فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
افزایش گرایش به جراحی‌های کم‌تهاجمی باعث توسعه تکنیک‌هایی شده که با حفظ عملکرد طبیعی قلب، امکان مداخله مؤثر بر عروق و ساختارهای اطراف آن را فراهم می‌کنند. عمل بسته قلب به‌جای بازکردن حفره‌های قلب، از برش‌های کوچک میان دنده‌ها یا استرنوتومی محدود برای دسترسی به آئورت، شریان‌های ریوی یا شاخه‌های کرونر بهره می‌گیرد. این روش در برخی نقایص مادرزادی و تعدادی از مشکلات اکتسابی، به‌عنوان پل درمانی تا جراحی قطعی یا به‌منظور کاهش علائم به‌کار می‌رود. مزیت‌های کلیدی آن شامل کاهش درد پس از عمل، کوتاه‌تر شدن مدت بستری و کاهش عوارض مربوط به بای‌پس است؛ با این حال، همه بیماری‌ها با این تکنیک قابل‌اصلاح کامل نیستند و انتخاب بیمار اهمیت دارد. در این مطلب از دکترتو، با تعریف، موارد کاربرد، مراحل، مزایا، عوارض و تفاوت‌های آن با عمل قلب باز آشنا می‌شوید.
عمل بسته قلب چیست؟
عمل قلب بسته یکی از روش‌های جراحی قلب است که برای درمان برخی نقایص مادرزادی یا مشکلات جزئی قلبی به‌کار می‌رود و برخلاف عمل قلب باز، نیازی به توقف ضربان قلب یا استفاده از دستگاه بای‌پس قلبی ریوی ندارد. در این تکنیک جراح بدون باز کردن کامل حفره‌های قلب، از برش‌های کوچک برای دسترسی به عروق یا ساختارهای اطراف قلب استفاده می‌کند. این نوع جراحی معمولا به‌عنوان یک روش تسکین‌دهنده موقت یا مرحله‌ای از درمان انجام می‌شود و دوره نقاهت آن کوتاه‌تر و عوارضش کمتر از عمل قلب باز است.
چه زمانی عمل بسته قلب انجام می شود؟
در عمل بسته قلب، جراحی روی ساختارهای خارج از قلب انجام می‌شود و نیازی به توقف ضربان قلب نیست. در طول جراحی عملکرد قلب ادامه پیدا می‌کند. جراحی روی رگهای خونی که از قلب می‌آیند، مانند آئورت یا شریان‌های ریوی انجام می‌شود. در جراحی‌های مختلفی می‌توان از این روش استفاده کرد. از جمله:
- ترمیم کوآرکتاسیون آئورت
- بستن مجرای بوتالوس
- تقسیم حلقه عروقی
- بستن یا تقسیم مجرای شریانی باز
- ترمیم برخی از مشکلات شریان ریوی
- ترمیم یا تعویض دریچه میترال
- ترمیم یا تعویض دریچه آئورت
- پیوند عروق کرونر
- ترمیم نقص سپتوم دهلیزی
- ترمیم یا تعویض دریچه سه لتی
- فیبریلاسیون دهلیزی
گاهی این جراحی فقط به‌عنوان روش تسکینی موقت انجام می‌شود و در درمان قطعی بیماری تاثیری ندارد. معمولا در کودکان خردسالی که نقایص قلبی دارند و نیاز به جراحی‌های چندمرحله‌ای است، این عمل انجام می‌شود. عمل بسته قلب به طور موقت علائم بیماری قلبی را بهبود می‌دهد. برای انجام جراحی‌های اصلی کودک باید بزرگ‌تر شود.
می‌دونی مراقبت‌های لازم قبل و بعد از عمل بسته قلب چیه؟
همین حالا از متخصص مشاوره بگیر.
عمل بسته قلب چگونه انجام می شود؟
عمل قلب بسته همانند عمل قلب باز نیاز به بیهوشی دارد. در این جراحی اغلب برش توراکوتومی ایجاد می‌شود. این برش از پهلو و بین دنده‌ها است. گاهی هم ممکن است جراح برش استرنوتومی را مناسب‌تر بداند. این نوع برش جلوی قفسه سینه ایجاد می‌شود. جراح با یک برش توراکوتومی به قفسه سینه دسترسی پیدا می‌کند. در این ناحیه اعصاب بیشتری وجود داشته و عضلات بیشتر تقسیم شده‌اند. به همین دلیل برش باعث تحریک اعصاب و درد می‌شود. این برش نسبت به برش استرنوتومی درد بیشتری دارد. اگر این جراحی روی نوزاد انجام شود، معمولا پزشک بعد عمل ایبوپروفن و تیلنول تجویز می‌کند.
مراحل جراحی بسته قلب
مراحل جراحی بسته قلب بسته به نوع بیماری قلبی و روش انتخابی جراح متفاوت است، اما به‌طور کلی شامل چند مرحله اصلی می‌شود:
- آماده‌سازی و بیهوشی کامل بیمار برای اطمینان از بی‌دردی و بی‌حرکتی در طول عمل
- ایجاد برش کوچک روی قفسه سینه یا فضای بین دنده‌ها برای دسترسی به قلب یا عروق
- انجام اصلاح یا ترمیم موردنیاز (مانند بستن مجرای شریانی باز، گشاد کردن دریچه تنگ یا ترمیم برخی عروق) بدون باز کردن کامل حفره‌های قلب
- کنترل خونریزی و اطمینان از عملکرد طبیعی قلب و عروق پس از اصلاح
- بستن برش جراحی و انتقال بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) برای پایش دقیق
نکات مهم قبل از عمل بسته قلب
برای آمادگی قبل از عمل قلب بسته لازم است با یک ویزیت تخصصی و ارزیابی‌های پایه (معاینه و آزمون‌های ضروری) شروع کنیم تا عمل ایمن‌تر و بهبود سریع‌تری داشته باشید. هدف این مرحله، مدیریت داروها و بیماری‌های همراه، کاهش ریسک‌های حین و بعد از مداخله، و آماده‌سازی عملی برای روز عمل است. در ادامه، تمام نکات کاربردی و بایدها و نبایدها را به‌صورت گام‌به‌گام و خلاصه مرور می‌کنیم تا دقیقاً بدانید از چند روز قبل تا لحظه ورود به اتاق کاتتر چه کارهایی باید انجام دهید.
- اطلاع‌دادن هرگونه حساسیت به دارو/لاتکس/ماده حاجب و سابقه خونریزی یا جراحی قبلی به تیم درمان
- ویزیت متخصص قلب: معاینه، نوار قلب، آزمایش خون و در صورت نیاز اکو/عکس قفسه سینه
- ترک سیگار و پرهیز از الکل از حدود یک ماه قبل برای بهبود زخم و عملکرد قلب
- اعلام فهرست کامل داروها/مکمل‌ها/گیاهی‌ها؛ تنظیم یا قطع داروهای پرخطر (رقیق‌کننده‌ها، NSAIDها) حداقل ۵ روز قبل طبق دستور
- تصمیم‌گیری درباره ادامه/قطع آسپرین دقیقاً طبق نظر پزشک معالج
- رعایت ناشتایی و خوردن شام سبک در شب قبل عمل
- مدیریت بیماری‌های همراه (دیابت، فشارخون، کلیه) و تنظیم داروهای صبح عمل طبق نسخه
- همراه داشتن مدارک هویتی، نتایج آزمایش‌ها، لیست داروها و کارت‌های حساسیت دارویی
- هماهنگی ترخیص و یک همراه مطمئن برای بازگشت به منزل
- پرهیز از رانندگی/فعالیت سنگین بعد از عمل تا زمان مجاز اعلامی تیم درمان
با تجربه ترین و نامی‌ترین متخصص برای عمل بسته قلب کیست؟
مراقبت های بعد از عمل بسته قلب
در عمل‌های جراحی که نیاز به دستگاه بای پس قلبی ریوی نیست، مدت‌زمان بهبودی کوتاه‌تر شده و زمان بستری‌شدن در بیمارستان کمتر می‌شود. مدت‌زمان بهبودی به شرایط کلی بیمار و عوارض جانبی بعد عمل بستگی دارد. اما به طور معمول دوره نقاهت ۶ تا ۸ هفته است.
بخش مهمی از مراقبت‌های بعد عمل بسته قلب، تغذیه است. تغذیه در ابتدا به‌صورت داخل وریدی انجام می‌شود. این محلول داخل وریدی جایگزین تمامی قندها، پروتئین‌ها و چربی‌های موردنیاز بیمار است. اگر جراحی روی نوزاد انجام شود، احتمالا مدت‌زمان بهبودی طولانی‌تر شده و تغذیه از طریق دهان کمی طول می‌کشد. در برخی مواقع ممکن است لوله تغذیه از طریق دهان یا بینی در معده قرار داده شود تا بیمار کالری کافی دریافت کند.
در زمان مرخص شدن از بیمارستان، پزشک داروهایی را تجویز می‌کند. معمولا داروهای دیورتیک و داروهای قلبی تجویز می‌شوند. دوز دارو را باید پزشک معین کند. معمولا بیمار بعد از ترخیص از بیمارستان به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز باید این داروها را استفاده کند.
در دو هفته اول، زخم روی قفسه سینه را تمیز و خشک نگه دارید و با دست آلوده آن را لمس نکنید. فعالیت‌های سنگین نداشته باشید تا زخم کامل بهبود پیدا کند.
عوارض و خطرات عمل بسته قلب
تمامی روش‌های جراحی قلب ممکن است عوارض و خطراتی به همراه داشته باشند. از مهم‌ترین عوارض جراحی بسته قلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- خونریزی
- لخته‌شدن خون
- عفونت در محل زخم
- حمله قلبی
- سکته
- مرگ (بسیار نادر)
مزایای عمل بسته قلب
در عمل قلب بسته برش‌های کوچکی روی قفسه سینه ایجاد می‌شود و جراح از طریق فضای بین دنده‌ها به قلب دسترسی پیدا می‌کند. اصلی‌ترین مزایای این جراحی کم تهاجمی عبارتند از:
- بریده نشدن استخوان قفسه سینه
- بهبودی سریع‌تر
- درد کمتر
- عوارض جانبی کمتر
- کاهش مقدار خون ازدست‌رفته
- حداقل جای زخم روی قفسه سینه
- بستری‌شدن کوتاه‌مدت در بیمارستان
عمل بسته قلب چه تفاوتی با عمل قلب باز دارد؟
در عمل قلب بسته نیازی به استفاده از دستگاه بای پس قلبی ریوی و توقف ضربان قلب نیست. در این روش قلب باز نمی‌شود و جراحی کم تهاجمی است. اما در روش عمل قلب باز باید قفسه سینه باز شود تا جراح به قلب دسترسی داشته باشد. اغلب در عمل قلب باز جراحی روی ساختار داخلی قلب انجام شده و در عمل بسته قلب، جراح روی ساختار بیرونی قلب و رگهای متصل به قلب جراحی را انجام می‌دهد.
معمولا محل برش در روش بسته در پهلو و کنار قفسه سینه است؛ اما در روش باز مرکز قفسه سینه برش داده می‌شود. یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های این دو عمل برای بیماران مدت‌زمان بهبودی و ترخیص از بیمارستان است. در روش بسته بیمار زودتر بهبودی پیدا کرده و ظرف چند روز از بیمارستان مرخص می‌شود.
| معیار | عمل قلب باز | عمل بسته قلب |
|---|---|---|
| نحوه دسترسی | برش وسیع روی جناغ (استرنوتومی) و باز کردن پریکارد | برش‌های کوچک بین‌دنده‌ای/مینی‌توراکوتومی یا روش‌های ترانس‌کاتتر |
| توقف قلب و بای‌پس | معمولاً با توقف قلب و استفاده از دستگاه بای‌پس قلبی‌ریوی | معمولاً بدون توقف قلب و بدون بای‌پس |
| گستره کار روی قلب | امکان اصلاح کامل نقایص پیچیده داخل قلب (دریچه‌ها، سپتوم، کرونری‌های متعدد) | مناسب نقایص محدود/خفیف یا اقدامات تسکینی و کم‌تهاجمی منتخب |
| مدت عمل | طولانی‌تر | کوتاه‌تر (بسته به تکنیک) |
| طول بستری/نقاهت | بیشتر؛ نیاز به ICU و بهبود آهسته‌تر | کمتر؛ بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌ها |
| درد پس از عمل | بیشتر | کمتر |
| اسکار جراحی | بزرگ و قابل‌مشاهده روی جناغ | کوچک‌تر و کمتر قابل‌مشاهده |
| خونریزی و عفونت | ریسک بالاتر به‌علت تهاجم بیشتر | ریسک پایین‌تر |
| بیهوشی | عمومی | اغلب عمومی؛ در برخی روش‌های ترانس‌کاتتر سبک‌تر |
| تجهیزات و پیچیدگی | نیاز به تیم و تجهیزات جراحی باز کامل | نیاز به ابزار کم‌تهاجمی/کاتتر و تصویربرداری دقیق |
| محدودیت‌ها | تهاجمی‌تر اما همه‌کاره برای نقایص پیچیده | برای همه نقایص مناسب نیست؛ گاهی پل به جراحی قطعی |
| احتمال مراحل بعدی | معمولاً کمتر در صورت اصلاح کامل | بیشتر (مرحله‌ای/تسکینی) |
| هزینه نسبی | معمولاً بالاتر (اتاق عمل طولانی و ICU) | معمولاً کمتر، بسته به تکنیک کم‌تهاجمی |
نتیجه گیری
عمل بسته قلب رویکردی کم‌تهاجمی است که با برش‌های محدود و بدون توقف قلب، بر اصلاح یا تسکین برخی اختلالات عروقی و ساختمانی پیرامون قلب تمرکز دارد. این روش به‌ویژه در بستن مجرای شریانی باز، ترمیم تنگی آئورت یا برخی مداخلات شریان ریوی سودمند است و معمولاً با درد کمتر، اسکار کوچک‌تر و ترخیص سریع‌تر همراه می‌شود. با وجود این مزایا، دامنه کاربرد آن به مواردی محدود است که دسترسی و اصلاح بدون ورود به حفره‌های قلب امکان‌پذیر باشد؛ در غیر این صورت، جراحی قلب باز یا مداخلات کاتتری ترجیح داده می‌شوند. انتخاب صحیح بیمار و برنامه‌ریزی مرحله‌ای درمان، کلید دستیابی به نتایج پایدار و ایمن است.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
سلام دوتا از رگهای کرونری من صد درصد بسته است. متاسفانه با آنژیوگرافی هم هیچکدام باز نشد. الان نزدیک چهار ساله قرص آنژوپول ۴۷.۵, اکسابین ۱۰ استفاده می کنم خوش‌بختانه هیچ علائمی تا بحال نداشتم آیا نیاز به عمل قلب باز دارم یا خیر.. چون بعضی از پزشکان میگن حتما باید عمل بشی.. و برخی هم میگن علائم نداری نیاز به عمل نیست . ممنون میشم راهنمایی بفرمایید.سپاسگزام
سلام
با توجه به اینکه رگهای کرونری شما بسته شده‌اند، اما هیچ علائمی ندارید و داروها را به درستی مصرف می‌کنید، این موضوع به این معنی نیست که عمل قلب باز ضروری است. در برخی موارد، پزشکان به دلیل عدم وجود علائم و حفظ شرایط پایدار، از عمل جراحی خودداری می‌کنند. اما تصمیم نهایی باید توسط یک تیم تخصصی قلب، با توجه به وضعیت بالینی و نتایج آزمایش‌ها اتخاذ شود. برای اطمینان بیشتر، ممکن است نیاز به مشورت با یک متخصص قلب و بررسی‌های تکمیلی داشته باشید.
متخصص قلب و عروق
آیا در بیمارستانهای مشهد هم عمل قلب بسته انجام میشه
سلام وقت شما بخیر من دخترم سه سالش هست امروز عمل قلب بسته انجام داده الان در آی‌سی‌یو هست دکتر گفته دوز دارویی بالا دارد یعنی چی
سلام
دز چه دارویی؟
این توضیح مبهم است
حتمن از پزشک بخواهبد که ساده و شفاف توضیح دهند
عمل بسته قلب دارم امیدوارم که بخیر و خوشی این عمل رو بگذرونم اولین معلم هست خیلی استرس دارم
سلام
امروزه ریسک این عمل پایین است
نگران نباشید
با ارزوی بهترین ها
سلام کدوم بیمارستان عمل دارید مام بیمار داریم میخوام نوبت بگیرم برای عمل بسته