فهرست مطالب
آبسه مقعدی یا پرینه نوعی برآمدگی دردناک و پر از چرک در نزدیکی مقعد یا رکتوم است که زمانی اتفاق میافتد که یکی از غدد مقعدی مسدود و عفونی شوند. برخی شرایط پزشکی یا عوامل دیگر میتوانند خطر ابتلا به آبسه مقعدی را افزایش دهند. در بیشتر موارد، آبسه مقعدی باید توسط پزشک تخلیه شود. در این مطلب از دکترتو قرار است به آبسه مقعدی، علائم، روشهای تشخیص و درمان آبسه مقعدی بپردازیم. اگر علائم آزاردهندهای را تجربه میکنید بهتر است در این باره با متخصص گوارش یا داخلی مشورت کنید. شما میتوانید از سامانه دکترتو برای یافتن بهترین پزشکان و مشاوره آنلاین با آنها استفاده کنید.
آبسه مقعدی چیست؟
آبسه مقعدی، عفونت موضعی در ناحیه مقعد و اطراف آن است که باعث تجمع چرک و تشکیل کیسهای پر از چرک میشود. این عارضه معمولا به دلیل عفونت در غدد مقعدی یا عفونتهای دیگر در این ناحیه ایجاد میشود. علائم آبسه مقعدی شامل درد شدید در ناحیه مقعد، ورم و قرمزی در محل عفونت، تب و احساس عمومی ناخوشی و ترشح چرکی از ناحیه مقعد هستند. یبوست یا اسهال مزمن، بیماریهای التهابی روده، دیابت و نقص در سیستم ایمنی از فاکتورهای خطر آبسه مقعدی هستند.
تفاوت آبسه مقعدی و بواسیر
آبسه مقعدی و بواسیر دو عارضه متفاوت هستند که هر کدام علل، علائم و درمانهای خاص خود را دارند. آبسه مقعدی به تجمع چرک در ناحیه مقعد اشاره دارد و به دلیل عفونت در غدد مقعدی یا عفونتهای دیگر با درد شدید، ورم، قرمزی و گاهی تب ایجاد میشود. درمان آبسه مقعدی شامل تخلیه چرک و آنتیبیوتیکها است.
بواسیر که به آن هموروئید نیز میگویند، به تورم و التهاب عروق خونی در ناحیه مقعد اشاره دارد. این عارضه میتواند به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم شود. علائم بواسیر شامل درد، خارش، خونریزی حین اجابت مزاج و احساس ناراحتی است. درمان بواسیر شامل تغییرات در رژیم غذایی، داروهای مسکن و در موارد شدید، عمل جراحی میشود. در کل، آبسه مقعدی ناشی از عفونت است، در حالی که بواسیر به مشکلات عروقی مربوط میشود.
مشخصه | توضیحات |
---|---|
علت | اغلب به دلیل عفونت غدد مقعدی ایجاد میشود. بیماریهای التهابی روده، دیابت، سیستم ایمنی ضعیف و بهداشت نامناسب نیز میتوانند عوامل خطر باشند. |
علائم | درد شدید در ناحیه مقعد، تورم و قرمزی، تب، ترشح چرک، مشکل در نشستن |
تشخیص | پزشک با معاینه فیزیکی و گاهی اوقات آزمایشهای اضافی مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن میتواند آبسه مقعدی را تشخیص دهد. |
درمان | درمان اصلی آبسه مقعدی، تخلیه جراحی است. پزشک با ایجاد یک برش کوچک، چرک را تخلیه میکند. ممکن است آنتیبیوتیک نیز تجویز شود. |
عوارض | اگر آبسه درمان نشود، ممکن است به فیستول مقعدی تبدیل شود. همچنین ممکن است عفونت به سایر قسمتهای بدن گسترش یابد. |
پیشگیری | رعایت بهداشت مناسب، درمان سریع عفونتهای مقعدی، کنترل بیماریهای زمینهای مانند دیابت و بیماریهای التهابی روده میتواند به پیشگیری از آبسه مقعدی کمک کند. |
علائم آبسه مقعدی
از آنجایی که بواسیر یا هموروئید نیز ضایعات توده مانندی در اطراف مقعد هستند بنابراین لزوم تمایز بین این موارد حائز اهمیت است. به عنوان مثال بواسیرها ممکن است در هنگام اجابت مزاج بیرون بزند و دردناک نباشد اما آبسه مقعدی در هنگام لمس دردناک هستند. علائم آبسه مقعدی عبارتند از:
- درد شدید در ناحیه مقعد که در حالت نشسته یا حرکت تشدید میشود.
- تورم و قرمزی
- ترشح چرکی یا خونی از ناحیه مقعد
- تب و احساس عمومی ناخوشایند
- احساس فشار یا سنگینی در ناحیه مقعد
- درد یا ناراحتی حین دفع
آبسه مقعدی و درد لگن
آبسه مقعدی میتواند باعث درد در ناحیه لگن شود. این درد معمولا به صورت درد شدید یا مبهم در ناحیه مقعد و اطراف آن احساس میشود و ممکن است هنگام نشستن، حرکت یا دفع مدفوع تشدید شود. همچنین، برخی بیماران ممکن است احساس ناراحتی و فشار در ناحیه لگن داشته باشند. اگر این علائم را تجربه میکنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
علت آبسه مقعدی
آبسه مقعدی به دلیل عفونتهای باکتریایی ایجاد میشود. غده ایجاد شده در داخل مقعد ممکن است به دلیل ورود باکتری یا مدفوع محیط مناسبی برای رشد باکتری ایجاد کند و در نهایت منجر به توده دردناک شود. این وضعیت به طور دقیق میتواند ناشی از عوامل زیر باشد:
- عفونت غدد مقعدی (علائم عفونت مقعدی)
- زخمها یا ترکهای کوچک در ناحیه مقعد
- بیماریهای التهابی روده مانند بیماری کرون یا کولیت اولسروز
- یبوست مزمن و مدفوع سخت
- افرادی که دچار نقص در سیستم ایمنی هستند مانند مبتلایان به دیابت یا HIV
- عفونتهای پوستی یا عفونتهای دستگاه ادراری
آبسه مقعدی در بارداری
آبسه مقعدی در بارداری میتواند به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیکی بدن بروز کند. این عارضه ممکن است ناشی از افزایش فشار بر ناحیه لگن به دلیل رشد جنین، یبوست یا آسیب به بافتها باشد. علائم این عارضه شامل درد شدید، تورم، قرمزی و ترشح چرکی همراه تب و احساس ناخوشی هستند. حدود یک سوم زنان باردار در حاملگی از درد مقعدی در سه ماهه سوم بارداری شکایت دارند. عوامل مختلفی باعث ایجاد این درد هستند، اما اگر درد به تدریج شروع شده و طی روزهای بعد تشدید شود، نشانه آبسه مقعدی است.
آبسه مقعدی در کودکان
آبسه مقعدی در کودکان میتواند ناشی از عفونتهای باکتریایی در ناحیه مقعد باشد که به دلیل التهاب غدد مقعدی یا عفونتهای دیگر ایجاد میشود. اغلب کودک ممکن است هنگام نشستن یا اجابت مزاج احساس ناراحتی کنند. در صورت ابتلا، ممکن است کودک در ناحیه مقعد دچار درد و خارش شود.
آبسه مقعدی در نوزادان
آبسه مقعدی در نوزادان هم دیده میشود که ممکن است باعث درد و ناراحتی در نوزاد شود. این عارضه در نوزادان به شکل برجستگی حساس قرمز و ملتهب و ورم کرده در لبه مقعد بروز پیدا میکند. درد و ناراحتی آن باعث کلافگی نوزاد میگردد. این عارضه در نوزادان علایم دیگری ندارد.
آبسه مقعدی در مردان
آبسه مقعدی در مردان عفونت موضعی است که به دلیل التهاب یا عفونت در غدد مقعدی ایجاد میشود. یبوست، عفونتهای قبلی، بیماریهای التهابی روده و ضعف سیستم ایمنی از عوامل خطر بروز آبسه مقعدی در مردان هستند. آبسه مقعدی در مردان بیشتر از زنان رخ میدهد. این حالت معمولا بین سنین ۲۰ تا ۶۰ سال اتفاق میافتد و میانگین سن مبتلایان ۴۰ سال است. در صورتی که فرد به بیماریهای التهابی روده (IBD) مانند بیماری کرون مبتلا باشد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آبسه مقعدی قرار میگیرد.
آبسه مقعدی بعد از عمل
آبسه مقعدی بعد از عمل جراحی میتواند عارضه نگرانکنندهای باشد که به دلیل عفونت در محل جراحی یا تجمع چرک در ناحیه تحت عمل ایجاد میشود. آبسه مقعدی بعد از عمل با درد شدید، ورم، قرمزی و ترشح چرکی از محل جراحی همراه است و بیمار ممکن است دچار تب و احساس ناخوشی عمومی شود. ضعف سیستم ایمنی، رعایت نکردن بهداشت جراحی و وجود بیماریهای مزمن مانند دیابت میتوانند احتمال آبسه بعد عمل را بیشتر کنند
راه های تشخیص آبسه مقعدی
تشخیص آبسه مقعدی از طریق بررسی علائم بالینی و انجام معاینات فیزیکی صورت میگیرد. پزشک ممکن است مراحل زیر را برای تشخیص این عارضه انجام دهد:
- معاینه بالینی
- بررسی علائم، مدت زمان بروز آنها و شدت درد
- سونوگرافی یا سیتیاسکن برای شناسایی عمق و گسترش آبسه
- آزمایش خون یا کشت چرک برای شناسایی نوع باکتریها
درمان آبسه مقعدی (ابسه مقعدی چگونه درمان میشود؟)
یکی از اصلیترین روشهای درمانی، تخلیه چرک از ناحیه عفونی است. این کار تحت بیحسی موضعی یا عمومی انجام میشود. پزشک با استفاده از یک برش کوچک، چرک را خارج کرده و ناحیه را پاکسازی میکند. پس از تخلیه آبسه، پزشک برای جلوگیری از عفونت احتمالی، بسته به نوع باکتری، آنتیبیوتیک تجویز میکند. رعایت بهداشت ناحیه مقعد و استفاده از کمپرس گرم میتواند به بهبود و کاهش درد کمک کند. همچنین، مصرف مایعات و فیبر برای جلوگیری از یبوست شدید توصیه میشود.
۱. دارو برای ابسه مقعدی
اصلیترین دارو برای آبسه مقعدی، آنتی بیوتیکها هستند که برای درمان عفونتهای باکتریایی تجویز میشوند. نوع آنتیبیوتیک به نوع باکتری و شدت عفونت بستگی دارد. پزشک ممکن است داروهایی مانند آموکسیسیلین، کلیندامایسین یا سفالکسین را تجویز کند. داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن میتوانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. در صورتی که بیمار دچار یبوست باشد، پزشک ممکن است داروهای ملین نیز تجویز کند تا از فشار بر ناحیه مقعد جلوگیری شود. بهترین آنتی بیوتیک برای درمان آبسه مقعدی عبارتند از:
- مترونیدازول
- سیپروفلوکساسین
- کلیندامایسین
- آمپی سیلین
- سفازولین
- پریماکسین
- آمپی سیلین سولباکتام
۲. جراحی آبسه مقعدی
جراحی آبسه مقعدی معمولا زمانی انجام میشود که آبسه بزرگ یا عمیق باشد یا به درمانهای دارویی پاسخ ندهد. این جراحی ابتدا با بیحسی موضعی یا عمومی آغاز میشود تا بیمار در طول عمل احساس درد نکند. سپس، پزشک برشی در ناحیه آبسه ایجاد میکند تا چرک و عفونت را تخلیه کند. پس از تخلیه، ناحیه به دقت پاکسازی میشود تا از باقیماندههای عفونت جلوگیری شود. بسته به شرایط، ممکن است ناحیه با بخیه بسته شود یا به حال خود رها گردد تا به طور طبیعی بهبود یابد. در برخی موارد، از درن (لوله تخلیه) برای خروج مداوم مایعات استفاده میشود.
۳. درمان خانگی آبسه مقعدی
این وضعیت با تخلیه آبسه درمان می شود اما نباید به صورت خودسرانه دستکاری شوند. درمان خانگی آبسه مقعدی میتواند به کاهش علائم کمک کند، اما جایگزین مراقبتهای پزشکی نیست. برخی از روشهای خانگی عبارتند از:
- کمپرس گرم
- نشستن در وان آب گرم همراه نمک، جوش شیرین یا سرکه
- مصرف مایعات و فیبر
- مسکنهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن
- رعایت بهداشت ناحیه مقعد
ابسه مقعدی چند روز طول میکشد؟
مدت زمان بهبودی آبسه مقعدی به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله شدت عفونت، روش درمان و وضعیت کلی سلامت فرد. در بسیاری از موارد، پس از تخلیه آبسه و شروع درمان، علائم درد و ناراحتی طی چند روز کاهش مییابند. پس از تخلیه آبسه، ۳ تا ۷ روز طول میکشد تا درد و تورم بهبود یابد.
اگر آبسه مقعدی بترکد چه کنیم؟
اگر آبسه مقعدی بترکد، ناحیه آسیبدیده را به آرامی با آب گرم و صابون ملایم بشویید تا از عفونت بیشتر جلوگیری شود. استفاده از کمپرس گرم میتواند به تسکین درد و کاهش التهاب کمک کند. از مالیدن هرگونه کرم یا پماد بدون تجویز پزشک روی آبسه ترکیده خودداری کنید. اگر ترشح چرکی وجود دارد، میتوانید از گاز استریل برای پوشاندن ناحیه استفاده کنید، اما از فشار آوردن به ناحیه خودداری کنید. در صورت امکان استراحت کرده و از نشستن بر روی سطوح سخت پرهیز کنید. در صورت نیاز، میتوانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد استفاده کنید. اگر علائم جدید مانند تب، درد شدید یا ترشح غیرعادی ظاهر شدند، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
انواع آبسه مقعدی
این وضعیت براساس محل قرارگیری در رکتوم و ساختارهای ایجادی در مقعد و رکتوم طبقهبندی می شوند. البته انتخاب روش درمانی بسته به وضعیت قرارگیری متفاوت خواهد بود. آبسه مقعدی به چند نوع مختلف تقسیم میشود که عبارتند از:
- آبسه پریمقعدی در ناحیه اطراف مقعد
- آبسه آنال در خود کانال مقعدی یا رکتوم
- آبسه سابمیوکوزال در لایههای زیرین مخاط رکتوم
- آبسه عمیق رکتوم در عمق بافتهای رکتوم
- آبسه مقعدی ناشی از بیماریهای التهابی روده مانند بیماری کرون
عوارض آبسه مقعدی
عدم درمان آبسه مقعدی ممکن است باعث بروز عوارض و عفونت سیستمیک شود. از شایعترین عوارض آبسه مقعدی میتواند به درد شدید، تیز، یا ضرباندار اشاره کرد که با تب و لرز، یبوست یا اسهال همراه میشوند. بیماران آبسه مقعدی معمولا با درد اطراف مقعد مواجه میشوند که ممکن است ربطی به دفع نداشته باشید. این درد معمولا ثابت و همیشگی میشود.
راه های پیشگیری از آبسه مقعدی
پیشگیری از آبسه مقعدی شامل رعایت برخی نکات بهداشتی و سبک زندگی میشود. ناحیه مقعد را بهطور منظم با آب و صابون ملایم بشویید و برای خشک کردن آن از دستمال نرم استفاده کنید. مصرف مایعات کافی و افزایش فیبر در رژیم غذایی میتواند به جلوگیری از یبوست کمک کند. یبوست میتواند فشار بر ناحیه مقعد و احتمال آسیب به بافتها را افزایش دهد. فعالیت بدنی منظم باعث بهبود عملکرد روده و جلوگیری از یبوست میشود. با پرهیز از نشستن طولانیمدت روی سطوح سخت یا نامناسب، فشار بر ناحیه مقعدی را کاهش داده و از بروز آبسه مقعدی جلوگیری میکنید.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
آبسه پرینئال یا آبسه مقعدی وضعیت ناخوشایند و دردناک است که به دلیل انسداد غده مقعدی ایجاد میشود که بهراحتی قابل درمان است. هرگونه برآمدگی یا ندول در ناحیه رکتوم را زیر نظر داشته باشید و در صورت بروز علائم عفونت مانند تب و لرز، به پزشک متخصص گوارش یا دکتر متخصص داخلی خود اطلاع دهید. در بیشتر موارد، تخلیه جراحی آبسه در مطب پزشک میتواند تسکیندهنده باشد. اما نگران وضعیت خود هستید و قصد دارید هر چه سریعتر با یک پزشک در این باره صحبت کنید میتوانید بصورت متنی یا تلفنی با متخصص گوارش آنلاین یا دکتر داخلی آنلاین دکترتو مشورت کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!