آسیب ممکن است برگشت‌ناپذیر باشد، حتی اگر پس‌از آن، بی اشتهایی عصبی تحت کنترل دربیاید. شدید‌ترین عارضه بی اشتهایی، مرگ در اثر سوتغذیه و کم‌آبی بدن است. از طرفی مرگ ممکن است در اثر ضربان غیرطبیعی قلب (آریتمی) یا عدم تعادل الکترولیت‌ها (مواد معدنی مانند سدیم، پتاسیم و کلسیم) ایجاد‌شود.
بی اشتهایی در بارداری و جنسیت جنین
بی اشتهایی در بارداری، یک وضعیت نگران‌کننده است زیرا می‌تواند عواقب جدی هم برای مادر و هم برای جنین درحال‌رشد داشته‌باشد. زنان مبتلا به بی اشتهایی در دوران بارداری، بیشتر در معرض ابتلا به عوارضی مانند زایمان زودرس و کم‌وزنی جنین هنگام تولد هستند.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که زنان مبتلا به بی‌اشتهایی، بیشتر احتمال دارد دختر به دنیا بیاورند. طبق این نظریه جنین‌های دختر بهتر می‌توانند در برابر کمبودهای تغذیه‌ای ناشی از بی‌اشتهایی مقاومت کنند، درحالی که جنین‌های پسر در برابر اثرات سوءتغذیه آسیب‌پذیرتر هستند.
۴.۹ (۱۲۴۴ نظر)۴.۸ (۹۶۵ نظر)۴.۹ (۹۳۰ نظر)۴.۹ (۸۸۱ نظر)۴.۷ (۷۴۵ نظر)۴.۹ (۵۸۸ نظر)نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
بی اشتهایی عصبی یک اختلال خوردن جدی و مخرب است که می‌تواند افراد را در هر سن و جنس تحت‌تاثیر قراردهد. این بیماری با محدودیت مداوم در مصرف غذا، تصویر نادرست از بدن و ترس شدید از افزایش وزن مشخص میشود. بااینکه علت دقیق بی اشتهایی عصبی به طور کامل شناخته‌نشده‌است، اعتقاد بر این است که تحت‌تأثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانی است.
مداخله و درمان زودهنگام، از جمله درمان‌های پزشکی و روانشناختی، می‌تواند به افراد کمک کند تا از بی اشتهایی عصبی نجات یافته و سلامت جسمی و عاطفی خود را بازیابند. اگر مشکوک هستید که شما یا کسی که می‌شناسید ممکن است به بی اشتهایی عصبی مبتلا باشد، مهم است که از یک متخصص واجد شرایط یعنی روانپزشک یا دکتر تغذیه کمک بگیرید. در دکترتو می‌توانید از بهترین دکتر تغذیه و دکتر روانپزشک نوبت دریافت کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
سلام ببخشید من ۱۹ سالمه روزی دو وعده غذای خیلی خیلی کم میخورم توهم لاغری دارم و دلم میخواد مثل خواهر ۱۰ سالم لاغرتر بشم و تا مثل اون نشم آرامش ندارم ریزش موی شدید و خستگی همیشگی دارم
سلام، وضعیت شما ممکن است ناشی از اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی عصبی باشد که باعث کاهش شدید وزن و مشکلات جدی در سلامت جسمی و روانی میشود. از نظر پرکاری تیرویید باید ازمایش دهید. ریزش مو، خستگی و احساس لاغری بیش از حد از علائم شایع این نوع اختلال است. مهم است که به پزشک یا مشاور تغذیه مراجعه کنید تا برنامه غذایی متناسب با نیازهای بدن شما تنظیم شود و سلامت روان شما نیز مورد توجه قرار گیرد. این احساسات و نگرانی‌ها قابل درمان هستند و با کمک صحیح می‌توانید به تعادل برسید.
متخصص غدد
سلام من همیشه حساس حالت تهوع دارم به همراه اون گشنمم میشه شدید ولی دلم هیچ غذایی نمیخاد میبینم حالم بهم میخوره بزور غذا میخورم استرس شدید هم دارم رفتم پودر چاقی طلای سبز خریدم وزنمم خیلی پایینه بنظرتون دلیلش چی میتونه باشه
سلام من همیشه حساس حالت تهوع دارم به همراه اون گشنمم نیشه شدید ولی دلم هیچ غذایی نمیخاد میبینم حالم بهم میخوره بزور غذا میخورم استرس شدید هم دارم رفتم پودر چاقی طلای سبز خریدم وزنمم خیلی پایینه بنظرتون دلیلش چی میتونه باشه
سلام،
حالت تهوع، از دست دادن اشتها و استرس شدید می‌تواند ناشی از مشکلات گوارشی، اختلالات هورمونی، اضطراب یا مشکلات روانی باشد. این علائم ممکن است به کمبود ویتامین‌ها، مشکلات معده (مانند زخم معده یا رفلاکس) یا اختلالات مربوط به تیروئید مرتبط باشند. توصیه می‌کنم ابتدا به پزشک مراجعه کنید تا علل دقیق بررسی شود و داروهای مناسب و رژیم غذایی به شما تجویز گردد. استفاده از پودر چاقی بدون مشورت پزشکی ممکن است مشکلات شما را تشدید کند.
متخصص گوارش
سلام من سیزده سالمه الان دو روزه حالت تهوع بدون استفراغ و معده درد و بی اشتها شدم میشه بگید دلیلش چیه چیزیم که می خورم تا چند ساعت حالت تهوع دارم فقط آب می تونم بخورم
سلام. حالت تهوع، معده‌درد و بی‌اشتهایی شما ممکن است به دلایل مختلفی باشد، مانند عفونت گوارشی خفیف، حساسیت غذایی، استرس یا حتی گرسنگی طولانی‌مدت. اگر این علائم با اسهال، تب، یا استفراغ همراه نیست، ممکن است ناشی از تحریک معده باشد. بهتر است از غذاهای سنگین، چرب یا تند پرهیز کنید و وعده‌های غذایی کوچک و سبک، مانند نان خشک، موز، یا سوپ کم‌چرب مصرف کنید. نوشیدن آب به مقدار کافی نیز کمک می‌کند تا بدنتان هیدراته بماند. اگر علائم شما ادامه پیدا کرد، شدیدتر شد، یا با تب و ضعف همراه شد، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق آن بررسی شود.
متخصص گوارش
سلام خسته نباشید من حدود۶ماهه دلشوره همراه باپنیک خفیف میشم وزنم تواین مدت حدود۵کیلوکم شده وقتی شروع به خوردن وعده ناهارمیکنم استرس میگیرم بیشتربه خاطر اینکه بعداز ناهار تپش قلب میگیرم اصلا نباید دراز بکشم تپشم بیشترمیشه درضمن پرولاپس دریچه میترال هم دارم وروزی دوعدد پرانول ۱۰میخورم دلیلش به نظرتون چیه ۴۸سال دارم
سلام
ممکن است ترکیبی از استرس، اضطراب و پرولاپس دریچه میترال باعث علائم شما شود. پرولاپس دریچه میترال می‌تواند باعث تپش قلب، اضطراب و حساسیت به تغییرات وضعیت بدن (مثل دراز کشیدن) شود. همچنین، استرس و اضطراب می‌تواند این علائم را تشدید کند.
استرس و اضطراب: به دلیل ارتباط نزدیک سیستم عصبی و قلب، استرس می‌تواند باعث تپش قلب و تشدید مشکلات قلبی شود.
تپش قلب بعد از غذا: پس از وعده‌های غذایی، به‌ویژه غذاهای سنگین، بدن به سمت هضم غذا متمایل میشود که ممکن است فشار بیشتری به سیستم قلبی وارد کند.
پرانول (پروپرانولول): این دارو ممکن است به کنترل تپش قلب کمک کند، اما باید زیر نظر پزشک باشد تا اطمینان حاصل شود که دارو در دوز مناسب مصرف میشود
متخصص قلب و عروق