فهرست مطالب
فیستول مویی یکی از مشکلات شایع پوستی و جراحی است که بسیاری از افراد، بهویژه در سنین جوانی، با آن روبهرو میشوند. این بیماری اگرچه پیش پا افتاده به نظر میرسد، اما در صورت بیتوجهی میتواند دردناک و عودکننده باشد. در این مقاله از دکترتو به این سوال پاسخ میدهیم: فیستول مویی چیست؟ سپس نحوه شکلگیری آن، علائم، علل، تشخیص، درمان، پیشگیری و عوارض آن را مرور خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
فیستول مویی چگونه ایجاد میشود؟
فیستول مویی (Pilonidal sinus) یک سوراخ یا تونل کوچک در پوست است که بهراحتی میتواند دچار عفونت شود. این عارضه معمولا در چین بالای باسن و زیر استخوان دنبالچه (به آن چین بینگلوتئال گفته میشود) ایجاد میشود. وقتی این مسیر عفونی شود، ممکن است به کیست مقعد یا آبسه تبدیل شده و درون آن معمولا مو، چرک، چربی یا ذرات پوستی جمع شود که باعث درد شدید، ترشح چرک یا خون و بوی ناخوشایند میشود.
فیستول مویی بیشتر در مردان و جوانان دیده میشود و در افرادی که مدت طولانی مینشینند (مانند رانندگان تاکسی یا کارمندان پشت میز) شیوع بیشتری دارد. عواملی مانند نشستن طولانیمدت، اضافه وزن یا چاقی، بهداشت ضعیف و وجود موهای زیاد در ناحیه باسن، خطر بروز این وضعیت را افزایش میدهند.
علائم فیستول مویی
علائم فیستول میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و به میزان عفونت بستگی دارد. در مراحل اولیه ممکن است فرد تنها احساس ناراحتی خفیف یا حساسیت در ناحیه دنبالچه داشته باشد. با پیشرفت، ترشح چرکی، درد و قرمزی از علائم شایع این مشکل محسوب میشوند. افراد مبتلا ممکن است یکی یا چند مورد از علائم زیر را تجربه کنند:
- فرورفتگی یا حفره کوچک روی پوست
- تحریک یا احساس ناراحتی در ناحیه
- وجود توده دردناک (که ممکن است آبسه باشد)
- خروج مایع شفاف، کدر یا خونی از ناحیه
- قرمزی و حساسیت پوست
- ترشح چرک با بوی بد
- تب
علائم نگرانکنندهای داری که نمیدونی علتش چیه؟
برای ارزیابی فوری نوبت بگیر.
علت بروز فیستول مویی
علت بروز فیستول مویی در اصل به واکنش پوست نسبت به التهاب و تجمع موهای زیرپوستی برمیگردد. وقتی مو وارد پوست میشود یا در مسیر طبیعی رشد خود گیر میافتد، بدن آن را بهعنوان جسم خارجی شناسایی کرده و واکنشی التهابی ایجاد میکند.
این التهاب در صورت تکرار یا درماننشدن، میتواند به تشکیل مسیر یا تونلی کوچک در زیر پوست منجر شود که همان فیستول مویی است. علل فیستول مویی را میتوان به چند بخش تقسیم کرد:
| دلیل فیستول مویی | علت بروز |
|---|---|
| تجمع موهای زیرپوستی | گیر افتادن یا فرو رفتن مو در پوست و ایجاد واکنش التهابی که به تشکیل تونل زیرپوستی منجر میشود. |
| عفونتها و التهابات پوست | انسداد یا التهاب فولیکول مو بر اثر فرو رفتن مو، تعریق زیاد یا اصطکاک که به پارگی فولیکول و ایجاد فیستول مویی میانجامد. |
| سابقه فولیکولیت | التهاب یا عفونت مکرر فولیکول مو که احتمال شکلگیری فیستول مویی را بیشتر میکند. |
| آسیبهای ناشی از جراحی | اختلال در روند ترمیم پوست ناحیه ساکروکوکسیژئال که باعث ایجاد اتصال غیرطبیعی بین پوست و بافت زیرین میشود. |
| زخم یا آسیب قدیمی | ایجاد التهاب مزمن و انسداد فولیکول که مسیر را برای تشکیل فیستول مویی فراهم میکند. |
| اختلالات سیستم ایمنی | ضعف ایمنی و ناتوانی در مهار عفونت اولیه که احتمال تبدیل التهاب به فیستول مویی را افزایش میدهد. |
۱. عفونت ها و التهابات پوست
انسداد یا التهاب فولیکول مو بیشتر در اثر فرو رفتن مو به داخل پوست، تعریق زیاد یا اصطکاک مکرر ناحیه ایجاد میشود. این التهاب میتواند باعث پارگی فولیکول و نفوذ عفونت به بافتهای زیرین شود؛ فرآیندی که در نهایت ممکن است به تشکیل فیستول مویی منجر شود. افرادی که سابقه عفونتهای پوستی یا التهاب فولیکول مو (فولیکولیت) دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این عارضه هستند.
۲. آسیب های ناشی از جراحی
جراحیها یا آسیبدیدگیهایی که ناحیه ساکروکوکسیژئال (پایین ستون فقرات) را درگیر میکنند، میتوانند روند طبیعی بهبود پوست و زیرپوست را مختل کنند و سبب ایجاد اتصال غیرطبیعی بین سطح پوست و بافت زیرین شوند. اگرچه نادر است، اما گاهی آسیب یا زخم قدیمی در این ناحیه میتواند زمینه التهاب مزمن و انسداد فولیکول را فراهم کند.
دنبال بهترین راهکار درمانی برای فیستول هستی؟ مشاوره بگیر.
۳. اختلالات نقص سیستم ایمنی
وقتی سیستم ایمنی ضعیف شده باشد، توان پاسخ به عفونت کاهش مییابد. این عامل میتواند زمینه مساعدتری برای شکلگیری فیستول مویی فراهم کند، چرا که بدن نمیتواند بهخوبی عفونتهای اولیه را مهار کند و مسیر به سمت فیستول شدن هموارتر میشود.
تشخیص فیستول مویی
تشخیص معمولا با معاینه بالینی صورت میگیرد: پزشک ناحیه را از نظر منافذ، تورم، قرمزی و حساسیت بررسی میکند. در بسیاری از موارد، نیازی به عکس یا سونوگرافی نیست.
اما اگر وضعیت پیچیده باشد یا احتمال گسترش فیستول به بافتهای عمقیتر وجود داشته باشد، ممکن است از روشهایی مانند سونوگرافی یا MRI برای بررسی دقیق مسیر و عمق فیستول استفاده شود. تشخیص بهموقع به بیمار کمک میکند تا درمان سریعتر انجام شود و ریسک عوارض کاهش یابد.
درمان فیستول مویی
اینکه «بهترین درمان» فیستول مویی چیست، کاملا به مرحله بیماری (حاد با آبسه، یا مزمن/عودکننده)، وسعت شاخهها و حتی عمق چین بینگلوتئال و پرمویی بدن بستگی دارد. درمان فیستول مویی بسته به نوع و شدت آن از روشهای ساده تا جراحیهای کامل متغیر است.
در صورت وجود آبسه عفونی، نخستین اقدام برش و تخلیه چرک است تا فشار و التهاب کاهش یابد. این عمل اغلب با بیحسی موضعی انجام میشود و بیمار همان روز مرخص میگردد. پس از آن، مصرف آنتیبیوتیک فقط در صورت گسترش عفونت یا بیماری زمینهای شدید طبق تشخیص پزشک تجویز میشود.
در موارد خفیفتر، میتوان از روشهای کمتهاجمی مطبی استفاده کرد که درد و نقاهت بسیار کمی دارند. در روش «پیتپیکینگ» یا «جپس»، مسیرهای سطحی با برش کوچک پاکسازی میشوند. فنولتراپی با تزریق مادهای شیمیایی، مسیر فیستول را خشک و مسدود میکند و در چسب فیبرین، مادهای طبیعی برای بستن مسیرهای باریک و بدون عفونت به کار میرود.
در روش اندوسکوپیک (EPSiT)، پزشک با دوربین ظریف، مسیر داخلی فیستول را میبیند، تمیز میکند و با لیزر میسوزاند. این روش کمدرد، سریع و از نظر ظاهری کماثر است و بیماران بهسرعت به فعالیت روزمره بازمیگردند.
برای موارد پیچیده یا عودهای مکرر، از جراحی باز یا ترمیم فلپی استفاده میشود. در این روش، مسیر فیستول به همراه بخشی از پوست اطراف برداشته شده و محل جراحی بخیه زده میشود. عمل معمولا سرپایی انجام میگیرد و بخیهها حدود ده روز بعد برداشته میشوند. با وجود ترمیم سریعتر، خطر عفونت در این روش کمی بیشتر است و در صورت بروز، نیاز به مراقبت و تعویض مداوم پانسمان وجود دارد.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت medicalnewstoday
Surgery may take around 30 minutes, depending on the procedure
ترجمه فارسی:
مدت زمان جراحی معمولا حدود ۳۰ دقیقه است، البته این زمان میتواند بسته به نوع روش جراحی و وسعت فیستول کمی بیشتر یا کمتر باشد.
پیشگیری از فیستول مویی
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، بهویژه در مورد بیماریهایی مانند فیستول مویی که اغلب بهصورت تدریجی و بیعلامت آغاز میشوند. با رعایت چند عادت ساده در بهداشت فردی و سبک زندگی میتوان احتمال بروز این مشکل را تا حد زیادی کاهش داد و از درد، عفونت و نیاز به جراحی جلوگیری کرد. چند گام کلیدی برای پیشگیری عبارتند از:
- ناحیه بین باسن را همیشه تمیز و خشک نگه دارید.
- از نشستن طولانیمدت، بهویژه روی سطوح سخت، پرهیز کنید یا زمان آن را کاهش دهید.
- در صورت اضافه وزن، تلاش برای کاهش وزن داشته باشید تا فشار روی ناحیه ساکروکوکسیژئال کاهش یابد.
- مرتبا موهای زائد ناحیه را حذف کنید تا احتمال انسداد فولیکول کاهش یابد (با اغلب تیغ، لیزر یا سایر روشها).
- با رعایت این نکات، میتوان تا حد زیادی احتمال بروز فیستول مویی را کاهش داد.
عوارض و مشکلات فیستول مویی
اگر فیستول مویی درمان نشود، به مرور میتواند از یک مشکل ساده به بیماری مزمن و دردناک تبدیل شود. عفونت در ناحیه باقی میماند و ممکن است به طور مکرر عود کند یا مسیرهای جدیدی زیر پوست ایجاد شود. این وضعیت نهتنها باعث ناراحتی مداوم میشود، بلکه روند درمان را در آینده دشوارتر و طولانیتر میکند. عوارض احتمالی درماننشدن فیستول مویی:
- عفونتهای مکرر و درد مداوم
- ایجاد آبسههای چرکی و نیاز به تخلیه جراحی
- ضخیم شدن یا اسکار پوستی در ناحیه مبتلا
- در موارد نادر، گسترش عفونت به استخوان (استئومیلیت)
۴.۸ (۱۱۱۳ نظر)۴.۷ (۶۵۳ نظر)۴.۹ (۵۷۹ نظر)۴.۷ (۵۷۴ نظر)۵ (۵۱۴ نظر)۴.۸ (۵۰۵ نظر)نتیجه گیری
در این مقاله از دکترتو به پرسش فیستول مویی چیست پرداختیم. فیستول موئی اگرچه ممکن است در نگاه اول تنها یک مشکل سطحی به نظر برسد، اما میتواند تاثیر قابلتوجهی بر کیفیت زندگی داشته باشد و عوارضی بهدنبال داشته باشد. با شناخت مسیر ایجاد آن، آگاهی از علائم، مراجعه بهموقع به پزشک و رعایت نکات پیشگیرانه، میتوان این مشکل را کنترل کرد و حتی از بروز آن جلوگیری نمود. مراقبت مناسب و انتخاب درمان صحیح به همراه تغییرات سبک زندگی، به بیماران کمک میکند تا با خیال راحتتر به فعالیتهای روزمره بازگردند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!