فهرست مطالب
آیا تا به حال این سوال که طحال چیست در ذهن شما ایجاد شده است؟ بهتر است بدانید که طحال عضو کوچکی داخل قفسه دنده سمت چپ، درست بالای شکم است و بخشی از سیستم لنفاوی را تشکیل می‌دهد. وظیفه طحال، ذخیره، فیلتر، تصفیه خون و تولید گلبول‌های سفید جهت محافظت از بدن درمقابل عفونت است. این اندام ممکن است تحت تاثیر بیماری‌ها و مشکلات متعددی دچار اختلال در عملکرد شود. پارگی طحال یکی از موارد خطرناکی است که ممکن است باعث مرگ شود. در ادامه این مطلب از دکترتو شما را با این اندام، بیماری‌های آن و شرایط زندگی بدون آن بیشتر آشنا می‌کنیم. اما اگر با علائم شکمی خاصی مواجه هستید حتما با متخصص گوارش یا دکتر داخلی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشکان وجود دارد.
طحال چیست؟
طحال، عضو کوچکی است که در قسمت چپ دنده‌ها در ناحیه فوقانی شکم قرار دارد. اندازه آن در بزرگسالان حدودا برابر با اندازه یک آووکادو است. این عضو به‌ظاهر کوچک، وظایف مهم زیادی در بدن دارد از جمله تقویت سیستم ایمنی و سالم نگه داشتن بدن. بیماری‌ها و اختلالات مختلفی ممکن است روی طرز کار این غده تاثیر بگذارند که برای رفع آن باید بیماری تاثیرگذار بر طحال، درمان شود.
در مواردی که آسیب‌دیدگی یا مشکلات طحال غیرقابل کنترل باشند، چاره‌ای به غیر از برداشتن آن باقی نمی‌ماند. علیرغم نقش حیاتی که در سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کند، برداشتن آن خللی وارد نخواهد کرد.
نام دیگر طحال چیست؟
نام دیگر طحال، سُپرز است و در انگلیسی به آن Spleen می‌گویند.
آناتومی طحال
طحال دو قسمت دارد که هر کدام وظیفه متفاوتی دارند. بافت‌های موجود در طحال عبارتند از:
- پالپ سفید که به‌عنوان بخشی از سیستم ایمنی بدن، گلبول سفید خون تولید می‌کند. این سلول‌های خونی، آنتی بادی تولید کرده که از بدن در مقابل عفونت محافظت می‌کند.
- پالپ قرمز همانند فیلتر و صافی، ناخالصی و پسماندها را از خون دفع می‌کند و از شر سلول‌های قرمز مرده خلاص میشود. این پالپ همچنین وظیفه نابودی باکتری و ویروس‌ها را هم برعهده دارد.
طحال کجاست؟
طحال از بدن در مقابل عفونت محافظت می‌کند. این عضو کوچک در سمت بالای شکم درست کنار معده و پشت دنده‌های چپ واقع شده است.
متن انگلیسی:
nhs
It’s an important part of your immune system, but you can survive without it. This is because the liver can take over many of the spleen’s functions
ترجمه متن:
طحال بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن شما است، اما بدون آن می‌توانید زنده بمانید. چرا که کبد می‌تواند بسیاری از عملکردهای طحال را به عهده بگیرد.
وظیفه طحال چیست؟ (کار طحال چیست؟)
وظیفه طحال، ذخیره‌سازی و تصفیه خون و تولید سلول‌های سفید برای محافظت از بدن در مقابل عفونت است. کار طحال، مبارزه با میکروب‌های مهاجم در خون، کنترل میزان گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌های خون و دفع سلول‌های مرده و پیر از خون است.
در ناحیه شکمی درد داری؟
برای بررسی علت از متخصص نوبت بگیر.
بیماری های طحال
بیماری‌های طحال انواع مختلفی دارند و شامل مشکلات التهابی، عفونی، خونی، توموری و سایر اختلالات مرتبط با طحال می‌شوند:
| نوع بیماری | شرح |
|---|---|
| بزرگ شدن طحال (Splenomegaly) | افزایش حجم ناشی از عفونت، بیماری‌های خونی، سیروز کبدی، عوامل التهابی و سایر مشکلات باعث بزرگ شدن طحال شده و ریسک آسیب پذیری آن را بیشتر می‌کنند. |
| التهاب طحال (Splenitis) | ناشی از عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی با علائم شایع مانند تورم، درد، تب و علائم عفونتی مانند خستگی و تهوع |
| آسیب دیدگی طحال (Splenic Injury) | در اثر ضربه و صدمات شدید به شکم ایجاد میشود. |
| کیست طحال (Splenic Cyst) | با علائم نسبتا خفیف مانند درد شکم یا سنگینی در ناحیه شکم |
| تجمع چربی در طحال (Splenic Fat Accumulation) | یک بیماری نادری است. |
| نقرس طحالی (Splenic Gout) | در اثر تجمع کریستال‌های اوره در بافت طحال رخ می‌دهد. |
| سرطان طحال (Splenic Cancer) |
۱. بزرگ شدن طحال
بزرگ شدن طحال می‌تواند نشانه‌ای از بیماری خود طحال یا ناشی از عوامل دیگری مانند بیماری‌های خونی، عفونت، التهابات، عوامل ایمنی، بیماری‌های کبدی و سایر اختلالات باشد. در صورتی که دچار عارضه بزرگ شدن شدید به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب علت بزرگ شدن طحال را بررسی کند. پزشک ممکن است از روش‌های تشخیصی مانند معاینه بالینی، سونوگرافی، ام آر آی، تست‌های خونی و در صورت لزوم، بیوپسی طحال برای تشخیص علت بزرگ شدن طحال استفاده کند.
۲. انواع توده های طحال
بیماری‌های خونی، عوامل التهابی و عفونی و برخی اختلالات ممکن است باعث تشکیل توده طحال شوند. انواع توده‌های طحال به‌شرح زیر هستند:
تومورهای خونی
- لنفوم: سرطان سلول‌های لنفاوی که می‌تواند در طحال شروع شود.
- لوسمی: سرطان سلول‌های خونی که ممکن است طحال را تحت تاثیر قرار دهد.
تومورهای غیرخونی
- کیست طحال: توده مایع در طحال که ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند عفونت یا آسیب باشد.
- تومورهای خوش‌خیم: مانند همانژیوم، لیپوم، فیبروم و انگیوم
- تومورهای بدخیم: شامل سرطان‌های طحال مانند لنفوم و سرطان‌های نادر طحالی
درد طحال کجاست؟
درد طحال، معمولا دردی است که پشت دنده‌های سمت چپ احساس میشود. حساسیت این ناحیه به حدی شده که حتی با دست زدن به آن هم درد بگیرد. این درد نشانه آسیب دیدگی، پارگی یا بزرگ شدن طحال است.
علت بزرگ شدن طحال چیست؟
بزرگ شدن طحال می‌تواند خطرناک باشد و ریسک آسیب پذیری و پارگی آن را در حوادث و اتفاقات مختلف، چند برابر کند. برخی از علل شایع بزرگ شدن طحال عبارتند از:
- عفونت‌های ناشی از از آنفلونزا، توکسوپلاسموز، مالاریا، عفونت‌های ویروسی مانند ویروس هرپس
- برخی از بیماری های خونی مانند لوسمی، لنفوم، تالاسمی، آنمیاهای مگالوبلاستیک و پلی‌سیتمی
- برخی بیماری‌های کبدی و علائم مشکلات کبدی مانند سیروز کبدی، کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) و هپاتیت
- التهاب‌های مزمن مانند آرتریت روماتوئید، التهاب مزمن روده، کولیت التهابی و بیماری کرون
- بیماری‌های ایمنی مانند لوپوس اریتماتوس سیستمیک (SLE) و آرتریت روماتوئید (بیماری خودایمنی چیست؟)
- سایر موارد مانند آسیب مستقیم به طحال، سرطان طحال، عوامل ژنتیکی، عفونت پرجریانی (سپسیس) و عوامل ناشناخته
درمان مشکلات طحال
درمان مشکلات طحال بستگی به نوع مشکل و علت آن دارد. یعنی ابتدا باید نوع بیماری طحال و علت آن مشخص شود و سپس به‌دنبال راه‌های درمان مشکلات طحال بود. در زیر به برخی از مشکلات شایع طحال و روش‌های درمان آنها می‌پردازیم:
- درمان عفونت‌های طحال شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای کشتن باکتری‌ها میشود. نوع دقیق آنتی‌بیوتیک به نوع عفونت و حساسیت باکتری‌ها بستگی دارد.
- در صورت تشخیص تومور خونی مانند لنفوم یا لوسمی، درمان شامل شیمی درمانی، رادیوتراپی و در بعضی موارد تزریق سلول‌های بنیادی خون میشود.
- در صورت وجود کیست طحال و ایجاد مشکلاتی مانند درد یا خونریزی، عمل جراحی برای برداشتن کیست و در صورت لزوم بخشی از طحال ضروری خواهد بود.
- درمان طحال التهابی (التهاب طحال) معمولا شامل استراحت، مصرف ضدالتهاب‌ها و در بعضی موارد استفاده از کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولن) میشود. همچنین، در صورت عفونت، ممکن است آنتی‌بیوتیک هم تجویز شود.
- درمان نقرس طحالی شامل مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، داروهای کنترل اسید اوریک (مانند الوپورینول) و تغییرات در رژیم غذایی میشود.
درمان بزرگ شدن طحال چیست؟
عفونت، التهاب، بیماری‌های خونی، عوامل عفونی و سایر اختلالات دیگر از عوامل بزرگ شدن طحال هستند. روش‌های درمان بزرگ شدن طحال عبارتند از:
- مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت عفونت باکتریایی و استفاده از داروهای ضد ویروسی در صورت عفونت ویروسی
- استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن جهت کاهش
- شیمی درمانی، رادیوتراپی و در بعضی موارد تزریق سلول‌های بنیادی خون
- جراحی برداشتن توده یا کیست و در بعضی موارد بخشی از طحال
بهترین روش برای پاکسازی طحال
رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند در بهبود عملکرد طحال و کاهش بزرگی آن موثر باشد. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، محصولات کامل غذایی و کاهش مصرف مواد غذایی آهن‌دار و چربی، باعث پاکسازی طحال میشود.
عوارض نداشتن طحال
معمولا بدون داشتن طحال میتوان زندگی کرد، اما عوارض نداشتن طحال را نباید نادیده گرفت. فردی که طحال ندارد، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری یا عفونت‌های جدی قرار دارد، به‌خصوص بلافاصله بعد از جراحی برداشتن طحال، میزان ریسک عفونت به بیشترین حد خود می‌رسد. دوره بهبودی و نقاهت بعد از بیماری یا هرگونه آسیب دیدگی و جراحت در افرادی که طحال ندارند، بیشتر از افراد سالم طول می‌کشد.
متن انگلیسی:
mayoclinic
You can be active without a spleen, but you’re at increased risk of becoming sick or getting serious infections
ترجمه متن:
شما می‌توانید بدون طحال فعالیت داشته باشید، اما در معرض خطر بیماری یا ابتلا به عفونت‌های جدی قرار دارید.
آیا بزرگ شدن طحال خطرناک است؟
بزرگ شدن طحال باعث کاهش تعداد سلول‌های قرمز سالم خون، پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید خون و ابتلا به عفونت مکرر میشود. کم خونی و خونریزی بیشتر و پارگی طحال هم از عوارض خطرناک بزرگ شدن طحال هستند. بزرگ شدن باعث میشود که میزان آسیب پذیری آن در هر حادثه و تصادف احتمالی بیشتر شود.
برداشتن طحال چه عوارضی دارد؟
از آنجایی که طحال، نقش مهمی در سیستم دفاعی بدن در مبارزه با میکروب‌ها دارد، برداشتن آن، فرد را در معرض ریسک بیشتر ابتلا به عفونت و برخی باکتری‌های خاص قرار می‌دهد. اسپلنتکتومی یا عمل جراحی برداشتن طحال عمل جدی است که ممکن است منجر به افزایش ریسک بروز عفونت‌های جدی مانند عفونت‌های پنوموکوک، هموفیلوس و موارد دیگر شود.
طحال نقش مهمی در تخریب سلول‌های خونی قدیمی، ناقص یا آسیب‌دیده دارد. برداشتن طحال می‌تواند منجر به افزایش تعداد سلول‌های خونی مانند پلاکت‌ها و سلول‌های قرمز در خون شود. این وضعیت ممکن است به مشکلات خونی مانند ترومبوسیتوپنیک پورپورا (TTP) و انسفالوپاتی همولیتیک ادامه یابد. ریسک ابتلا به عوارض مرتبط با واکنش‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس سیستمیک و آنسفالیت را هم بعد از برداشتن طحال درنظر داشته باشید.
راهی جز برداشتن طحال برات نیست؟ از بهترین متخصص مشاوره بگیر.
نحوه مراقبت از طحال
حفظ سلامت عمومی بدن، به بهبود و حفاظت از طحال کمک می‌کند. داشتن سبک زندگی سالم، تغذیه متعادل، ورزش منظم، استراحت کافی و کاهش استرس منجر به ارتقای سلامت کلی بدن میشود. با رعایت بهداشت شخصی، شستشوی دست‌ها به طور منظم، مصرف غذاهای بهداشتی و جلوگیری از تماس با افراد مبتلا به عفونت میتوان خطر ابتلا به عفونت‌ها را کاهش داد و به این ترتیب از طحال مراقبت نمود. پیگیری منظم و مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون و سونوگرافی می‌تواند به مانیتورینگ و پیشگیری از مشکلات جدی در طحال کمک کند.
به‌علاوه اینکه، داشتن سبک زندگی سالم و مصرف مواد غذایی سرشار از مواد مغذی، پرهیز از رفتارهای غذایی ناسالم هم یکی از راه‌های مراقبت از طحال است.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
طحال چیست؟ عضو کوچک اما مهمی در بدن است که سرسختانه با عفونت‌های ویروسی و باکتریایی بدن مبارزه می‌کند، سلول‌های خونی قدیمی و آسیب دیده را از بدن دفع کرده و جریان خون در بدن را تسهیل می‌کند. برخی از اختلال‌ها، عفونت‌ها، آسیب و صدمات و بیماری‌ها باعث آسیب و مشکل در طحال می‌شوند. برای مراقبت از طحال و حفظ سلامت آن، مهم است که سلامت عمومی خود را حفظ کنید و سبک زندگی سالمی را رعایت کنید.
همچنین، جلوگیری از عفونت‌ها و واکسیناسیون به موقع می‌توانند به کاهش خطرهای مرتبط با برداشتن طحال کمک کنند. در صورتی که در سمت چپ قفسه دنده‌ها، احساس درد بی‌دلیل دارید، بلافاصله به فوق تخصص گوارش یا دکتر داخلی مراجعه کنید. چرا که درد در این ناحیه، نشانه پارگی یا بزرگ شدن بیش از اندازه طحال است و می‌تواند خطرناک و حتی مرگبار باشد. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره دکتر آنلاین گوارش و دکتر داخلی آنلاین وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!