آزمایش سرطان خون، تفسیر و نحوه انجام آزمایش سرطان خون

سرطان خون یکی از بیماری‌هایی است که نام آن بسیار ترسناک و عوارض آن در مواردی کشنده است. نکته‌ای که به درمان این بیماری کمک می‌کند، تشخیص به موقع بیماری است. راه‌های مختلفی برای تشخیص این بیماری وجود دارد که یکی از اصلی‌ترین و ساده‌ترین روش‌ها آزمایش سرطان خون است. اما آزمایش سرطان خون چیست؟ این آزمایش چگونه انجام می‌شود و برای نتیجه‌ی بهتر آن چه باید کرد؟ آیا برای آزمایش لوسمی باید ناشتا بود؟ در ادامه به تمامی این سوالات پاسخ داده‌ایم. با ما همراه باشید.

برای انجام این آزمایش می‌توانید به دکتر عمومی یا دکتر انکولوژیست و دکتر داخلی مراجعه کنید. همچنین می‌توانید از هر کدام از دکترهای مورد نظر مشاوره آنلاین دریافت کنید. سایت نوبت‌دهی آنلاین دکترتو به شما این امکان را می‌دهد تا از بهترین دکتر در محل زندگی خود نوبت دریافت کنید.

آزمایش سرطان خون چیست؟

وقتی از سرطان حرف می‌زنیم، باید این نکته را در نظر بگیرید که با یک بیماری ساده روبرو نیستیم. سرطان خون هم مانند بقیه انواع سرطان، بیماری پیچیده با انواع بسیار متنوعی است. لوکمی بیماری است که عوامل مختلفی در ایجاد آن دخیل هستند. تشخیص چنین بیماری‌هایی مانند ذات خود بیماری، کار ساده‌ای نیست و مشخصا اینکار با یک یا دو تست قابل انجام نیست. برای تشخیص هر یک از انواع سرطان‌های خون در کنار دانش تخصصی، به نتایج تست‌های زیادی نیاز است.

هر تست گامی در تشخیص نهایی سرطان خواهد بود. پزشک در کنار معاینات فیزیکی و سابقه پزشکی و خانوادگی، با استفاده از تست‌های لازم می‌تواند تشخیص قطعی سرطان را بدهد. برای تشخیص، دستور انجام آزمایش و بررسی نتیجه‌ی آزمایش سرطان خون می‌توانید به فوق تخصص خون و سرطان شناسی یا آنکولوژیسیت مراجعه کنید. آزمایش سرطان خون به عنوان یک آزمایش تشخیصی؛ از مهمترین آزمایش‌هاست که باید در زمان مناسب انجام شود.

هدف از انجام تست سرطان خون چیست؟

سرطان خون یا لوکمی یا لوسمی، سرطان مربوط به سلول‌های خونی و مغز استخوان است. در سرطان خون، تکثیر سریع و خارج از کنترل سلول‌‌های غیرعادی در مغز استخوان اتفاق می‌‌افتد. سپس این سلول‌های غیرعادی وارد جریان خون می‌‌شوند. برخلاف دیگر سرطان‌‌ها، سرطان خون به‌طور کلی به شکل یک تومور نیست و به این خاطر در تصویربرداری‌ها دیده نمی‌شود.

انواع مختلفی از سرطان خون وجود دارد. برخی در کودکان رایج‌تر هستند؛ برخی دیگر در بزرگسالان شایع‌تر است. درمان این بیماری، به نوع سرطان خون و عوامل دیگر بستگی دارد. به جای اینکه منتظر علائم سرطان خون بدخیم و علائم سرطان خون در کودکان باشیم، می‌توان با انجام آزمایش این مشکل را سریع‌تر تشخیص داد.

علائم سرطان خون داری و نگرانی؟

همین الان مشاوره بگیر!

مشاوره آنلاین دکتر متخصص خون و سرطانمتخصص خون

قیمت آزمایش سرطان خون چقدر است؟

برای انجام آزمایش‌های سرطان خون، متخصص با توجه به علائم و پیشرفت بیماری انواع آزمایش‌ها را انجام می‌دهد. به همین دلیل تعیین هزینه آزمایش سرطان خون امکان‌پذیر نیست.

به طور کلی آزمایش خون به نسبت بیوپسی مغز استخوان هزینه کمتری دارد. زمانی که پزشک برای تشخیص بیماری، بیوپسی را پیشنهاد دهد، هزینه شما افزایش پیدا می‌کند.

مقداری از هزینه‌های مربوط به آزمایش سرطان خون توسط بیمه تحت پوشش قرار می‌گیرد. اگر از خدمات بیمه درمانی استفاده می‌کنید، در مورد آن از آزمایشگاه مورد نظر سوال کنید.

اولین نشانه سرطان در آزمایش خون چیست؟

برخی از نشانه‌های معمول سرطان خون شامل موارد زیر هستند:

• تب یا لرز
• خستگی مداوم و ضعف
• عفونت‌های مکرر یا شدید
• کاهش وزن بدون دلیل
• غدد لنفاوی، کبد یا طحال بزرگ
• خونریزی و یا کبودی آسان
• خونریزی بینی مداوم
• نقطه‌های قرمز کوچک در پوست شما
• عرق ریختن بیش از حد، به خصوص در شب
• خستگی یا درد استخوان

اما در تصویر زیر می‌توانید به علائمی که در آزمایش سرطان خون تغییر می‌کنند و غیرطبیعی هستند، توجه کنید. در سرطان خون برخی از فاکتورهای خونی تغییر می‌کنند:

تشخیص سرطان خون چگونه است؟

اگر شما ریسک فاکتور (عامل خطر) یا علائم خاصی از بیماری را داشته باشید، ممکن است مشکوک به سرطان خون باشید. این ریسک فاکتورها می‌تواند شامل سابقه خانوادگی سرطان خون، سابقه دیگر سرطان‌ها و درمان آن‌ها یا شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی یا سایر اختلالات ژنتیکی و بیماری‌های خونی باشد.

پزشک شما کار تشخیص را با یک بررسی سابقه پزشکی و معاینه‌ی کامل شروع خواهد کرد. اما سرطان خون نمی‌‌تواند به‌طور کامل توسط یک معاینه فیزیکی تشخیص داده شود. پزشکان در کنار معاینه و بررسی سوابق پزشکی، از انواع آزمایش‌های سرطان خون از جمله آزمایش‌‌های خون، شیمی، نمونه‌‌برداری (بیوپسی) و تصویربرداری برای تشخیص قطعی استفاده می‌کنند.

در این ویدئو دکتر محسن محمدیان، فوق تخصص خون و سرطان بزرگسالان در مورد علائم سرطان خون با شما صحبت می‌کند.

آزمایش سرطان خون شامل چه آزمایش هایی است؟

تشخیص دقیق سرطان خون برای انتخاب بهترین گزینه‌‌های درمانی اهمیت زیادی دارد. چندین آزمایش سرطان خون مختلف وجود دارند که می‌‌توانند برای تشخیص سرطان خون مورد استفاده قرار گیرند.

• آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی، اطلاعاتی از قبیل تعداد گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید خون و پلاکت‌‌ها را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. بررسی نمونه خون در زیر میکروسکوپ، همچنین می‌تواند به تشخیص سلول‌های غیرعادی در خون کمک می‌کند.
• بیوپسی (نمونه) بافت می‌تواند از مغز استخوان و یا غدد لنفاوی گرفته شود. این نمونه‌ها برای وجود علائم و نشانه‌هایی از سرطان خون در بافت‌های اصلی بررسی می‌شوند. بررسی این نمونه‌‌های کوچک می‌توانند نوع سرطان خون و نرخ رشد آن را مشخص کند. بیوپسی از اندام‌های دیگر مانند کبد و طحال نیز می‌‌تواند اطلاعاتی در مورد پخش شدن سرطان فراهم کند.
• تست‌های دیگری برای پیدا کردن مارکرهای سطحی بر روی سلول‌ها (فلوسیتومتری) و همچنین تغییرات ژنتیکی (آزمایش سیتوژنتیک) در مورد بعضی از سرطان‌های خون انجام می‌‌شوند. لامبر پانکچر و بیوپسی غدد لنفی هم ممکن است برای تشخیص استفاده شوند. سپس مرحله پیشرفت سرطان، در صورت تشخیص، بر مبنای عواملی چون علائم، نوع سرطان خون، تعداد سلول‌های غیر عادی در خون یا مغز استخوان تعیین می‌شود.

هنگام صحبت در مورد تشخیص سرطان خون، مهم است به یاد داشته باشید که سرطان خون فقط یک بیماری نست. یا حتی فقط ۴ نوع فرعی ندارد. بلکه سرطان خون تنوع بسیار زیادی دارد. ۲ نوع لوکمی که در زیر میکروسکوپ یکسان دیده می‌‌شوند، ممکن است بسیار متفاوت رفتار کنند و برخی از تست‌های زیر ممکن است به تشخیص برخی از تفاوت‌ها کمک کنند.

سایر تست های سرطان خون

• نشانگرهای تومور
• آنالیز مایع مغز نخاعی (CSF)
• BCR ABL۱
• آزمایش‌ها ژنتیکی برای درمان سرطان هدفمند
• آنالیز کروموزوم

۱. بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی

در ادامه انواع آزمایش‌های سرطان خون که برای تشخیص این نوع سرطان استفاده می‌شوند را به تفصیل توضیح داده‌ایم:

قبل از هر آزمایش سرطان خون، پزشک یک سابقه پزشکی و شرح حال مفصل از شما خواهد گرفت. یک سابقه پزشکی دقیق، کلید یک تشخیص ایده‌آل است. اینکار شامل پرسیدن سوالاتی در مورد علائم و نشانه‌‌هایی است که می‌‌توانند در ارتباط با سرطان خون باشند. پزشک شما ممکن است این سوالات را از شما بپرسد:

• چند وقت است که تب دارید؟
• درجه‌ حرارت بدنتان چقدر است؟
• آیا اشتهایتان را از دست داده‌اید؟
• آیا خونریزی شدید بعد از بریدگی را تجربه کرده‌‌اید؟
• آیا اخیرا متوجه تغییری در وزن نشده‌اید؟
• چه زمان متوجه وجود توده‌ها شدید؟
• آیا این توده‌ها احساس می‌شوند؟ دردناک هستند؟ حرکت می‌کنند؟
• آیا احساس می‌کنید توده‌ها به تدریج در حال بزرگتر شدن هستند؟
• در تنفس با مشکل مواجه می‌‌شوید؟
• آیا احساس می‌کنید در خواب زیاد عرق می‌‌کنید؟
• آیا شما هیچ گونه دارویی مصرف می‌‌کنید؟
• آیا هیچ کدام از اعضای خانواده شما دچار بیماری شده‌‌اند؟
• چه زمانی احساس کردید که نیاز به ویزیت توسط پزشک دارید؟

پاسخ به سوالات بالا می‌تواند منجر به مرحله بعدی تحقیقات شود.

۲. تست CBC یا شمارش کامل سلول های خونی و اسمیر (لام) خون محیطی

آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی یا CBC یکی از مهمترین و اولین آزمایش‌های سرطان خون است که انجام می‌شود.

cbc در آزمایش خون تعداد هر یک از سلول‌های خونی که توسط مغز استخوان تولید شده‌اند، اندازه‌گیری می‌شود. یعنی: تعداد گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز خون و پلاکت‌ها. تست CBC همچنین می‌‌تواند اطلاعاتی مهمی در مورد وضعیت این سلول‌ها به ما بدهد، از جمله اینکه آیا گلبول‌های قرمز خون بزرگ یا کوچک هستند.

در حالیکه در سرطان خون اغلب افزایش در تعداد گلبول‌های سفید خون دیده می‌شود، در مورد سرطان خون حاد گاهی کاهش در انواع سلول‌‌های خونی نیز مشاهده می‌شود. شرایطی که به عنوان پانسیوتوپنی (pancytopenia) شناخته می‌شود.

CBC می‌‌تواند تعیین کند که آیا تعداد گلبول‌‌های سفید خون پایین است یا بالا. اما اطلاعات کافی در مورد نوع سلول‌‌های سفید خون افزایش‌ یافته یا کاهش‌ یافته به ما نمی‌‌دهد.

لام خون محیطی یک تست بسیار مهم در لیست آزمایش‌های سرطان خون در هنگام تشخیص تشخیص سرطان خون است. در یک لام خون محیطی، یک نمونه از خون بر روی اسلاید میکروسکوپی پخش می‌‌شود و رنگ آمیزی می‌‌شود. سپس این لام زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.

همانطور که گفتیم در سرطان خون به دلیلی رشد و تکثیر سریع و بی‌رویه سلول‌ها، بسیاری از سلول‌های خونی نابالغ هستند. در حالت عادی این گلبول‌های سفید نابالغ (بلاست‌ها) تنها در مغز استخوان یافت می‌شوند.

تست CBC این اطلاعات را در اختیار پزشک قرار نمی‌دهد و برای فهمیدن این موضوع باید لام خون محیطی را بررسی کرد. چون در لام خونی، سلول‌های خونی توسط تکنسین زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند و هر گونه ناهنجاری در شکل، اندازه و بلوغ سلول‌ها مشخص می‌شود.

تا درمان سرطان خون تنها یک کلیک فاصله داری!

دکتر پیوند مغز استخوان

۳. آزمایش‌ های شیمی خون

تست‌های شیمی خون، مقدار مواد شیمیایی ویژه‌‌ای را در خون اندازه‌‌گیری می‌‌کنند. این تست‌های می‌توانند نشان‌دهنده عملکرد اندام‌های مختلف باشند.

این تست‌ها می‌تواند به پزشکان در یافتن مشکلات یا عملکرد غیرطبیعی کبد یا کلیه که ناشی از گسترش سلول‌های سرطان خون است، کمک کنند. نتیجه‌ی این تست‌ها همچنین می‌تواند در تعیین مرحله پیشرفت سرطان به پزشک کمک کند.

آزمایش‌های شیمی خون که در لیست آزمایش‌های سرطان خون قرار دارند و نتیجه آنها می‌تواند در سرطان خون بالاتر از حد معمول باشد، عبارتند از:

• نیتروژن اوره خون (BUN)
• کراتینین
• فسفات
• لاکتات دهیدروژناز (LDH)
• آلانین آمینوترانسفراز (ALT)
• آسپارتات آمینوترافسفراز (AST)
• اوریک اسید

۴. تست های انعقاد خون (اسم آزمایش سرطان خون)

تست‌هایی وجود دارند که فاکتورهای لخته‌کننده خون را اندازه‌‌گیری می‌‌کنند تا عملکرد بدن برای انعقاد خون بررسی کنند. میزان غیرطبیعی فاکتورهای انعقاد خون ممکن است در سرطان خون اتفاق بیفتد. به این دلیل این تست‌های هم جزء آزمایش‌های سرطان خون شمرده می‌شوند. از تست‌های زیر برای بررسی فاکتورهای انعقادی استفاده می‌شود:

• سطح فیبرینوژن
• زمان پروترومبین (PT)
• زمان ترومبوپلاستین جزئی (PTT)
• نسبت نرمال شده‌ی بین‌‌المللی (INR)

۵. بیوپسی مغز استخوان و آسپیراسیون مغز استخوان

آزمایش مغز استخوان برای چیست؟ بیوپسی، در بین آزمایش‌های سرطان خون به عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص قطعی سرطان خون شناخته می‌شود. در مورد بیشتر انواع سرطان خون، آزمایش خون برای تشخیص قطعی سرطان خون کافی نیست و یک نمونه‌‌برداری از مغز استخوان باید انجام شود.

در مورد CLL، گاهی ممکن است تشخیص بر اساس تست‌‌های خون بالا داده شود، اما بیوپسی مغز استخوان هنوز می‌‌تواند در تعیین مرحله پیشرفت سرطان کمک کند. مغز استخوان منبع ایجاد سلول‌‌های سرطانی در لوکمی و همچنین همه سلول‌‌های خونی یافت‌ شده در لام خون محیطی است.

در آسپیراسیون مغز استخوان، یک سوزن باریک و دراز به مغز استخوان لگن (یا گاهی استخوان سینه) وارد می‌شود. بعد از برداشتن نمونه آسپیراسیون مغز استخوان، نمونه بیوپسی هم برداشته می‌شود.

وقتی نمونه برداشته شد برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. برای بررسی نمونه ابتدا برش‌های نازکی از نمونه تهیه و رنگ‌آمیزی می‌شود و یک لام از نمونه تهیه می‌شود. سپس این لام برای بررسی وجود سلول‌های غیرطبیعی توسط هیستوپاتولوژیست در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.

تفسیر بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان

در مغز استخوان معمولی، بین ۱ تا ۵ درصد از سلول‌‌ها، سلول‌های بلاست یا گلبول‌های سفید نابالغ هستند که به‌طور معمول در خون یافت می‌‌شوند.

در صورتی‌که حداقل ۲۰% از سلول‌ها، بلاست (لنفوبلاست) باشند، تشخیص ALL (سران خون لنفوئیدی حاد) داده می‌شود. در مورد AML، وجود کمتر از ۲۰% بلاست (میوبلاست) در کنار یک تغییر کروموزمی خاص، برای تشخیص قطعی کافی است.

علاوه‌بر بررسی تعداد سلول‌های مختلف در مغز استخوان، پزشکان الگوی این سلول‌ها را نیز بررسی می‌کنند. برای مثال، در مورد CLL، اگر سلول‌ها به صورت گروهی یافت شوند، احتمال وجود بیماری بیشتر است.

نسبت سلول‌های سرطانی به سلول‌های سالم هم می‌تواند نقش قابل توجهی در روند تشخیص بیماری داشته باشد.

۶. سیتوشیمی

در بررسی سیتوشیمی، نحوه رنگ گرفتن سلول‌های خونی و مغز استخوان توسط رنگ‌های خاصی بررسی می‌شود. رنگ‌های خاصی وجود دارند که به مواد خاصی که در برخی از انواع سلول‌‌های سرطانی و یا بلاست‌ها وجود دارند، متصل می‌‌شوند.

بعد نمونه رنگ‌آمیزی شده در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. سیتوشیمی به پزشکان در تعیین نوع سلول‌‌های سرطانی موجود در بدن کمک می‌کند. نتایج سیتوشیمی می‌تواند در تشخیص AML از ALL کمک‌کننده باشد.

۷. ایمونوفنوتیپینگ

ایمنوفنوتیپینگ مطالعه پروتئین‌هایی است که توسط سلول‌‌ها بیان می‌شوند. از این تست برای تعیین نوع یا نوع فرعی سرطان خون استفاده می‌شود. ایمونوفنوتیپینگ در واقع فرآیند جستجوی پروتئین‌های منحصر به فرد روی سطح سلول‌هاست. در ژنتیک، ژنوتیپ به ویژگی‌‌های یک ژن اشاره دارد. در حالیکه فنوتیپ ویژگی‌‌های فیزیکی (مثل چشم‌ آبی) را توصیف می‌‌کند. انواع مختلف سرطان خون، فنوتیپ‌های متفاوتی دارند.

ایمنوفنوتیپینگ از یک واکنش آنتی‌‌ژن آنتی‌بادی خاص برای شناسایی پروتئین‌ها در بافت‌‌ها یا سلول‌‌ها استفاده می‌‌کند. در این تست از آنتی‌‌بادی مونوکلونال نشان شده با برچسب فلورسنت یا برچسب آنزیم خاص استفاده می‌‌شود. آنتی‌بادی‌هایی که تنها به آنتی‌‌ژن خاصی متصل می‌شود.

برچسب آنزیم یا فلورسنت به پزشکان این اجازه را می‌‌دهد تا سلول‌های سرطان خون (یا بلاست‌ها) را تشخیص دهند. ایمونوهیستوشیمی و فلوسیتومتری دو روش رایج هستند که در ایمونوفنوتیپینگ برای تشخیص سرطان خون مورد استفاده قرار می‌‌گیرند.

انواع آزمایش‌های سرطان خون	معرفی آنها
بیوپسی مغز استخوان و آسپیراسیون مغز استخوان	بیوپسی، در بین آزمایش‌های سرطان خون به عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص قطعی سرطان خون شناخته می‌شود. در مورد بیشتر انواع سرطان خون، آزمایش خون برای تشخیص قطعی سرطان خون کافی نیست و یک نمونه‌‌برداری از مغز استخوان باید انجام شود.
آزمایش‌‌های شیمی خون	تست‌های شیمی خون، مقدار مواد شیمیایی ویژه‌‌ای را در خون اندازه‌‌گیری می‌‌کنند. این تست‌های می‌توانند نشان‌دهنده عملکرد اندام‌های مختلف باشند.
تست CBC یا شمارش کامل سلول‌های خونی و اسمیر (لام) خون محیطی	در تست CBC (Complete Blood Count) تعداد هر یک از سلول‌های خونی که توسط مغز استخوان تولید شده‌اند، اندازه‌گیری می‌شود. یعنی: تعداد گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز خون و پلاکت‌ها. تست CBC همچنین می‌‌تواند اطلاعاتی مهمی در مورد وضعیت این سلول‌ها به ما بدهد.
فلوسیتومتری	فلوسیتومتری روشی برای دسته‌بندی سلول‌‌ها با استفاده از برچسب‌‌های فلورسنت روی سطح آنهاست. در فلوسیتومتری، سلول‌های مغز استخوان (یا سلول‌های خونی محیطی) با آنتی‌‌بادی‌های خاصی پوشیده می‌شوند.
ایمونوهیستوشیمی	ایمونوهیستوشیمی مشابه با فلوسیتومتری است. با این تفاوت که در ایمنوهیستوشیمی به جای استفاده از لیزر برای جستجوی نور ساتع شده از پروتئین‌های نشان‌شده با آنتی‌بادی، به دلیل تغییر رنگ می‌توان آنها را زیر میکروسکوپ مشاهده کرد.

۸. فلوسیتومتری

فلوسیتومتری روشی برای دسته‌بندی سلول‌‌ها با استفاده از برچسب‌‌های فلورسنت روی سطح آن‌هاست. در فلوسیتومتری، سلول‌های مغز استخوان (یا سلول‌های خونی محیطی) با آنتی‌‌بادی‌های خاصی پوشیده می‌شوند.

در این روش با استفاده از این آنتی‌بادی‌ها به دنبال شناسایی پروتئین‌های خاصی در در سطح سلول‌ها هستیم. سپس نور لیزر به انها تابیده می‌شود. اگر این پروتئین‌ها در سح سلول وجود داشته باشند و آنتی‌بادی‌ها به آنها چسبیده باشند، نوری از آنها ساتع می‌شود. این نور توسط کامپیوتر آنالیز می‌شود.

روش فلوسیتومتری به تعریف ویژگی‌‌های منحصر به فرد سلول‌‌های سرطان خون و یا بلاست‌ها کمک می‌‌کند. این ویژگی‌ها می‌توانند به پزشک‌ها کمک کنند تا یک تشخیص اولیه داشته باشد و همچنین پاسخ به درمان را با استفاده از حداقل بیماری باقی‌مانده (MRD) بسنجد.

از روش فلوسیتومتری همچنین می‌‌توان برای تعیین مقدار DNA در سلول‌های سرطان خون استفاده کرد. که می‌تواند در برنامه‌‌ریزی برای درمان مفید باشد. در ALL سلول‌‌هایی که DNA بیشتری نسبت به سلول میانگین دارند، نسبت به شیمی‌ درمانی بهتر جواب می‌‌دهند.

۹. ایمونوهیستوشیمی

ایمونوهیستوشیمی مشابه با فلوسیتومتری است. با این تفاوت که در ایمنوهیستوشیمی به جای استفاده از لیزر برای جستجوی نور ساتع شده از پروتئین‌های نشان شده با آنتی‌بادی، به دلیل تغییر رنگ می‌توان آنها را زیر میکروسکوپ مشاهده کرد.

ایمونوهیستوشیمی از میکروسکوپ برای دیدن برچسب‌‌های ایمونوپراکسیداز استفاده می‌‌کند. این روش همچنین به پزشکان این اجازه را می‌دهد که سلول سرطانی و اطراف آن را به دقت مشاهده کند.

در مورد سرطان‌های خون حاد (ALL و AML) این مطالعات می‌تواند در تعیین نوع فرعی بیماری مفید باشد و در مورد سرطان ALL می‌تواند به تعیین نوع سلول درگیر در سرطان کمک کند (سلول‌های B یا T). این تست‌ها همچنین در تائید تشخیص CLL می‌توانند مفید باشند.

۱۰. سیتوژنتیک و مطالعات مولکولی

مورد بعد در لیست آزمایش سرطان خون، تست‌های سیتوژنتیک و کروموزومی است. سیتوژنتیک شامل مشاهده کروموزوم‌‌ها در سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ و بررسی وجود ناهنجاری‌هاست. در این آنالیز کرومزوم‌های سلول‌های سرطانی، تعداد، اندازه، شکل و نحوه ی آرایش کروموزوم‌ها بررسی می‌شود.

با توجه به روشی انجام مطالعات سیتوژنتیک (سلول‌‌های سرطانی زمانی را برای رشد نیاز دارند) نتایج این مطالعات حداقل بعد از ۲ تا ۳ هفته پس از انجام بیوپسی مغز استخوان، مشخص خواهند شد.

مطالعات کاریوتیپ سیتوژنتیک، نشان‌دهنده‌ی ناهنجاری‌های کروموزومی است. مطالعات سیتوژنتیک، علاوه‌بر تعریف دقیق‌تر نوع سرطان خون، می‌‌تواند به برنامه‌‌ریزی برای درمان کمک کند. برای مثال، در ALL، سلول‌‌های سرطان خون که بیش از ۵۰ کروموزوم دارند، نسبت به درمان بهتر واکنش می‌‌دهند.

برخی از اختلالات کروموزومی اصلی را می‌توان با نگاه کردن به سلول‌های زیر میکروسکوپ شناسایی کرد. اما بیشتر تغییرات در DNA نیاز به آنالیز دقیق‌تر با دیگر مطالعات مولکولی دارد، از جمله هیبریداسیون فلورسانس درجا (FISH) و واکنش زنجیره پلیمراز (PCR).

۱۱. هیبریداسیون فلورسانس درجا (FISH)

FISH یک تست ژنتیک مولکولی است که برای تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی و دیگر تغییرات ژنتیکی در سلول‌‌های لوکمی و یا بلاست‌ها استفاده می‌‌شود.

در این روش از رنگ‌های ویژه‌ای برای تشخیص تغییرات در کروموزوم‌ها یا ژن‌های خاصی استفاده می‌شود. تغییراتی که زیر میکروسکوپ تشخیص داده نمی‌شوند. در این روش از کاوشگر DNA ویژه‌‌ای که با رنگ‌های فلورسنت نشان گذاری شده‌اند، استفاده می‌‌شود.

FISH برای متمایز کردن لوکمی‌های که شبیه به هم هستند، اما ناهنجاری‌های ژنتیکی متفاوتی دارند و ممکن است نیاز به درمان متفاوت داشته باشند، استفاده می‌شود. برای مثال در سرطان خون میلوئیدی مزمن (CML)، این تست می‌‌تواند به دنبال تکه‌‌هایی از ژن فیوژن BCR / ABL۱ (کروموزوم فیلادلفیا) بگردد.

حدود ۹۵٪ از افراد مبتلا به CML این کوتاه شدگی را در کروموزوم ۲۲ دارند. ۵٪ دیگر هنوز این فیوژن ژن غیرطبیعی BCR/ABL۱ را در آزمایش بعدی خواهند داشت. کروموزوم فیلادلفیا در مورد ALL هم یافته مهمی به شمار می آید. در مورد CLL، مطالعات سیتوژنتیک کمتر مفید هستند.

۱۲. واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR)

PCR روشی است که از آن برای ساخت هزاران کپی‌ از یک بخش ژن خاص استفاده می‌شود. تا بتوان آن را در آزمایشگاه بررسی کرد. از PCR برای پیدا کردن جهش‌‌های DNA، وارونگی‌ها یا حذف در ژن‌ها که با انواع خاصی از سرطان خون مرتبط هستند، استفاده می‌شود.

همانند FISH، واکنش زنجیره پلیمراز (PCR) می‌‌تواند تغییراتی در کروموزوم‌ها و ژن‌ها پیدا کند که از طریق سیتوژنتیک دیده نمی‌شوند. PCR در یافتن تغییراتی که تنها در تعداد کمی از سلول‌های سرطانی وجود دارند، مفید است.

برای مثال در مورد تشخیص CML، از PCR حساسیت بسیار بالایی برای پیدا کردن ژن BCR / ABL دارد. حتی زمانی که علایم دیگر CML در تست‌های کروموزومی دیگر پیدا نشده‌اند.

۱۳. لامبر پانکچر (سوراخ نخاعی)

از دیگر آزمایش‌های سرطان خون، لامبر پانکچر است. در برخی از انواع سرطان خون،یک لامبر پانکچر می‌تواند برای بررسی دقیق‌تر حضور سلول‌‌های سرطان خون که در در مایع مغزی نخاعی منتشر شده‌اند، مفید باشد. مایع مغزی نخاعی (CSF) مایعی است که مغز و نخاع را در برگرفته است.

لامبر پامکچر ممکن است برای افراد مبتلا به ALL، و همچنین افراد مبتلا به AML که علائم آنها خبر از انتشار سلول‌های سرطانی در مایع مغری نخاعی می‌دهد، انجام شود.

در لامبر پانکچر، فرد در حالی‌که زانوی خود را جمع کرده است و سر رو به پایین است، روی میز دراز می‌کشد. بعد از ضدعفونی کردن و بی‌حسی، یک سوزن نازک و بلند از قیمت پایین کمر وارد ستون فقرات می‌شود و با این روش از مایع مغزی نخاعی اطراف نخاع، نمونه برداری انجام می‌شود. سپس این مایع برای بررسی بیشتر برای پاتولوژیست ارسال می‌شود.

۱۴. بیوپسی گره لنفی

نمونه‌ برداری از گره لنفی که در آن بخشی یا تمام گره‌ لنفی برداشته می‌‌شود، به‌ندرت برای تشخیص سرطان خون انجام می‌‌شوند. بعد از نمونه برداری، پاتولوژیست نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند. در این بررسی پزشک به دنبال اثبات وجود سلول‌های سرطانی، یا تشخیص نوع سرطان و سریعت رشد سلول‌های سرطانی است.

در موارد CLL در صورت وجود گره‌های لنفی بزرگ یا در صورتی‌که مشکوک به پخش CLL به گره‌های باشیم، بیوپسی غدد لنفی انجام می‌شود.

۱۵. تصویر برداری

از دیگر آزمایش‌های سرطان خون، تست‌های تصویربرداری است. تست‌‌های تصویربرداری معمولا به عنوان یک روش تشخیصی برای سرطان خون مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. زیرا سرطان‌های مربوط به خون مانند لوکمی اغلب تومور تشکیل نمی‌‌دهند. با این‌حال، تست‌های تصویربرداری ممکن است در تعیین مرحله پیشرفت لوکمی‌هایی مانند CLL مفید باشند.

• تصویربرداری اشعه ایکس: اشعه‌های ایکس، از قبیل اشعه ایکس از قفسه سینه یا استخوان برای تشخیص سرطان خون استفاده نمی‌شوند. اما ممکن است در نشان دادن اولین علائم وجود اختلال در بدن به کار بیایند.

• CT اسکن: می‌تواند از یک سری تصویر اشعه ایکس برای ایجاد یک تصویر سه‌ بعدی از داخل بدن استفاده کند. CT اسکن در بررسی گره‌‌های لنفی در قفسه‌ سینه و یا دیگر مناطق بدن و  همچنین بزرگ شدن طحال یا کبد، مفید باشد.

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی MRI: از نیروهای مغناطیسی قوی برای ایجاد تصویری از داخل بدن استفاده می‌‌کند.

• توموگرافی با گسیل پوزیترون (PET / CT یا PET / MRI): در یک اسکن PET، گلوکز رادیواکتیو به بدن تزریق می‌شود. این گلوکر رادیواکتیو توسط سلول‌‌هایی که بیشتر فعال هستند (مانند سلول‌های سرطانی) جذب می‌شوند.

• سونوگرافی: از امواج صوتی فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از ساختارهای داخل بدن استفاده می‌‌کند. از سونوگرافی برای دیدن اندام‌های داخلی مانند کلیه‌ها، کبد یا طحال، استفاده می‌‌شود.

عکس ازمایش سرطان خون مثبت (برگه ازمایش سرطان مثبت)

در تصویر زیر می‌توانید وضعیت فردی که مبتلا به لوکمی حاد است در برگه‌ی آزمایش ببینید. این آزمایش پزشک را مشکوک می‌کند تا آزمایش‌های تکمیلی دیگری را انجام دهد.

علائم سرطان خون در آزمایش cbc:

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

در صورتیکه بیمار دچار کاهش وزن، عرق ریزی شبانه، خستگی باشد یا اینکه به راحتی کبود شود یا خونریزی کند، آنکولوژیست ممکن است آزمایش‌های تشخیصی سرطان خون را برای بیمار درخواست دهد. در بسیاری موارد در یک آزمایش خون ساده، افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون یا سلول‌های غیرطبیعی دیده می‌شود که می‌تواند خبر از سرطان خون بدهد. در این موارد نیز پزشک ممکن است تست‌های دیگری را برای تشخیص عامل این اتفاق درخواست بکند.

افراد مبتلا به سرطان خون ممکن است احساس خستگی کنند. چون آن‌ها مقدار طبیعی از گلبول‌های قرمز خون (برای حمل اکسیژن در اطراف بدن) را ندارند.

برای تشخیص و درمان سرطان باید به متخصص انکولوژی مراجعه کنید. همچنین می‌توانید از بهترین پزشکان عمومی و دکتر متخصص داخلی در دکترتو، نوبت دریافت کنید و برای انجام آزمایش سرطان خون از آنها کمک بگیرید. برای دریافت مشاوره آنلاین از لینک‌های زیر استفاده کنید:

• مشاوره آنلاین با دکتر عمومی
• مشاوره آنلاین دکتر متخصص داخلی
• مشاوره آنلاین دکتر متخصص خون و سرطان

دکترتو مراقب سلامت شماست!