همه چیز درباره واکسن آنفولانزا: انواع، عوارض و بهترین زمان تزریق

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

واکسن آنفولانزا یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به ویروس‌های فصلی آنفولانزا است که هر سال با تغییرات جدید ویروسی همراه است. این واکسن با تحریک سیستم ایمنی بدن به مبارزه با ویروس‌های غیرفعال یا ضعیف شده کمک می‌کند و معمولاً به صورت تزریقی یا اسپری بینی ارائه می‌شود. انتخاب نوع واکسن، زمان تزریق و مراقبت‌های بعد از آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به‌ویژه برای گروه‌های پرخطر مانند سالمندان، کودکان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن. در این مقاله، به بررسی انواع واکسن‌های موجود در ایران و مقایسه قیمت و ویژگی‌های آن‌ها پرداخته می‌شود تا بتوانید انتخابی آگاهانه برای دریافت واکسن داشته باشید.

واکسن آنفولانزا چیست؟

واکسن آنفولانزا (Influenza Vaccine) یک واکسن فصلی است که برای محافظت از بدن در برابر ویروس آنفولانزا استفاده می‌شود. ویروس آنفولانزا هر سال تغییر می‌کند و سویه‌های جدیدی از آن در فصل‌های مختلف شیوع پیدا می‌کند، بنابراین واکسن آنفولانزا هر ساله به‌روزرسانی می‌شود تا بهترین محافظت را ارائه دهد.

متن انگلیسی:
«Flu vaccines cause antibodies to develop in the body about two weeks after vaccination. These antibodies provide protection against infection with the viruses that are used to make the vaccine.»
ترجمه فارسی:
«واکسن آنفولانزا دو هفته بعد از تزریق آنتی‌بادی‌ها را فعال می‌کند. این عملکرد باعث پیشگیری از ابتلا به آنفولانزا می‌شود.»

cdc

انواع واکسن آنفولانزا

واکسن آنفولانزا در دو فرم موجود است: واکسن تزریقی و واکسن اسپری بینی (FluMist). واکسن تزریقی حاوی ویروس‌های غیرفعال است و به طور گسترده‌تری استفاده می‌شود، در حالیکه واکسن اسپری بینی شامل ویروس‌های زنده و ضعیف شده است که برای برخی گروه‌ها مثل کودکان قابل استفاده است.

از طرفی واکسن‌های آنفولانزا به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: واکسن‌های سه‌ظرفیتی (Trivalent) و واکسن‌های چهارظرفیتی (Quadrivalent). واکسن‌های سه‌ظرفیتی شامل سه نوع ویروس آنفولانزا (دو نوع ویروس A و یک نوع ویروس B) هستند، در حالیکه واکسن‌های چهارظرفیتی پوشش بیشتری دارند و شامل دو نوع ویروس A و دو نوع ویروس B هستند.

۱. واکسن آنفولانزا سه ظرفیتی

واکسن‌های سه‌ظرفیتی آنفولانزا در برابر سه نوع ویروس از شما محافظت می‌کنند:

• آنفولانزای A (H1N1)
• آنفولانزای A (H3N2)
• یک ویروس آنفلوانزای B

انواع واکسن‌های سه ظرفیتی عبارتند از:

واکسن سه ظرفیتی با دوز استاندارد

اینها واکسن‌های آنفلوانزای تخم‌مرغی هستند که با استفاده از سوزن در عضله بازو تزریق می‌شوند. این نوع واکسن برای عموم مردم از جمله کودکان و بزرگسالان (افراد ۱۸ تا ۶۴ سال) مناسب است و شامل دو نوع ویروس A و یک نوع ویروس B است.

واکسن سه ظرفیتی دارای ادجوانت (Fluad)

نوع دیگری از واکسن که برای افراد ۶۵ سال به بالا تأیید شده است. این شامل یک ماده به نام ادجوانت است که باعث ایجاد واکنش ایمنی قوی‌تر می‌شود.

مراقبت‌های قبل و بعد از واکسن آنفولانزا چیه؟

همین الان مشاوره دارویی بگیر.

مشاوره داروییبهترین پزشکان عمومی

۲. واکسن انفولانزا چهار ظرفیتی

واکسن‌های ۴ ظرفیتی آنفولانزا کمی متفاوت هستند زیرا در برابر چهار گونه مختلف ویروس آنفولانزا شامل دو ویروس آنفولانزای A و دو ویروس آنفلوانزای B ایمنی ایجاد می‌کنند. به همین دلیل، این واکسیناسیون می‌تواند حفاظت گسترده‌تری در برابر عفونت ایجاد کند. انواع واکسن‌های چهار ظرفیتی عبارت‌اند از:

واکسن ۴ ظرفیتی با دوز استاندارد

این واکسن شامل چهار نوع ویروس آنفولانزا (دو نوع A و دو نوع B) است و به طور گسترده‌تری در برابر ویروس‌های آنفولانزا محافظت می‌کند. این واکسن برای افراد بالای ۶ ماه توصیه می‌شود.

واکسن آنفلوانزای چهار ظرفیتی مبتنی بر سلول (Flucelvax Quadrivalent)

این واکسن با استفاده از سلول‌های حیوانی به جای تخم‌مرغ تولید می‌شود و یکی از مزایای آن، کاهش خطر آلرژی به تخم‌مرغ است. CDC این واکسن را برای افراد بالای ۶ ماه تایید کرده است.

واکسن آنفلوانزای چهار ظرفیتی نوترکیب (Flublok Quadrivalent)

واکسنی بدون تخم‌مرغ که برای افراد ۱۸ سال به بالا تأیید شده است. این واکسن برای کسانی مناسب است که حساسیت شدید به تخم‌مرغ دارند. این واکسن با فناوری نوترکیب تولید می‌شود. این واکسن از پروتئین‌های خالص ویروس آنفولانزا تولید شده و نیازی به استفاده از تخم‌مرغ ندارد.

واکسن چهار ظرفیتی آنفولانزا با استفاده از ادجوانت (Fluad Quadrivalent)

مشابه نسخه سه‌ظرفیتی خود، این واکسن شامل ادجوانت است و برای افراد ۶۵ سال به بالا تأیید شده است.

واکسن چهار ظرفیتی آنفولانزا با دوز بالا (Fluzone با دوز بالا)

این واکسن حاوی بیشترین دوز آنتی‌ژن است تا پاسخ ایمنی قوی‌تری ایجاد کند. این واکسن برای افراد ۶۵ سال و بالاتر که ممکن است سیستم ایمنی ضعیف‌تری داشته باشند، توصیه می‌شود.

۳. واکسن آنفولانزا ضعیف شده زنده، اسپری (FluMist Quadrivalent)

FluMist Quadrivalent یک واکسن اسپری بینی است که حاوی ویروس‌های زنده ولی ضعیف شده آنفولانزا است. این واکسن برای افراد سالم بین ۲ تا ۴۹ سال که به واکسن تزریقی حساسیت دارند، توصیه می‌شود. اما این واکسن برای افراد باردار، افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن یا افرادی با سیستم ایمنی ضعیف توصیه نمی‌شود.

نوع واکسن آنفولانزا	ظرفیت	فرم	مناسب برای
واکسن آنفولانزا چهارظرفیتی (Quadrivalent)	چهارظرفیتی	تزریقی	بزرگسالان و کودکان بالای ۶ ماه
واکسن آنفولانزا سه‌ظرفیتی (Trivalent)	سه‌ظرفیتی	تزریقی	افراد مسن و افراد با بیماری‌های مزمن
واکسن آنفولانزا اسپری بینی (FluMist)	چهارظرفیتی	اسپری بینی	کودکان بالای ۲ سال و بزرگسالان زیر ۴۹ سال
واکسن آنفولانزا با دوز بالا (High-Dose)	چهارظرفیتی	تزریقی	افراد بالای ۶۵ سال
واکسن آنفولانزا با ادجوانت (Adjuvanted)	سه‌ظرفیتی	تزریقی	افراد مسن و افراد با سیستم ایمنی ضعیف

بهترین واکسن آنفولانزا کدام است؟

انتخاب بهترین واکسن آنفولانزا بستگی به سن، وضعیت سلامتی و نیازهای خاص فرد دارد. طبق توصیه‌های CDC و WHO، واکسن‌های چهارظرفیتی به دلیل پوشش گسترده‌تر بر انواع ویروس‌های آنفولانزا توصیه می‌شوند. به‌طور خاص:

• واکسن‌های چهارظرفیتی مانند Influvac Tetra (هلندی) و Vaxigrip Tetra (فرانسوی) به دلیل پوشش بیشتر در برابر انواع ویروس‌های آنفولانزا توصیه می‌شوند.
• برای افراد مسن یا مبتلا به بیماری‌های مزمن، واکسن‌های با دوز بالا یا واکسن‌های دارای ادجوانت مانند Fluzone High-Dose یا Fluad مناسب‌تر هستند.
• اگر به تخم‌مرغ آلرژی دارید، واکسن‌های نوترکیب مانند Flublok Quadrivalent (آمریکایی) گزینه مناسبی هستند.
• واکسن‌های تولید داخلی که قیمت مناسبی دارند و در دسترس هستند.

۱. واکسن آنفولانزا هلندی

شرکت‌های تولید کننده واکسن در هلند مانند Abbott Biologicals B.V.، واکسن‌های چهارظرفیتی تولید می‌کنند که از تکنولوژی‌های پیشرفته استفاده می‌کنند. یکی از واکسن‌های معروف تولید هلند Influvac Tetra است که یک واکسن چهارظرفیتی بوده و برای افراد بالای ۶ ماه توصیه می‌شود.

• Influvac Tetra: این واکسن شامل دو نوع ویروس A و دو نوع ویروس B است و برای پیشگیری از آنفولانزا در فصل‌های مختلف توصیه می‌شود. این واکسن در افراد بزرگسال و کودکان تأیید شده و در کشورهای مختلف به عنوان یکی از واکسن‌های اصلی عرضه می‌شود.
• این واکسن برای افراد با آلرژی به تخم‌مرغ مناسب نیست، چرا که با استفاده از تخم‌مرغ تولید می‌شود.

۲. واکسن آنفولانزا فرانسوی

فرانسه یکی از تولیدکنندگان بزرگ واکسن‌های آنفولانزا است. شرکت‌های معتبری مانند Sanofi Pasteur که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان واکسن در جهان است، واکسن‌های آنفولانزای متنوعی تولید می‌کنند. از واکسن‌های شناخته شده فرانسوی می‌توان به Vaxigrip Tetra اشاره کرد.

• Vaxigrip Tetra: این واکسن چهارظرفیتی برای تمام گروه‌های سنی، از جمله کودکان بالای ۶ ماه و افراد مسن مناسب است. واکسن Vaxigrip Tetra به طور گسترده در اروپا و سایر نقاط جهان توزیع می‌شود و به دلیل کیفیت بالا و پوشش وسیع، یکی از انتخاب‌های رایج است.
• این واکسن برای افرادی که به تخم‌مرغ حساسیت شدید دارند مناسب نیست، زیرا با تخم‌مرغ تولید می‌شود.

۳. واکسن آنفولانزا ایرانی

در ایران نیز واکسن‌های آنفولانزا تولید می‌شوند. یکی از شناخته‌شده‌ترین واکسن‌های آنفولانزا که در ایران تولید می‌شود، واکسن‌های تولید شده توسط پژوهشگاه رازی هستند. این واکسن‌ها عمدتاً به صورت واکسن‌های سه‌ظرفیتی و چهارظرفیتی در دسترس هستند.

• واکسن‌های تولیدی پژوهشگاه رازی: این واکسن‌ها بر اساس سویه‌های رایج ویروس‌های آنفولانزا در فصل‌های پیش‌بینی شده تولید می‌شوند. این واکسن‌ها با قیمت پایین‌تر در مقایسه با واکسن‌های وارداتی در دسترس هستند و برای افراد سالم و بدون آلرژی‌های خاص مناسب هستند.
• از آنجا که تولید این واکسن‌ها نیز بر اساس تخم‌مرغ انجام می‌شود، برای افرادی که به تخم‌مرغ آلرژی دارند مناسب نیست.

زمان تزریق واکسن آنفولانزا

از آنجایی که آنفولانزا از مهر شیوع پیدا می‌کند و تا اردیبهشت هم در افراد دیده ‌می‌شود، باید از شهریور تا آبان ماه، خود را در برابر این بیماری واکسینه کنید. اگر در این زمان نتوانید واکسن آنفولانزا را تزریق کنید، می‌توانید از آذر به بعد هم در صورت نیاز این واکسن را دریافت کنید.

بنابراین، بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفولانزا، اوایل پاییز و قبل از شروع فصل سرما و شیوع آنفولانزا است. طبق توصیه‌های CDC:

متن انگلیسی:
“September and October are generally good times to be vaccinated. However, as long as flu viruses are circulating, vaccination should continue, even into January or later.”
ترجمه متن:
«سپتامبر و اکتبر (شهریور و مهر) زمان خوبی برای واکسن آنفولانزا هستند. هرچند که تا زمانی‌که شیوع آنفولانزا ادامه دارد، تزریق واکسن توصیه می‌شود (حتی ماه‌های دی و بهمن به بعد). »

cdc

نحوه تزریق واکسن آنفولانزا

واکسن آنفولانزا به دو روش عمده تزریق می‌شود:

• تزریق عضلانی (واکسن تزریقی): این واکسن‌ها به صورت تزریق عضلانی در بازو انجام می‌شوند و بیشتر برای بزرگسالان و کودکان بالای ۶ ماه مناسب هستند.
• اسپری بینی (FluMist): برای افراد سالم بین ۲ تا ۴۹ سال که به واکسن تزریقی حساسیت دارند یا از تزریق واکسن خودداری می‌کنند، اسپری بینی توصیه می‌شود.

این نسخه‌ها به طور گسترده مورد تایید منابع معتبر جهانی هستند و بر اساس شواهد علمی برای گروه‌های مختلف توصیه می‌شوند.

عوارض واکسن آنفولانزا

عوارض جانبی واکسن آنفولانزا معمولاً خفیف هستند و در عرض چند روز از بین می‌روند. عوارض آنفولانزا ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد، تورم یا قرمزی در محل تزریق
• سردرد
• دردهای عضلانی
• تب
• معده درد.

عوارض جانبی جدی ناشی از واکسن آنفولانزا بسیار نادر است. مانند هر دارویی، احتمال بسیار کمی وجود دارد که واکسن آنفلوانزا واکنش جدی ایجاد کند. اگر علائم زیر را تجربه کردید، فوراً باید به مراکز درمانی یا پزشک مراجعه کنید:

• تب بالا
• تغییر در رفتار و هوشیاری
• کهیر یا راش‌ها و ضایعات پوستی منتشر
• گرفتگی و خشونت صدا و مشکلات تنفسی مانند سختی تنفس
• ضربان قلب بالا
• ضعف شدید بدنی با رنگ‌پریدگی
• احساس گیجی و خستگی
• تورم اطراف چشم‌ها و لب ها
• سندرم گیلن باره با علائم فلج بالارونده ناشی از گرفتاری اعصاب محیطی
• شوک انافیلاکسی.

به‌خاطر داشته باشید که تزریق واکسن آنفولانزا بسیار ایمن‌تر از بیماری آنفولانزا است.

مراقبت بعد از واکسن آنفولانزا

برای به حداقل رساندن عوارض جانبی و بهبود واکنش بدن به واکسن، رعایت برخی نکات بعد از دریافت واکسن ضروری است:

• نوشیدن آب کافی: هیدراته ماندن برای عملکرد مناسب سیستم ایمنی حیاتی است و می‌تواند به کاهش علائمی مانند خستگی یا تب کمک کند.
• استراحت: استراحت کافی پس از دریافت واکسن به بدن کمک می‌کند تا با اثرات آنفولانزا مقابله کند و ایمنی ایجاد شده تقویت شود.
• کمپرس سرد: در صورت تورم یا درد در محل تزریق، می‌توان از کمپرس سرد برای تسکین استفاده کرد.

بعد از واکسن آنفولانزا چی بخوریم؟

مصرف غذاهایی که سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند، به بهبود واکنش بدن نسبت به واکسن کمک می‌کند:

• میوه‌های غنی از ویتامین C: مرکباتی مانند پرتقال و کیوی می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند.
• پروتئین‌های سالم: مصرف منابع پروتئینی مانند ماهی، مرغ و تخم‌مرغ می‌تواند به بازسازی سلول‌ها و تقویت ایمنی کمک کند.
• مایعات: مصرف آب، چای گیاهی و آبمیوه‌های طبیعی به هیدراته ماندن بدن کمک می‌کند.

چه کسانی باید واکسن آنفولانزا را دریافت کنند؟

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها CDC توصیه می‌کند که افراد بالای ۶ ماه هرساله واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند، خصوصاً افرادی که در معرض خطر ابتلا به عوارض مربوط به آنفولانزا هستند و کسانی که از این افراد مراقبت می‌کنند یا با آنها زندگی می‌کنند، مانند کارکنان مراقبت‌های بهداشتی.

افراد زیر باید هرساله واکسن دریافت شود:

• افراد بالای ۶۵ سال: این گروه در معرض خطر بالای عوارض شدید آنفولانزا از جمله پنومونی هستند.
• زنان باردار: واکسن آنفولانزا به دلیل محافظت از مادر و جنین در برابر عوارض شدید بیماری، به زنان باردار توصیه می‌شود.
• کودکان بین ۶ ماه تا ۵ سال: کودکان در این سنین بیشتر در معرض عوارض شدید آنفولانزا قرار دارند.
• افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن: مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و ریوی که در معرض خطر بیشتری برای عوارض آنفولانزا هستند.

همین حالا برای درمان آنفولانزا در کودکتان اقدام کنید.

دکتر آنفولانزای کودکان

موارد احتیاط تزریق واکسن آنفولانزا

هرچند واکسن آنفولانزا به طور گسترده‌ای بی‌خطر است، اما برای برخی گروه‌ها باید با احتیاط یا ممنوعیت تزریق انجام شود:

• افراد مبتلا به آلرژی شدید به تخم‌مرغ: اکثر واکسن‌های آنفولانزا با استفاده از تخم‌مرغ تولید می‌شوند. اگرچه واکسن‌هایی که فاقد تخم‌مرغ هستند (مانند Flublok) در دسترس هستند، افراد با آلرژی شدید به تخم‌مرغ باید واکسن خود را تحت نظارت پزشک دریافت کنند.
• افراد مبتلا به سندروم گیلن‌باره: در افرادی که سابقه این بیماری عصبی دارند، دریافت واکسن آنفولانزا باید با احتیاط و تحت نظر پزشک صورت گیرد.
• افراد با تب بالا یا بیماری حاد: در صورتی که فردی به دلیل تب یا عفونت‌های شدید تحت درمان است، توصیه می‌شود که دریافت واکسن تا زمان بهبود بیماری به تعویق بیفتد.

واکسن آنفولانزا در بارداری

واکسن آنفولانزا در دوران بارداری ایمن است و به زنان باردار توصیه می‌شود. این واکسن از مادر و جنین در برابر عوارض شدید آنفولانزا محافظت می‌کند. واکسن‌های تزریقی که حاوی ویروس غیرفعال هستند، برای بارداری توصیه می‌شوند.

متن انگلیسی:
«Pregnant women are at higher risk of severe outcomes from influenza, and the vaccine is recommended at any stage of pregnancy. In addition to protecting the mother, influenza vaccination during pregnancy also provides passive immunity to the infant during their first months of life.»
ترجمه متن:
«زنان باردار اگر به آنفولانزا مبتلا شوند، عوارض خطرناک‌تری در انتظار آنهاست، بنابراین واکسن آنفولانزا در هر زمانی از بارداری، توصیه شده است. علاوه بر ایجاد ایمنی در مادر نسبت به این بیماری، نوزاد نیز در ماه‌های اول زندگی خود نسبت به آنفولانزا ایمن می‌شود.»

who

واکسن آنفولانزا برای کودکان

واکسن آنفولانزا برای کودکان بالای ۶ ماه توصیه می‌شود. کودکان زیر ۶ ماه نمی‌توانند واکسن دریافت کنند، بنابراین محافظت از آنها به واسطه واکسیناسیون اعضای خانواده و مراقبین اطرافشان انجام می‌شود.

قیمت واکسن آنفولانزا

در سال ۱۴۰۳، قیمت واکسن آنفولانزای چهار ظرفیتی وارداتی مانند واکسن هلندی Influvac Tetra در ایران حدود ۲۹۶ هزار تومان و واکسن‌های تولید داخل با قیمت حدود ۲۶۳ هزار تومان در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند. این واکسن‌ها برای پیشگیری از آنفولانزا و محافظت در برابر چهار نوع ویروس اصلی توصیه می‌شوند. همچنین، واکسن‌های داخلی با قیمت ۱۸۰ هزار تومان به بخش دولتی ارائه می‌شود تا برای گروه‌های پرخطر به‌صورت رایگان تزریق شوند.

واکسن‌های وارداتی از اروپا و آمریکا مانند واکسن‌های تولید شده توسط شرکت‌های Sanofi و GlaxoSmithKline قیمت بالاتری دارند. در کشورهایی مانند آمریکا، هزینه یک دوز واکسن می‌تواند بین ۳۰ تا ۷۰ دلار متغیر باشد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

واکسیناسیون هرساله بهترین راه برای کاهش احتمال ابتلا به آنفولانزا است. واکسن آنفلوانزا تنها ایمنی در برابر ویروس را در بدن شما ایجاد می‌کند و خود منجر به بیماری نمی‌شود. به‌خاطر داشته باشید که دریافت واکسن آنفولانزا نه‌تنها از شما بلکه از افراد اطراف شما هم محافظت می‌کند؛ بنابراین وقتی شما و خانواده‌تان واکسینه شوید، به‌سلامت خود و جامعه کمک زیادی می‌کنید.

برای اطلاعات دقیق‌تر در مورد واکسن آنفولانزا، انواع آن و مزایا و عوارض واکسن آنفولانزا می‌توانید از بهترین پزشکان عمومی یا دکتر عمومی آنلاین مشورت بگیرید. در دکترتو می‌توانید به مجموعه‌ای از بهترین پزشکان دسترسی داشته باشید و بدون هدردادن وقت و با استفاده از سامانه نوبت دهی غیرحضوری نسبت به دریافت نوبت و مشاوره آنلاین از پزشک مورد نظرتان اقدام کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!