فهرست مطالب
خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:
درمان گواتر به اندازه گواتر، نشانهها و علائم بیمار و علت اصلی بزرگ شدن غده تیروئید بستگی دارد. اگر گواتر کوچک باشد و اختلالی در عملکرد تیروئید ایجاد نشود، باید مدتی تحت نظر پزشک قرار بگیرید. در مواردی که اندازه گواتر بزرگ باشد و روی سلامت تیروئید اثر بگذارد روشهای درمانی مختلفی تجویز میشوند از داروهای جایگزین هورمون تیروئید برای تیروئید کم کار تا دوزهای کم ید یا پتاسیم در مواردی که علت اصلی بیماری کمبود ید باشد. در ادامه این مطلب با ما باشید تا با درمان گواتر آشنا شوید. برای درمان این عارضه میتوانید از طریق سایت دکترتو با متخصص غدد و متابولیسم یا دکتر داخلی مشاوره آنلاین یا حضوری داشته باشید.
درمان گواتر چیست؟
گواتر مشکل بزرگ شدن غده تیروئید است. درمان آن بستگی به علت و شدت آن دارد. برخی از روشهای رایج درمان گواتر عبارتند از:
درمان گواتر | توضیحات |
---|---|
داروها | برخی گواترها به دلیل نقص یا افزایش هورمون تیروئید رخ میدهند. در این صورت، پزشک داروهایی مانند لووتیروکسین (T4) یا متیمازول (anti-thyroid) را برای تنظیم سطح هورمونهای تیروئید تجویز میکند. |
رادیوایودین تراپی (RAI) | این روش شامل مصرف دوز کوچکی از ید-۱۳۱ است که با جذب تیروئید شدن باعث تخریب بافتهای بیمار خواهد شد. این روش درمان برای گواترهای بزرگ یا با گسترش زیاد تجویز میشود. |
جراحی | در برخی موارد، مانند گواترهای بزرگ راه درمان، عمل جراحی برای برداشتن بخش یا کل تیروئید است. جراحی بیشتر مواردی است که داروها یا RAI موثر نیستند یا علائم جدی و خطرناک باشند و به سایر اندامها فشار بیاید. |
آیا گواتر قابل درمان است؟
غده تیروئید در کجا قرار دارد؟ این غده جلوی گردن قرار داشته و هورمونهای تیروئید را ترشح میکند. در بیشتر موارد، گواتر به خاطر عواملی مانند نقص یا افزایش هورمونهای تیروئید، کمبود ید، التهاب یا عوامل دیگر رخ میدهد. درمان گواتر بستگی به علت و شدت آن، اندازه گواتر، علائم و حضور سلولهای سرطانی دارد، اما برخی روشهای درمانی شامل داروها، رادیوایودین تراپی (RAI) و جراحی میتوانند مؤثر باشند.
روش های درمان گواتر
بیشتر موارد این مسئله با هورمون و داروهای ضدالتهابی با کاهش رشد تیروئید و ندولها قابل درمان هستند. دارو درمانی یکی از روشهای شایع درمان گواتر است به خصوص برای کنترل بیماری در مواردی که گواتر ناشی از کمکاری تیروئید باشد، داروهای حاوی هورمونهای تیروئیدی برای بیمار تجویز میشوند. در صورتی که این مشکل ناشی از نقص یا افزایش هورمونهای تیروئید باشد، پزشک داروهایی مانند لووتیروکسین یا متیمازول را جهت تنظیم سطح هورمونهای تیروئیدی تجویز میکند.
در مواردی که اندازه این زائده بزرگ باشد روش درمان رادیوایودین تراپی تجویز میشود تا بافتهای غیرطبیعی تیروئید را از بین ببرد. مکملهای حاوی ید هم از روشهای درمان گواتر ناشی از کمبود ید هستند. این روش شامل مصرف دوز محاسبه شدهای از ید رادیواکتیو است که جذب تیروئید شده و به تخریب بافتهای غیرسالم یا بزرگ تیروئید کمک میکند.
در مواردی که رشد تیروئید زیاد باشد یا علائم گواتر دردناک شوند، به حدی که بیمار درگیر عوارض شدید مانند تنگی نفس، فشار به اندامهای مجاور، مشکل در بلع و سختی تکلم شود بهترین راه درمان جراحی تیروئیدکتومی خواهد بود که بخش یا تمام غده تیروئید برداشته میشود. تصمیم درباره روش درمانی مناسب برای گواتر بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع و شدت گواتر، سن، وضعیت عمومی بیمار و ترجیحات شخصی دارد. بهتر است با پزشک درباره تشخیص و درمان گواتر خود مشورت کنید.
۱. قرص گواتر کم کار
قرصهای مورد استفاده در درمان این بیماری (هیپوتیروئیدیسم) عموماً شامل هورمون تیروئید مصنوعی یا لووتیروکسین هستند. این قرصها تیروئید را با هورمونهای تیروئید مصنوعی جایگزین و سطح هورمونهای تیروئید را تنظیم میکنند. مصرف قرصهای لووتیروکسین باید تحت نظر پزشک و بر اساس نیاز فرد باشد. پزشک با توجه به میزان هورمونهای تیروئید در آزمایش خون، علائم بالینی و وضعیت سلامتی بیمار، بهترین دوز را تجویز خواهد کرد.
۲. دارو برای گواتر پرکار
در صورتی که این مشکل ناشی از افزایش فعالیت تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) باشد، معمولا از داروهای ضدتیروئید برای درمان استفاده میشود. این داروها به کاهش فعالیت تیروئید و مهار تولید هورمونهای تیروئیدی کمک میکنند. درمان گواتر پرکار نیاز به پیگیری مداوم دارد و دوز دارو باید توسط پزشک تنظیم شود. داروهای تجویزی برای گواتر پرکار عبارتند از:
- متیمازول
- پروپیلتیوراسیل
۳. ید رادیواکتیو
ید رادیواکتیو یکی از روشهای درمانی برای گواتر پرکار (هیپرتیروئیدیسم) است که ید-۱۳۱ که نوعی اشعه رادیواکتیو است برای بیمار به صورت خوراکی تجویز میشود. اشعه رادیواکتیو جذب بافتهای تیروئیدی شده و بافتهای غیرطبیعی تیروئید را تخریب میکند. در نتیجه تولید هورمونهای تیروئید کمتر میشود. ید رادیواکتیو برای درمان گواترهای بزرگ و گواترهایی که به داروهای ضدتیروئید پاسخ نمیدهند، کاربرد دارد یا در مواردی استفاده میشود که جراحی مناسب نباشد.
۴. درمان خانگی گواتر
درمان خانگی گواتر بیشتر در مواردی کاربردی است که نیاز به درمان پزشکی فوری نباشد و تغییرات تیروئید خفیف باشند. چند روش درمان خانگی گواتر را در ادامه آورده ایم:
- مصرف مواد غنی از آنتیاکسیدان مانند میوه و سبزیجات تازه، مغز گردو، توتها، و ماهی چرب مانند سالمون
- مصرف غذاهای حاوی ید مانند جوانهها، جلبکها و ماهیان دریایی حاوی ید طبیعی
- کاهش مصرف غذاهای حاوی گویاکولات مانند بروکلی، کلم و کلم بروکلی
- کاهش استرس با تمرینات روزمره مانند یوگا، مدیتیشن و تکنیکهای تنفسی
۵. درمان گواتر با تغذیه سالم
هرچند تغذیه سالم نمیتواند خود به خود این مشکل را درمان کند، اما میتواند به بهبود عمومی و سلامت تیروئید کمک کند و در کاهش علائم و مدیریت گواتر مفید باشد. سلنیوم یک ماده معدنی است که برای سلامت تیروئید ضروری است. مواد غذایی مانند بادام، برنج قهوهای، ماهی، گردو و بروکلی منابع خوبی از سلنیوم هستند و میتوانند به سلامتی تیروئید کمک کنند. ویتامین D به عملکرد تیروئید کمک میکند.
منابع غذایی مانند ماهی چرب، تخم مرغ، قارچ و ماهیهای کوچک منابع خوبی از ویتامین D هستند. غذاهایی مانند گوشت قرمز، گوشت مرغ، ماهی، لوبیا، عدس و مغزهای آجیل حاوی آهن و پروتئین غنی هستند. آهن به عملکرد تیروئید کمک کرده و پروتئین نیز برای سلامتی عمومی بدن ضروری است. استفاده از روغنهای سالم مانند روغن زیتون، روغن کانولا و روغن نارگیل میتواند به سلامت تیروئید کمک کند.
۶. درمان گواتر در طب سنتی
طب سنتی معتقد است برخی روشها و تغییرات در شیوه زندگی میتوانند به درمان گواتر کمک کنند. برخی روشهای رایج درمان گواتر در طب سنتی عبارتند از:
- استفاده از گیاهان دارویی
- تغییرات در رژیم غذایی و سالم خواری
- استفاده از تکنیکهای آرامشبخش
- استفاده از گرماتراپی
۷. جراحی گواتر (چه زمانی برای درمان گواتر به جراحی نیاز است؟)
طبیعی است که جراحی در غالب موارد در اشکال حاد و شدیدتری از بیماری، انتخاب پزشکان خواهد بود. این مسئله در رابطه با درمان گواتر هم به همین شکل است.
درمان انواع گواتر
گواتر از بیماریهای تیروئید است. این بیماری انواع مختلفی دارد که شدت بیماری و اندازه غده در آنها متفاوت است درنتیجه نوع درمان نیز متفاوت خواهد بود. برای مثال برای درمان گواترهای غیرتوکسیک از دارو یا جراحی (برای موارد شدید) استفاده میکنند. برای گواتر توکسیک (هیپرتیروئیدیسم) داروهای ضدتیروئیدی، ید رادیواکتیو یا جراحی پیشنهاد میشود. برای درمان گواتر خودایمنی (هاشیموتو) پزشک روش درمان استاندارد هورمون تیروئید مصنوعی (لووتیروکسین) به منظور جبران کاهش تولید هورمون تیروئید را تجویز میکند.
پزشک ابتدا باید با توجه به علائم گواتر نوع آن را تشخیص دهد و سپس برای درمان آن اقدام کند.
درمان گواتر ساده
گواتر ساده که به عنوان گواتر غیرتوکسیک نیز شناخته میشود، معمولا با روشهای غیرجراحی درمان میشود. پزشک با مشاهده علائم و بررسی سابقه بالینی بیمار مدتی بیمار را تحت نظر میگیرد تا روند پیشروی بیماری مشخص شود. در برخی موارد، گواتر ساده بدون نیاز به درمان خاصی خود بخود بهبود مییابد و تغییرات تیروئید راهی برای تنظیم خود پیدا میکنند. در صورت نیاز پزشک برای درمان گواتر ساده روشهای زیر را تجویز میکند:
- مصرف داروهای تیروئیدی مانند لووتیروکسین
- تغییر در رژیم غذایی و مصرف غذاهای حاوی مواد غذایی مفید برای تیروئید
- پایش منظم و کنترل سطح هورمونهای تیروئید و اندازه غده
درمان گواتر عصبی
گواتر عصبی یا گواتر توکسیک نوعی از گواتر است که با افزایش فعالیت غده تیروئید و افزایش سطح هورمونهای تیروئید در بدن همراه است. درمان گواتر عصبی شامل مداخلات غیرجراحی مانند درمان دارویی با متیمازول یا پروپیولیوراکیل، درمان با رادیواکتیو و جراحی میشود.
درمان گواتر سمی
گواتر سمی یا هیپرتیروئیدی یک بیماری تیروئیدی است که با افزایش فعالیت غده تیروئید و افزایش سطح هورمونهای تیروئید در بدن همراه است. برای این نوع گواتر هم درمان دارویی به مدت ۱۲ تا ۱۸ ماه تجویز میشود. یک نوع درمان گواتر سمی با استفاده از ماده رادیواکتیو انجام میشود، که دوز مشخصی از ماده به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز میشود.
درمان گواتر مولتی ندولر
گواتر مولتی ندولر یا چند گره حالتی است که در آن غده تیروئید گرههای بیشتری حاوی کیست یا گره تشکیل میدهد. درمان گواتر مولتی ندولر بستگی به علت، اندازه و عوارض مربوطه دارد. در برخی موارد که گواتر مولتی ندولر کوچک و بیعلامت باشد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد تا فقط وضعیت بیمار را پایش کند.
در برخی موارد، برای کنترل فعالیت بیش از حد غده تیروئید و کاهش سطح هورمونهای تیروئید داروهای متیمازول یا پروپیولیوراکیل تجویز میگردد. به منظور کاهش حجم گواتر و کنترل علائم مربوطه برای درمان گواتر مولتی ندولر از تزریق الکتروتراپی استفاده میشود. در موارد شدید که اندازه گواتر بسیار بزرگ باشد باید جراحی برداشتن غده انجام شود.
درمان گواتر ندولر
در بیشتر موارد، گواتر ندولر به صورت نرمال یا بدون علائم خاصی وجود دارد و نیازی به درمان فوری نیست. با این حال، در مواردی که نیاز به درمان گواتر ندولر باشد پزشک داروهای هورمونی یا جراحی را تجویز میکند.
درمان گواتر کم کار
درمان این بیماری که به آن هیپوتیروئید هم میگویند بستگی به علت و شدت کاهش فعالیت تیروئید در غده تیروئید دارد. در بیشتر موارد، درمان اولیه گواتر کم کار شامل تجویز داروهای هورمون تیروئید مصنوعی مانند لووتیروکسین میشود که با جبران کاهش تولید هورمون تیروئید طبیعی توسط غده تیروئید، سطح هورمون تیروئید را متعادل کرده و علائم گواتر کم کار را کاهش میدهد.
برخی مواد غذایی میتوانند جذب هورمون تیروئید را مختل کنند. در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه کند که مواردی مانند مصرف مقدار کافی آهن، جود، سلنیوم و غذاهای حاوی ید را در رژیم غذایی خود در نظر بگیرید. در صورت وجود علائم خاص مانند خستگی، افزایش وزن، افسردگی و سایر علائم مربوط به گواتر کم کار، پزشک داروها یا روشهای درمانی دیگری را جهت کاهش علائم تجویز میکند.
درمان گواتر پرکار
روشهای درمانی رایج برای این بیماری تقریبا مشابه سایر روشهای درمان است و با داروهای ضدتیروئیدی مانند پروپیولیوراسیل یا متیمازول، مسدودکنندههای بتا مانند پروپرانولول برای کنترل علائم قلبی، رادیواکتیو یا جراحی درمان انجام میشود.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
درمان گواتر به نوع و شدت بیماری و میزان بزرگ شدن غده تیروئید بستگی دارد. برای گواتر کم کار، استفاده از داروهای هورمون تیروئید، تغییرات در رژیم غذایی و درمان علائم مرتبط میتواند مفید باشد. اما برای گواتر پرکار، داروهای ضدتیروئید، بتابلوکرها، رادیواکتیو ایودین و در برخی موارد، جراحی اثربخش هستند. مهمترین نکته این است که با متخصص غدد و متابولیسم یا دکتر داخلی مشورت کنید تا درمان مناسب را بر اساس تشخیص و شرایط شما تعیین کند. پایش و پیگیری منظم با پزشک نقش مهمی در مدیریت این بیماری دارد تا وضعیت تیروئید به خوبی کنترل شود و علائم کاهش یابند.
شما میتوانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره دکتر غدد آنلاین و همچنین دکتر داخلی آنلاین وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!