فهرست مطالب
مسمومیت غذایی وقتی اتفاق میافتد که غذا یا آب آلوده مصرف کنیم. این آلودگی میتواند باعث اسهال، استفراغ، دلدرد و تب شود. بیشتر مواقع بیماری خفیف است و در چند روز خوب میشود اما کمآبی بدن میتواند خطرناک باشد. بچهها، سالمندان، زنان باردار و افرادی با ضعف ایمنی بیشتر در معرض خطر هستند. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، هر سال حدود یک دهم مردم دنیا دچار بیماری ناشی از غذا میشوند و متاسفانه برخی از آنها بدون درمان مناسب، جانشان را از دست میدهند. پس رعایت بهداشت آشپزخانه، سرد نگهداشتن و خوب پختن غذا خیلی مهم است. اگر تب بالا، اسهال خونی یا نشانههای کمآبی دارید، باید سریع به پزشک مراجعه کنید.
مسمومیت غذایی چیست؟
مسمومیت غذایی یا مسمومیت با غذا بیماریای است که بعد از خوردن غذای آلوده ایجاد میشود. این آلودگی میتواند از میکروبها، ویروسها، انگلها، سموم یا مواد شیمیایی باشد. بعضی وقتها میکروبها در روده رشد میکنند و بعضی وقتها سم آماده در غذا وجود دارد. بیماری میتواند از یک حالت سبک و گذرا تا بستری شدن در بیمارستان متفاوت باشد.
نکات مهم درباره مسمومیت با غذا | توضیحات |
---|---|
مسمومیت غذایی چیست؟ | بیماری ناشی از غذای آلوده است. |
علائم | اسهال، استفراغ، دلدرد، تب خفیف |
علت ابتلا | میکروب، سم یا آلودگی شیمیایی |
انواع | باکتریایی، ویروسی، انگلی، سمی |
عوارض | کمآبی، عفونت شدید، مشکلات کلیه |
درمان | مایعات، استراحت، دارو با نظر پزشک |
انواع مسمومیت غذایی چیست؟
انواع مسمومیت غذایی بر اساس عامل ایجادکننده فرق میکنند. بعضی ناشی از عفونت هستند و بعضی به خاطر سم داخل غذا. شدت و سرعت بیماری هم بسته به نوع عامل فرق دارد؛ به عنوان مثال مسمومیت با سم استافیلوکوک خیلی سریع شروع میشود:
- باکتریایی: سالمونلا، اشرشیاکلی، کامپیلوباکتر
- ویروسی: نوراویروس (خیلی شایع)
- انگلی: ژیاردیا، کریپتوسپوریدیوم
- سمی: سم استافیلوکوک، باسیلوس سرئوس، بوتولیسم
- شیمیایی: فلزات سنگین، سم قارچ یا آلودگی صنعتی
علائم مسمومیت غذایی چیست؟
علائم مسمومیت غذایی معمولا شامل اسهال، استفراغ، تهوع، دلپیچه، نفخ و تب خفیف است. بیشتر افراد ظرف ۲ تا ۳ روز بهتر میشوند. مهمترین خطر کمآبی بدن است که با تشنگی زیاد، خشکی دهان و کاهش ادرار مشخص میشود:
- اسهال آبکی یا شل
- تهوع و استفراغ
- دلپیچه و نفخ
- تب خفیف و بیاشتهایی
- نشانه کمآبی مانند خشکی دهان و ادرار کم
علائم مسمومیت غذایی در بزرگسالان
علائم مسمومیت غذایی در بزرگسالان بیشتر شامل اسهال آبکی، دلدرد، تهوع، استفراغ و تب خفیف است. این علائم معمولا ظرف دو روز فروکش میکنند و بیشتر افراد با استراحت و نوشیدن مایعات بهبود پیدا میکنند. با این حال، بعضی نشانهها مانند اسهال خونی، تب بالاتر از ۳۹ درجه، ناتوانی در نوشیدن مایعات یا سرگیجه و گیجی ناشی از کمآبی خطرناک هستند. در چنین شرایطی مراجعه فوری به پزشک لازم است.
علائم مسمومیت غذایی در کودکان
علائم مسمومیت غذایی در کودکان مشابه بزرگسالان است اما بدن کودکان سریعتر کمآب میشود. نشانههایی مانند کاهش تعداد پوشک خیس، گریه بدون اشک، خوابآلودگی غیرعادی، چشمهای گودافتاده یا تشنگی شدید زنگ خطر هستند. اولین اقدام مناسب، دادن محلول ORS طبق دستور است و اگر کودک شیرخوار است، شیردهی باید ادامه پیدا کند. داروهای ضداسهال بزرگسالان برای کودکان خطرناک هستند و نباید مصرف شوند، مگر با تجویز پزشک.
اگر کودک زیر شش ماه سن دارد، اسهال خونی دیده میشود، تب بالا دارد یا استفراغ مکرر دارد، باید فورا به پزشک مراجعه شود. شروع دوباره غذای معمول کودک بعد از تحمل مایعات و توقف استفراغ امکانپذیر است.
نشانه مسمومیت غذایی در بارداری
نشانههای مسمومیت غذایی در دوران بارداری اهمیت بیشتری دارند زیرابعضی عفونتها مانند لیستریا میتوانند به جنین آسیب برسانند. حتی اگر علائم مادر خفیف باشد، تب همراه با حالت شبیه سرماخوردگی، اسهال یا استفراغ طولانی و درد شکم میتواند هشداردهنده باشد و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.
زنان باردار بهتر است از خوردن غذاهای پرخطر مانند گوشتهای آمادهی سرد، پنیر نرم غیرپاستوریزه و جوانه خام خودداری کنند یا آنها را کاملا بپزند و داغ مصرف کنند.
نشانه های مسمومیت غذایی خطرناک
برخی نشانهها در مسمومیت غذایی نشان میدهند که وضعیت میتواند جدی یا خطرناک باشد و نیاز به مراجعه فوری دارد. این علائم شامل اسهال خونی، اسهالی که بیشتر از سه روز ادامه پیدا میکند، تب بالای ۳۹ درجه، استفراغ مداوم که مانع خوردن مایعات میشود و نشانههای کمآبی مانند کاهش ادرار، خشکی دهان و سرگیجه هنگام ایستادن است.
در کودکان، سالمندان، زنان باردار و افراد با ضعف ایمنی باید حتی زودتر به پزشک مراجعه شود. همچنین درد شدید شکم، کاهش هوشیاری یا علائم عصبی از علائم هشدار جدی هستند. بیتوجهی به این نشانهها ممکن است به مشکلاتی مانند عفونت خونی، نارسایی کلیه یا عوارض بارداری منجر شود.
علت مسمومیت غذایی چیست؟
دلیل اصلی مسمومیت غذایی ورود میکروبها، سمها یا مواد شیمیایی از راه غذا و آب است. این آلودگی میتواند در هر مرحله اتفاق بیفتد؛ از تولید و فرآوری گرفته تا پخت، نگهداری یا حتی سرو غذا. گاهی آلودگی در اثر تماس غذای خام با غذای آماده ایجاد میشود، گاهی هم به دلیل پخت ناقص یا نگهداری غذا در دمای نامناسب.
ویروسهایی مانند نوراویروس بهراحتی از فرد به فرد منتقل میشوند، در حالی که بعضی مسمومیتها مانند سم استافیلوکوک بیشتر به خاطر وجود سم در خود غذا رخ میدهند.
- آلودگی باکتریایی مانند سالمونلا
- آلودگی ویروسی مانند نوراویروس
- آلودگی انگلی مانند ژیاردیا
- سموم باکتریایی مانند استافیلوکوک یا باسیلوس سرئوس
- مواد شیمیایی یا فلزات سنگین
- پخت یا نگهداری نادرست غذا
متن انگلیسی:
به نقل از سایت foodsafety
Certain groups of people are more susceptible to foodborne illness. This means that they are more likely to get sick from contaminated food and, if they do get sick, the effects are much more serious.
ترجمه فارسی:
برخی گروههای خاص از افراد بیشتر در معرض مسمومیت غذایی هستند. این یعنی احتمال بیمار شدن آنها بر اثر خوردن غذای آلوده بیشتر است و اگر هم بیمار شوند، شدت بیماری در آنها جدیتر خواهد بود (زنان باردار، کودکان زیر ۵ سال، بزرگسالان ۶۵ سال به بالا و افرادی با سیستم ایمنی ضعیف).
چگونه مسمومیت غذایی تشخیص داده می شود؟
تشخیص گاستروانتریت بر اساس علائم، آسان است. مسمومیت غذایی اغلب بر اساس یک تاریخچه پزشکی دقیق در مورد علائم و غذاهای خاصی که خوردهاید و معاینهی بالینی تشخیص داده میشود. به عنوان مثال، اگر بیمار دچار ضعف و بیحسی پاها شده، سوالاتی در مورد مصرف مواد غذایی کنسروی پرسیده خواهد شد. سابقه سفر به خارج از کشور یا اتراق در نزدیکی رودخانه و دریاچه و آشامیدن آب آلوده، به تشخیص کمک میکند.
بسته به علائم و تاریخچهی پزشکی، دکتر ممکن است آزمایشهای تشخیصی مانند آزمایش خون، آزمایش کشت مدفوع و بررسی انگل را برای شناسایی علت و تایید تشخیص انجام دهد. کشت مدفوع در موارد عفونتهای ناشی از سالمونلا، شیگلا و کمپیلوباکتر میتواند مفید باشد.
روش درمان سریع مسمومیت غذایی چیست؟
درمان سریع مسمومیت غذایی بیشتر بر پایهی نوشیدن مایعات کافی، استراحت و شروع دوبارهی غذاهای ساده است. بیشتر موارد به داروهای خاص یا آنتیبیوتیک نیاز ندارند. اولین و مهمترین کار جبران آب و املاح بدن با مایعاتی مانند آب، سوپ رقیق یا محلول ORS است.
بعد از اینکه استفراغ کمتر شد، میتوان غذاهای سبک و کمچرب را به مقدار کم اضافه کرد. در بعضی بزرگسالان، داروهای ضداسهال بدون نسخه کمک میکنند، البته فقط اگر تب یا خون در مدفوع نباشد. کودکان نباید این داروها را مصرف کنند. اگر علائمی مانند تب بالا، اسهال خونی، کمآبی شدید یا دلدرد شدید دارید، حتما باید پزشک شما را معاینه کند.
درمان سریع مسمومیت غذایی بزرگسالان
در بزرگسالان، درمان سریع معمولا شامل سه اصل ساده است: نوشیدن مایعات، استراحت و خوردن تدریجی غذاهای سبک. توصیه میشود هر چند دقیقه جرعههای کوچک آب یا ORS بنوشند و بعد از فروکش کردن استفراغ، غذاهایی مانند برنج ساده، نان تست، سوپ رقیق، سیبپخته یا موز را امتحان کنند.
اگر تب و خون در مدفوع وجود نداشتهباشد، داروهای بدون نسخه مانند لوپرامید یا بیسموت میتوانند اسهال را کمتر کنند، اما بهتر است قبل از مصرف، مخصوصا در افراد مسن یا کسانی که داروهای خاص مصرف میکنند، با پزشک مشورت شود.
درمان سریع مسمومیت غذایی کودکان
در کودکان، درمان سریع یعنی جایگزین کردن آب و املاح از دسترفته. بهترین راه استفاده از محلول ORS طبق دستور است. اگر کودک شیرخوار است، شیردهی باید ادامه پیدا کند. برای اینکه استفراغ بیشتر نشود، بهتر است مقدار کمی مایع در فواصل کوتاه داده شود.
داروهای ضداسهال بزرگسالان برای کودکان خطرناک است و نباید استفاده شود. وقتی کودک توانست مایعات را نگه دارد، میتوان بهتدریج غذای سبک و کمچرب را شروع کرد. اگر کودک علائم کمآبی مانند کاهش تعداد پوشک، خوابآلودگی غیرمعمول یا تب بالا داشت، یا زیر شش ماه سن دارد، باید سریعاً به پزشک مراجعه کند.
درمان خانگی مسمومیت غذایی
درمان مسمومیت غذایی در خانه بیشتر بر مراقبت ساده و حمایتی تمرکز دارد. در زمان تهوع بهتر است مایعات شفاف به مقدار کم و جرعهجرعه مصرف شود. وقتی حال بهتر شد، غذاهای سبک و ساده مانند نان تست، برنج یا موز توصیه میشود. استراحت کافی، خواب مناسب و پرهیز از غذاهای چرب یا تند هم به درمان کمک میکند:
- ORS یا آب و دوغ رقیق
- نان تست، برنج ساده، موز، سیبپخته
- ماست پاستوریزه
- پرهیز از کافئین، الکل و غذاهای تند
- توجه به علائم خطر و مراجعه به پزشک در صورت نیاز
برای درمان مسمومیت غذایی چه بخوریم؟
بعد از شروع درمان، رژیم غذایی باید مرحلهای باشد. اول از همه مایعات شفاف مانند آب، سوپ ساده یا ORS مصرف کنید. بعد از آن، غذاهای سبک و قابلهضم مانند برنج سفید، نان تست یا سیبزمینی پخته مناسب هستند. موز و سس سیب هم انتخاب خوبی هستند:
- موز
- غلات
- سفیده تخم مرغ
- عسل
- بلغور جو دوسر
- سیب زمینی و ترکیبات آن مانند پوره سیب زمینی
- برنج
عوارض مسمومیت غذایی چیست؟
عوارض مسمومیت غذایی میتواند از یک کمآبی ساده تا مشکلات جدیتر متغیر باشد. شایعترین عارضه از دست دادن آب و املاح بدن است که اگر جبران نشود باعث ضعف، افت فشار خون و حتی آسیب کلیه میشود. بعضی میکروبها مانند اشرشیاکلی تولیدکننده شیگا ممکن است عارضهای به نام سندرم همولیتیک-اورمیک بدهند.
باکتری دیگری مانند کامپیلوباکتر در موارد نادر میتواند باعث بیماری عصبی گیلنباره شود. در بارداری هم برخی عفونتها مانند لیستریا میتوانند به جنین آسیب جدی برسانند. سپسیس (عفونت خونی)، التهاب شدید روده یا کاهش موقت توانایی هضم لاکتوز هم از دیگر پیامدهای ممکن هستند:
- کمآبی و برهم خوردن تعادل املاح بدن
- مشکلات کلیه یا نیاز به بستری
- سقط یا زایمان زودرس در بارداری
- بدتر شدن بیماریهای زمینهای
- عوارض نادر مانند سندرم گیلنباره
چگونه می توان از مسمومیت غذایی جلوگیری کرد؟
پیشگیری از مسمومیت غذایی با رعایت چند نکته ساده امکانپذیر است. سازمان جهانی بهداشت پنج کلید ایمنی غذا را معرفی کرده: تمیز نگهداشتن، جدا کردن غذای خام و پخته، خوب پختن غذا، نگهداری در دمای مناسب و استفاده از آب و مواد اولیه سالم.
شستن دستها قبل از آشپزی و غذا خوردن، شستن میوه و سبزی، استفاده از تختهی جداگانه برای گوشت خام، پخت کامل گوشت و مرغ و سرد کردن سریع باقیمانده غذا خیلی مهم هستند. در دوران بارداری باید از غذاهای پرخطر اجتناب کرد. در سفر هم بهتر است فقط آب بطری پلمب مصرف شود و از غذاهای داغ و تازه استفاده شود:
- شستن دستها و وسایل آشپزی
- جدا کردن غذای خام از پخته
- پخت کامل گوشت و مرغ
- نگهداری غذا در یخچال یا فریزر
- استفاده از آب و مواد اولیه مطمئن
چه زمانی برای درمان مسمومیت غذایی به دکتر مراجعه کنیم؟
مسمومیت غذایی یا بیماریهای ناشی از مصرف غذای ناسالم ممکن است برای هر کسی که غذای آلوده را میبلعد اتفاق بیفتد. بیشتر افراد خود به خود بهبود مییابند اما برخی ممکن است به شدت بیمار شوند. اگر باردار هستید، بالای ۶۵ سال سن دارید یا سیستم ایمنی ضعیفی دارید، بیشتر در معرض خطر هستید. کودکان خردسال نیز بیشتر به دلیل کم آبی به این بیماری مبتلا میشوند.
بهتر است با بروز علائم ناراحتی یا مواردی مانند تهوع و اسهال خونی، هرچه زودتر به پزشک عمومی یا دکتر گوارش مراجعه کنید. در دکترتو میتوانید با بهترین پزشکان متخصص گوارش در شهر خود آشنا شوید و برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
سلام من بعد از شام سرگیجه حالت تهوع شدید دارم وقتی سر پا وامیستم اصلا تعادل ندارم فقط باید دراز بکشم
سلام، علائمی که توصیف کردید شامل سرگیجه، حالت تهوع شدید و عدم تعادل هنگام ایستادن است که میتواند نشانهای از مشکلاتی مانند افت فشار خون وضعیتی، اختلالات گوش داخلی یا مسائل عصبی باشد. توصیه میشود در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرده و معاینه کامل انجام دهید تا علت دقیق مشخص و درمان مناسب آغاز شود. در این فاصله از ایستادن سریع و تغییر ناگهانی وضعیت بدن خودداری کنید و هنگام احساس سرگیجه، دراز بکشید تا خطر افتادن کاهش یابد.
سلام ،من از صبح امروز دلپیچه و حالت تهوع و احساس سنگینی معده دارم ،من مشکل معده زخم معده و ورم معده هم دارم ،و وقتی آروغ میزنم مزه تخم مرغ میده ،چی میتوتم تو خونه بخورم که سریع خوب شم
سلام. برای تسکین سریع علائم شما شامل دلپیچه، حالت تهوع و سنگینی معده که احتمالاً ناشی از تشدید زخم یا ورم معده است، توصیه میکنم از غذاهای بسیار سبک مانند فرنی آرد برنج با کمی عسل، پوره هویج آبپز و نان سوخاری بدون سبوس استفاده کنید. نوشیدنیهای آرامشبخشی مثل دمنوش زنجبیل تانه با عسل (به مقدار کم) و شربت خاکشیر با آب ولرم میتوانند کمککننده باشند. برای تسکین فوری، میتوانید نصف قاشق چایخوری پودر نعناع خشک را در آب جوش ریخته و بعد از سرد شدن میل کنید، همچنین گرم کردن ناحیه شکم با کیسه آب گرم ممکن است به کاهش درد کمک کند. توجه داشته باشید که اگر مزه تخممرغ در دهان (که میتواند نشانه ریفلاکس صفرا باشد) بیش از دو روز ادامه یافت، حتماً به پزشک مراجعه کنید و از مصرف خودسرانه داروهای ضداسید بدون نسخه خودداری نمایید.
متخصص گوارش و کبد
سلام من روز پنجشنبه صبح با حالت تهوع بیدار شدم ۳ بار پشت سر هم استفراغ داشتم بار آخر خون آوردم بالا خیلی هم تلخ و ترش بود سریع رفتم دکتر و ی سرم و آمپول ب کمپلکس و دی سیکلومین عضلانی زدم از پنجشنبه تا حالا که شنبه هست به جز تکدانه چیز دیگه ای نمیتونم بخورم حالم به هم میخوره احساس ضعف اول صبح رو دارم اسهال ندارم اما فکر میکنم که معده و روده ام صدا میده به نظر خودم بخاطر مصرف سبزی خوراکی کثیف بود و علاعمی مثل وبا دارم
به نظر شما اگه غذا بخورم استفراغ نمیکنم؟
چه غذاهایی بخورم؟
با توجه به علائمی که توصیف کردهاید، احتمال مسمومیت غذایی یا عفونت گوارشی (مثلاً به دلیل مصرف سبزی آلوده) زیاد است، اما علائم شدید مانند استفراغ خونی میتواند نشاندهنده تحریک یا زخم معده نیز باشد و نیاز به پیگیری دارد. در حال حاضر، برای کاهش تحریک معده بهتر است غذاهای بسیار سبک و کمحجم مصرف کنید. غذاهایی مانند سوپ ساده بدون چربی، برنج سفید نرم، سیبزمینی آبپز، نان تُست خشک یا موز رسیده گزینههای مناسبی هستند. همچنین از لبنیات، غذاهای چرب، ادویهدار، ترش یا خیلی شیرین اجتناب کنید تا معده تحریک نشود. نوشیدن مایعات شفاف مثل آب، چای کمرنگ یا آب سیب رقیق شده نیز به آرامی میتواند به کاهش ضعف کمک کند. اگر استفراغ یا تهوع ادامهدار بود، حتماً باید دوباره به پزشک مراجعه کنید.
متخصص گوارش و کبد
سلام من شبش تب و لرز داشتم از روز بعدش دیگه دهنم اب میزنه معدم تیر میکشه وصدا میده و حالت تهوع دارم و استفراغ که میکنم زرده و تلخ در دکتر عمومی رفتم امپول زدم تب و لرز ندارم ولی معده دردم و حالت تهوع هنوز سر جاشه
تورو خدا یه راهنمایی بکنین
سلام، علائمی که توصیف کردید شامل تب و لرز، درد معده، حالت تهوع و استفراغ زرد (که ممکن است به دلیل وجود صفرا باشد) میتواند به عفونت معده یا مشکلات گوارشی نظیر گاستروانتریت (عفونت دستگاه گوارش) یا اختلالات صفراوی اشاره داشته باشد. چون علائم شما پس از درمان اولیه هنوز ادامه دارد، توصیه میکنم مجدداً به پزشک مراجعه کنید و برای تشخیص دقیقتر آزمایشهای لازم (مثل آزمایش خون، سونوگرافی شکم یا بررسی عملکرد کبد) انجام دهید. در این بین، نوشیدن مایعات فراوان و مصرف غذاهای ساده و زودهضم میتواند کمککننده باشد.
متخصص گوارش و کبد
سلام من بعد از مدرسه که اومدم خونه ۱ماکارانی خوردم الان دلدرد و اسهال دارم سرمم درد میکنه ممکنه مسمومیت باشه؟
سلام، ممکن است دل درد و اسهال به علت مسمومیت غذایی یا مشکلات گوارشی باشد، مخصوصاً اگر غذای مصرفی به خوبی پخته نشده یا نگهداری مناسبی نداشته باشد. سردرد هم میتواند به علت کمآبی بدن یا واکنش به مسمومیت باشد. اگر علائم شما شدید شد یا ادامه داشت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. در این فاصله، مصرف مایعات فراوان برای جلوگیری از کمآبی بدن و استراحت توصیه میشود.
پزشک عمومی
سلام من یه دو روز پیش سرما خوردم و پهلو هام درد گرفت و فردا شب یه پیراشکی خوردم و از صبح معده درد گرفتم و یک روزه سمت چپ معده ام درد میگیره
سلام
درد پهلو و سمت چپ معده میتواند به دلیل سرماخوردگی، تغییرات در رژیم غذایی، یا حتی عفونت گوارشی باشد. خوردن پیراشکی ممکن است باعث تحریک معده شده باشد، به خصوص اگر حاوی چربی یا مواد تند باشد. اگر درد ادامه پیدا کرد یا تشدید شد، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا علت دقیق و درمان مناسب مشخص شود. همچنین، اگر علائمی مانند تهوع، استفراغ، یا تب داشتید، ممکن است نیاز به درمان بیشتری باشد.
متخصص گوارش
سلام خدمتتون
من ۱ ماه پیش یه سس فرانسوی خوردم فکر کنم تاریخ انقضاش گذشته بود بعد صبحش که بلند شدم حال تهوع و اسهال و تب و لرز داشتم الان یکماه میگذره هنوز یکم حال تهوع دارم و تا غذای چرب میخورم بالا میارم میشه لطفاً راهنمایی کنید 🥲
سلام
معمولا علایم مسمومیت بعد از ۱-۲ روز برطرف می شود
بهتر است به پزشک مراجعه کنید
چون شاید به آن سس فرانسوی ارتباطی نداشته باشد
متخصص گوارش و کبد
سلام ببخشید یه سوال دارم
من معدم درد میکنه و وقتی هم ب غذا ها نگاه میکنم حالت تهوع بهم دست میده خشکی دهان و خشکی پوست هم دارم زیر چشام هم گود افتاده علتش چیه ؟؟؟
سلام
علایم گاستریت دارید
ولی نیاز به ازمایش خون کامل داریم
تا از نظر مشکلات احتمالی کبد و کلیه هم بررسی شوید
متخصص گوارش و کبد