خونریزی مغزی را چطور تشخیص دهیم؟ آیا این بیماری کشنده است؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

خونریزی مغزی (خونریزی داخل جمجمه‌ای) نوعی سکته مغزی است. این خونریزی باعث تجمع خون بین مغز و جمجمه شده و از رسیدن اکسیژن به مغز جلوگیری می‌کند. از آنجایی که مغز نمی‌تواند اکسیژن را ذخیره کند، برای تامین اکسیژن و مواد مغذی خود به یک سری رگ‌های خونی متکی است. هنگامی که خونریزی مغزی رخ می‌دهد، یک رگ خونی نشت کرده یا پاره می‌شود. در نتیجه خون در جمجمه و مغز جمع می‌شود. این اتفاق باعث فشار روی مغز شده و از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به بافت‌ها و سلول‌های مغز جلوگیری می‌کند. از آنجایی که برخی از خونریزی‌ های مغزی می‌توانند ناتوان‌کننده یا تهدید‌کننده زندگی باشند، اگر فکر می‌کنید از اطرافیانتان شخصی علائم خطرناک خونریزی مغزی دارد، سریعا به پزشک مغز و اعصاب یا جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید.

خونریزی مغزی چیست؟

خونریزی مغزی نوعی سکته مغزی بوده که به خونریزی داخل جمجمه‌ای یا خونریزی داخل مغزی هم معروف است. این بیماری به دلیل پارگی یک سرخرگ در مغز و ایجاد خونریزی موضعی در بافت‌های اطراف ایجاد شده و سلول‌های مغز را از بین می‌برد. هنگامی که خون ناشی از ضربه، بافت‌های مغز را تحریک می‌کند، باعث تورم می‌شود؛ چیزی که به عنوان ادم مغزی شناخته می‌شود. خون جمع شده هم در توده‌ای به نام هماتوم جمع می‌شود. این شرایط باعث افزایش فشار روی بافت مغز مجاور می‌شود و جریان خون حیاتی را کاهش و سلول‌های مغز را از بین می‌برد. خونریزی می‌تواند در داخل مغز، بین مغز و غشاهایی که آن را می‌پوشاند، بین لایه‌های پوشش مغز یا بین جمجمه و پوشش مغز رخ دهد.

خونریزی مغزی در بزرگسالان

این عارضه در بزرگسالان می‌تواند بین بافت مغز و جمجمه یا در خود بافت مغز رخ دهد. خونریزی مغزی از رسیدن اکسیژن به مغز جلوگیری می‌کند. این اتفاق تهدید‌کننده زندگی بوده و نیاز به درمان اضطراری دارد.

خونریزی مغزی در کودکان

این عارضه در کودکان معمولاً به دلیل ناهنجاری‌های رگ‌های خونی (مانند ناهنجاری‌های شریانی وریدی، فیستول شریانی وریدی، ناهنجاری غار، آنوریسم و مویامویا) و یا لخته شدن خون رخ می‌دهد.

خونریزی مغزی در جنین

علل خونریزی مغزی جنین ممکن است تروما، انعقاد، عفونت، مصرف دارو، بیماری تب‌دار، کلستاز بارداری، ترومبوسیتوپنی، فاکتور X مادرزادی، کمبود فاکتور V، ناهنجاری‌های عروقی و دوقلوهای تک کوریونی باشد.

علائم خونریزی مغزی

علائم خونریزی مغزی می‌تواند متفاوت باشد. این علائم به محل خونریزی، شدت خونریزی و مقدار بافت آسیب‌دیده بستگی دارد. نشانه‌های سکته مغزی به طور ناگهانی ایجاد می‌شوند و ممکن است به تدریج بدتر شوند.

علائم رایج سکته مغزی عبارتند از:

• سردرد شدید و ناگهانی
• تشنج بدون سابقه تشنج قبلی
• ضعف در بازو یا پا
• حالت تهوع یا استفراغ
• کاهش هوشیاری و بروز بی حالی
• تغییر در بینایی
• سوزن سوزن شدن یا بی حسی بدن
• مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار
• مشکل در بلع
• مشکل در خواندن و نوشتن
• از دست دادن مهارت‌های حرکتی ظریف، مانند لرزش دست
• از دست دادن هماهنگی اعضای بدن
• از دست دادن تعادل
• حس چشایی غیر طبیعی
• از دست دادن هوشیاری

به سرت ضربه وارد شده؟ نگران خونریزی هستی؟

همین حالا با پزشک صحبت کن.

بهترین متخصص مغز و اعصاب

علائم خونریزی مغزی در اثر ضربه

علائم خونریزی مغزی در اثر ضربه بسته به شدت و محل آسیب متفاوت است، اما شایع‌ترین نشانه‌ها شامل موارد زیر هستند:

• سردرد ناگهانی و شدید که ممکن است به‌مرور زمان بدتر شود.
• حالت تهوع و استفراغ به دلیل افزایش فشار داخل جمجمه.
• اختلال در هوشیاری شامل گیجی، خواب‌آلودگی یا حتی از دست دادن هوشیاری.
• ضعف یا بی‌حسی در یک سمت بدن که می‌تواند نشانه آسیب به نیمکره مخالف مغز باشد.
• اختلال در بینایی، تکلم یا تعادل به دلیل تأثیر خونریزی بر عملکردهای مغزی.
• تشنج یا حرکات غیرطبیعی بدن که در برخی موارد اتفاق می‌افتد.

سردرد بعد از خونریزی مغزی

بیشتر افراد پس از سکته مغزی سردردی که به صورت مداوم باشد را تجربه نمی‌کنند اما با این حال این موضوع عارضه‌ای شایع است. براساس تحقیقات حدود ۲۳ درصد از افراد پس از سکته مغزی، سردردهای مداوم از جمله سکته هموراژیک یا ایسکمیک را تجربه می‌کنند.

علائم خونریزی مغزی در اثر ضربه در کودکان

علائم خونریزی مغزی در اثر ضربه در کودکان ممکن است متفاوت از بزرگسالان باشد و به دلیل ناتوانی کودکان در بیان احساسات، تشخیص آن دشوارتر باشد. برخی از مهم‌ترین علائم شامل موارد زیر است:

• بی‌قراری، تحریک‌پذیری یا خواب‌آلودگی غیرعادی
• گریه مداوم و غیرقابل‌کنترل بدون دلیل مشخص
• استفراغ مکرر به دلیل افزایش فشار داخل جمجمه
• اختلال در هماهنگی و تعادل مانند ناتوانی در راه رفتن یا افتادن‌های مکرر
• کاهش هوشیاری یا از دست دادن ناگهانی هوشیاری
• حرکات غیرطبیعی چشم یا تغییر در بینایی مانند انحراف چشم‌ها یا دوبینی
• تشنج یا حرکات غیرارادی بدن
• برآمدگی یا تورم در ناحیه ملاج (در نوزادان)

علت خونریزی مغزی

چندین عامل خطر و دلیل مختلف برای بروز خونریزی مغزی وجود دارد که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• ضربه مغزی: آسیب به سر شایع‌ترین علت خونریزی در مغز برای افراد کمتر از ۵۰ سال است.
• فشار خون بالا: این بیماری مزمن می‌تواند در طی یک دوره طولانی، دیواره رگ‌های خونی را ضعیف کند. فشار خون بالا درمان‌نشده یکی از دلایل عمده قابل پیشگیری خونریزی مغزی است (چه چیزهایی فشار خون را بالا میبرد؟).
• آنوریسم مغزی: آنوریسم یک ضعف در دیواره رگ خونی است که باعث تورم دیواره رگ می‌شود. همچنین می‌تواند باعث پاره شدن رگ‌ها (آنوریسم مغزی) و خونریزی در مغز و در نهایت سکته شود.
• ناهنجاری شریانی (AVM) یا ناهنجاری‌های عروق خونی: ناهنجاری‌های شریانی وریدی و ضعف در رگ‌های خونی داخل و اطراف مغز ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد و تنها در صورت بروز علائم تشخیص داده شود.
• آنژیوپاتی آمیلوئید: این مورد یک ناهنجاری در دیواره رگ‌های خونی است که گاهی با افزایش سن و فشار خون بالا رخ می‌دهد. ممکن است قبل از ایجاد خونریزی بزرگ، باعث بسیاری از خونریزی‌های کوچک و بدون توجه شود.
• اختلالات خونی یا خونریزی: بیماری های خون هموفیلی و کم خونی داسی شکل هر دو می‌توانند به کاهش سطح پلاکت‌ها و لخته‌شدن خون کمک کنند. رقیق‌کننده‌های خون نیز یک عامل خطر هستند.
• بیماری کبدی: این وضعیت به طور کلی با افزایش خونریزی همراه است.
• تومور مغزی: در افراد مبتلا به تومور مغزی احتمال بروز خونریزی مغزی وجود دارد
• مصرف برخی داروها: برخی از داروهایی که به صورت خودسرانه مصرف می‌شوند یا در صورت تداخل برخی داروها با هم، خونریزی مغزی اتفاق می‌افتد.

خونریزی مغزی در اثر فشار بالا

در پره اکلامپسی، افزایش فشار خون مادر باعث کاهش جریان خون از طریق جفت می‌شود. نتیجه نهایی این است که در بسیاری از موارد، نوزاد جریان خون و اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و در نتیجه باعث بروز آنسفالوپاتی هیپوکسیک-ایسکمیک و فلج مغزی می‌شود.

خونریزی مغزی در نوزادان نارس

خونریزی مغزی در نوزادان نارس با وزن کمتر از ۱.۵ کیلوگرم، شایع‌تر است. نوزادی که قبل از هفته ۳۲ بارداری به دنیا می‌آید بیشترین خطر ابتلا به خونریزی مغزی را دارد. دلیل این موضوع این است که رگ‌های خونی کوچک در مغز نوزاد بسیار ظریف و آسیب پذیر هستند و می‌توانند به راحتی آسیب ببینند.

راه های تشخیص خونریزی مغزی

پزشکان پس از یک معاینه فیزیکی اولیه، خونریزی مغزی را تشخیص می‌دهند. آن‌ها ابتدا سابقه پزشکی کامل و علائم شما را بررسی می‌کنند. سپس یک آزمایش تصویربرداری مانند توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) را درخواست می‌دهند. این آزمایشات تصویربرداری محل، وسعت و گاهی اوقات علت خونریزی را تعیین می‌کنند.

آزمایش‌های دیگر هم می‌توانند به تشخیص علت خونریزی مغزی کمک کنند. این آزمایشات عبارتند از:

• الکتروانسفالوگرام
• اشعه ایکس قفسه سینه
• آزمایش ادرار
• شمارش کامل خون (CBC)
• پونکسیون کمری (تپ ستون فقرات)
• آنژیوگرافی (برای آنوریسم یا ناهنجاری شریانی وریدی)

عکس سی تی اسکن خونریزی مغزی

این تصویر یک اسکن مغزی (CT Scan) را نشان می‌دهد که در آن خونریزی مغزی گسترده دیده می‌شود. نواحی سفیدرنگ در مرکز تصویر بیانگر تجمع خون در داخل مغز هستند که می‌تواند ناشی از سکته هموراژیک (خونریزی‌دهنده)، پارگی رگ‌های مغزی یا آسیب تروماتیک باشد. این نوع خونریزی می‌تواند فشار داخل جمجمه را افزایش داده، عملکرد مغز را مختل کند و در صورت عدم درمان فوری، منجر به آسیب‌های جدی یا مرگ شود. بررسی و تشخیص دقیق از طریق تصویربرداری پزشکی و معاینه تخصصی برای تصمیم‌گیری درباره روش درمانی (دارودرمانی یا جراحی) ضروری است.

سطح هوشیاری پس از خونریزی مغزی (خونریزی مغزی و سطح هوشیاری)

خونریزی مغزی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سطح هوشیاری فرد داشته باشد که این تأثیر بستگی به شدت، محل و میزان خونریزی دارد. در موارد خفیف، فرد ممکن است کمی گیج یا خواب‌آلود شود، اما در موارد شدیدتر، افت سطح هوشیاری، کاهش پاسخ‌دهی به محرک‌ها یا حتی کما رخ می‌دهد. اگر خونریزی باعث افزایش فشار داخل جمجمه شود، ممکن است بیمار دچار بیهوشی تدریجی شود. برای ارزیابی سطح هوشیاری، معمولاً از مقیاس کمای گلاسکو (GCS) استفاده می‌شود که بر اساس پاسخ‌های چشمی، حرکتی و کلامی بیمار سنجیده می‌شود. کاهش ناگهانی سطح هوشیاری پس از خونریزی مغزی یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

اقدامات لازم هنگام خونریزی مغزی

در زمان مواجهه با فردی که دچار خونریزی مغزی شده است موارد زیر را در نظر داشته باشید و انجام دهید:

• تمام وسایل خطرناک اطراف فرد را که ممکن است به علت برخورد، باعث آسیب رسیدن به او در زمان تشنج شود از بیمار دور کنید.
• هنگام تشنج، به زور از حرکت اندام‌های بدن فرد جلو‌گیری نکنید.
• از دادن آب، غذا و هرگونه دارو به فردی که دچار خونریزی مغزی شده خودداری کنید.
• فرد را آرام به پهلو بچرخانید تا ترشحاتی که منجر به خفگی می‌شوند از دهان او خارج شوند.
• هیچگونه فشاری به جمجمه وارد نکنید.

راه های درمان خونریزی مغزی

اگر پارگی آنوریسم مغزی باعث خونریزی مغزی شود، جراح ممکن است بخشی از جمجمه را بردارد و شریان را قطع کند. این روش کرانیوتومی نامیده می‌شود. سایر روش‌های درمانی خونریزی مغزی هم شامل مصرف داروهای ضد‌اضطراب، داروهای ضد‌صرع و سایر داروها برای کنترل علائمی مانند تشنج و سردردهای شدید است.

نحوه عمل جراحی خونریزی مغزی

جراحی خونریزی مغزی دو حالت مختلف دارد که عبارتند از:

• رفع فشار: در این جراحی، جراح سوراخی در جمجمه ایجاد می‌کند تا خون را تخلیه و فشار را کاهش دهد.
• کرانیکتومی: جراح قسمتی از جمجمه را برای کاهش فشار برمی‌دارد.

متن انگلیسی:
Part of your treatment plan may include speech therapy, occupational therapy or physical therapy. Therapy can help individuals regain brain functions (such as the ability to speak) that may have been affected by brain bleed. Even after treatment, there is a chance you may never recover completely from a brain bleed
ترجمه متن:
بخشی از برنامه درمانی ممکن است شامل گفتار درمانی، کار درمانی یا فیزیوتراپی باشد. درمان می‌تواند به افراد کمک کند تا عملکردهای مغزی (مانند توانایی صحبت کردن) را که تحت تاثیر خونریزی مغزی قرار گرفته‌اند، به دست آورند. این احتمال وجود دارد که حتی پس از درمان خونریزی مغزی هرگز به طور کامل بهبود نیابید.

aurorahealthcare

خونریزی مغزی چگونه جذب میشود؟

با این حال که شانس زنده ماندن پس از خونریزی مغزی شدید و با وسعت زیاد بسیار کم است، اما اگر بیمار زنده بماند دوره‌ نقاهتی چند ماهه خواهد داشت.

درمان خونریزی مغزی چقدر طول میکشد؟

روند درمان فرد مبتلا به خونریزی مغزی بسته به شرایط او متفاوت خواهد بود. گفته شده اگر بیمار بتواند زنده بماند روند بهبودی و درمان ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد.

احتیاطات و مراقبت های لازم بعد از خونریزی مغزی

بعد از خونریزی مغزی رعایت برخی موارد، احتیاطات و مراقبت‌های لازم واجب است. مراقبت‌ها و احتیاطات بعد از خونریزی مغزی عبارتند از:

• معاینه اولیه بیمار دچار خونریزی در مغز
• چک کردن لوله‌های متصل به بیمار
• تجویز دارو و مسکن‌های لازم برای بیمار
• بررسی موارد زخم، پانسمان و بخیه
• تعویض درست پانسمان‌های بیمار
•  انجام توانبخشی از جمله فیزیوتراپی، کار درمانی و گفتار درمانی
• رعایت رژیم غذای بعد از عمل جراحی خونریزی مغزی

متن انگلیسی:
 The patients must be treated with care to avoid further injury or death
ترجمه متن:
بیماران باید با احتیاط درمان شوند تا از آسیب بیشتر یا مرگ آن‌ها جلوگیری شود.

jaipurneuro

انواع خونریزی مغزی

خونریزی مغزی انواع مختلفی دارد. انواع خونریزی مغز عبارتند از:

۱. خونریزی مغزی اپی ‌دورال (Epidural)

خونریزی مغزی اپی ‌دورال بین استخوان جمجمه و بیرونی‌ترین لایه غشایی اتفاق می‌افتد.

۲. خونریزی مغزی ساب ‌دورال (Subdural)

خونریزی مغزی ساب ‌دورال بین دورا ماتر و غشای عنکبوتیه اتفاق می‌افتد.

۳. خونریزی مغزی ساب‌ آراکنوئید (Subarachnoid)

خونریزی مغزی ساب‌ آراکنوئید در بطن‌های مغز رخ می‌دهد. قسمت‌های خاصی از مغز (حفره‌ها) که بدن شما مایع مغزی نخاعی (مایع محافظت از مغز و نخاع) را می‌سازد.

۴. خونریزی داخل مغزی

خونریزی داخل مغزی در لوب‌ها، ساقه مغز و مخچه مغز رخ می‌دهد.

عوارض بیماری خونریزی مغزی

عوارض خونریزی مغزی شامل گسترش هماتوم، ادم پری هماتومی با افزایش فشار داخل جمجمه، خونریزی داخل بطنی همراه با هیدروسفالی، تشنج، حوادث ترومبوتیک وریدی، هایپرگلیسمی، افزایش فشار خون، تب و عفونت است. مرگ هم یکی از مهمترین عارضه‌های خونریزی مغزی است که در ادامه بیشتر توضیح داده‌ایم.

نگران عوارض بعد از خونریزی مغزی هستی؟ از متخصص مشاوره بگیر.

دکتر عروق مغزی

ارتباط بین خونریزی مغزی و مرگ

در اکثر موارد افرادی که دچار خونریزی مغزی می‌شوند جان خود را از دست می‌دهند. این موضوع برای بعضی از بیماران حتی با کوتاهی طولانی همراه است.

راه های پیشگیری از خونریزی مغزی

برای پیشگیری از ابتلا به خونریزی مغزی موارد زیر را رعایت کنید:

• مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سالم
• متعادل نگه داشتن وزن (اضافه وزن یا چاقی خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد.)
• ترک مصرف سیگار
• فعالیت بدنی منظم
• رعایت سبک زندگی سالم
• کنترل دیابت
• محدود کردن یا قطع مصرف الکل
• بررسی کلسترول
• کنترل فشار خون

فرق سکته مغزی با خونریزی مغزی

در جدول زیر فرق سکته مغزی با خونریزی مغزی را مشاهده می‌کنید.

سکته مغزی	خونریزی مغزی
علت کاهش جریان خون یا مسدود شدن شریان‌ها در مغز است.	علت سوراخ شدن یا پارگی شریان‌ها است.
امکان از بین رفتن خود‌به‌خودی علائم پس از بروز سکته مغزی وجود دارد.	امکان از بین رفتن خود‌ به‌ خودی علائم پس از بروز خونریزی مغزی وجود ندارد.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

پس از اینکه خونریزی مغزی را شناختید و با عوارض و نحوه درمان آن آشنا شده‌اید وقت ویزیت و‌ مشاوره پزشکی می‌رسد. چرا که شاید شما هم در نزدیکان خود فردی را دارید که دچار این عارضه شده اما به دلیل زیر نظر پزشکی باتجربه نبودن، بهبودی خاصی صورت نمی‌گیرد.

در این نقطه وبسایت دکترتو به کمک شما می‌آید تا بتوانید بهترین و‌ باتجربه‌ترین پزشکان متخصص نورولوژی و جراح متخصص مغز و اعصاب را از طریق آن پیدا کنید. کافیست به وبسایت دکترتو مراجعه کنید، فیلترهای مورد نظرتان را اعمال و پس از مقایسه پزشکان متخصص مختلف، از مناسب‌ترین پزشک نوبت ویزیت حضوری دریافت کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!