فهرست مطالب
کهیر یکی از بیماریهای شایع پوستی است، که با ضایعات قرمز، برجسته و خارشدار همراه است. این وضعیت به دلیل التهاب و واکنش سیستم ایمنی بدن به عواملی مانند مواد حساسیتزا، دارو و حتی فشارهای روانی ایجاد میشود، و ممکن است به صورت حاد یا مزمن ظاهر شود. یکی از رایجترین انواع کهیر، کهیر عصبی است که در پاسخ به استرس، اضطراب، نگرانی یا خستگی ایجاد میشود. در این مقاله از دکترتو به بررسی علل، علائم و روشهای مؤثر درمان و پیشگیری از کهیر عصبی خواهیم پرداخت. اگر شما یا عزیزانتان به کهیر عصبی مبتلا هستید، میتوانید برای مشاوره حضوری، تلفنی یا آنلاین با متخصصان پوست سایت دکترتو در ارتباط باشید.
کهیر عصبی چیست؟
کهیر عصبی (Stress-Induced Urticaria) نوعی واکنش پوستی است، که در نتیجه استرس یا فشار روانی ایجاد میشود. این بیماری نشاندهنده ارتباط قوی بین سلامت روان و جسم است، و میتواند برای افرادی که بهطور مداوم با استرس روبهرو هستند آزاردهنده باشد. کهیر عصبی با ضایعات قرمز، برجسته و خارشدار در نواحی مختلف پوست همراه است. علائم کهیر عصبی معمولاً بهطور موقت از بین میروند، اما در صورتی که استرس بهطور مداوم ادامه پیدا کند، این کهیر میتواند به مشکلی مزمن و طولانیمدت تبدیل شود. با اینکه کهیر عصبی ممکن است هر فردی را درگیر کند، اما برخی افراد بهدلیل استرس شغلی یا اختلالات روانی بیشتر در معرض آن هستند.
علائم کهیر عصبی
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در لحظات استرسزا، ناگهان در پوست خود احساس خارش کنید یا متوجه جوشهای قرمز و برجسته روی پوست خود شوید. این علائم میتوانند نشاندهنده کهیر عصبی باشند. علائم این بیماری معمولا بهطور ناگهانی ظاهر میشوند و میتوانند هر قسمتی از بدن بهویژه صورت، گردن، سینه و بازوها را درگیر کنند. از علائم رایج کهیر عصبی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خارش شدید
- جوشها و ضایعات پوستی قرمز و برجسته
- تورم پوست و لایههای عمیقتر آن که میتواند صورت، دستها، پاها یا گلو را درگیر کند.
- احساس سوزنسوزن شدن، سوزش و گرما هنگام لمس کهیرها
کهیر عصبی معمولاً بهدلیل اضطراب ایجاد میشود، و ممکن است با علائمی مانند افزایش ضربان قلب، تغییر رنگ پوست (سرخی یا رنگپریدگی) و گرفتگی عضلات همراه باشد. علائم کهیر عصبی بین ۳ تا ۲۴ ساعت از بین میروند، در صورت تداوم و بدتر شدن علائم با پزشکان سایت دکترتو مشورت کنید.
شکل ظاهری کهیر عصبی چگونه است؟ (عکس کهیر عصبی)
شکل ظاهری کهیر عصبی میتواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برای مثال، کهیر در افرادی با پوست روشن معمولا بهصورت ضایعات قرمز یا صورتی برجسته، و در افرادی با پوست تیرهتر بهصورت برجستگیهایی همرنگ با پوست آنها ظاهر میشوند. همچنین در برخی افراد، این ضایعات قرمز ممکن است به هم بچسبند، به همین دلیل اندازه آنها میتواند از چند میلیمتر تا چند سانتیمتر متغیر باشد. در تصویر زیر نمونهای از کهیر عصبی را میبینیم:
علت کهیر عصبی چیست؟ (چگونه استرس باعث کهیر می شود؟)
به طور کلیبدن در مواجهه با مواد حساسیتزا، پروتئینی به نام هیستامین آزاد میکند که منجر به نشت مایع از مویرگها و تجمع آن زیر پوست، و در نهایت کهیر میشود. اما سوال این است که استرس چگونه باعث بروز کهیر میشود؟ در پاسخ به فشارهای روانی شدید و استرس، بدن شروع به ترشح هورمونهای استرس مانند آدرنالین و کورتیزول میکند. افزایش سطح این هورمونها منجر به تحریک سیستم ایمنی بدن و آزادسازی هیستامین میشود، که نتیجه آن بروز کهیرهای عصبی است.
۱. استرس و کهیر عصبی (کهیر استرسی)
همانطور که اشاره کردیم، استرس در واقع سیستم عصبی سمپاتیک را فعال کرده، و منجر به تنگ شدن عروق خونی، افزایش فشار خون و ترشح هیستامین میشود، که زمینهساز بروز کهیر عصبی هستند. اما استرس شدید و مدام، که میتواند ناشی از فشار کاری، مشکلات مالی، مشکلات خانوادگی یا اضطرابهای روزمره باشد، بهطور مداوم سیستم ایمنی بدن را فعال میکند. در این شرایط، کهیر عصبی به حالت مزمن تبدیل شده و برای مدت طولانی باقی میماند.
۲. چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به کهیر عصبی هستند؟ (عوامل خطر کهیر عصبی)
با اینکه کهیر عصبی میتواند هر فردی را در هر سن و جنسیتی درگیر کند، اما برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به کهیر عصبی هستند. این گروهها عبارتند از:
- افرادی با اضطراب شدید و مداوم
- افرادی با اختلالات روانی مانند افسردگی، دوقطبی و اختلالات استرس پس از سانحه
- افرادی با سابقه بیماریهای پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس
- افراد مبتلا بیماریهای خود ایمنی مانند لوپوس
- زنان به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری، قاعدگی و یائسگی
- افرادی با سابقه خانوادگی کهیر عصبی
۳. کهیر عصبی در بارداری
کهیر در دوران بارداری، بهویژه در سهماهه دوم و سوم، طبیعی است. در این دوران، افزایش هورمونیهایی مانند استروژن و پروژسترون میتواند واکنشهای پوستی را تشدید کند. همچنین، مشکلات جسمی و روانی مانند خستگی، نگرانی از سلامت جنین، افزایش مسئولیتها و فشارهای اجتماعی و خانوادگی باعث میشود که زنان باردار بیشتر در معرض استرس و ابتلا به کهیرهای عصبی قرار بگیرند. برای حفظ سلامت خود و جنین، میتوانید از تکنیکهای کاهش استرس مانند مدیتیشن و یوگا استفاده کنید. همچنین، به اندازه کافی استراحت کرده و شرایط روحی خود را با اطرافیانتان در میان بگذارید.
روش های تشخیص کهیر عصبی
تشخیص کهیر عصبی به دلیل شباهت ظاهری آن با دیگر مشکلات پوستی ممکن است چالشبرانگیز باشد. ابتدا پزشک با بررسی سابقه پزشکی و وضعیت روانی بیمار اطلاعاتی در مورد زمان شروع علائم، عوامل استرسزا و سابقه بیماریهای پوستی جمعآوری میکند. سپس، در معاینه بالینی، پزشک به بررسی ظاهر ضایعات پوستی میپردازد. برای تشخیص دقیقتر، ممکن است آزمایش خون برای بررسی سطح هیستامین و کورتیزول و همچنین تست آلرژی برای رد واکنشهای آلرژیک دیگر انجام شود.
روش های درمان کهیر عصبی
از آنجایی که کهیر عصبی در پاسخ به استرس و فشار روانی ایجاد میشود، درمان آن نیازمند رویکردی جامع است که نه تنها علائم را کنترل کند، بلکه استرس فرد را هم کاهش دهد. روشهای درمان کهیر عصبی عبارتاند از:
۱. قرص برای کهیر عصبی
یکی از روشهای درمان سریع کهیر عصبی مصرف قرصهای خوراکی است، که پزشک بر اساس شدت علائم برای بیمار تجویز میکند. از جمله داروهای رایج برای درمان کهیر عصبی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
نوع قرص | مثال |
---|---|
آنتیهیستامینهای نسل دو | این دسته از داروها بدون ایجاد خوابآلودگی، خارش و التهاب را کاهش میدهند. مثال: لوراتادین، ستیریزین، فکسوفنادین، دسلوراتادین، نئوتادین، تلفست و لووستریزین. |
آنتیهیستامینهای نسل یک | این داروها بهدلیل خاصیت آرامبخش خود، میتوانند به کاهش خارش، التهاب و استرس کمک کنند. مثال: دیفنهیدرامین، کلماستین و هیدروکسیزین. |
آنتیهیستامینهای H2 | این داروها در ترکیب با آنتیهیستامینهای H1 استفاده میشوند و با کاهش تولید هیستامین در بدن، علائم کهیر را تسکین میدهند. مثال: فاموتیدین. |
آنتیهیستامینهای سهحلقهای | این داروها علاوه بر اثر آنتیهیستامینی، خاصیت آرامبخش و ضدافسردگی هم دارند. مثال: دوکسپین. |
کورتیکواستروئیدها | در مواردی که کهیر عصبی به درمانهای اولیه پاسخ نمیدهد یا علائم شدید است، تجویز میشوند. مثال: پردنیزولون و متیلپردنیزولون. |
داروهای آرامبخش و ضداضطراب | زمانی که استرس عامل اصلی کهیر عصبی است، پزشک برای کاهش اضطراب داروهای آرامبخش تجویز میکند. مثال: سرترالین. |
داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی | این داروها برای موارد بسیار شدید استفاده میشوند. مثال: سیکلوسپورین و متوترکسات. |
برای انتخاب داروی مناسب و جلوگیری از بروز عوارض خطرناک، با مشاوران دارویی دکترتو مشورت کنید.
۲. انواع پماد و کرم برای درمان کهیر عصبی
پماد و کرمهای موضعی زیر به کاهش علائم مانند خارش کمک میکنند، اما باید توجه داشت که بهتنهایی نمیتوانند علت اصلی کهیر عصبی، یعنی استرس، را درمان کنند.
- پمادهای کورتیکواستروئیدی: پمادهایی مانند هیدروکورتیزون، کلوبتازول و بتامتازون با کاهش التهاب و خارش، برای درمان موارد حاد کهیر عصبی تجویز میشوند.
- هشدار: این محصولات نباید بیش از ۷ تا ۱۰ روز بدون مشورت پزشک استفاده شوند، زیرا ممکن است عوارضی مانند نازک شدن پوست ایجاد کنند.
- کرم و پمادهای ضدخارش: محصولاتی مانند پماد کالامین و کرم منتول سالیسیلات، به سرعت خارش را کاهش میدهند.
- کرمهای مرطوبکننده: کرمهای آبرسان و بدون عطر برای تقویت سد پوستی و بهبود خارش کهیر عصبی توصیه میشوند.
- پمادهای تخصصی برای موارد مزمن: در موارد مقاوم به درمان، پزشک ممکن است پمادهای تاکرولیموس یا پیمکرولیموس را تجویز کند.
۳. درمان کهیر عصبی در خانه (درمان خانگی کهیر عصبی)
گاهی با انجام برخی کارهای ساده و رعایت نکاتی کوچک میتوان علائم کهیر عصبی را کاهش داد. روشهای درمان خانگی کهیر عصبی عبارتاند از:
- از خاراندن کهیرها خودداری کنید.
- یک پارچه یا حوله تمیز را در آب سرد خیس کرده و آن را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی ناحیه آسیبدیده قرار دهید.
- یک فنجان جو دوسر آسیابشده را به آب ولرم اضافه کنید و با آن حمام کنید.
- حمام شیر
- ژل تازه آلوئهورا را روی کهیر بمالید و اجازه دهید ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بماند. سپس با آب ولرم بشویید.
- پوشیدن لباسهای راحت و گشاد
- اجتناب از حمام با آب گرم
- مرطوب نگهداشتن پوست با کرمهای بدون عطر
- نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز
- یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را با یک لیوان آب مخلوط کنید و با استفاده از پنبه روی نواحی آسیبدیده بمالید.
- کاهش مصرف مشروبات الکلی
- مصرف مواد غذایی مانند ماست، کفیر، سیب، چایسبز، گردو و ماهیهای چرب
- اجتناب از مصرف مواد غذایی مانند سوسیس و کالباس، شکلات، غذاهای پرادویه و تند، اسفناج، گوجه و کافئین
- مصرف مکملهای ویتامین D
۴. درمان کهیر عصبی با طب سنتی
طب سنتی علاوهبر تسکین علائمی مانند خارش و التهاب، با کاهش استرس که عامل اصلی بروز این نوع کهیر است، به بهبود شرایط بیمار کمک میکند. با این حال، برای جلوگیری از بروز هرگونه عارضه، پیش از استفاده از این روشها با پزشک مشورت کنید. مواد طبیعی و گیاهانی که با خاصیت ضدالتهابی و تسکیندهنده خود به بهبود علائم کهیر عصبی کمک میکنند، عبارتاند از:
- گیاهان دارویی مانند بابونه، ریشه شیرینبیان، زردچوبه، گلهمیشه بهار
- عرقیات گیاهی مانند کاسنی و شاهتره (روزانه یک فنجان) و گلاب (پنبه آغشته به گلاب را روی کهیر بگذارید).
- روغنهای طبیعی مانند روغن نارگیل، اسطخودوس، زیتون، بادام، کنجد و روغن ریحان
- دمنوشهای آرامبخش مانند دمنوش گل گاوزبان و سنبلالطیب
۵. نقش روان درمانی در درمان کهیر عصبی
کهیر عصبی ارتباط مستقیمی با استرس و فشارهای روانی دارد؛ بنابراین بدون استفاده از روشهای رواندرمانی، درمان کامل آن ممکن نیست. در این روش، فرد با کمک روانشناس، عوامل استرسزا را شناسایی کرده و با یادگیری تکنیکهای مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا یا پیلاتس میتواند علائم کهیر را کاهش دهد و از بازگشت مجدد آن جلوگیری کند. در صورت لزوم، استفاده از داروهای مکمل مانند قرصهای ضدافسردگی یا ضداضطراب هم میتواند به کنترل استرس و کهیر عصبی کمک کنند.
عوارض کهیر عصبی
کهیر عصبی اگرچه در بسیاری از افراد یک مشکل موقتی و گذرا است، اما در صورت عدم درمان مناسب میتواند با عوارض جدی همراه باشد. یکی از مهمترین عوارض آن، آنژیوادم یا تورم لایههای عمقی پوست است، که در موارد شدید ممکن است گلو و مجاری تنفسی را درگیر کرده و مشکلات تنفسی ایجاد کند. خارش مداوم ناشی از کهیر هم میتواند به زخم و عفونتهای پوستی منجر شود. از دیگر عوارض این بیماری میتوان به تضعیف سیستم ایمنی، اضطراب، اختلالات خواب و حتی افسردگی اشاره کرد.
روش های پیشگیری از کهیر عصبی
به دلیل ارتباط عمیق استرس و کهیر عصبی، پیشگیری از ابتلا به کهیر عصبی مستلزم مدیریت استرس و داشتن سبک زندگی سالم است، که در ادامه بیشتر به آنها خواهیم پرداخت.
- مدیریت استرس با استفاده از مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی
- ورزش منظم (پیادهروی، دویدن و شنا)
- داشتن روتین خواب منظم و خواب کافی (۷ تا ۹ ساعت در شب)
- داشتن رژیم غذایی مقوی، متعادل و سالم
- پرهیز از محرکهای کهیر عصبی مانند الکل، کافئین و مواد مخدر
- گوش دادن به موسیقی آرامبخش
- یادگیری تکنیکهای ذهنآگاهی و دوری از موقعیتهای اضطرابزا
- مشاوره با روانشناس
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
کهیر عصبی یکی از شایعترین واکنشهای پوستی به استرس و فشارهای روانی است، که با ضایعات قرمز، برجسته و خارشدار همراه است. اگرچه این علائم معمولاً در عرض چند ساعت بهبود مییابند، اما گاهی کهیر عصبی میتواند کیفیت زندگی فرد را بهطور جدی تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت در برخی موارد نیاز به مداخله پزشکی دارد، بهویژه اگر به صورت مکرر یا مزمن رخ دهد.
برای درمان کهیر عصبی، روشهای مختلفی از مصرف داروها و کرمهای موضعی گرفته تا درمانهای خانگی وجود دارد. با این حال، مهمترین راهکار، شناسایی و کاهش عامل اصلی آن یعنی استرس است. اگر کهیر عصبی شما بهبود نمییابد یا علائم آن شدید است، میتوانید در دکترتو با بهترین روانپزشک و پزشک متخصص پوست در ارتباط باشید. علاوه بر مشاوره حضوری در سایت دکترتو امکان مشاوره با دکتر پوست آنلاین و تراپیست آنلاین وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!