فهرست مطالب
فرض کنید در حال غذا خوردن هستید و زمان بلع غذا، سوزش و درد در مسیر حرکت غذا به سمت معده را احساس می‌کنید. این حالت، بیان‌کننده واریس مری است. واریس مری (به انگلیسی esophageal varices) سیاهرگ‌های قطوری هستند که در پوشش انتهایی مری ایجاد می‌شوند. شایع‌ترین و خطرناک‌ترین عوارض جانبی واریس مری خونریزی واریس است که در ۲۵ تا ۴۰ درصد از افراد مبتلا به این عارضه رخ می‌دهد.
زمانی که جریان خون منظم به کبد یا معده نرسد، خون به حالت لخته یا بافت اسکار، مسدود میشود. برای دور زدن انسدادها، جریان گلبول‌های قرمز به رگ‌های کوچک‌تر می‌رود (که برای حمل حجم زیادی از خون طراحی نشده‌اند)، در این زمان رگ‌ها به دلیل حجم زیاد جریان ورودی، گشاده شده و می‌ترکند و خونریزی رخ می‌دهد.
خوشبختانه دارو و روش‌های پزشکی برای کمک به توقف خونریزی از واریس مری؛ مانند استفاده از بتابلاکرها در افراد دارای فشارخون و عمل جراحی رگ‌های واریسی وجود دارند که در ادامه این مطلب به بررسی کامل آن‌ها می‌پردازیم.
واریس مری چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم، واریس مری قطور شدن رگ‌های آبی در اثر فشارخون بالا در رگ‌های خونی داخل و اطراف کبد (فشار خون پورتال) است. واریس رگ‌ها در مری معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند؛ اما بعضی وقت‌ها امکان دارد خودبه‌خود خونریزی کند (خونریزی خفیف یا خونریزی بسیار شدید که باعث شوک یا حتی مرگ میشود).
واریس در قسمت‌های مختلف بافت مری ایجاد میشود. زمانی که در قسمت پایینی مری و بالای بافت معده شکل می‌گیرد، به آن واریس معده می‌گوییم. پزشکان با استفاده از آندوسکوپی، واریس مری را تشخیص داده و درمان می‌کنند.
همه افرادی که به واریس مری مبتلا می‌شوند، واریس خطرناک همراه با خونریزی ندارند. عواملی که خطر خونریزی را افزایش می‌دهند، فشارخون پورتال بالا، واریس سیاهرگی بزرگ، بیماری شدید کبدی و مصرف مداوم الکل هستند.
به نقل از سایت my.clevelandclinic
علائم واریس مری
واریس مری معمولاً در حالت خفیف، علائمی ایجاد نمی‌کند، مگر اینکه خونریزی کند. بیشتر مردم تا زمانی که واریس آن‌ها شروع به خونریزی نکند، نمی‌دانند واریس مری دارند.
زمانی که خونریزی ناگهانی و شدید باشد، فرد مقادیر زیادی خون استفراغ می‌کند یا خون را می‌بلعد که باعث مدفوع سیاه و قیری رنگ میشود. اگر خونریزی کنترل نشود، علائم شوک مانند پوست رنگ‌پریده، تنفس نامنظم و از دست دادن هوشیاری اتفاق می‌افتد. در مواردی هم به دلیل نزدیکی واریس به معده، امکان دارد درد معده در بعضی از بیماران رخ دهد.
شایع‌ترین علایم واریس مری بعد از خونریزی عبارت‌اند از:
- استفراغ خونی
- مدفوع سیاه، قیری یا خونی
- سبکی سر به دلیل ازدست‌دادن خون
- ازدست‌دادن هوشیاری در موارد شدید
علائم رایج در صورت داشتن بیماری کبدی
- زردی رنگ پوست و چشم که به یرقان معروف است.
- خونریزی یا کبودی آسان
- تجمع مایع در شکم، به نام آسیت
علائم واریس مری در کودکان
در کودکان نیز موارد بالا و کاهش حجم ادرار به دلیل فشارخون پایین (در سطح غیرطبیعی) و سبکی سر در اثر ازدست‌دادن حجم زیادی خون، رخ می‌دهد.
چه زمانی برای بررسی علائم واریس مری به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم نگران‌کننده‌ای دارید، مانند بیماری کبدی یا فشارخون بالا، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید. باتوجه‌به اینکه آسیب به مری در غذا خوردن تأثیر زیادی می‌گذارد، متخصص گوارش می‌تواند روش درمانی مناسبی را بر اساس علائم شما تجویز کند. در وب‌سایت دکترتو، امکان مشاوره آنلاین و مشاوره تلفنی با دکتر گوارش فراهم‌شده تا روند درمانی شمارا سریع‌تر کند.
دچار استفراغ و مدفوع خونی شدی؟ سرت مدام گیج می‌ره؟
برای بررسی علائم با پزشک مشورت کن.
علل واریس مری
تورم رگ‌های مری می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها بیماریهای کبد و معده و نقش آن‌ها در مسدودکردن رگ‌ها است. سایر دلایل بیماری واریس مری عبارت‌اند از:
- سیروز کبدی: گاهی اوقات ممکن است جریان خون ورودی به کبد مسدود شود. این مورد، بیشتر به دلیل بافت اسکار در کبد، هپاتیت، بیماری کبد الکلی، کبد چرب و اختلال مجرای صفراوی یا کلانژیت صفراوی اولیه رخ می‌دهد و به آن سیروز کبدی می‌گوییم. در این حالت، خون در رگ‌ها برمی‌گردد. با افزایش فشار در رگ‌های بزرگ، فشارخون پورتال شکل می‌گیرد و واریس مری متورم شده و حتی می‌ترکد.
- ترومبوز: لخته‌شدن خون که ترومبوز نیز نامیده میشود، در سیاهرگ بزرگ، معروف به رگ طحال، می‌تواند باعث واریس مری شود.
- عفونت انگلی: شیستوزومیازیس یک عفونت انگلی است که می‌تواند به کبد، ریه، روده، مثانه و سایر اندام‌ها آسیب برساند.
- فشارخون بالا: فشارخون به رگ‌های مری فشار می‌آورد. این رگ‌های خونی دیواره نازکی دارند و نزدیک به سطح مری هستند که باعث انبساط و تورم آن‌ها میشود.
- بیماری نادر سندرم Budd-Chiari (انسداد وریدهای خاص در کبد) نیز می‌تواند باعث واریس مری شود.
واریس مری در سیروز کبدی
هر نوع بیماری جدی کبدی می‌تواند باعث واریس مری شود. سیروز کبدی شایع‌ترین نوع بیماری کبدی است که بیش از ۹۰ درصد از این بیماران در طول زندگی خود دچار واریس مری می‌شوند و حدود ۳۰ درصد آن‌ها خونریزی می‌کنند.
در بیماران مبتلا به سیروز، بخش‌های بزرگی از بافت اسکار در سراسر کبد ایجادشده و باعث کاهش جریان خون میشود.
تشخیص واریس مری
بعد از آشناشدن با علائم و دلایل ایجاد واریس، احتمالاً بخواهید بدانید واریس مری چگونه تشخیص داده میشود. افرادی که بیماری کبدی مانند علایم کبد چرب دارند، بهتر است آزمایش غربالگری انجام دهند تا به‌محض بروز نشانه تورم سیاهرگ، آن را درمان کنند. در حالت کلی، پزشکان برای تشخیص واریس مری از آندوسکوپی مری استفاده می‌کنند.
اندوسکوپی واریس مری
متخصصان یک لوله انعطاف‌پذیر (آندوسکوپی) را از دهان وارد می‌کنند تا بتوانند بافت داخل مری را ببینند. در صورت مشاهده واریس، می‌توانند از طریق آندوسکوپی نیز درمان‌هایی را برای توقف خونریزی انجام دهند:
- بانداژ آندوسکوپی: استفاده از باند برای بستن رگ‌های واریس
- اسکلروتراپی تزریقی: تزریق مواد برای بستن واریس
- تجویز دارو: تزریق وریدی داروی اکتروتید یا وازوپرسین برای کمک به توقف خونریزی
روش درمان واریس مری
زمانی که واریس مری شناسایی شد، می‌توان بر اساس اندازه و نوع آن‌ها، روش درمانی مناسب را تعیین کرد. رگ‌های واریسی که بزرگ‌تر از ۵ میلی‌متر هستند، خطر خونریزی بیشتری دارند.
افراد مبتلا به خونریزی واریس مری، معمولاً به مایعاتی نیاز دارند که به‌صورت داخل وریدی برای جایگزینی ازدست‌دادن خون آن‌ها تزریق میشود. اگر خون زیادی ازدست‌رفته باشد، پزشک تزریق خون را توصیه می‌کند.
اسکلروتراپی واریس مری
اسکلروتراپی شامل تزریق ترکیباتی مانند سدیم تترادسیل سولفات یا اتانول آمین داخل رگ‌های واریسی است. این مواد شیمیایی یک واکنش التهابی شدید در داخل یا اطراف واریس ایجاد می‌کنند که منجر به ترومبوز و ازبین‌رفتن واریس میشود.
عمل جراحی واریس مری
قبل از انجام جراحی رگ‌های واریسی، تمرکز پزشکان بر توقف خونریزی یا رفع التهاب رگ‌ها است. مهم‌ترین راه برای کاهش خطر خونریزی، استفاده از بتا بلاکرهای غیرانتخابی مانند پروپرانولول یا نادولول هستند.
در افرادی که منع مصرف دریافت بتابلاکرها را باشند، از باند استفاده میشود (روشی که در آن نوارهای لاستیکی کوچکی روی واریس قرار داده میشود). در عمل جراحی با استفاده از یک آندوسکوپ، رگ‌ها را خفه می‌کنند، به زبان ساده رگ‌ها را با ابزار پزشکی می‌بندند تا خونریزی نکنند.
درمان خانگی واریس مری
درمان‌های خانگی محدودی برای تورم واریس وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- رژیم غذایی سالم با مواد غذایی نرم (مثل موز رسیده، تخم‌مرغ و غذای پخته‌شده)
- مصرف داروهای کندکننده جریان خون در سیاهرگ‌ها (با تجویز پزشک)
درمان واریس مری با داروی گیاهی و طب سنتی
باتوجه‌به آسیب‌پذیری مری در اثر تورم رگ‌ها، از مصرف غذاهای داغ، تند و با اسانس و چربی زیاد، خودداری کنید. آب ولرم بنوشید (نه خیلی سرد و نه خیلی گرم) و از پیاز برای ضدعفونی، همراه با غذا استفاده کنید.
برای درمان بیماری تورم رگ های مری به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
بعدازاینکه نشانه‌های بیماری واریس را احساس کردید، نیاز دارید تا در کمترین زمان مراقبت‌های پزشکی دریافت کنید. اگرچه ممکن است پزشک قلب عروق برای درمان آن مفید باشد، اما مری مربوط به سیستم گوارش میشود و در این زمینه فوق تخصص گوارش و کبد مناسب‌تر است. برای ارتباط با بهترین دکتر گوارش، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با متخصص دستگاه گوارش وجود دارد.
بهترین و سریع‌ترین راه درمان واریس مری چیست؟ با متخصص واریس مشورت کن.
عوارض واریس مری
در حالتی که واریس مری خفیف باشد، عوارض جانبی زیادی ندارد. اما موارد شدیدتر آن با عوارض زیر همراه خواهد بود:
- خطر خونریزی رگ‌های بزرگ (با ایجاد رگه‌های قرمز)
- تشدید بیماری کبدی
- افزایش علائم درد و ناراحتی در صورت ابتلای قبلی
- ایجاد زخم معده و مری با مصرف آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن
- افزایش خونریزی مری با نوشیدن الکل
واریس مری و خونریزی
جدی‌ترین عارضه واریس مری، خونریزی است. خونریزی مری به دلیل تورم بیش‌ازحد سیاهرگ‌ها و ترکیدن آن‌ها، در موارد نادر، رخ می‌دهد. در این حالت خون از طریق استفراغ یا مدفوع خارج میشود. متداول‌ترین روش‌های درمانی برای جلوگیری از خونریزی مری، استفاده از داروهای مسدودکننده بتا (پروپرانولول، نادولول و کارودیلول) و بستن رگ‌های واریس هستند.
واریس مری و خونریزی گوارشی
در بیماران مبتلا به سیروز کبدی یا بیماریهای دستگاه گوارش، خونریزی واریس شایع‌ترین منبع خونریزی دستگاه گوارش، یک عارضه جدی براثر فشارخون پورتال و یکی از علل مهم عوارض و مرگ‌ومیر در این بیماران است.
انواع واریس مری
واریس مری از نظر منشأ رگی که متورم میشود و مکان ایجاد آن، متفاوت است. در حالت کلی واریس مری به دو دسته واریس سربالایی (up hill) و واریس سرپایینی (down hill) تقسیم میشود.
واریس‌های سربالایی شایع‌تر هستند و در بخش انتهایی مری، نزدیک معده یافت می‌شوند به همین دلیل به واریس معده هم معروف‌اند. آن‌ها به سمت بالا گسترش می‌یابند و فشارخون در تشکیلشان نقش دارد. واریس مری سرپایینی دقیقا برعکس این حالت است و از بالای مری به سمت معده پخش میشود.
گریدهای واریس مری
| واریس مری درجه/گرید ۱ | اولین مرحله پیشرفت بیماری رگ‌های سطحی به رنگ سبز، قرمز، آبی یا بنفش |
| واریس مری درجه/گرید ۲ | مرحله‌ای که فرد متوجه بیماری خود میشود. همراه با سوزش و درد مرحله مناسب برای درمان بیماری |
| واریس مری درجه/گرید ۳ | حالت شدید تورم رگ‌ها اگر مراقبت نشود با خونریزی همراه خواهد بود |
واریس مری در کودکان
واریس مری در کودکان مبتلابه فشارخون پورتال بسیار شایع است. در این حالت با فشار بر رگ‌ها، امکان دارد خونریزی مری هم اتفاق بیفتد.
واریس مری در بارداری
خونریزی واریس مری یکی از شدیدترین مشکلات بارداری است که ممکن است در دوران بارداری، به‌خصوص در بیماران مبتلا به سیروز کبدی، رخ دهد. متأسفانه در موارد شدید، ممکن است منجر به مرگ مادر و جنین شود؛ بنابراین، آندوسکوپی مری را قبل از بارداری و در سه‌ماهه دوم بارداری فراموش نکنید.
تصویر واریس مری
در این قسمت، تصویری از رگ‌های واریس در مری را مشاهده می‌کنید.
پیشگیری از واریس مری
درحال‌حاضر هیچ درمانی نمی‌تواند از ایجاد واریس مری در افراد مبتلا به سیروز جلوگیری کند؛ اما داروهای مسدودکننده بتا در جلوگیری از خونریزی بسیاری از افرادی که واریس مری دارند، موثرند. موارد زیر می‌تواند به پیشگیری از عوارض حاد بیماری کمک کند:
- الکل ننوشید. نوشیدن الکل به کبد آسیب وارد می‌کند.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید. میزان مصرف غذاهای چرب و سرخ‌شده را کاهش دهید.
- وزن متعادل خود را حفظ کنید. چاقی با خطر بیشتر عوارض سیروز مرتبط است.
- استفاده از مواد شیمیایی خانگی، لوازم پاک‌کننده و اسپری حشرات را به حداقل برسانید.
- خطر ابتلا به هپاتیت را با رابطه جنسی محافظت‌شده و عدم استفاده از سرنگ مشترک کاهش دهید.
پانسمان واریس مری
بعد از جراحی واریس مری، به پانسمان احتیاج دارید. پانسمان واریس مری از یک نوار الاستیکی برای بستن رگ‌ها با خطر خونریزی ساخته‌شده است.
واریس مری و معده
واریس معده رگ‌های خونی بزرگ و گشادشده در نزدیکی معده هستند. هنگام تورم علامتی ایجاد نمی‌کنند. در صورت ترکیدن، باعث علائم زخم معده می‌شوند که بسیار خطرناک است.
واریس معده معمولاً زمانی ایجاد میشود که جریان خون به کبد، توسط بافت یا لخته خون، مسدود شود.
واریس مری و کبد
استرس، مصرف غذای حاضری و خوراکی‌هایی با چربی ترانس بالا، نوشیدن زیاد از حد نوشابه و الکل، برای افرادی که بیماری کبدی دارند سم است. اگر از کبد خود مراقب نکنید، ممکن است واریس مری شدیدتر شود.
واریس مری در بیماران سیروزی
سیروز کبدی می‌تواند باعث تورم رگ‌های خونی اطراف مری شود. ایجاد لخته خون، بافت اسکار یا تجمع چربی و کلسترول، از دلایلی هستند که گردش خون را دچار مشکل می‌کنند. درنتیجه واریس مری را در بیماران سیروزی ایجاد می‌کنند.
راهنمای دکترتو برای مراجعه به پزشک متخصص
واریس مری یکی از نشانه‌های بیماری شدیدتر مانند سیروز کبدی است. گرفتگی سیاهرگ‌ها در قسمت انتهایی و ابتدایی مری، فشارخون و ضعف دیواره رگ‌ها از دلایلی هستند که به افزایش علائم این بیماری کمک می‌کنند. همان‌طور که اشاره کردیم، مهم‌ترین عارضه واریس در مری، خونریزی است که با انجام آزمایش‌های غربالگری و چکاپ سالانه می‌توانید راحت‌تر تورم رگ‌ها را درمان کنید. وب‌سایت دکترتو در این زمینه کنار شماست تا بتوانید از طریق مشاوره تلفنی با دکتر گوارش، مشاوره آنلاین یا تعیین وقت حضوری، بیماری خود را درمان کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
خیلی خوب و علمی نوشته شده.
سپاس از توجه شما
بسیار عالی توضیع داده شده ممنون
سپاس از همراهی شما.