بانک خون بند ناف چیست و چه کاربردی دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

بانک خون بند ناف چه فرآیندی دارد؟ خون بند ناف و جفت سرشار از سلول‌های بنیادی است. این سلول‌ها پتانسیل شگفت‌انگیزی برای رشد به انواع سلول‌ها را دارند. دانشمندان بر این باورند که این سلول‌ها می‌توانند در درمان انواع بیماری‌ها از جمله سرطان نقش داشته باشند. تنها زمانی که می‌توانید این سلول‌های بنیادی بند ناف را ذخیره کنید، درست پس از تولد است. سلول‌های بنیادی در قسمت‌هایی از بدن مانند خون و مغز استخوان هم یافت می‌شوند، اما جمع‌آوری آنها بسیار دشوارتر است. بانک خون بند ناف جایی است که می‌توان این سلول‌ها را جمع‌آوری و آنها را ذخیره کرد. در این مقاله با مشخصات یک بانک خون و کاری که انجام می‌دهند آشنا می‌شویم. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق سایت دکترتو با متخصص خون به صورت حضوری یا آنلاین در ارتباط باشید.

بانک خون بند ناف چیست؟

بانک خون بند ناف، مکانی است برای جمع‌آوری سلول‌های بنیادی که به صورت بالقوه نجات‌دهنده جان انسان‌ها هستند. این سلول‌ها، از بند ناف و جفت به دست می‌آیند و می‌توان با ذخیره خون بند ناف، در صورت نیاز در آینده از آنها استفاده کرد (بند ناف چیست؟). سلول‌های بنیادی که از خون بند ناف به دست می‌آید، سلول‌های نابالغی هستند که می‌توانند شکل سلول‌های دیگر را به خود بگیرند.

به زبانی دیگر بانک خون بند ناف، انتخابی برای والدینی است که می‌خواهند خون بند ناف و جفت نوزاد خود را حفظ کنند تا به نیازهای پزشکی احتمالی فرزندشان در آینده کمک کنند. همچنین این خون بند ناف می‌تواند برای سایر کودکانی که از نظر بیولوژیکی با خون ذخیره شده همسان هستند، چه در خانواده یا عموم مردم هم  استفاده شود.

خون بند ناف نوزادت رو برای آینده ذخیره کن.

هر سوالی داری مشاوره بگیر.

دکتر خون و سرطان آنلایندکتر فوق تخصص خون

انواع بانک خون بند ناف

دو نوع بانک خون بند ناف وجود دارد: بانک خون بند ناف عمومی و بانک خون بند ناف خصوصی (خانوادگی). آنها از چند جهت متفاوت هستند. مهم‌ترین تفاوت آنها، هزینه‌هایی است که از افراد دریافت می‌کنند.

بانک عمومی خون بند ناف

بانک‌های عمومی خون بند ناف را می‌توان به عنوان مراکز اهدایی بزرگ در نظر گرفت. برای مثال در ایران سازمان انتقال خون به عنوان یک مرکز عمومی بانک خون بند ناف عمل می‌کنند. والدین می‌توانند خون بند ناف نوزاد خود را به یک بانک خون عمومی اهدا کنند تا بتوان از آن برای نجات جان دیگر افراد استفاده کرد. در این شرایط خود نوزاد یا خانواده او نمی‌توانند از خون بند ناف استفاده کنند.

اکثر پزشکان و متخصصان والدین را تشویق می‌کنند تا خون بند ناف نوزادشان را به یک بانک خون بند ناف عمومی اهدا کنند. این سلول‌ها در یک بانک عمومی می‌تواند توسط هر کسی که به آن نیاز دارد و با او مطابقت دارد، مورد استفاده قرار بگیرد. هزینه ذخیره سازی در بانک‌های عمومی رایگان است و مهم‌تر این که اهداکننده ناشناس باقی می‌ماند.

بانک خصوصی خون بند ناف

حالت دیگر بانک خون بند ناف، بانک‌ها یا مراکز خصوصی است. اگر والدین بانک خون خصوصی را برای ذخیره سازی خون بند ناف انتخاب کنند، تنها خود آنها و خانواده درجه یک می‌توانند در صورت تطابق در آینده از این سلول‌ها استفاده کنند. این بانک‌های خون بند ناف خصوصی، به‌ویژه برای خانواده‌هایی با سابقه بیماری‌های خاص بسیار مفید است. البته برای استفاده از این بانک خون‌های خصوصی، باید یک هزینه جمع‌آوری اولیه و هزینه نگهداری سالانه را پرداخت کرد. برای بسیاری از خانواده‌ها، این هزینه زیاد است.

فواید و کاربرد بانک خون بند ناف

خون بند ناف سرشار از سلول‌های بنیادی است. سلول‌های بنیادی ارزشمند هستند، زیرا به درمان بسیاری از بیماری‌های تهدید کننده زندگی کمک می‌کنند. برای اکثر افراد سالم، ساخت سلول‌های بنیادی مشکلی ندارد. متأسفانه، برخی از افراد به دلیل یک نقص ژنتیکی یا بیماری شدید، سلول‌های بنیادی سالم کافی نمی‌سازند.

سلول‌های بنیادی خون بند ناف می‌تواند برای این افراد نجات‌بخش باشد. بانک خون بند ناف این سلول‌های ارزشمند را جمع‌آوری و ذخیره می‌کند. سپس پزشکان و متخصصان از سلول‌های بنیادی خون بند ناف برای پیوند در افراد بیمار استفاده می‌کنند. البته علاوه بر اهداف درمانی و پزشکی، این سلول‌ها می‌تواند برای انجام تحقیقات پزشکی نیز مورد استفاده قرار بگیرند.

استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف در درمان بیماری های مختلف

سلول‌های بنیادی به درمان چندین بیماری مانند لوسمی، اختلالات ژنتیکی، بیماری‌های سیستم ایمنی و بسیاری از موارد دیگر کمک می‌کنند. محققان دریافته‌اند که خون بند ناف در درمان ۸۰ بیماری موثر است. در نتیجه افرادی که به پیوند سلول‌های بنیادی نیاز دارند می‌توانند از این سلول‌ها استفاده کنند. با پیوند سلول‌های بنیادی به دست آمده از خون بند ناف به افراد بیمار، بدن آنها شروع به ساخت سلول‌های جدید و سالم می‌کند.

این سلول‌ها می‌تواند در درمان سرطان‌هایی مانند لوسمی یا لنفوم، بیماری‌های مغز استخوان که نیاز به پیوند دارند، انواع کم‌خونی‌ها مانند بیماری سلول داسی شکل و برخی از اختلالات سیستم ایمنی کاربرد داشته باشد.

نقش بانک خون بند ناف در انجام تحقیقات پزشکی و پیشرفت های نوین در زمینه پزشکی

بخش زیادی از پیشرفت‌هایی که در علم پزشکی ایجاد شده مدیون همین خون بند ناف و سلول‌های بنیادی استخراج شده از آن است. محققان با مطالعه خون بند ناف، در حال بررسی نحوه درمان سایر بیماری‌های تهدید کننده زندگی مانند بیماری پارکینسون و دیابت هستند.

می‌خوای از سلول بنیادی بند ناف برای درمان بیماریت استفاده کنی؟ کلیک کن.

دکتر درمان با سلولهای بنیادی

فرآیند جمع آوری خون بند ناف

جمع‌آوری خون بند ناف سریع و بدون درد است و این فرایند هیچ مشکلی برای جنین یا مادر ایجاد نمی‌کند. پس از زایمان، پزشک بند ناف را با استفاده از یک گیره می‌بندد. سپس، با استفاده از یک سوزن، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خون را در یک کیسه استریل وارد می‌کند. این خون، قبل از تحویل جفت مهر و موم می‌شود. گاهی اوقات بند ناف به سادگی کج می‌شود تا خون به داخل کیسه تخلیه شود.

می‌توان بین ½ تا ۱ فنجان خون بند ناف غنی از سلول‌های بنیادی را جمع‌آوری کرد. این کار باید ظرف ۱۵ دقیقه پس از تولد انجام شود. در برخی موارد، دریافت خون بند ناف کافی ممکن نیست، مانند زمانی که نوزاد نارس است یا زمانی که دوقلوها جفت مشترک دارند. برخی عفونت‌ها ممکن است جمع‌آوری خون بند ناف را نیز با مشکل مواجه کند.

بعد از جمع‌آوری خون بند ناف، نمونه‌ها جهت پردازش به مرکز انتخابی فرستاده می‌شوند. بعد از انجام آزمایشات لازم، برای نگهداری از خون بند ناف، نمونه‌ها به شیوه‌های تخصصی ذخیره و منجمد می‌شوند. دقیقاً مشخص نیست که این نمونه‌ها تا چند سال باقی می‌مانند و قابل استفاده هستند. برخی از کارشناسان بر این باورند که می‌توان از خون بند ناف ذخیره شده برای ۲۱ سال یا بیشتر استفاده کرد.

ابزار و تجهیزات مورد نیاز برای جمع آوری خون بند ناف

برای جداسازی و ذخیره سازی نمونه ابزار و وسایل زیادی نیاز نیست. یک کیسه و کیت مخصوص برای نگهداری نمونه و یک سوزن، از جمله وسایل و ابزاری است که برای جمع‌آوری خون بند ناف به آن نیاز است.

روند ذخیره سازی خون بند ناف در بانک خون بند ناف

بسته به مرکزی که کار جمع‌آوری و ذخیره سازی خون بند ناف را به عهده دارد و انجام می‌دهد، فرایند و روند ذخیره سازی متفاوت است. انجام کار بر اساس یک سری استانداردها انجام می‌شود که اکثر آنها، استانداردهای جهانی برای ذخیره سازی خون بند ناف است. بعد از این که نمونه‌ها جمع‌آوری شد، آنها در یک کیت مخصوص به بانک خون بند ناف ارسال شده و به مرکز انتقال می‌یابد.

بعد از آن باید مراحل کنترل کیفی برای نمونه گرفته شده انجام شود. حجم نمونه‌ها تعیین می‌شود و به هر نمونه یک کد شناسایی اختصاص می‌یابد.  بعد از اینکه گلبول‌های قرمز از نمونه جدا شد، ترکیبات ضد انجماد سلولی به آن اضافه می‌شود. سپس نمونه برای انجام آزمایشات کنترل کیفی، به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

فرآیند پردازش و آزمایش های کیفیت برای اطمینان از ایمنی خون بند ناف

مهم‌ترین مرحله در ذخیره سازی خون بند ناف، انجام آزمایشات کنترل کیفی روی نمونه موردنظر است. پردازش نمونه، با انجام یک سری تست‌های سرولوژی، تست‌های عفونی و میکروبی و همچنین در صورت درخواست، تست HLA انجام می‌شود. در صورتی که تمامی تست‌ها، کیفیت و سلامت نمونه‌ها را تایید کرد، در نهایت نمونه در دمای منفی ۱۹۶ درجه سانتی‌گراد منجمد شده و نگهداری می‌شود. اکثر مراکز یا بانک خون‌های بند ناف، نمونه‌ها را در یک سری تانک‌های مخصوص ذخیره سازی می‌کنند.

روند انتقال خون بند ناف

بعد از انجام کارآزمایی‌های بالینی و انجام آزمایشات لازم برای تایید کیفیت نمونه‌های گرفته شده و ذخیره آنها، مشخصات ژنی هر نمونه تعیین می‌شود. در خصوص بانک خون بند ناف عمومی، یک سری از بیمارستان‌ها از طرف سازمان انتقال خون وظیفه جمع‌آوری نمونه‌ها را به عهده دارند. اطلاعات هر نمونه در مرکز مدیریت پیوند وزارت درمان و آموزش پزشکی کشور ذخیره می‌شود. به این ترتیب مراکز تحقیقاتی و بیمارستان‌ها می‌توانند به این اطلاعات دسترسی داشته باشند.

مراحل انتقال خون بند ناف به بیماران نیازمند

بیماران بر اساس تست HLA دسته‌بندی می‌شوند و مشخص می‌شود که چه نمونه‌ای برای چه بیماری مناسب است. بر اساس نوع HLA، نمونه‌های ذخیره شده در بانک خون برای تزریق و پیوند به بیماران آماده می‌شوند. بعد از آماده شدن بیمار برای پیوند سلول‌های بنیادی، در روز پیوند، سلول‌ها از طریق یک کاتتر به بیمار منتقل می‌شود.

اهمیت و راهکارهای ایمنی در انتقال خون بند ناف

برای انتقال دادن خون بند ناف انجام یک سری اصول ایمنی بسیار مهم است.

هزینه بانک خون بند ناف

هزینه ذخیره سازی خون بند ناف و نگهداری آنها از خانواده‌ها دریافت می‌شود، بستگی به این دارد که خون بند ناف در یک بانک خصوصی ذخیره می‌شود یا یک بانک خون بند ناف عمومی. اگر بانک خون بند ناف عمومی باشد، بابت گرفتن نمونه‌ها و نگهداری آنها نه از دهنده و نه از گیرنده هزینه‌ای دریافت نمی‌شود. اما اگر نمونه‌ها در یک بانک خون بند ناف خصوصی نگهداری شود، بابت ذخیره سازی نمونه و نگهداری سالانه آن از خانواده‌ها هزینه‌ای دریافت می‌شود.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بانک خون بند ناف می‌تواند امیدبخش بیماران زیادی در سراسر دنیا باشد. علم امروز به میزان زیادی به سلول‌های بنیادی متکی است و تحقیقات برای استفاده‌های بیشتر از این سلول‌ها در درمان بیماری‌های خاص ادامه دارد. اگر در خانواده نقص ژنتیکی یا سابقه هر نوع بیماری مانند سرطان یا اختلالات ایمنی وجود دارد، ذخیره سازی خون بند ناف نوزاد در یک بانک خون بند ناف خصوصی می‌تواند در آینده فواید زیادی برای خانواده داشته باشد. در غیر این صورت می‌توان با اهدای خون بند ناف به یک بانک خون بند ناف عمومی، امکان استفاده از این سلول‌ها را برای افرادی که به آن نیاز دارند فراهم کرد.

اگر قصد ذخیره سازی خون بند ناف را دارید، می‌توانید با متخصص هماتولوژی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره دکتر متخصص خون آنلاین وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!