هنر درمانی ترکیبی از هنر، خلاقیت و روانشناسی

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

هنر درمانی به عنوان یک رشته تخصصی در دهه ۱۹۴۰ معرفی شد و در دهه ۱۹۷۰ به طور گسترده‌تری توسعه یافت. این روش درمانی بر پایه استفاده از خلاقیت و بیان غیرکلامی است و به افراد کمک می‌کند تا احساسات، افکار و تجربیات خود را از طریق فعالیت‌های هنری مانند نقاشی، مجسمه‌سازی، موسیقی و نمایش بیان کنند. هنر درمانگران با بهره‌گیری از این روش، به بهبود سلامت روان، افزایش عزت‌نفس، کاهش اضطراب و استرس، تقویت مهارت‌های اجتماعی و بهبود توانایی‌های ارتباطی افراد کمک می‌کنند. این رویکرد درمانی برای همه سنین، از کودکان گرفته تا بزرگسالان، قابل استفاده است و در درمان اختلالات مختلفی مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات یادگیری و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) مؤثر است. در ادامه این مقاله، شما را با مزایا و معایب هنر درمانی و نحوه تأثیر آن بر بهبود سلامت روان آشنا خواهیم کرد.

هنر درمانی چیست؟

بیماران با هنر درمانگر کار می‌کنند تا احساسات خود را کشف، درگیری‌ها یا احساساتی را که باعث ناراحتی آن‌ها می‌شود، درک و از هنر برای کمک به این مسائل و یافتن راه حل‌هایی برای حل آن‌ها استفاده کنند. به طور ساده‌تر می‌توان گفت هنر درمانی شامل استفاده از تکنیک‌های خلاقانه مانند رنگ‌آمیزی، طراحی، نقاشی، کلاژ یا مجسمه‌ سازی برای کمک به بیان هنرمندانه‌تر و بررسی زوایای روانی و عاطفی روحیات افراد است.

متن انگلیسی:
The main goal of art therapy is to improve mental health and maintain emotional well-being
ترجمه متن:
هدف اصلی هنر درمانی بهبود سلامت روان و حفظ سلامت عاطفی است.

hazelton

هنر درمانگر کیست؟

هنر درمانگر روان درمانگری آشنا با هنر یا یک روانشناس است. این فرد که در زمینه هنر و روانشناسی دانش دارد، به کودکان و بزرگسالان کمک می‌کند. در واقع هنردرمانی نوعی روان درمانی محسوب می‌شود.

مشاوره روانشناسی

با برترین روانشناسان ایران از دیدگاه کاربران

مشاوره حضوری و آنلاین۵۰۰+ خدمت

مشاهده همه

انواع هنر درمانی

در ادامه انواع هنردرمانی را نام برده و هر یک را به صورت مجزا اما مفصل توضیح داده‌‌ایم. انواع هنر درمانی عبارتند از:

۱. نقاشی و رنگ‌ آمیزی

هنر درمانی در نقاشی و رنگ آمیزی شامل تجزیه و تحلیل آنچه می‌بینید و ارتباط آن با ادراکات و احساسات درونی شما است. برای مثال وقتی طرحی را نقاشی کردید چه احساسی داشتید، چرا از آن رنگ استفاده کردید (روانشناسی رنگها) و سایر سوالات این چنینی. توجه داشته باشید در طول نقاشی و رنگ آمیزی وظیفه درمانگر تجزیه و تحلیل طرح شما نیست، بلکه این فرد به شما در طول فرایند درمانی کمک می‌کند.

۲. کلاژ سازی

تکنیک کلاژ به هنرمندان این فرصت را می‌دهد تا قطعاتی را از محیط اطراف خود بیرون بکشند و مجموعه‌ای از تصاویر و کلمات را تشکیل دهند که برای آن‌ها معنای شخصی دارد. به کمک این تکه‌ها، آن‌ها می‌توانند موجودیت منحصر به فرد خود را ایجاد کنند که دنیای درونی آن‌ها را منعکس می‌کند.

۳. مجسمه‌ سازی

مجسمه یک ساخته خلاقانه و مجسمه سازی یک درمان بیانی در نظر گرفته می‌شود. این تکنیک به افراد اجازه می‌دهد تا احساسات خود را از طریق ایجاد اشکال سه بعدی بیان کنند و فرصت ایجاد چیزی ملموس را برای آن‌ها فراهم می‌کند. به عنوان مثال، افرادی که از افسردگی رنج می‌برند اغلب از ساختن مجسمه‌ها سود زیادی می‌برند؛ زیرا مجسمه سازی به افراد اجازه می‌دهد تا با دادن فرم فیزیکی به مواد مجسمه سازی، افکار منفی خود را بیرون بریزند.

هدف از هنر درمانی

هدف از هنردرمانی استفاده از کارهای خلاقانه برای کمک به کشف بیان افراد و یافتن راه‌های جدید برای به دست آوردن بینش شخصی و توسعه مهارت‌های مقابله‌ای جدید است. استفاده از هنر به افراد برای کشف احساسات، خودآگاهی، مقابله با استرس، افزایش عزت نفس و کار روی مهارت‌های اجتماعی کمک می‌کند.

توی بیان احساساتت مشکل داری و عاشق هنر هستی؟

همین حالا با متخصص صحبت کن.

دکتر روانشناس خوب

روانشناسی هنر چیست؟ (اثر بخشی روانشناسی هنر)

روانشناسی هنر گرایشی میان رشته‌ای است که در مورد درک ویژگی‌های هنر و مسائل این چنینی در آن صحبت می‌کند. روانشناسی هنر به طور خاص به روانشناسی ساختاری و روانشناسی محیطی تقسیم می‌شود. اولی به ویژگی‌های ذهن در زمان تولید اثر هنری یا ارتباط با اثر هنری اشاره دارد.

ویژگی های مهم هنر درمانی

هنر درمانی ذهن، بدن و روح را به روش‌هایی درگیر می‌کند که از بیان کلامی به‌تنهایی متمایز است. فرصت‌های حرکتی، حسی، ادراکی و نمادین در کنار هم می‌توانند محدودیت‌های زبانی را دور بزنند. این اتفاقات می‌توانند تحولاتی فردی، جمعی و اجتماعی ایجاد کنند.

به طور ساده‌تر می‌توان گفت که هنر درمانی از اشکال مختلف بیان هنری مثل نقاشی، طراحی یا مجسمه‌سازی برای کمک به کودکان و به منظور بهبود بیان احساسات استفاده می‌کند. این اتفاق راهی مفید برای بیان احساسات کودکان به شیوه‌ای غیرکلامی است.

تکنیک های هنر درمانی

هنر درمانی با تکنیک‌های خاص خود (از جمله طراحی، نقاشی، مجسمه سازی، عکاسی، کلاژ و نقاشی با انگشت) منجر به بهبود عملکردهای شناختی و حسی-حرکتی، تقویت عزت نفس و خودآگاهی، رشد انعطاف‌پذیری عاطفی، ارتقای بینش، تقویت مهارت‌های اجتماعی، کاهش و حل تعارضات و پریشانی و پیشرفت تغییرات اجتماعی و زیست محیطی می‌شود.

فواید هنر درمانی

هنر درمانی حرفه‌ای از زیر مجموعه‌های مرتبط با سلامت روان است. هنر درمانی برای کاهش پریشانی‌های فکری، بهبود عملکردهای شناختی، تقویت عزت نفس و ایجاد انعطاف‌پذیری عاطفی و مهارت‌های اجتماعی استفاده می‌شود. این روش ذهن، بدن و روح را به روش‌هایی متمایز از ارتباط کلامی، درگیر می‌کند.

فایده	توضیحات
افزایش خودآگاهی و درک	هنر درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا افکار، احساسات و تجربیات خود را به روشی غیرکلامی کاوش و درک کنند که می‌تواند منجر به افزایش خودآگاهی و بینش شخصی شود.
تسهیل پردازش عاطفی	هنر درمانی می‌تواند به افراد در پردازش و درک احساسات دشوار مانند غم، خشم و اضطراب همچنین به کاهش استرس و بهبود سلامت روان کلی کمک کند.
بهبود مهارت‌های مقابله‌ای	هنر درمانی می‌تواند به افراد در توسعه مکانیسم‌های مقابله‌ای سالم برای مقابله با چالش‌های زندگی کمک کند. به‌عنوان مثال، هنر درمانی می‌تواند به افراد در یادگیری نحوه بیان احساسات خود به روشی سالم یا نحوه حل تعارضات به روشی سازنده کمک کند.
ارتقا ارتباط و بیان	هنر درمانی می‌تواند به افراد در بهبود توانایی آنها برای برقراری ارتباط با دیگران کمک کند. همچنین می‌تواند به‌ویژه برای افرادی که در برقراری ارتباط کلامی مشکل دارند مفید باشد.
تشویق رشد شخصی	هنر درمانی می‌تواند به افراد در کاوش هویت، ارزش‌ها و باورهای خود کمک کند. همچنین منجر به رشد شخصی و افزایش عزت نفس شود.
کاهش استرس و اضطراب	هنر درمانی می‌تواند به‌عنوان یک فعالیت آرامش‌بخش عمل کرده و به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.
بهبود خلق و خو	هنر درمانی می‌تواند به بهبود خلق و خو و کاهش علائم افسردگی کمک کند.
تقویت مهارت‌های حل مسئله	هنر درمانی می‌تواند به افراد در یادگیری نحوه حل مشکلات به روشی خلاقانه کمک کند.
ترویج روابط سالم	هنر درمانی می‌تواند به افراد در ایجاد و تقویت روابط سالم با دیگران کمک کند.
کسب بصیرت در مورد تجربیات	هنر درمانی می‌تواند به افراد در درک بهتر تجربیات خود و تأثیر آنها بر زندگیشان کمک کند.

متن انگلیسی:
Individual therapeutic sessions are offered to children, adolescents and adults. Art work is not judged or interpreted by the therapist and is retained for the duration of therapy
ترجمه متن:
جلسات درمانی انفرادی برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان برگزار می‌شود. اثر هنری توسط درمانگر قضاوت یا تفسیر نمی‌شود و در طول مدت درمان حفظ می‌گردد.

hazelton

۱. هنر درمانی و استرس شدید

نقاشی و دیگر تکنیک‌های هنری به شما در کنترل استرس کمک می‌کند. می‌توانید در خانه نقاشی بکشید تا قوه تخیل و خلاقیت خود را تقویت کنید. با این فعالیت حواس‌ جمعی شما بیشتر شده و از افکار مضطرب رها می‌شوید. همچنین می‌توانید با یک هنردرمانگر کار کنید تا به شما در مدیریت شرایط سلامت روان یا آسیب‌های احتمالی کمک کند.

۲. هنر درمانی و مشکلات رفتاری و اجتماعی

هنر درمانی می‌تواند ابزاری قدرتمند برای کمک به افراد دارای مشکلات رفتاری و اجتماعی باشد تا بتوانند بیاموزند چگونه با مشکلات خود کنار بیایند. محیط‌های‌ هنر درمانی یک فضای امن و حمایتی را فراهم می‌کند که در آن افراد آزادانه احساس خود را بیان می‌کنند و مهارت‌های اجتماعی خود را توسعه می‌دهند. هنر درمانی همچنین می‌تواند به بهبود عزت نفس کمک کند و سبب ایجاد روابطی مثبت با دیگران شود. اگر کودکی دارید که با مسائل رفتاری یا عاطفی دست و پنجه نرم می‌کند، درباره هنر درمانی و ‌فواید آن با یک درمانگر یا مشاور واجد شرایط صحبت کنید.

۳. هنر درمانی و اختلال یادگیری کودکان

کودکان دارای ناتوانی‌های یادگیری خاص (SLD) ممکن است در روابط خود در مدرسه و خانه دچار پریشانی و عزت نفس پایین شوند. به همین خاطر هنر درمانی می‌تواند در این زمینه روشی موثر باشد و به بهبود شرایط این کودکان به کمک خانواده و مربیان بپردازد.

۴. هنر درمانی و افراد دارای آسیب مغزی

هنر درمانی در بهبود آسیب مغزی یا PTSD مفید است. در کنار بهبود آسیب مغزی، این روش درمانی منجر به بهبود کیفیت زندگی هم می‌شود. هنر با تأثیر بر الگوهای امواج مغزی، احساسات و سیستم عصبی عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد. همچنین می‌تواند سطح سروتونین را افزایش دهد.

۵. هنر درمانی و سلامت روان

هنر درمانی برای کاهش تعارضات و پریشانی، بهبود عملکردهای شناختی، تقویت عزت نفس و ایجاد انعطاف‌پذیری عاطفی و مهارت‌های اجتماعی کاربرد دارد. به گفته انجمن روانپزشکی این روش ذهن، بدن و روح را به روش‌هایی متمایز از ارتباط کلامی، درگیر می‌کند.

کارگاه هنر درمانی چیست؟

هدف از کارگاه‌های هنر‌ درمانی کسب آرامش، ارائه مهارت‌های خودمراقبتی، افزایش اعتماد به نفس و ارائه منابع و اطلاعات مفید در مورد هنر درمانی و تاثیرات شگفت انگیز آن در بهبود شرایط افراد مختلف است.

شرکت‌کنندگان در کارگاه‌های هنر درمانی، آثار هنری را با استفاده از مواد طراحی یا نقاشی با تمرکز بر ذهن آگاهی و سلامت شخصی خلق خواهند کرد.

در طول این کارگاه‌ها، به شرکت‌کنندگان راه‌هایی در مورد استفاده از هنر برای سلامت آموزش داده می‌شود که می‌توانند از آن‌ها به‌طور عملی در طول زندگی اجتماعی و فردی خود استفاده کنند.

جلسات هنر درمانی به چه صورت است؟

در طول جلسات هنر درمانی هنردرمانگر می‌تواند به‌عنوان یک ناظر عمل کند. البته که در برخی شرایط هم با فرد همراهی می‌کند و در کنار هم هنری خلق می‌کنند. بسته به هنر درمانی، جلسه می‌تواند بسیار بی‌صدا یا کاملاً پر سر و صدا و همراه با صحبت‌های زیاد باشد.

دوست داری از هنر برای سلامت روان فرزندت استفاده کنی؟ همین حالا مشاوره بگیر.

دکتر روان درمانی

سن مناسب برای هنر درمانی

به طور کلی محدودیت سنی خاصی برای هنر درمانی، از جمله نقاشی به عنوان یک فعالیت درمانی وجود ندارد. برای کودکان، هنر درمانی می‌تواند ابزار ارزشمندی برای معرفی خود، ارتباط و انتقال احساسات باشد. این روش می‌تواند به کودکان کمک کند احساسات و تجربیات خود را کشف و درک کنند.

بیشتر جلسات هنر درمانی روی کودکان ۳ سال به بالا متمرکز است. اما هنر درمانگران خدماتی را برای رفع نیازهای کودکان در هر سنی انجام می‌دهند. حتی این دوره‌ها می‌تواند برای بزرگسالان هم نتیجه بخش و سودمند باشد.

مدت زمان هنر درمانی

یک جلسه هنر درمانی معمولی معمولاً بین ۵۰ تا ۵۵ دقیقه طول می‌کشد. این کلاس‌ها می‌تواند فضایی امن و محرمانه برای کاوش احساسات، چالش‌های شخصی و خاطراتی که ممکن است در زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد باشد. جلسات گروهی هم تقریبا یک ساعت و نیم طول می‌کشند که در پایان کلاس ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در مورد اثر هنری خلق شده صحبت خواهد شد.

هنر درمانی در ایران

اولين كارگاه تخصصی هنر درمانی در ايران تحت نظر انستيتو آرت تراپی ونكوور كانادا برگزار شد که زیر نظر سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران بود.

کارشناسی ارشد هنر درمانی در ایران

در حال حاضر دانشجویان روانشناسی در دانشگاه‌ها با تخصص هنر درمانی آشنا می‌شوند. در این بین هم دانشگاه شهید بهشتی دارای مرکز مطالعات هنر درمانی است.

‏هزینه هنر درمانی

هزینه هنر درمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد. موقعیت مکانی کلینیک، نوع پکیج خدماتی، تعداد جلسات، گروهی یا خصوصی بودن دوره، تعداد نفرات گروه و میزان تجربه و تخصص هنر درمانگر برخی از عوامل موثر در هزینه نهایی هنر درمانی هستند. اگر هزینه برای شما مهم است، توصیه می‌کنیم پیش از شروع این دوره‌ها، حتما از متخصصین یا مراکز ارائه‌دهنده، هزینه را استعلام بگیرید.

‏نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

همانطور که چندین بار در این مقاله به این موضوع اشاره کرده‌ایم، باید گفت هنر درمانی راهی برای بهبود روح و روان و کمک به بیان افکار، احساسات و کلامی است که فرد در شرایط عادی در بروز آن‌ها ناتوان است. کمک درمانی به سراغ چنین افرادی آمده تا بتوانند با خلق اثری هنری این موارد را بروز دهند.

اگر یکی از نزدیکان شما نیاز به کمک گرفتن از هنر درمانی برای بیان عواطف و احساسات خود دارد می‌توانید از یک فوق تخصص روانشناسی در این باره کمک بگیرید. پس از آگاهی با این درمان، می‌توانید از وبسایت دکترتو کمک بگیرید و نوبت هنر درمانی یا مشاوره از یک متخصص در این زمینه را در ثبت و دریافت کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!