بیماری های کلیه و مجاری ادرار انواع مختلفی دارند و هرکدام از این بیماری‌ها می‌توانند سیستم ادراری را با مشکل روبرو کنند. کلیه و سیستم ادراری یکی از مهمترین سیستم‌های بدن است که خون را تصفیه می‌کند و مواد زائد و خطرناک را از بدن خرج می‌کند.
اگر این سیستم دچار مشکل شود می‌تواند بر سلامتی کل بدن تأثیر منفی داشته باشد. از این رو مفید است که نشانه‌های بیماری های کلیه را بدانیم و در صورت مشاهده سریعا برای تشخیص و درمان اقدام کنیم.
شاید شما دچار علائم و مشکلاتی در کلیه یا قسمت‌های دیگر دستگاه ادراری شده باشید و می‌خواهید بدانید که به چه نوع بیماری مبتلا شده‌اید. پس در این مطلب همراه ما باشید تا در مورد شایع ترین بیماری های کلیه و مجاری ادرار اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار دهیم و علائم و علت ایجاد هرکدام از بیماری‌ها را به صورت مختصر توضیح دهیم.
اگر برای درمان بیماری های کلیه و مجاری ادراری به دنبال بهترین دکتر اورولوژی هستید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصص وجود دارد.
شایع ترین بیماری های کلیه و مجاری ادراری
کلیه‌ها در دو طرف ستون فقرات و در انتهای قفسه سینه قرار دارند. ابعاد این اندام به اندازه یک مشت است. کلیه‌ها مواد زائد، آب اضافی و ناخالصی‌های خون را فیلتر می‌کنند. این سموم در مثانه جمع شده و در نهایت از طریق مجرای ادراری از بدن خارج می‌شود.
کلیه‌ها در تنظیم فشارخون و میزان نمک و پتاسیم بدن نقش مهمی دارند؛ بنابراین هرگونه مشکلی در این اندام‌ها می‌تواند تأثیرات جدی روی سلامتی داشته باشد.
بیماری های کلیه و مجاری ادراری باعث می‌شوند این بافت‌ها آسیب ببینند و نتوانند عملکرد خود را انجام دهند. عوامل مختلفی مانند دیابت، فشارخون بالا و دیگر بیماری‌های مزمن می‌توانند به این اندام‌ها آسیب وارد کنند.
بیماری‌های مربوط به کلیه و مجاری ادراری باید بسیار جدی گرفته شوند. اگر با گذشت زمان به این بیماری‌ها توجه نکنید، می‌توانند آسیب دائمی به کلیه‌ها وارد کنند و آن را از کار بیندازند. در نتیجه شخص بیمار به دیالیز نیاز پیدا می‌کند. دیالیز راه درمان مشکلات کلیه نیست، اما طول عمر بیمار را افزایش می‌دهد.
در ادامه ابتدا شما را با شایع‌ترین علائم بیماری های کلیه آشنا می‌کنیم و سپس مهمترین بیماری های کلیه و مجاری ادراری را توضیح می‌دهیم تا با علائم آنها آشنا شوید.
علائم بیماری های کلیه چیست؟
در بسیاری از موارد تا زمانی که بیماری های کلیه پیشرفت نکنند، نمی‌توان متوجه آن شد. اما به‌مرور که آسیب به کلیه‌ها بدتر می‌شود، علائم بیماری خود را نشان می‌دهند. در بسیاری از بیماری های کلیوی ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- فشارخون بالا
- تهوع و استفراغ
- ازدست‌دادن اشتها
- طعم فلزی در دهان
- سوزش و تکرر ادرار
- خستگی
- ضعف
- مشکل در فکرکردن
- مشکلات خواب
- انقباضات و گرفتگی عضلات
- تورم در پاها و مچ پا
- خارش مداوم
- درد قفسه سینه (اگر مایع در اطراف قلب جمع شود.)
- تنگی نفس (در صورت تجمع مایع در ریه‌ها).
انواع بیماری های کلیه و مجاری ادرار
بیماری های کلیه و مجاری ادراری انواع مختلفی داشته و هرکدام علائمی را در بدن ایجاد می‌کنند. برخی از بیماری های کلیه مزمن بوده و باید در طولانی‌مدت کنترل شوند تا کلیه آسیب نبیند. اما برخی دیگر با روش‌های درمانی مختلف مانند تجویز دارو یا جراحی بهبود پیدا کرده و به طور کامل درمان می‌شوند.
۱. نارسایی کلیه یا کم‌کاری کلیه
در بیماری نارسایی کلیه، این اندام دچار اختلال در عملکرد می‌شود. به همین دلیل کلیه‌ها قادر به فیلترکردن مواد زائد از خون نیستند. در نتیجه مواد زائد در کلیه و خون جمع شده و ترکیب شیمیایی خون از تعادل خارج می‌شود. نارسایی کلیه می‌تواند حاد یا مزمن باشد. حالت حاد نارسایی معمولا در چند روز ایجاد شده و به‌سرعت پیشروی می‌کند. اما حالت مزمن به‌مرور ایجاد می‌شود.
از علائم اصلی نارسایی کلیه می‌توان به کاهش ادرار، احتباس مایعات، تنگی نفس، خستگی، گیجی، حالت تهوع و ضعف اشاره کرد.
۲. سنگ کلیه
یکی از بیماری های شایع کلیه، سنگ کلیه است. زمانی که مواد معدنی و دیگر مواد موجود در خون در کلیه‌ها تجمع می‌کنند، توده‌های جامدی تشکیل می‌شود. سنگ کلیه ابعاد مختلفی دارد. اما معمولا از طریق ادرار دفع می‌شود. دفع سنگ کلیه کمی دردناک است. در مواقع نادر شخص توانایی دفع نداشته و باید جراحی انجام شود.
۳. عفونت کلیه
عفونت ادراری در میان افراد بسیار شایع است. علت اغلب این عفونت‌ها عامل باکتریایی است. شایع‌ترین نوع عفونت مربوط به عفونت مثانه و عفونت مجاری ادراری است. این نوع عفونت‌ها به‌راحتی درمان شده و مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند. اما اگر به درمان آنها توجهی نشود، عفونت به کلیه‌ها رسیده و منجر به عفونت کلیه می‌شود. در نتیجه عفونت به کلیه آسیب وارد کرده و باعث نارسایی کلیه می‌شود.
۴. کیست و تومور کلیه
انواع مختلفی از کیست‌ها ممکن است در کلیه‌ها ایجاد شوند. برخی از این کیست‌ها ضرری ندارند و مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند. کیست‌ها ساختارهایی پر از مایع هستند که ممکن است خیلی ساده و خوش‌خیم یا از نوع بدخیم و سرطانی باشند. با استفاده از آزمایش‌های تصویربرداری می‌توان خوش‌خیم یا بدخیم‌بودن این کیست‌ها را تشخیص داد.
یک نوع از تومور خوش‌خیم کلیه آنژیومیولیپوم نام دارد و در میان زنان 40 تا 60 سال شایع است. هر چه اندازه تومور بزرگ‌تر شود، احتمال سرطانی‌بودن آن بالاتر است. اگر تومور غیرمعمول به نظر برسد، ممکن است بیوپسی کلیه (نمونه‌برداری از کلیه) انجام شود.
۵. سرطان کلیه
زمانی که سلول‌ها به طور غیرطبیعی در کلیه رشد می‌کنند و تومور به وجود می‌آورند، باید برای تشخیص سرطان کلیه آزمایش‌هایی انجام شود. اگر سرطان کلیه در مراحل اولیه درمان نشود، می‌تواند به غدد لنفاوی، ریه‌ها، کبد، استخوان یا بزرگ‌ترین سیاهرگ بدن سرایت کند.
حدود یک‌سوم از بیماران مبتلا به سرطان کلیه در مراحل اولیه بیماری هیچ علامتی ندارند و سرطان در بدن آنها بدون علامت گسترش پیدا می‌کند. علائم سرطان کلیه شامل درد شکم و کمر، مشاهده خون در ادرار، درد استخوان، تشنج یا سردرد می‌شود. معمولا برای درمان سرطان از روش‌های جراحی، ایمونوتراپی و درمان‌های هدفمند استفاده می‌شود.
۶. کلیه پلی کیستیک
بیماری کلیه پلی کیستیک نوعی بیماری ژنتیکی است که باعث ایجاد کیست‌های متعدد در کلیه می‌شود. این کیست‌ها کوچک و پر از مایع هستند و می‌توانند عملکرد کلیه را دچار مشکل کنند. در نهایت این کیست‌ها باعث کم کاری کلیه و نارسایی کلیه می‌شوند. برخی از کیست‌های کلیوی شایع هستند و هیچ مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند. اما بیماری کلیه پلی کیستیک با این کیست‌ها تفاوت داشته و حتما باید برای درمان آنها اقدام کرد.
۷. سندروم نفروتیک
سندروم نفروتیک نوعی اختلال کلیوی محسوب می‌شود. در این اختلال کلیه‌ها پروتئین زیادی را از طریق ادرار دفع می‌کنند. رگ‌های خونی کوچک در کلیه‌ها مواد زائد و آب اضافی را فیلتر می‌کنند. زمانی که به این رگ‌ها آسیب وارد می‌شود، باعث تورم به‌خصوص در پاها و مچ پا شده و برخی مشکلات مربوط به سلامتی را ایجاد می‌کند.
پزشک باید برای درمان بیماری سندروم نفروتیک بیماری زمینه‌ای که علت ایجاد آن است، تشخیص دهد و آن بیماری را درمان کند. معمولا با مصرف دارو این مشکل برطرف می‌شود. این بیماری خطر عفونت و لخته‌شدن خون را افزایش می‌دهد.
۸. بیماری مزمن کلیه
بیماری مزمن کلیه یا نارسایی مزمن کلیه باعث می‌شود کلیه‌ها به‌مرورزمان عملکرد خود را ازدست‌داده و دچارکم کاری کلیه شوند. در نتیجه مایعات، الکترولیت‌ها و مواد زائد به سطوح خطرناکی می‌رسند. این بیماری در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد. به‌مرور علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ، ازدست‌دادن اشتها، خستگی و ضعف، مشکلات خواب، کم‌وبیش ادرار کردن، گرفتگی عضلات و تورم پا ایجاد می‌شود. برای کاهش سرعت بیماری داروهایی تجویز می‌شود. اما ممکن است در نهایت شخص به مرحله دیالیز یا پیوند کلیه برسد.
در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص اورولوژی و فوق تخصص کلیه آشنا شوید، در مورد علائم خود با انها به‌صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و در صورت نیاز برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.
۹. گلومرولونفریت
گلومرول‌ها ساختارهای کوچکی در کلیه‌ها هستند که وظیفه فیلتر خون را برعهده دارند. زمانی که گلومرول‌ها ملتهب می‌شوند، شخص به بیماری گلومرولونفریت مبتلا می‌شود. این بیماری می‌تواند در اثر عفونت، مصرف برخی داروها یا ناهنجاری‌های مادرزادی به وجود بیاید. در بسیاری از مواقع این بیماری خودبه‌خود درمان می‌شود. اما گاهی لازم است از روش‌های درمانی پزشکی استفاده کرد.
۱۰. خون در ادرار
بیماری‌های مختلفی می‌توانند باعث وجود خون در ادرار یا ادرار خونی شوند. در بسیاری از مواقع وجود خون در ادرار مسئله‌ای جدی نیست، اما گاهی می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وجود یک بیماری جدی باشد. در بسیاری از مواقع خون تنها در آزمایش ادرار و زیر میکروسکوپ دیده می‌شود. عوامل مختلفی مانند عفونت دستگاه ادراری، عفونت کلیه، سنگ مثانه و کلیه، بزرگ‌شدن پروستات و اختلالات ارثی می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند.
۱۱. سندروم آلپورت
سندروم آلپورت نوعی بیماری است که باعث آسیب به رگ‌های کوچک در کلیه‌ها می‌شود. در نهایت آسیب به گلومرول‌ها می‌تواند منجر به بیماری کلیوی یا نارسایی کلیه‌ها شود. گلومرول‌ها واحدهای کوچکی هستند که وظیفه فیلتر خون را برعهده دارند. این بیماری همچنین می‌تواند مشکلاتی را چشم‌ها ایجاد کند و باعث کاهش شنوایی شود.
فشارخون بالا، تهوع و استفراغ، طعم فلزی در دهان، سوزش و تکرر ادرار، گرفتگی عضله، تورم در پاها و مچ پا و خارش مداوم از علائم عمومی بیماری های است.
۱۲. نفریت (التهاب کلیه) ارثی
نفرون‌ها واحدهای عملکردی در کلیه‌ها هستند. در بیماری نفریت این نفرون‌ها ملتهب می‌شوند و می‌تواند تأثیر منفی در عملکرد کلیه داشته باشد. برخی از انواع نفریت به طور ناگهانی ایجاد می‌شوند، اما برخی دیگر بیماری مزمن هستند و نیاز به مدیریت بیماری دارند. در بیشتر مواقع این بیماری به‌صورت ارثی به وجود می‌آید. اما برخی عفونت‌ها مانند هپاتیت و ایدز هم ممکن است این بیماری را ایجاد کنند.
۱۳. هیپراگزالوری اولیه
زمانی که در ادرار مقدار اگزالات بیش از محدوده نرمال باشد، شخص دچار بیماری هیپراگزالوری است. اگزالات ماده شیمیایی است که در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد و در بدن یافت می‌شود. زمانی که مقدار آن در ادرار زیاد می‌شود، نشان‌دهنده وجود یک مشکل جدی است. عواملی مانند اختلالات ارثی، بیماری روده‌ای، خوردن بیش‌از‌حد غذاهای غنی از اگزالات باعث بروز این بیماری می‌شوند. علائمی مانند کمردرد شدید، درد پهلوها، خون در ادرار و درد هنگام ادرار از علائم این بیماری است.
۱4. سیستینوری
این بیماری بسیار نادر است. در بیماری سیستینوری اسیدآمینه‌هایی به نام سیستئین باعث ایجاد سنگ‌هایی در کلیه‌ها، مثانه و مجاری ادرار می‌شوند. معمولا علت ایجاد این بیماری ژنتیکی است. زمانی که ژن معیوب از هر دو والدین به ارث برسند، این بیماری در شخص ظاهر می‌شود. معمولا در افراد پایین 40 سال این بیماری دیده می‌شود.
۱5. پروتئینوری یا وجود پروتئین در ادرار
وجود مقادیر غیرطبیعی پروتئین در ادرار به‌عنوان پروتئینوری یا آلبومینوری شناخته می‌شود. اندازه پروتئین‌های خون برای عبور از فیلترهای کلیه کمی بزرگ است اما اگر این فیلترها آسیب دیده باشند یعنی آسیب گلومرولی وجود داشته باشد، این پروتئین‌ها می‌توانند عبور کنند و وارد ادرار شوند. بعضی بیماری‌ها مثل دیابت یا فشارخون بالا می‌توانند باعث ایجاد آسیب گلومرولی شود. با اندازه گیری مقدار پروتئین در ادرار، پزشکان می‌توانند میزان آسیب کلیه‌ها و ریسک خطر کم کاری کلیه در آینده را تخمین بزنند.
وجود پروتئین در ادرار به خصوص در بارداری اهمیت زیادی دارد و می‌تواند علامت مسمومیت بارداری باشد. این بیماری با آزمایش پروتئین ادرار در نمونه ادرار رندوم یا ۲۴ ساعته مشخص می‌شود. علائم وجود پروتئین در ادرار عبارت‌اند از:
- ادرار فوم‌شکل یا پودری‌شکل
- تکرر ادرار
- تورم در دست، پا یا صورت
- خشکی پوست
- احساس طعم فلزی در دهان
- حالت تهوع و استفراغ.
۱۶. انسداد مجاری ادرار
یکی از بیماری های مجاری ادراری بیماری انسداد مجاری ادرار است. مجاری ادراری یا حالب‌ها لوله‌هایی هستند که ادرار را از کلیه به مثانه می‌رسانند. گاهی ممکن است به دلایل مختلفی مانند سنگ کلیه، تومور سرطانی، لخته خون یا بزرگ‌شدن غدد لنفاوی این مجاری مسدود شوند. در نتیجه علائمی مانند درد، تغییرات در میزان تولید ادرار، مشکل در ادرار، خون در ادرار، عفونت دستگاه ادراری و فشارخون بالا به وجود می‌آید.
انسداد مجاری ادرار قابل‌درمان است، اما اگر به آن توجهی نشود و درمانی صورت نگیرد، علائمی مانند درد، تب و عفونت به وجود می‌آید. در نهایت ممکن است عملکرد کلیه‌ها دچار اختلال جدی شود و باعث ازبین‌رفتن کلیه‌ها شود. اما ازآنجایی‌که به‌راحتی قابل‌درمان است، عوارض شدید این بیماری نادر است.
۱۷. عفونت ادراری
عفونت ادراری می‌تواند قسمت‌های مختلف سیستم ادراری را درگیر کند. معمولا عفونت از مثانه شروع می‌شود و به مجاری ادرار و کلیه‌ها می‌رسد. حدود 90% از عفونت‌های ادراری عامل باکتریایی دارند. به همین دلیل اولین گزینه برای درمان آنها تجویز داروهای آنتی‌بیوتیک است.
عفونت ادراری در مراحل اولیه به‌راحتی قابل‌درمان هستند و مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. اما اگر به درمان آن توجهی نشود، می‌تواند به مجاری ادراری و سپس به کلیه‌ها برسد. در نتیجه منجر به عفونت کلیه و آسیب به این اندام‌ها می‌شود.
۱۸. شب ادراری
شب ادراری بیماری است که بیشتر در کودکان دیده می‌شود. علت ایجاد آن می‌تواند مثانه کوچک، عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری، استرس شدید یا تأخیر در آموزش مسائل بهداشتی باشد. پزشک باید آزمایش‌های مختلف را انجام دهد تا علت این موضوع را تشخیص دهد. درصورتی‌که علت ایجاد این مشکل عفونت‌های مکرر سیستم ادراری باشد، باید داروهای آنتی‌بیوتیک تجویز شود.
۱۹. تکرر ادرار
بسیاری از بیماری‌های مربوط به سیستم ادراری می‌توانند باعث تکرر ادرار شوند. انواع بیماری های کلیه، بیماری های مجاری ادراری و مثانه در بیشتر مواقع باعث تکرر ادرار می‌شوند. اغلب تکرر ادرار همراه با علائم دیگری مانند درد یا ناراحتی هنگام ادرار، میل شدید به ادرار، مشکل در ادرار، ازدست‌دادن کنترل مثانه و غیرطبیعی‌شدن رنگ ادرار ایجاد می‌شود. بیماری های کلیه مانند تغییر در عملکرد کلیه، عفونت کلیه و تنگی مجاری ادراری می‌توانند باعث تکرر ادرار شوند.
۲۰. درد کلیه
درد کلیه می‌تواند علامت انواع بیماری های کلیه باشد. مشکلاتی مانند عفونت کلیه، عفونت دستگاه ادراری، بیماری کلیه پلی‌کیستیک، لخته شدن خون در کلیه‌ها و خونریزی کلیه‌ها می‌توانند باعث ایجاد درد در این ناحیه شوند. پزشک باید با توجه به علت درد بهترین درمان را انتخاب کند. ممکن است برای بررسی علائم عفونت آزمایش ادرار انجام شود. همچنین آزمایش‌های تصویربرداری می‌توانند برخی علل درد کلیه را مشخص کنند.
برای تشخیص بیماری های کلیه از چه آزمایشی استفاده می‌شود؟
متخصص اورولوژی مانند هر پزشک دیگری برای تشخیص بیماری ابتدا در مورد سوابق پزشکی، داروهای مصرفی و سابقه بیماری‌های خانوادگی سؤال می‌کند. همچنین در مورد کم یا زیاد بودن ادرار، بو و رنگ آن از شما سؤالاتی می‌پرسد. پس از آن ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد. برای تشخیص دقیق بیماری های کلیه احتمالا پزشک آزمایش عملکرد کلیه را تجویز کند. دیگر آزمایش‌هایی که به تشخیص بیماری های کلیه و مجاری ادراری کمک می‌کند عبارت‌اند از:
- آزمایش خون برای بررسی میزان مواد زائد در خون
- آزمایش ادرار برای بررسی نارسایی کلیه
- آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، MRI و غیره
- بیوپسی کلیه که در این روش بافت کلیه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
برای درمان بیماری های کلیه و مجاری ادراری به کدام دکتر مراجعه کنیم؟
اگر دچار علائمی خاص مانند سوزش ادرار، تکرر ادرار و تغییر رنگ آن شدید یا علائم دیگری مانند کاهش اشتها و خستگی را تجربه کردید، باید برای بررسی وجود بیماری های کلیه و مجاری ادراری به دکتر متخصص اورولوژی و پزشک فوق تخصص کلیه مراجعه کنید. این متخصص با انجام آزمایش‌های مختلف سلامت کلیه‌ها و دیگر بافت‌های سیستم ادراری را بررسی می‌کند. پس از تشخیص بیماری بهترین روش درمان را انتخاب کرده و در کنترل بیماری به شما کمک می‌کند.
اگر به دنبال بهترین متخصص اورولوژی و فوق تخصص کلیه (نفرولوژی بزرگسالان) هستید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی وجود دارد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-kidney-disease/symptoms-causes/syc-20354521
https://www.healthline.com/health/kidney-disease#diagnosishttps://www.webmd.com/a-to-z-guides/understanding-kidney-disease-basic-information
