بارداری خارج از رحم چگونه است؟ چیزهایی که باید درباره حاملگی خارج از رحم بدانید – مجله سلامت دکترتو

بارداری خارج از رحم چگونه است؟ چیزهایی که باید درباره حاملگی خارج از رحم بدانید

آنچه در این مقاله می‌خوانید

بارداری خارج از رحم زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارورشده به‌جای لانه‌گزینی در رحم، در بخشی دیگر از بدن مانند لولهٔ فالوپ، تخمدان یا حتی شکم قرار گیرد. این وضعیت غیرطبیعی، باعث می‌شود جنین نتواند رشد طبیعی داشته باشد و در صورت ادامه، جان مادر را به خطر می‌اندازد. معمولاً در هفته‌های ابتدایی بارداری، علائمی مانند درد شکم، لکه‌بینی یا سرگیجه ظاهر می‌شود. تشخیص زودهنگام با سونوگرافی و آزمایش خون اهمیت زیادی دارد، زیرا درمان به‌موقع می‌تواند از عوارض خطرناک مانند خون‌ریزی داخلی جلوگیری کند.

approved-by-doctors

تأیید‌‌‌‌‌‌‌ شده توسط پزشکان متخصص دکترتو

محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام، جهت درمان از پزشکان دکترتو مشاوره بگیرید.

زمان مطالعه : 10 دقیقه
حاملگی خارج رحمی چیست و چه علائمی دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

بارداری خارج از رحم یکی از شرایط نادر اما جدی بارداری است که می‌تواند برای مادر خطرناک باشد. در این حالت، تخمک بارورشده در جایی غیر از رحم، معمولاً در لوله فالوپ، لانه‌گزینی می‌کند و چون این ناحیه توانایی نگهداری جنین را ندارد، ادامهٔ بارداری ممکن است با درد، خون‌ریزی و پارگی همراه شود. نکتهٔ مهم این است که در ابتدا، نشانه‌های آن شبیه بارداری طبیعی به‌نظر می‌رسد و همین مسئله باعث می‌شود تشخیص به‌تعویق بیفتد. آگاهی از علائم هشدار و مراجعه سریع به پزشک می‌تواند نقش بزرگی در حفظ سلامت مادر و آینده باروری او داشته باشد. در این مطلب از دکترتو، با بارداری خارج از رحم و نحوهٔ تشخیص و درمان آن آشنا می‌شوید.

بارداری خارج از رحم چیست؟

حاملگی خارج رحمی یا بارداری خارج از رحم زمانی اتفاق می‌افتد که جنین به‌جای لانه‌گزینی در حفره‌رحم، در جایی خارج از آن مثل لوله‌فالوپ، تخمدان، دهانه‌رحم یا حتی حفره‌ شکم قرار می‌گیرد. شایع‌ترین محل بارداری خارج رحم، لوله‌فالوپ است و به همین دلیل به آن حاملگی لوله‌ای هم گفته می‌شود. این نواحی برای رشد جنین طراحی نشده‌اند، دیواره نازک‌تری دارند و توان کشش کافی ندارند، به همین دلیل ادامه بارداری در این محل‌ها می‌تواند باعث پارگی، خون‌ریزی داخلی و به خطر افتادن جان مادر شود.

این نوع بارداری در بیش از ۹۵٪ موارد در لوله فالوپ رخ می‌دهد و امکان رشد طبیعی جنین وجود ندارد، زیرا این لوله نه ظرفیت رشد جنین را دارد و نه منبع خونی مناسب. در موارد نادر، حاملگی خارج رحمی ممکن است در دهانه رحم، تخمدان یا حفره شکمی نیز اتفاق بیفتد. احتمال این وضعیت حدود ۱٪ است و اغلب به مرگ جنین منجر می‌شود. در حدود ۱۵٪ از این موارد، لوله فالوپ پاره می‌شود که با درد شدید، خونریزی داخلی و شوک همراه است و وضعیت اورژانس است. بارداری خارج رحم قابل‌انتقال به داخل‌رحم نیست و جنین در این وضعیت امکان رشد سالم و زنده‌ماندن ندارد، بنابراین تشخیص و درمان به‌موقع، کلید حفظ جان و باروری آینده مادر است.

اینفوگرافی حاملگی خارج رحمی
حاملگی خارج رحمی زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده به جای رحم در قسمت دیگری لانه گزینی کند.

عکس بارداری خارج از رحم

حاملگی خارج رحمی چیست؟
حاملگی خارج رحمی یا ectopic pregnancy به رخ‌دادن حاملگی در هر جایی به غیر از حفره‌ی رحمی گفته‌می‌شود که می‌تواند تهدیدکننده‌ی جان مادر باشد.

تصاویر سونوگرافی بارداری خارج‌رحمی نشان می‌دهد که تخمک بارور شده در جایی خارج از رحم قرار گرفته است. در بیشتر موارد، تصویر سونوگرافی در بارداری به‌صورت یک توده یا کیسه در داخل لوله فالوپ دیده می‌شود که گاهی با تجمع مایعات در اطراف آن همراه است. این عکس به پزشک کمک می‌کند تا محل دقیق حاملگی را شناسایی کرده و مراحل درمان را تعیین کند. در موارد نادر، در سایر انواع بارداری خارج‌رحمی مانند تخمدانی یا سرویکسی، تصاویر متفاوتی از وضعیت حاملگی نشان داده می‌شود.

انواع بارداری خارج از رحم

بارداری خارج از رحم معمولا در لوله‌های فالوپ رخ می‌دهد. این نوع بارداری شایع‌ترین نوع حاملگی خارج رحمی است. علاوه بر آن، بارداری خارج‌رحمی می‌تواند در نواحی دیگری از بدن مانند تخمدان‌ها، گردن رحم (سرویکس) یا حتی در حفره شکمی رخ دهد که این‌ها انواع نادرتر بارداری خارج‌رحمی محسوب می‌شوند. در این شرایط، تخمک بارور شده به‌جای اینکه در رحم کاشته شود، در ناحیه‌ای خارج از رحم لانه‌گزینی می‌کند که می‌تواند برای مادر خطرناک باشد و نیاز به درمان فوری دارد:

  • لانه‌گزینی جنین در دهانه‌ی رحم یا همان سرویکس
  • حاملگی خارج رحمی در لوله‌های فالوپ
  • بارداری خارج رحمی در تخمدان‌ها (حاملگی خارج از رحم در تخمدان چپ و راست)
  • حاملگی خارج رحمی در شکم
محل لانه‌گزینیتوضیحمیزان شایع‌بودن/نکته
لوله فالوپشایع‌ترین محل بارداری خارج رحمی؛ به آن حاملگی لوله‌ای هم گفته می‌شودبیش از ۹۵٪ موارد در لوله فالوپ رخ می‌دهد
تخمدانجنین در تخمدان لانه‌گزینی می‌کندنادر
دهانه رحم (سرویکس)لانه‌گزینی در دهانه رحمنادر
حفره شکملانه‌گزینی در حفره شکمینادر
جدول انواع بارداری خارج از رحم

بارداری خارج از رحم چه علائمی دارد؟

علائم بارداری خارج از رحم می‌تواند بین یک زن و زن دیگر متفاوت باشد، اما معمولا از جایی شروع می‌شود که بعد از تأخیر قاعدگی و بی‌بی‌چک مثبت، کم‌کم درد یک‌طرفه و متمرکز در پایین شکم، احساس فشار یا سنگینی در لگن و لکه‌بینی یا خون‌ریزی واژینال غیرطبیعی ظاهر می‌شود؛ خون‌ریزی‌ای که از نظر زمان، شدت و رنگ با پریودهای قبلی هم‌خوان نیست و گاهی به‌صورت لکه‌های قهوه‌ای یا خون‌ریزی قطع‌و‌وصل‌شونده دیده می‌شود.

با پیشرفت مشکل و افزایش خون‌ریزی، علائم عمومی‌تری مثل سرگیجه، ضعف، تعریق‌سرد، تندشدن نبض و حتی درد تیرکشنده در شانه به‌دلیل وجود خون در حفره‌ شکم بروز می‌کند که می‌تواند نشانه‌ پارگی لوله و خون‌ریزی داخلی باشد. به‌طور کلی، هر زن در سن باروری که تست بارداری مثبت دارد و با ترکیبی از این دردها و خون‌ریزی‌ غیرمعمول روبه‌رو می‌شود، تا زمان رد حاملگی خارج رحمی باید وضعیت خود را جدی بگیرد و سریع برای ارزیابی به پزشک یا اورژانس مراجعه کند.

تو دوران بارداری دچار خونریزی شدی؟

اگر در کنار خونریزی درد لگن هم داری، حتما با متخصص مشورت کن.

علت بارداری خارج از رحم چیست؟

یکی از شایع‌ترین دلایل بارداری خارج از رحم،‌ گیر‌کردن تخمک در لوله‌ی فالوپ است. معمولا بیشتر حاملگی‌های خارج رحمی در این نقطه ایجاد می‌شوند. اما چرا تخمک در لوله گیر می‌کنند؟ دلایل زیر ممکن است علت حاملگی خارج از رحم باشد:

  • عفونت لوله‌های فالوپ
  • التهاب در لوله‌های فالوپ
  • تنگی و انسداد لوله‌های فالوپ
  • شکل نامتناسب رحم و لوله‌ها
  • عفونت‌های لگنی
  • سابقه جراحی لوله
  • مصرف سیگار
  • برخی درمان‌های ناباروری

علت بارداری خارج رحم در ای وی اف

در روش‌های کمک‌باروری مثل ivf، جنین در محیط آزمایشگاه تشکیل و سپس به داخل حفره‌رحم منتقل می‌شود، اما همچنان احتمال کم اما واقعی جابه‌جایی جنین و لانه‌گزینی در لوله‌فالوپ یا نواحی دیگر وجود دارد. علت بارداری خارج رحم در آی‌وی‌اف می‌تواند به عوامل زمینه‌ای ناباروری مثل آسیب قبلی لوله‌ها، چسبندگی‌ها، آندومتریوز یا عفونت‌های قدیمی مربوط باشد. حتی اگر جنین در رحم قرار داده شود، ممکن است به سمت بالا حرکت کند و در لوله یا روی اسکار قبلی لانه‌گزینی کند. به همین دلیل، احتمال حاملگی خارج رحمی در آی‌وی‌اف کمی بالاتر از جمعیت عمومی است و مراقبت دقیق‌تر لازم دارد.

دلیل حاملگی خارج از رحمی چیست؟
ممکن است سیگار‌کشیدن احتمال حاملگی خارج رحمی را افزایش دهد.

عوامل خطر حاملگی خارج رحمی

حاملگی خارج از رحم به دلیل عدم توانایی حرکت تخمک بارور در طول لوله‌ی رحمی ایجاد می‌شود. این اتفاق می‌تواند در اثر انسداد لوله فالوپ یا به دلیل اینکه موهای ریز داخل لوله‌ی رحمی قادر به حرکت‌دادن تخمک بارورشده به سمت رحم نیستند، ایجاد شود. عواملی که می‌توانند خطر بارداری خارج رحمی در زنان را افزایش دهند عبارت‌اند از:

  • التهاب و جای زخم در لوله‌های رحمی ناشی از بیماری قبلی، عفونت یا جراحی
  • بیماری‌های پزشکی که بر شکل و وضعیت لوله‌های رحمی و اندام‌های تولید مثل تاثیر می‌گذارند
  • داشتن چند شریک جنسی
  • ابتلا به عفونت‌های لگنی در زنان
  • سن مادر ۳۵ سال یا بالاتر باشد
  • عوامل هورمونی
  • نقایص هنگام تولد
  • بستن لوله های رحمی به صورت ناموفق
  • آی یو دی رحمی (IUD)
  • نقایص لوله‌ی رحمی که حرکت تخمک را سخت می‌کند
  • استفاده از فناوری‌های کمک‌باروری مانند IVF
  • سابقه‌ی علایم حاملگی خارج از رحم در گذشته
  • سیگار کشیدن
  • سابقه‌ی بیماری‌های مقاربتی (STD) مانند سوزاک، کلامیدیا و گونوره

حاملگی خارج رحمی چطور مشخص می شود؟

برخی موارد حاملگی خارج رحمی ممکن است با علائم شدید و نیاز به مراجعه اورژانسی تشخیص داده شوند. اما از کجا بفهمیم حاملگی خارج از رحم است؟ باید بگوییم، در بیشتر موارد با کمک گرفتن از طیف وسیعی از آزمایشات، حاملگی خارج رحمی قابل‌تشخیص است اما بارداری خارج از رحم از طریق معاینه‌ی فیزیکی قابل‌تشخیص نیست. برخی از روش‌های استاندارد پزشکی که در همه‌ زنان باردار استفاده می‌شوند، عبارتند از:

  • آزمایش خون (بتا hCG)
  • سونوگرافی ترانس‌واژینال
  • سونوگرافی شکمی
  • معاینه بالینی
علت حاملگی خارج رحمی چیست و چگونه درمان میشود؟ نکات ضروری را در این ویدیو ببینید.

درمان بارداری خارج از رحم چیست؟

درمان حاملگی خارج از رحم بسته به محل بارداری، اندازه توده و وضعیت بالینی فرد متفاوت است. در موارد پایدار و غیراورژانسی، داروی متوترکسات (Methotrexate) به‌صورت تزریقی تجویز می‌شود. این دارو با توقف رشد سلول‌های تقسیم‌شونده، بارداری خارج رحمی را خاتمه می‌دهد. پس از مصرف آن، بیمار باید به‌طور منظم آزمایش خون (بتا hCG) بدهد تا اطمینان حاصل شود که سطح هورمون بارداری به‌طور کامل کاهش یافته است.

علائمی مانند خونریزی واژینال، درد شکمی یا دفع بافت ممکن است رخ دهد. درمان دارویی معمولاً مؤثر است، اما در برخی موارد ممکن است به جراحی نیاز باشد. اگر توده پاره شود یا بیمار علائم شوک یا خونریزی داخلی داشته باشد، مداخله جراحی فوری ضروری است. مصرف متوترکسات نیاز به پرهیز از بارداری به مدت حداقل سه ماه دارد. درمان سریع و مناسب این وضعیت خطرناک، می‌تواند احتمال بارداری سالم در آینده را افزایش دهد.

  • عمل حاملگی خارج از رحم
  • عمل لاپاراسکوپی بارداری خارج از رحم
  • امپول متوترکسات در بارداری خارج رحم

۱. عمل حاملگی خارج از رحم

اگر که حاملگی خارج‌رحمی تشخیص داده شود، به درمان فوری نیاز دارید که برداشتن لوله در بارداری خارج از رحم یکی از گزینه‌های درمانی است. در حاملگی خارج‌رحمی به‌ویژه در لوله فالوپ، نیاز به جراحی است. طی عمل بارداری خارج از رحم، پزشک ممکن است لوله فالوپ را بردارد یا آن را ترمیم کند تا از پاره شدن آن جلوگیری شود. در موارد نادر، ممکن است از داروهای خاصی مانند متوترکسات برای از بین بردن بافت حاملگی یا توده جنینی استفاده شود.

متن انگلیسی:
Because a fertilized egg can’t survive outside a uterus, your doctor will need to take it out, so you don’t have serious health problems. They’ll use one of two methods: medication or surgery.
ترجمه فارسی:
از آنجا که تخمک بارورشده نمی‌تواند خارج از رحم زنده بماند، پزشک باید آن را خارج کند تا دچار مشکلات جدی برای سلامتی نشوید. برای این کار معمولاً از یکی از دو روش استفاده می‌شود: درمان دارویی یا جراحی.

به نقل از webmd

مراقبت بعد از عمل حاملگی خارج از رحم چگونه است؟

بعد از عمل حاملگی خارج از رحم، باید هرروز محل برش‌های جراحی را از نظر علائم عفونت بررسی کنید و آن‌ها را تمیز و خشک نگه‌دارید. علائم عفونت محل برش جراحی می‌تواند شامل متوقف‌نشدن خونریزی و خونریزی بیش‌از‌حد، احساس بوی بد از محل جراحی، گرم بودن و سرخی و تورم در محل جراحی باشد.

بعد از جراحی، ممکن است کمی خونریزی از واژن و دفع لخته‌های خون کوچک را مشاهده کنید که می‌تواند طبیعی باشد. این موضوع ممکن است۷ روز یا تا ۲ هفته پس از عمل ادامه داشته‌باشد. همچنین بهتر است از بلند‌کردن وسایل سنگین‌،‌ خودداری کنید، برای جلوگیری از یبوست، مایعات زیادی بنوشید و برای استراحت دادن به لگن، از مقاربت جنسی، استفاده از تامپون و دوش گرفتن حداقل تا چند هفته خودداری کنید.

عوارض بعد از عمل حاملگی خارج از رحم

این عوارض می‌تواند کوتاه‌مدت یا طولانی‌مدت باشد. در کوتاه‌مدت، خطر عفونت زخم، خونریزی بعد از عمل حاملگی خارج از رحم، درد شکم، لخته‌شدن خون در پاها و مشکلات بیهوشی وجود دارد که با مراقبت مناسب و پیگیری، معمولا قابل‌کنترل است. در بلندمدت، احتمال چسبندگی‌های داخل شکم و لگن، دردهای مزمن لگنی و کاهش شانس باروری، به‌ویژه در صورت برداشتن یک لوله، مطرح می‌شود. با این حال بسیاری از زنان پس از یک دوره بهبودی و با حفظ لوله دیگر، بارداری سالم بعدی را تجربه می‌کنند. پیگیری منظم، مشاوره درباره برنامه‌ریزی برای بارداری بعدی و کنترل عوامل خطر، برای کاهش عوارض حاملگی خارج از رحم مهم است.

مراقبت های بعد از حاملگی خارج رحمی چیست؟
بعد از حاملگی خارج رحمی باید مراقبت‌های لازم را انجام دهید. یکی از این موارد استراحت برای مدت مشخص و پیشگیری از بارداری دوباره است.

۲. عمل لاپاراسکوپی بارداری خارج از رحم

سالپنگوستومی و سالپنژکتومی، دو عمل لاپاراسکوپی حاملگی خارج از رحم هستند که برای درمان برخی از شراسط حخارج رحمی استفاده می‌شوند. در این روش، یک شکاف کوچک در شکم، نزدیک به ناف ایجاد می‌شود. سپس در مرحله‌ی بعد، پزشک از یک لوله‌ی نازک مجهز به دوربین و نور (لاپاراسکوپ) برای مشاهده‌ی لوله‌های فالوپ استفاده می‌کند.

در سالپنگوستومی، توده‌ی‌ حاملگی خارج رحمی برداشته‌می‌شود و لوله خود‌به‌خود بهبود می‌یابد. در سالپنژکتومی، توده‌ی حاملگی خارج رحمی و لوله‌ی فالوپ کاملا برداشته‌می‌شوند. اینکه پزشک چه روشی را انجام می‌دهد به میزان خونریزی، شدت آسیب، پارگی لوله، اینکه لوله‌ی رحمی دیگر چقدر طبیعی است یا دچار آسیب قبلی شده‌است یا خیر، بستگی دارد. اگر حاملگی خارج رحمی باعث خونریزی شدید شود، ممکن است جراحی لاپاراتومی انجام شود که شامل باز‌کردن کامل شکم است.

۳. امپول متوترکسات در بارداری خارج رحم

یکی از درمان‌های دارویی اصلی برای بارداری خارج رحمی در مراحل اولیه و پایدار، آمپول متوترکسات است. این دارو با مهار تقسیم سلولی، رشد بافت بارداری را متوقف می‌کند تا بدن بتواند به‌تدریج آن را جذب کند. استفاده از متوترکسات زمانی ممکن است که توده‌ بارداری کوچک باشد، سطح هورمون بارداری در محدوده‌ مشخصی قرار داشته باشد، علائم شدید یا خون‌ریزی وجود نداشته باشد و بیمار بتواند پیگیری منظم آزمایش‌ها را انجام دهد. پس از تزریق، سطح هورمون باید طبق برنامه اندازه‌گیری شود تا کاهش آن تایید شود و در صورت عدم پاسخ کافی، گاهی نیاز به دوز تکراری یا جراحی وجود دارد.

عوارض آمپول متوترکسات در بارداری خارج از رحم

شایع‌ترین عوارض شامل تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی، خستگی، سردرد و درد خفیف شکم است که معمولا موقتی و قابل‌کنترل هستند. در برخی موارد، درد شکم چند روز پس از تزریق به‌دلیل تخریب بافت بارداری افزایش می‌یابد و باید از نظر افتراق با علائم پارگی لوله به‌دقت ارزیابی شود. به‌ندرت، متوترکسات می‌تواند روی کبد، مغز استخوان و مخاط دهان اثر بگذارد و باعث بالا رفتن آنزیم‌های کبدی، کاهش سلول‌های خونی یا زخم دهان شود. به همین دلیل مصرف آن نیازمند انتخاب درست بیمار و پایش آزمایشگاهی است. تا مدتی بعد از درمان، توصیه می‌شود برای بارداری مجدد برنامه‌ریزی نشود تا بدن فرصت کافی برای دفع دارو و بازگشت به شرایط طبیعی داشته باشد.

آیا مشکوک به حاملگی خارج رحمی هستی؟ با سونوگرافی مطمئن شو.

عوارض بارداری خارج از رحم

اصلی‌ترین عارضه‌ای که حاملگی خارج از رحمی برای فرد دارد، پارگی محلی است که جنین در آنجا لانه گزینی کرده است. یکی از اصلی‌ترین محل‌ها، لوله‌ی فالوپ است. هنگامی که جنین در این لوله رشد می‌کند و بزرگ می‌شود، احتمال اینکه باعث پارگی لوله شود، زیاد است. هنگامی که لوله فالوپ پاره می‌شود، فرد خونریزی شدید می‌کند و حتی خطر مرگ هم وجود دارد. بنابراین این عارضه می‌تواند بسیار خطرناک باشد. یکی دیگر از عوارض حاملگی خارج رحمی، عفونت محل جراحی است. همچنین فردی که حاملگی اکتوپیک یا خارج از رحم دارد، ممکن است به نازایی دچار شود:

  • پارگی محل لانه گزینی جنین
  • خونریزی شدید و خطر مرگ
  • عفونت محل جراحی
  • احتمال نازایی

حاملگی خارج از رحم خطرناک است؟

بارداری خارج از رحمی به‌طور بالقوه یک وضعیت خطرناک است، چون محل لانه‌گزینی جنین توان تحمل رشد آن را ندارد و با افزایش حجم، خطر پارگی و خون‌ریزی داخلی بالا می‌رود. بدون تشخیص و درمان، این خون‌ریزی می‌تواند در مدت کوتاهی باعث شوک و تهدید جدی حیات مادر شود. با این حال، اگر بارداری خارج رحمی زود تشخیص داده شود و درمان مناسب در زمان مناسب انجام شود، می‌توان این خطر را تا حد زیادی کنترل کرد و از عوارض شدید پیشگیری کرد.

خطرناک بودن بارداری خارج رحمی به این معنی نیست که هر فرد مبتلا حتما دچار عارضه‌ شدید می‌شود، بلکه یعنی این وضعیت را باید جدی گرفت، علائم هشدار را شناخت و در صورت شک، مراجعه به پزشک یا اورژانس را به تأخیر نینداخت. توجه به درد یک‌طرفه شکم، خون‌ریزی غیر معمول، سرگیجه، ضعف و درد شانه در یک زن با بی‌بی‌چک مثبت، مهم‌ترین قدم در پیشگیری از عوارض خطرناک است.

حاملگی خارج از رحم خطرناک است.
حاملگی خارج از رحم خطرناک است.

پیشگیری از بارداری خارج رحمی ممکن است؟

بیشتر زنانی که بارداری خارج رحمی داشته‌اند، می‌توانند دوباره باردار شوند، اما به دلیل اینکه خطر بارداری خارج رحمی در این افراد افزایش می‌یابد، به پیگیری دقیق نیاز دارند. در نتیجه، غربالگری به موقع برای حاملگی خارج رحم بسیار ضروری است.

غربالگری در اوایل بارداری، میزان مرگ‌و‌میر ناشی از حاملگی خارج رحمی را کاهش می‌دهد.  زنانی که در معرض خطر بالای بارداری خارج رحمی هستند، باید در اوایل بارداری از طریق آزمایش خون و سونوگرافی تحت نظارت دقیق قرار‌ بگیرند. بسیاری از موارد حاملگی خارج رحمی، به علت آسیب‌دیدن لوله‌های رحمی رخ می‌دهند. برای کاهش خطر آسیب به لوله‌های فالوپ موارد زیر را رعایت کنید:

  • درمان سریع هرگونه عفونت لگنی
  • درمان سریع عفونت مقاربتی یا قابل انتقال از راه جنسی (STI)
  • استفاده از کاندوم و روش‌های پیشگیری امن برای رابطه جنسی
  • ترک مصرف سیگار
پزشکان پیشنهادی

نتیجه گیری

بارداری خارج از رحم وضعیتی است که در آن جنین به‌جای رحم در لوله‌فالوپ، تخمدان یا نقاط دیگر لانه‌گزینی می‌کند و ادامه آن می‌تواند زندگی مادر را تهدید کند. این بارداری در روزهای اول ممکن است شبیه بارداری طبیعی باشد، اما با گذشت زمان علائمی مانند درد یک‌طرفه شکم، لکه‌بینی یا خون‌ریزی غیر معمول، احساس فشار در لگن، سرگیجه و ضعف ظاهر می‌شود. شناخت این علائم و مراجعه زودهنگام به پزشک، تفاوت بین یک درمان ساده‌تر و یک وضعیت اورژانسی با خون‌ریزی شدید را رقم می‌زند. تشخیص دقیق حاملگی خارج رحمی با ترکیب علائم بالینی، آزمایش خون و سونوگرافی انجام می‌شود و درمان آن بسته به شرایط می‌تواند دارویی یا جراحی باشد.

دکترتو مراقب سلامت شماست!

پرسش‌های متداول

خطر بارداری خارج‌رحمی پس از IVF می‌تواند بیش از جمعیت عمومی باشد و در منابع مختلف متفاوت گزارش شده است؛ عدد دقیق به شرایط فرد و مرکز درمانی وابسته است. این میزان کمی بیشتر از بارداری طبیعی است. با اینکه IVF در اصل جنین را مستقیماً وارد رحم می‌کند، اما به دلایلی مانند آسیب یا انسداد لوله‌های فالوپ، ممکن است جنین در مسیر اشتباهی لانه‌گزینی کند و بارداری خارج رحمی رخ دهد.

در برخی موارد محدود و با شرایط خاص، حاملگی خارج رحمی کوچک و با سطح پایین هورمون بارداری ممکن است خودبه‌خود پسرفت کند و بدن آن را جذب کند. اما این موضوع تنها زمانی قابل‌قبول است که پزشک با سونوگرافی و آزمایش خون سریالی مطمئن شود که بارداری در حال کاهش است، علائم شدید وجود ندارد و خطر پارگی اندک است. خودتان هرگز نباید روی دفع خودبخودی حساب کنید یا به‌سرعت از پیگیری پزشکی صرف‌نظر کنید. هرگونه تشدید درد، خون‌ریزی، سرگیجه یا ضعف در این دوره، نیازمند مراجعه فوری است.

اگر بی‌بی‌چک شما مثبت شده و علائمی مثل درد یک‌طرفه شکم، لکه‌بینی غیر معمول، احساس فشار در لگن، سرگیجه یا درد شانه دارید، باید احتمال بارداری خارج رحمی را جدی بگیرید. در قدم اول، با پزشک یا ماما تماس بگیرید و علائم خود را کامل توضیح دهید تا درباره نیاز به مراجعه فوری یا نوبت زودتر تصمیم گرفته شود. در صورت درد شدید، ضعف شدید، غش، خون‌ریزی سنگین یا تنگی نفس، بهتر است مستقیما به اورژانس مراجعه کنید و منتظر نوبت عادی نمانید. خوددرمانی با مسکن یا صبرکردن برای بهترشدن خودبه‌خود می‌تواند خطرناک باشد.

بیشتر افرادی که بارداری خارج رحمی دارند، می‌توانند همچنان در آینده بارداری سالمی داشته‌باشند. اگر هر دو لوله‌ی فالوپ هنوز سالم باشند، یا حتی فقط یک لوله سالم مانده‌باشد، تخمک می‌تواند به صورت طبیعی بارور شود. اگر ۱ یا هر ۲ لوله‌ی رحمی را برداشتید، در مورد درمان‌های احتمالی باروری با پزشک خود صحبت‌کنید. به عنوان مثال، لقاح آزمایشگاهی که شامل کاشت تخمک بارور‌شده در رحم است.

معمولاً توصیه می‌شود تا حداقل ۲ قاعدگی بعد از درمان صبر کنید؛ اگر متوترکسات دریافت کرده‌اید، صبرِ حداقل ۳ ماه لازم است. این زمان به بدن اجازه می‌دهد بهبود یابد و دیواره رحم و لوله‌های فالوپ به وضعیت مناسبی برسند. همچنین این فاصله برای بررسی علت بارداری خارج رحمی و کاهش احتمال تکرار آن ضروری است. اگر قصد بارداری دارید، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید تا وضعیت سلامت باروری‌تان ارزیابی و زمان مناسب مشخص شود.

در بارداری خارج رحمی، قاعدگی واقعی رخ نمی‌دهد، اما ممکن است لکه‌بینی یا خون‌ریزی واژینالی وجود داشته باشد که بعضی زنان آن را با پریود اشتباه می‌گیرند. این خون‌ریزی معمولا الگوی معمول پریود شما را ندارد، ممکن است زودتر یا دیرتر از موعد باشد، حجم آن متفاوت باشد یا همراه با درد یک‌طرفه و علائم دیگر باشد. اگر فکر می‌کنید پریود شده‌اید اما قبلا بی‌بی‌چک مثبت داشته‌اید یا علائم بارداری را تجربه می‌کنید، بهتر است موضوع را با پزشک مطرح کنید تا احتمال بارداری خارج رحمی بررسی شود.

زمان برگشت اولین قاعدگی بعد از بارداری خارج رحمی به نوع درمان، سطح هورمون بارداری و وضعیت فرد بستگی دارد. معمولا پس از آن که هورمون بارداری به صفر نزدیک شد و محور هورمونی بدن به حالت عادی برگشت، در عرض چهار تا شش هفته اولین پریود ظاهر می‌شود. اگر درمان دارویی یا جراحی انجام شده است، ممکن است کمی تأخیر یا تغییر در الگوی قاعدگی وجود داشته باشد. در صورتی که چند ماه پس از درمان هنوز قاعدگی برنگشته یا قاعدگی‌ها بسیار نامنظم شده‌اند، بهتر است توسط متخصص ارزیابی شوید.

اصطلاح بارداری اکتوپیک به‌معنای بارداری در محل غیرطبیعی است و در زبان پزشکی همان بارداری خارج رحمی محسوب می‌شود. یعنی جنین به‌جای این که داخل حفره‌رحم لانه‌گزینی کند، در لوله‌فالوپ، تخمدان، دهانه‌رحم یا حتی روی اسکار سزارین یا داخل شکم قرار می‌گیرد. این محل‌ها توان رشد امن جنین را ندارند و ادامه بارداری در آنها می‌تواند باعث پارگی و خون‌ریزی شود. بنابراین، بارداری اکتوپیک به‌طور کلی نیازمند پایان‌دادن به بارداری و درمان مناسب برای حفظ جان مادر است.

در بارداری خارج‌رحمی، شکم معمولا بزرگ نمی‌شود زیرا جنین در خارج از رحم رشد نمی‌کند. رشد غیرطبیعی شکم در این شرایط نشان‌دهنده عارضه‌های دیگری است که ممکن است با بارداری خارج‌رحمی همراه باشد و باید تحت بررسی دقیق قرار گیرد.

وجود کیست‌های ساده‌ تخمدان به‌تنهایی لزوما باعث حاملگی خارج رحمی نمی‌شود، اما بعضی از کیست‌ها یا بیماری‌هایی مانند آندومتریوز می‌توانند باعث چسبندگی و تغییر در ساختار لوله‌ها شوند. این تغییرات حرکت طبیعی تخمک بارورشده را مختل می‌کند و ممکن است احتمال لانه‌گزینی خارج از رحم را افزایش دهد. همچنین در سونوگرافی، گاهی افتراق بین توده‌ ناشی از بارداری خارج رحم و برخی کیست‌ها دشوار است و نیاز به بررسی دقیق‌تر دارد. اگر سابقه کیست‌های پیچیده یا آندومتریوز دارید، حتما در شروع هر بارداری این موضوع را به پزشک خود بگویید.

خونریزی در سه ماه اول بارداری ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، یکی از مهم‌ترین دلایل آن حاملگی خارج‌رحمی است. در این حالت، تخمک بارور شده در مکان غیرطبیعی لانه‌گزینی می‌کند و ممکن است خونریزی و درد شدید در نواحی شکمی و لگنی را ایجاد کند.

داشتن سابقه بارداری خارج رحمی مهم‌ترین عامل خطر برای بروز مجدد آن در آینده است، چون نشان می‌دهد ساختار یا عملکرد لوله‌ها ممکن است تا حدی دچار مشکل باشد. این به این معنا نیست که حتما دوباره دچار این مشکل می‌شوید، اما احتمال آن نسبت به کسی که هرگز حاملگی خارج رحمی نداشته، بیشتر است. علاوه بر افزایش احتمال تکرار، ممکن است چسبندگی‌های ناشی از جراحی یا خود بارداری قبلی روی باروری آینده نیز اثر بگذارد.

تکرار بارداری خارج رحم از نظر احتمال خون‌ریزی و پارگی لوله، همان‌قدر خطرناک است که بار اول، چون محل لانه‌گزینی همچنان نامناسب است. در عین حال، اگر یک‌بار سابقه این مشکل را داشته باشید، باید از ابتدا در گروه پرریسک‌تری در نظر گرفته شوید و مراقبت‌ها دقیق‌تر انجام شود تا قبل از رسیدن به مرحله‌ خطرناک، تشخیص داده شود.

متأسفانه در بارداری خارج رحمی، جنین امکان رشد سالم و زنده‌ماندن ندارد، چون محل لانه‌گزینی برای توسعه طبیعی جفت و جنین مناسب نیست. دیواره‌ لوله‌فالوپ یا سایر نقاط خارج‌رحم ظرفیت خون‌رسانی و کشش کافی ندارند و با رشد جنین، خطر پارگی و خون‌ریزی شدید ایجاد می‌شود. ادامه‌دادن بارداری در این شرایط نه‌تنها برای جنین بی‌نتیجه است، بلکه می‌تواند جان مادر را نیز به‌شدت به‌خطر بیندازد. به‌همین دلیل، درمان حاملگی خارج رحمی همواره مبتنی بر پایان‌دادن به بارداری برای حفظ سلامت مادر است.

در برخی از حاملگی‌های خارج‌رحمی، به‌خصوص اگر بارداری مدتی بدون تشخیص باقی بماند، ممکن است در سونوگرافی فعالیت قلب جنین برای مدت کوتاهی دیده شود. با این حال، حتی اگر قلب جنین شکل گرفته و بتپد، ادامه‌ بارداری در محل خارج‌رحم امکان‌پذیر نیست و خطر پارگی و خون‌ریزی همچنان بسیار بالاست. دیدن قلب جنین در بارداری خارج رحمی می‌تواند از نظر روحی بسیار سخت باشد، اما از نظر پزشکی تغییری در ضرورت درمان ایجاد نمی‌کند و تصمیم‌ها همچنان بر اساس حفظ جان و سلامت مادر گرفته می‌شود.

به‌طور مستقیم، حاملگی خارج رحمی و شیمی‌درمانی به‌هم مرتبط نیستند، اما برخی داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند بر باروری، عملکرد تخمدان‌ها و وضعیت هورمونی اثر بگذارند. شیمی‌درمانی می‌تواند بر باروری اثر بگذارد، اما دربارهٔ ارتباط مستقیم آن با افزایش خطر بارداری خارج‌رحم باید به نظر متخصص و شرایط فردی تکیه کرد. در صورت بارداری پس از شیمی‌درمانی، پیگیری زودهنگام بارداری با پزشک ضروری است.

قرص اورژانسی برای کاهش احتمال بارداری بعد از رابطه‌ محافظت‌نشده استفاده می‌شود، اما هیچ روشی صددرصد مؤثر نیست و در مواردی ممکن است بارداری اتفاق بیفتد. برخی مطالعات مطرح کرده‌اند که در صورت بارداری پس از مصرف قرص اورژانسی، احتمال حاملگی خارج رحمی افزایش خطر اثبات نشده؛ اما هر بارداری پس از شکست روش، باید از نظر اکتوپیک بررسی شود. نکته‌ مهم این است که اگر پس از مصرف قرص اورژانسی قاعدگی شما به‌طور غیر عادی به‌تأخیر افتاد یا دچار درد و خون‌ریزی غیر معمول شدید، باید احتمال بارداری و بارداری خارج رحمی بررسی شود. انجام بی‌بی‌چک و در صورت مثبت بودن، مراجعه به پزشک برای سونوگرافی ضروری است.

امتیاز شما به مقاله:
(3.9از5)
دسته بندی:
برچسب:
منبع:
مطالب مرتبط

پاسخ دادن

نظرات درباره بارداری خارج از رحم

  1. عسل گفت:

    سلام‌ من یکماه پیش رابطه داشتم قرص اورژانسی خوردم ولی اموکسی کلاوم میخوردم بخاطر عفونت سرما خوردگی پریودیم خون داشتم ولی بافت های سفید بزرگیم شبیه گوشت ازم افتاد بعد اون خونریزم قطع شد و ترشح های شیری رنگ داشتم ماه بعد پریودیم با تاخیر اتفاق افتاد بازم یه بافت دیگه افتاد خون هم قهوه ای بود هم قرمز و طولانی تر بود به نظرتون دلیلش چیه

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام، تغییر رنگ خون، تاخیر در پریود و مشاهده بافت یا ترشحات بعد از رابطه و مصرف قرص اورژانسی می‌تواند به دلیل تاثیر هورمونی قرص، عفونت یا تحریک دهانه رحم باشد. مصرف آنتی‌بیوتیک مثل آموکسی‌کلاو معمولاً روی پریود اثر مستقیم ندارد، اما ممکن است با تغییر باکتری‌های طبیعی واژن همراه شود و ترشحات ایجاد کند. بهتر است برای بررسی دقیق و اطمینان از سلامت رحم و واژن، مخصوصاً اگر بافت‌ها ادامه پیدا کنند یا خونریزی شدید باشد، به متخصص زنان مراجعه کنید.

  2. ناشناس گفت:

    سلام من ۲ ماه پیش بارداری خارج از رحم داشتم و لوله فالوپ سمت چپم رو بریدن آیا لازمه الان برم زیر نظر دکتر معاینه بشم؟و اینکه بعد چه مدت میتونم برای بارداری اقدام کنم؟و اینکه میتونم الان ورزش کنم موردی نداره؟

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام،
      بعد از جراحی بارداری خارج از رحم و برداشتن لوله فالوپ، حتماً باید تحت نظر پزشک متخصص زنان باشید تا روند بهبودی و سلامت کلی شما بررسی شود. معمولاً توصیه می‌شود حداقل ۳ تا ۶ ماه بعد از جراحی برای اقدام به بارداری صبر کنید تا بدن به خوبی بهبود یابد، اما زمان دقیق را پزشک شما تعیین خواهد کرد. ورزش سبک و ملایم معمولاً بعد از اجازه پزشک مشکلی ندارد، اما از فعالیت‌های سنگین تا بهبودی کامل خودداری کنید و حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
      متخصص زنان و زایمان

  3. پری گفت:

    سلام من ۴ساله پیش بارداری خارج رحمی داشتم ورفتم بیمارستان آمپول زدن افتادولی الان ۴ساله باردارنمیشم یعنی علاعم اون آمپول که زدم

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام، بارداری خارج رحمی که چهار سال پیش با آمپول درمان شده است معمولاً به خودی خود اثرات طولانی‌مدت بر بارداری‌های بعدی ندارد، اما ممکن است به دلیل آسیب یا التهاب در لوله‌های رحم، احتمال بارداری طبیعی کاهش یابد؛ توصیه می‌شود برای بررسی دقیق وضعیت باروری و علت ناباروری به متخصص زنان و زایمان مراجعه کرده و آزمایش‌های لازم از جمله بررسی سلامت لوله‌های رحم و هورمون‌ها انجام شود تا درمان مناسب ارائه گردد.
      متخصص زنان و زایمان

  4. ناشناس گفت:

    سلام من ۴ساله پیش بارداری خارج رحمی داشتم ورفتم بیمارستان آمپول زدن افتادولی الان ۴ساله باردارنمیشم یعنی علاعم اون آمپول که زدم

    1. همیارِ دکترِتو گفت:

      سلام، بارداری خارج رحمی که چهار سال پیش با آمپول درمان شده معمولاً به خودی خود مانع بارداری‌های بعدی نمی‌شود، اما ممکن است به دلیل آسیب یا انسداد لوله‌های رحم، شانس بارداری کاهش یابد؛ توصیه می‌شود برای بررسی دقیق وضعیت باروری به متخصص زنان مراجعه کنید تا با انجام آزمایش‌ها و بررسی‌های لازم، علت ناباروری مشخص و درمان مناسب آغاز شود.
      متخصص زنان و زایمان