گزگز دست و پا و کم خونی تا چه اندازه با هم مرتبطند؟

کم‌خونی زمانی رخ می‌دهد که تعداد گلبول‌های قرمز سالم یا میزان هموگلوبین در بدن کاهش یابد یا عملکرد آن‌ها دچار اختلال شود. این اجزای حیاتی نقش مهمی در انتقال اکسیژن از ریه‌ها به اندام‌ها و بافت‌های بدن ایفا می‌کنند. زمانی که این فرایند مختل شود، اکسیژن‌رسانی کاهش می‌یابد و می‌تواند با علائمی مانند خستگی، ضعف، یا گزگز دست و پا همراه باشد. اگر شما هم با نشانه‌های گزگز دست و پا و کم خونی روبه‌رو هستید بهتر است از طریق سامانه نوبت‌دهی و مشاوره آنلاین دکترتو با یک پزشک عمومی در این‌باره مشورت کنید.

گزگز دست و پا و کم‌ خونی چه ارتباطی دارند؟

کم خونی یک اختلال شایع است که معمولا بر اثر عواملی همچون خونریزی زیاد، فقر آهن، کمبود ویتامین B12، بیماری‌های مزمن همچون سرطان و دلایل دیگر به وجود می‌آید. ویتامین ب ۱۲ نه تنها برای تولید گلبول‌های قرمز سالم ضروری است، بلکه نقش حیاتی در محافظت از غلاف میلین (لایه محافظ اطراف اعصاب) ایفا می‌کند. زمانی که بدن دچار کمبود B12 می‌شود، غلاف میلین آسیب می‌بیند و این وضعیت باعث اختلال در عملکرد عصب‌ها و انتقال سیگنال‌های عصبی می‌شود. در نتیجه، فرد گزگز و بی‌حسی را در دست‌ها و پاها تجربه می‌کند. کم خونی و گزگز دست و پا معمولا با این علائم اولیه همراه هستند:

• احساس خستگی یا ضعف
• کاهش اشتها
• سردرد

با پیشرفت این وضعیت، علائم کم خونی می‌توانند شدت بگیرند و شامل موارد زیر شوند:

• احساس سرگیجه شدید یا سبکی سر
• شکنندگی ناخن‌ها یا ناخن قاشقی ناشی از کم خونی فقر آهن
• رنگ‌پریدگی یا زرد شدن پوست (یرقان)
• التهاب یا درد در ناحیه زبان
• زخم‌های دهانی
• تنگی نفس شدید

علل گزگز دست و پا ناشی از کم خونی

گزگز دست و پا ناشی از کم‌خونی مانند یک علامت هشداردهنده عمل می‌کند و شما را از وجود یک مشکل در بدن که نیاز به رسیدگی و درمان فوری دارد آگاه می‌کند. این وضعیت معمولا بی دلیل رخ نمی‌دهد و می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات زمینه‌ای مختلف باشد. در ادامه به مهم‌ترین دلایل بروز این نوع گزگز اشاره می‌کنیم:

کم خونی داری و دچار گزگز دست و پا شدی؟

برای درمان نوبت بگیر.

لیست پزشکان عمومی کشور

۱. کمبود اکسیژن و تأثیر بر اعصاب محیطی

هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز خون یافت می‌شود و وظیفه اصلی آن، انتقال اکسیژن از ریه‌ها به بافت‌ها و اندام‌های بدن است. در صورت بروز کم خونی، سطح هموگلوبین کاهش می‌یابد و به دنبال آن، اکسیژن‌رسانی به سلول‌های بدن (از جمله سلول‌های عصبی) دچار اختلال می‌شود. این وضعیت باعث اختلال در عملکرد عصب‌های محیطی، خصوصا عصب‌های واقع در نوک انگشتان دست و پاها می‌شود زیرا در فاصله دورتری نسبت به قلب واقع هستند و کمبود اکسیژن بیشتر آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در نتیجه، انتقال پیام‌های عصبی مختل شده و فرد ممکن است علائمی مانند گزگز یا سوزن‌سوزن شدن را تجربه کند.

۲. فقر آهن و عملکرد عصبی بدن

آهن در بسیاری از فرایندهای زیستی مهم در مغز نقش دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به انتقال اکسیژن، سنتز میلین و سنتز ناقل‌های عصبی اشاره کرد.

میلین به انتقال سریع‌تر و دقیق‌تر پیام‌های عصبی کمک می‌کند. کمبود آهن، می‌تواند باعث شود که پیام‌های عصبی آهسته یا ناقص منتقل شوند که این موضوع می‌تواند باعث بروز علائمی نظیر گزگز یا بی‌حسی شود.

از طرف دیگر، ناقل‌های عصبی نظیر دوپامین، سروتونین و نوراپی‌نفرین نیز مواد شیمیایی‌‌ای هستند که پیام‌ها را بین سلول‌های عصبی رد و بدل می‌کنند و برای عملکرد درست آن‌ها، وجود آهن ضروری است. زمانی که آهن بدن کم باشد این ناقل‌ها به درستی ساخته نمی‌شوند و در نتیجه فرد خواب‌آلودگی، بی‌حوصلگی، اختلال تمرکز و حتی گزگز را تجربه می‌کند.

راه ‌های تشخیص گزگز دست و پا ناشی از کم خونی

برای تشخیص دقیق، پزشک ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و درباره سابقه پزشکی و خانوادگی‌تان از شما سوال می‌پرسد. سپس در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی، در آزمایش کم خونی بررسی موارد زیر را توصیه می‌کند:

۱. شمارش کامل خون (CBC)

این آزمایش تعداد گلبول‌های قرمز، میزان هموگلوبین و درصد هماتوکریت (نسبت گلبول‌های قرمز در مقایسه با کل حجم خون) را اندازه‌گیری می‌کند. همچنین اطلاعاتی درباره گلبول‌های سفید، پلاکت‌ها، و سطح ویتامین B12 و B9 (فولات) در خون ارائه می‌دهد.

۲. اسمیر خون محیطی

زمانی که نتایج آزمایش CBC، وجود یک مشکل را نشان دهند، پزشکان آزمایش اسمیر خون محیطی را تجویز می‌کنند. در این آزمایش، گلبول‌های قرمز زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند تا اندازه و شکل آن‌ها به دقت ارزیابی شود.

راه‌ های درمان گزگز دست و پا ناشی از کم خونی

برای درمان گزگز دست و پا که ناشی از کم خونی است، ابتدا باید علت اصلی کم‌خونی شناسایی و برطرف شود؛ زیرا با درمان کم‌خونی، گزگز نیز بهبود می‌یابد. خوشبختانه، کم خونی در اکثر موارد یک مشکل کوتاه‌مدت و قابل درمان است که اغلب با اصلاح رژیم غذایی یا مصرف مکمل‌ها برطرف می‌شود. برخی از روش‌های درمانی که پزشکان برای بهبود کم‌خونی توصیه می‌کنند عبارتند از:

• مصرف مکمل‌های آهن که معمولا به صورت قرص یا کپسول عرضه می‌شوند و باید همراه با یک لیوان آب مصرف شوند. دوز دقیق مصرف این مکمل‌ها نسبت به شرایط فرد و تشخیص پزشک تعیین می‌شود.
• مکمل‌های ویتامین B12 نیز در تولید گلبول‌های قرمز سالم نقش مهمی دارند و ممکن است به عنوان بخشی از درمان تجویز شوند، خصوصا اگر کم خونی ناشی از کمبود این ویتامین باشد.
• در برخی موارد، برای جبران گلبول‌های قرمز از دست رفته، به انتقال خون نیاز است.
• در موارد نادر، اگر کم‌خونی ناشی از خونریزی داخلی باشد، ممکن است انجام جراحی برای رفع منبع خونریزی ضروری باشد.

دنبال راه خلاصی از گزگز دست و پا هستی؟ از متخصص سوال کن.

دکتر کم خونی

عوارض گزگز دست و پا ناشی از کم خونی

اگر گزگز دست و پا و کم خونی درمان نشود، وضعیت به تدریج بدتر شده و می‌تواند به عوارض خطرناکی منجر شود. برخی از عوارض کم خونی عبارتند از:

• زنان بارداری که کم خونی درمان نشده دارند بیشتر در معرض عوارض نامطلوب هنگام زایمان قرار دارند.
• کم‌خونی باعث می‌شود که قلب برای جبران کمبود اکسیژن در خون، خون بیشتری پمپاژ کند. با گذشت زمان، این وضعیت می‌تواند منجر به ضربان نامنظم قلب، بزرگ شدن قلب و حتی نارسایی قلبی شود.
• در موارد بسیار نادر امکان مرگ ناشی از کم خونی وجود دارد. خصوصا در کم خونی داسی شکل یا کم خونی ناشی از خونریزی شدید، احتمال مرگ و میر وجود دارد.

پیشگیری از گزگز دست و پا ناشی از کم خونی

برخی از انواع کم خونی (از جمله کم خونی‌های ارثی) قابل پیشگیری نیستند. با این حال می‌توانید با گنجاندن غذاهای غنی از آهن در وعده‌های غذایی و میان وعده‌های روزانه خود، از گزگز دست و پا ناشی از کم خونی فقر آهن پیشگیری کنید. بدن معمولا آهن موجود در غذاهای حیوانی را راحت‌تر جذب می‌کند. برخی از این غذاها شامل موارد زیر هستند:

• گوشت گاو
• بوقلمون
• ماهی تن
• تخم‌مرغ
• میگو
• ران گوسفند

نکته مهم این است که این منابع حیوانی حاوی ویتامین B12 نیز هستند و مصرف آن‌ها به پیشگیری از کم خونی ناشی از B12 نیز کمک می‌کند. غذاهای گیاهی که حاوی آهن بالا هستند نیز شامل این مواردند:

• لوبیا
• توفو
• عدس
• ملاس
• اسفناج
• نان گندم کامل
• کره بادام‌زمینی
• برنج قهوه‌ای

هنگام مصرف منابع گیاهی آهن، بهتر است آن‌ها را با ویتامین C (مانند یک لیوان آب پرتقال) ترکیب کنید. این کار به بدن کمک می‌کند که آهن را بهتر جذب کند. همچنین از نوشیدن قهوه یا چای همراه با وعده‌های غذایی بپرهیزید، زیرا این نوشیدنی‌ها جذب آهن را برای بدن سخت‌تر می‌کنند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

‌گزگز دست و پا و کم خونی ارتباط نزدیکی با هم دارند و نشان‌دهنده وجود اختلال در سیستم عصبی یا کاهش اکسیژن‌رسانی به بدن هستند. این وضعیت معمولا با علائم دیگری نظیر احساس ضعف، خستگی، سرگیجه و زرد شدن پوست نیز همراه است. نادیده گرفتن این علائم می‌تواند زمینه را برای بروز عوارض جدی‌تری همچون زایمان زودرس در زنان باردار، نارسایی قلبی و حتی مرگ فراهم کند. با این حال خوشبختانه اکثر انواع کم خونی به راحتی قابل تشخیص و درمان هستند. کافیست در صورت بروز مشکل به یک پزشک عمومی مراجعه کنید تا در صورت نیاز، شما را به متخصص خون یا سایر متخصصین مربوطه ارجاع دهد. شما می‌توانید بدین منظور از سامانه مشاوره آنلاین دکترتو کمک بگیرید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!