فهرست مطالب
جای زخمها یا اسکار پوست یکی از رایجترین و در عین حال چالش برانگیزترین مسائلی است که ممکن است برای هر فردی پیش بیاید. پوست ممکن است به دلایل مختلفی مانند آسیب ناشی از اجسام تیز، برخی بیماریهای پوستی یا عملهای جراحی دچار زخم شود. در حالی که برخی از این زخمها سطحی هستند و به سرعت بهبود مییابند و اثری از خود به جا نمیگذارند، برخی دیگر پس از بهبودی نیز اسکارهایی روی پوست ایجاد میکنند که ممکن است مدتها باقی بمانند. اما اگر جای زخم باعث از بین بردن اعتماد به نفستان شده بهتر است برای خلاصی از آنها با یک متخصص زیبایی پوست در این باره مشورت کنید. شما میتوانید از دکترتو برای تعیین وقت ویزیت حضوری و یا مشاوره متنی و تلفنی با بهترین پزشکان استفاده کنید.
اسکار پوست چیست؟
زمانی که پوست دچار آسیبهایی مانند زخم، جراحت یا جوشهای عمیق میشود، به طور طبیعی سعی میکند این آسیبها را ترمیم کند. اسکار ناحیهای فیبری است که پس از وقوع آسیب، جایگزین پوست سالم میشود. به عبارتی، اسکارها نتیجه تلاش بدن برای بازگرداندن پوست به وضعیت عادی و بهبود زخمها هستند. زخمها در اشکال و اندازههای مختلفی ایجاد میشوند. برخی اسکارها بزرگ و دردناک هستند، در حالی که برخی دیگر به سختی قابل مشاهدهاند.
انواع اسکار پوست
اسکارها، نتیجه تلاش طبیعی بدن برای ترمیم خود پس از آسیب هستند. در این فرایند، بافت همبند جدیدی به نام کلاژن تولید میشود که جایگزین بافت آسیب دیده میشود. اما گاهی اوقات، این فرایند ترمیم به درستی انجام نشده و اسکارهایی با ظاهر نامطلوب ایجاد میشود. اسکارهای ایجاد شده روی سطح پوست به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
- اسکارهای برجسته (هیپرتروفیک) که پس از ترمیم زخم، به صورت برجسته باقی میمانند. با لمس سطح پوست، برجستگی این اسکارها به راحتی حس میشود. در برخی موارد، این اسکارها با گذشت زمان کوچکتر میشوند و ظاهر آنها بهبود مییابد.
- اسکارهای فرورفته (آتروفیک) ناشی از بیماریهایی مانند آبله یا جوشهای عمیق و چرکی هستند و اغلب به دلیل دستکاری این جوشها ایجاد میشوند. اسکارهای فرورفته غالبا روی صورت ظاهر میشوند و به شکل گودالهای گرد و فرورفته به نظر میرسند.
- اسکارهای کلوئیدی برجسته هستند، اما برخلاف اسکارهای هیپرتروفیک، فقط در محل زخم باقی نمیمانند، بلکه قابلیت رشد و گسترش به دیگر نقاط پوست را دارند و ممکن است اندازه آنها بزرگتر شود.
علاوه بر این سه نوع، انواع دیگری از اسکارها نیز وجود دارند:
انواع اسکار پوست | توضیحات |
---|---|
اسکار صاف | در ابتدا برجسته هستند، اما به مرور زمان همسطح پوست میشوند و رنگشان تیرهتر یا روشنتر از سطح پوست است. |
اسکارهای ناشی از سوختگی | باعث محدودیت حرکتی در ناحیه آسیبدیده میشوند. |
ترکهای پوستی در اثر کشیدگی پوست | در نواحی مانند شکم، سینه یا رانها بهوجود میآیند. |
۱. اسکارهای برجسته (هیپرتروفیک)
اسکارهای برجسته یا هیپرتروفیک نوعی از زخمهای پوستی هستند که پس از بهبود زخمها به صورت برجسته روی سطح پوست باقی میمانند. این اسکارها به وضوح از سطح پوست بالاتر هستند و با لمس، احساس برجستگی دارند. زمان بهبودی اسکارهای برجسته متفاوت است و در برخی موارد ممکن است با گذشت زمان کوچکتر شوند و به تدریج بهبود یابند، اما مدتی طول میکشد. اسکارهای هیپرتروفیک میتوانند در هر نقطهای از بدن دیده شوند، اما بیشتر در نواحی زخمهای عمیق یا تحت فشار یا تحریک ایجاد میشوند.
۲. اسکارهای فرورفته (آتروفیک)
اسکارهای فرورفته یا آتروفیک نوعی زخم پوستی به شکل گودالهای فرورفته ناشی از جای جوش روی سطح پوست هستند که در اثر بیماریهایی مانند آبله یا جوش شدید صورت از نوع عمیق و چرکی ایجاد میشوند و اغلب به دلیل دستکاری یا فشار روی این جوشها شکل میگیرند.
اسکارهای آتروفیک به صورت حفرههای گرد و عمیق بیشتر روی صورت مشاهده شده و باعث ایجاد ناهماهنگی در سطح پوست میشود. روشهای مختلفی برای درمان اسکارهای فرورفته وجود دارند مانند لایهبرداری شیمیایی، میکرونیدلینگ، و روشهای جراحی مانند پیوند پوست.
۳. اسکارهای کلوئید
اسکارهای کلوئیدی نوعی زخمهای برجسته هستند که پس از بهبود زخمها ایجاد میشوند و میتوانند فراتر از ناحیه آسیبدیده رشد کنند. این اسکارها به دلیل تولید بیش از حد کلاژن در محل زخم شکل میگیرند و در افراد با پوست تیره یا با سابقه خانوادگی شایعتر هستند. اسکارهای کلوئیدی ممکن است باعث ناراحتی یا خارش شوند و در برخی موارد، نیاز به درمانهایی مانند تزریق کورتیکواستروئید یا جراحی دارند.
علائم اسکار پوست
بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که برخی نواحی بدن مانند صورت و سینه مستعد ایجاد اسکار هستند. افراد با پوست تیرهتر بیشتر مستعد ایجاد اسکارهای کلوئیدی هستند. علائم اسکار پوست بسیار متنوع است و بسته به نوع و شدت زخم متفاوتند:
- تغییر در رنگ پوست
- برجستگی یا فرورفتگی در سطح پوست
- احساس درد یا خارش
- بافت سختتر از پوست طبیعی یا نرم و انعطافپذیر
- محدودیت حرکتی در صورت وجود اسکار در نواحی متحرک
- تغییر در بافت
علت اسکار پوست
عوامل مختلفی میتوانند به ایجاد اسکار منجر شوند به عنوان مثال زخمهای عمیقتر و گستردهتر، بیشتر احتمال دارد که اسکار ایجاد کنند. برخی نواحی بدن مانند صورت و سینه مستعد ایجاد اسکار هستند. افراد با سیستم ایمنی ضعیفتر ممکن است اسکارهای بزرگتر و برجستهتری داشته باشند. سایر این موارد شامل:
- آسیبهای فیزیکی مانند جراحی، سوختگی، زخمهای ناشی از تصادف یا جراحتهای عمیق
- بیماریهای پوستی مانند آکنه شدید، آبله، و سایر عفونتهای پوستی
- عوامل ژنتیکی
- نوع پوست: پوستهای تیرهتر بیشتر در معرض ایجاد اسکارهای کلوئیدی هستند.
- با افزایش سن، توانایی پوست در ترمیم کاهش مییابد، و همچنین سلامت عمومی، شامل تغذیه و وضعیت هورمونی، بر فرآیند ترمیم تاثیر میگذارند.
درمان اسکار پوست
درمان اسکارهای پوستی بسته به نوع و علت ایجاد آنها، مدت زمان سپری شده از ایجاد اسکار و همچنین سن فرد متفاوت است. اسکارهای ناشی از زخم به طور کامل از بین نمیروند، اما با درمان میتوانند کوچکتر و کمرنگتر شوند. برای اسکارهای ناشی از جای جوش یا آبله نیز روشهای خاصی وجود دارد. روشهای مختلف درمان اسکار پوست عبارتند از:
- لیزرتراپی
- تزریق کورتیکواستروئید
- پرتودرمانی
- کرمهای موضعی و لایهبردارها
- جراحی
- درم ابریژن
۱. بهترین کرم اسکار پوست
انتخاب بهترین کرم برای درمان اسکار پوست به نوع و شدت اسکار بستگی دارد. کرمهای حاوی سیلیکون، کلاژن، ویتامین E و آلوئه ورا بهترین کرم اسکار پوست هستند. کرمهای لایهبردار نیز حاوی اسیدهای میوه (AHAs) یا اسید سالیسیلیک هستند که نرمی و کاهش رنگدانههای اسکار را بهدنبال دارند. محصولات زیر از بهترین کرم های اسکار پوست هستند:
- کرم ترمیم کننده اریکه
- ژل رژوواسیل اسکار هیل
- کرم اسکار استاتیک اسکار هیل
- پماد ترمیم کننده استراتامد استرات فارما
- ژل استراتادرم استرات فارما
- ژل سیلیکونی رژواسیل (rejuvasil)
- کرم ترمیم کننده ناندل
۲. عمل جراحی اسکار پوست
عمل جراحی اسکار پوست یک روش تهاجمی برای کاهش یا حذف ظاهر اسکارهای بزرگ و برجسته است. در این فرایند، جراح با برداشتن ناحیه اسکار و در برخی موارد بازسازی پوست، تلاش میکند تا اسکار را کمتر قابل مشاهده کند. این روش معمولا در مواردی مورد استفاده قرار میگیرد که سایر درمانها موثر نبودهاند. پس از جراحی، ممکن است به مراقبتهای ویژه و درمانهای تکمیلی نیاز باشد تا بهبود بهتری حاصل شود.
۳. لیزر اسکار پوست
لیزر درمانی یکی از روشهای موثر برای بهبود ظاهر اسکارهای پوستی است که با استفاده از پرتوهای لیزر بافت آسیبدیده را ترمیم میکند و برای انواع مختلف اسکارها از جمله اسکارهای هیپرتروفیک، کلوئیدی و فرورفته بهکار میرود. در این روش، لیزر به دقت روی ناحیه اسکار تابیده شده که باعث تحریک تولید کلاژن و بازسازی بافت پوست میشود. تعداد جلسات درمانی مورد نیاز بستگی به نوع و شدت اسکار دارد و نتایج آن به تدریج ظاهر میشود. قرمزی موقت، تورم یا احساس سوزش در ناحیه درمان از عوارض جانبی لیزر اسکار پوست هستند.
۴. درمان گیاهی اسکار پوست
درمانهای گیاهی برای کاهش و بهبود اسکار پوست به عنوان روشهای طبیعی و ملایم شناخته میشوند. برخی از گیاهان و مواد طبیعی که برای این منظور استفاده میشوند، عبارتند از:
- آلوئهورا: خواص التیامبخش و مرطوبکنندگی آن باعث کاهش التهاب و بهبود ظاهر اسکارها میشود.
- روغنهایی مانند روغن درخت چای و روغن شمعدانی خواص ضد باکتری و ترمیمکنندگی دارند و کیفیت پوست را بهبود میدهند.
- عسل طبیعی به عنوان مرطوبکننده و ضد عفونیکننده شناخته میشود و فرآیند بهبود زخمها و کاهش اسکار را تسریع میکند.
- استفاده از روغن ویتامین E به عنوان آنتیاکسیدان باعث نرم کردن و بهبود ظاهر اسکارها و ترمیم پوست آسیبدیده میگردد.
- چای سبز سرشار از آنتیاکسیدانها است و با کاهش التهاب موجب بهبود رنگ و بافت پوست میشود.
- روغن نارگیل خواص مرطوبکنندگی و ضد التهابی دارد و ظاهر اسکارها را بهبود میبخشد.
۵. درمان خانگی اسکار پوست
درمان های خانگی برای اسکار پوست، اغلب بر اساس باورهای سنتی و تجربیات شخصی افراد پیشنهاد میشوند. این درمانها معمولاً شامل استفاده از مواد طبیعی مانند آلوئهورا، روغنهای گیاهی، عسل و … هستند. این مواد ممکن است برخی خواص التیامبخشی و مرطوبکنندگی داشته باشند که به بهبود ظاهر پوست کمک کنند. درمانهای خانگی هم میتوانند اسکارهای صورت را کاهش دهند مانند:
- آلوئهورا به عنوان التیامدهنده طبیعی شناخته شده و استفاده موضعی از آن میتواند به بهبود زخمها کمک کند.
- عسل نیز خواص ضد باکتریایی دارد و میتواند از ایجاد اسکارهای اضافی جلوگیری کند.
- روغن نارگیل به مرطوب نگهداشتن پوست کمک کرده و باعث نرم شدن بافت اسکار میشود.
- سرکه سیب به دلیل خاصیت ضد التهابی، ظاهر اسکارها را کم میکند.
- روغن دانه گل رز و اسانس هلی کریسوم
- روغن درخت چای به خاطر خواص ضد عفونیکنندگی
- روغن زیتون و روغن اکالیپتوس برای مرطوبسازی و تسکین پوست
عوارض اسکار پوست
اسکارها ممکن است باعث تغییر در حس پوست شده و حساسیت به لمس را کاهش یا افزایش دهند. عدم درمان مناسب اسکار پوستی ممکن است باعث بروز عوارضی شود:
- ظاهر ناخوشایند: اسکارها ممکن است از نظر زیبایی ظاهری ناپسند به نظر برسند و تاثیر منفی بر اعتماد به نفس فرد بگذارند.
- درد و حساسیت: برخی اسکارها ممکن است باعث درد، حساسیت یا خارش شوند که این موضوع میتواند ناراحتکننده باشد.
- محدودیت حرکتی: عدم درمان مناسب اسکارهای پوستی در نواحی متحرک مانند مفاصل، ممکن است حرکت در آن ناحیه محدود شود.
- عفونت: یکی از شایعترین عوارض اسکار پوست احتمال عفونت است، بهخصوص اگر دستکاری شود.
- تغییرات رنگی: برخی اسکارها ممکن است تغییر رنگی بدهند مانند قرمزی یا تیرگی که ممکن است مدتها باقی بماند.
- اسکارهای کلوئیدی: عدم درمان مناسب در این نوع اسکارها به دلیل تولید بیش از حد کلاژن باعث بزرگتر شدن اسکار، ایجاد درد یا ناراحتی میشود.
- عوارض روانی: تاثیرات روانی ناشی از ظاهر اسکارها منجر به اضطراب، افسردگی یا کاهش اعتماد به نفس در فرد میگردند.
راه های پیشگیری از اسکار پوست
برای پیشگیری از ایجاد اسکار پوست، مهم است که زخمها به درستی درمان شوند. مراقبت مناسب از زخم شامل تمیز نگه داشتن و استفاده از بانداژ مناسب، پرهیز از دستکاری زخمها و کندن پوست و استفاده از کرمهای مرطوبکننده و محافظت از پوست در برابر آفتاب از جمله راههای پیشگیری از اسکار پوست هستند. در نهایت، حفظ رژیم غذایی سالم و هیدراته نگهداشتن بدن نیز به بهبود فرآیند ترمیم پوست کمک میکند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
اسکار پوست بخش طبیعی از فرآیند بهبودی بدن است که ممکن است از نظر ظاهری برای برخی افراد ناراحتکننده باشد. درمانهای مختلفی برای کاهش و بهبود اسکارها وجود دارد از جمله روشهای غیرتهاجمی مانند کرمها و لیزرتراپی، تا روشهای تهاجمیتر مانند جراحی و تزریق کورتیکواستروئید. اگر با اسکار پوست مواجه هستید که از نظر ظاهری آزاردهنده بوده یا درد و ناراحتی ایجاد میکنند، مشاوره با پزشک متخصص پوست میتواند بسیار مفید باشد.
پزشک با بررسی نوع و شدت اسکار، تاریخچه پزشکی و ویژگیهای فردی، بهترین گزینههای درمانی را پیشنهاد خواهد کرد. اگر اسکارها به مرور زمان تغییر کنند یا علائمی مانند درد، خارش یا خونریزی دارند، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. خوشبختانه شما میتوانید از سامانه دکترتو برای دریافت نوبت حضوری و یا مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان استفاده کنید.
دکترتو مراقب زیبایی شماست!