فهرست مطالب
فیستول نوعی اتصال غیرطبیعی میان دو بخش از بدن است که اغلب بین روده و پوست اطراف مقعد شکل میگیرد و درمان آن معمولا با جراحی و تخلیه مسیر فیستول انجام میشود. با این حال، جراحی تنها بخشی از مسیر درمان است و مراقبتهای پس از عمل نیز نقش تعیین کنندهای در بهبودی کامل دارند. این نکات مراقبتی تا حدی اهمیت دارند که بیتوجهی به آنها میتواند باعث بروز عوارض جانبی و عود فیستول شود. پس اگر شما هم میخواهید روند بهبودیتان سریعتر و بدون مشکل پیش برود، در ادامه این مقاله از دکترتو شما را با مهمترین نکات مربوط به درمان زخم فیستول بعد از عمل آشنا خواهیم کرد.
روند درمان زخم فیستول بعد از عمل چگونه است؟
پس از جراحی فیستول، ایجاد زخم در ناحیه عمل کاملا قابلانتظار است و بخشی طبیعی از فرآیند ترمیم دوران نقاهت بعد از عمل فیستول محسوب میشود. سرعت بهبود زخم به عواملی مانند نوع جراحی، وضعیت سلامت بیمار و میزان رعایت مراقبتهای پس از عمل بستگی دارد. به طور معمول، روند ترمیم زخم فیستول بین ۴ تا ۸ هفته زمان میبرد. در این مدت، بدن به زمان کافی نیاز دارد تا با بازسازی بافتها و ترمیم آسیبهای ناشی از جراحی، مسیر بهبودی را به طور کامل طی کند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت my.clevelandclinic
An anal fistula may come back after surgery If it doesn’t heal completely. This might be because of underlying chronic conditions, or because of the technique used.
ترجمه فارسی:
اگر فیستول مقعدی به طور کامل بهبود نیابد ممکن است پس از جراحی دوباره عود کند. این موضوع میتواند به دلیل بیماریهای مزمن زمینهای یا روش جراحی به کار رفته باشد.
برای درمان زخم فیستول بعد از عمل چه کنیم؟
پس از عمل فیستول، روند ترمیم زخم معمولاً چند هفته زمان میبرد و نیازمند مراقبت مداوم است. در این دوره، هدف اصلی پیشگیری از عفونت، کاهش التهاب و کمک به بهبود طبیعی بافت است. برای درمان زخم فیستول بعد از عمل و تسریع روند بهبودی، رعایت نکات زیر میتواند موثر باشد:
- حتما استراحت کنید و از تحت فشار قرار دادن بدن با ورزش، کار و دیگر فعالیتهای سنگین خودداری کنید.
- زور زدن هنگام دفع مدفوع میتواند باعث خونریزی زخم و کند شدن روند بهبودی شود، بنابراین برای جلوگیری از یبوست، از داروهای ملین و نرم کننده مدفوع که پزشک تجویز کرده استفاده کنید.
- داروهای مسکن و آنتیبیوتیک را طبق تجویز پزشک مصرف کنید تا دوران بهبودی را بدون درد و عفونت سپری کنید.
- روزانه دو الی سه بار به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه در وان آب گرم بنشینید.
- از پوشیدن لباسهای تنگ یا محدودکننده و همچنین از شیو کردن ناحیه جراحی شده خودداری کنید.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت operarme
If a fistulotomy Is performed, you will be able to lead a normal life within a week and the surgical wound will heal in 4-5 weeks.
ترجمه فارسی:
اگر فیستولوتومی انجام شده باشد، میتوانید در عرض یک هفته زندگی عادیتان را از سر بگیرید و زخم جراحی نیز در مدت ۴ تا ۵ هفته بهبود مییابد.
۱. تعویض پانسمان و شست و شوی ناحیه
یکی از مراقبتهای ضروری پس از عمل فیستول، تعویض منظم پانسمان است. پزشک شما دستورالعملهایی درباره دفعات تعویض و روش صحیح تعویض پانسمان ارائه خواهد داد. بهتر است قبل و بعد از تعویض پانسمان، دستهای خود را به خوبی بشویید تا محیط درمان استریل باقی بماند.
سپس پس از برداشتن پانسمان قبلی، ناحیه زخم را با سرمهای مخصوص یا آب تمیز و جوشیده سرد به آرامی بشویید تا آثار خونریزی، چرک و آلودگی پاک شود و در نهایت پانسمان جدید را روی زخم قرار دهید.

۲. استفاده از پماد و داروهای ترمیم کننده
رعایت بهداشت و توجه به توصیههای پزشک نقش مهمی در سرعت گرفتن روند بهبود دارد. برخی از پمادها و داروهای ترمیمکننده موضعی نقش مهمی در ترمیم زخم فیستول بعد از عمل و تسکین عوارض دارند که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- پمادهای آلوئهورا و کالاندولا به ترمیم پوست و زخم کمک میکنند.
- پماد لیدوکائین برای تسکین درد در ناحیه تحت جراحی استفاده میشود.
- پمادهای آنتیبیوتیک نظیر فوسیدیک اسید و پماد موپیروسین در ضدعفونی کردن زخم و در صورت اثبات عفونت موثر هستند.
- پماد زینک اکساید نیز قادر به محافظت از پوست در برابر رطوبت و ترشحات، کاهش سوزش، خارش و التهاب در ناحیه مقعد است و پس از استعمال، احساس راحتی و تسکین ایجاد میکند.
۳. تغذیه مناسب برای ترمیم بافت و جلوگیری از یبوست
پس از هر جراحی، سبک زندگی و تغذیه نقش بسیار مهمی در بهبودی دارند. این موضوع درباره بهبود پس از جراحی فیستول نیز صدق میکند. در این دوران، از رژیمی متعادل شامل میوهها، سبزیجات، پروتئینهای کم چرب و غلات کامل استفاده کنید و مایعات سالم مانند آب هویج، آلوئهورا و سایر نوشیدنیهای مفید را نیز در برنامه غذاییتان بگنجانید.
رژیم غذایی مناسب برای یبوست و نوشیدن مایعات کافی به جلوگیری از یبوست و تسریع روند ترمیم بافت کمک میکند. از این گذشته، همزمان باید از مصرف غذاهایی که ممکن است یبوست ایجاد کنند (مانند غذاهای فرآوریشده و لبنیات) نیز بپرهیزید.

روش های پزشکی برای ترمیم بهتر زخم فیستول
در برخی موارد، ممکن است روند ترمیم زخم فیستول پس از عمل کندتر از حد انتظار پیش برود. در چنین شرایطی، پزشک برای تسریع بهبودی و بازیابی سریعتر سلامت بیمار، روشهای درمانی مکمل را توصیه میکند که در ادامه به مهمترین این روشها اشاره کردهایم:
| روش درمان یا مراقبت | نوع روش انجام |
|---|---|
| استراحت بعد از عمل | پرهیز از فعالیت سنگین و فشار به بدن برای بهبود سریعتر |
| جلوگیری از یبوست | استفاده از ملین و نرمکننده طبق تجویز برای جلوگیری از زور زدن |
| مصرف داروهای تجویزشده | مصرف منظم مسکن و آنتیبیوتیک برای کنترل درد و عفونت |
| نشستن در وان آب گرم | روزانه ۲–۳ بار، ۱۵–۲۰ دقیقه در آب گرم |
| پرهیز از لباس تنگ و شیو | جلوگیری از تحریک و آسیب ناحیه جراحیشده |
| زمان بهبودی فیستولوتومی | بازگشت به زندگی عادی در یک هفته و بهبود زخم طی ۴–۵ هفته |
| تعویض پانسمان | شستوشوی ناحیه با سرم یا آب جوشیده و قرار دادن پانسمان جدید |
| شستوشوی منظم زخم | تمیز کردن آرام زخم برای جلوگیری از آلودگی و عفونت |
| استفاده از پمادهای ترمیمکننده | آلوئهورا، کالاندولا برای ترمیم و تسکین |
| پماد لیدوکائین | کاهش درد ناحیه جراحی |
| پمادهای آنتیبیوتیک | فوسیدیک اسید و موپیروسین برای ضدعفونی و پیشگیری از عفونت |
| پماد زینک اکساید | محافظت از پوست و کاهش سوزش و التهاب |
| تغذیه مناسب | مصرف میوه، سبزی، پروتئین کمچرب و مایعات برای جلوگیری از یبوست و ترمیم بافت |
| پرهیز غذایی | اجتناب از غذاهای یبوستزا مانند فرآوریشدهها و لبنیات |
| لیزر ترمیم زخم | لیزر کمقدرت برای تحریک متابولیسم و کاهش التهاب جهت سرعتبخشی ترمیم |
| اوزونتراپی | تزریق یا اعمال موضعی اوزون برای ضدعفونی و تحریک بازسازی سلولی |
| تزریق PRP | افزایش خونرسانی و بازسازی بافت برای ترمیم سریعتر |
| دبریدمان | برداشت بافت مرده یا عفونی برای فراهم کردن محیط مناسب ترمیم |
۱. لیزر ترمیم زخم فیستول
در برخی موارد، از لیزر برای درمان مستقیم فیستول استفاده میشود اما در برخی شرایط دیگر، نوع کم قدرتی از لیزر با هدف بهبود روند ترمیم زخم به کار میرود. این روش که به نام فتوبیومدولیشن شناخته میشود، با تحریک متابولیسم سلولی، بهبود جریان خون و کاهش التهاب، فرآیند ترمیم بافت آسیب دیده در ناحیه مقعد را تسریع میکند.
روشهایی مثل لیزر کمقدرت و تزریق PRP در برخی مطالعات برای بعضی زخمهای مزمن بررسی شدهاند، اما هنوز بهعنوان درمان روتین برای زخم فیستول بعد از عمل توصیه نمیشوند و فقط باید تحت نظر تیم متخصص و در موارد انتخابشده به کار روند.
۲. اوزون تراپی و روش های نوین ترمیم زخم
اوزون تراپی یکی از روشهای نوین درمان زخم فیستول است که طی آن، اوزون در اطراف ناحیه جراحی تزریق میشود یا این که محلول اوزون یا پانسمانهای حاوی این ماده به صورت موضعی روی زخم اعمال میشوند. این روش علاوه بر ضدعفونی کردن زخم، روند ترمیم سلولی را نیز تحریک میکند.
یکی دیگر از روشهای نوین درمان زخم فیستول بعد از عمل، تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) است که با افزایش خونرسانی و تحریک بازسازی بافت، سرعت ترمیم زخم را بالا میبرد. اوزونتراپی هنوز در مرحلهی بررسی علمی است و بهعنوان درمان استاندارد برای زخم فیستول توصیه نمیشود، انجام آن فقط باید تحت نظر مراکز تخصصی و در قالب طرحهای پژوهشی انجام شود.
۳. دبریدمان (برداشت بافت مرده) در زخم های دیرترمیم
زمانی که زخم فیستول خیلی دیر ترمیم شود یا به سایر روشهای درمانی پاسخ ندهد، پزشک ممکن است دبریدمان را توصیه کند. این پروسه شامل برداشتن بافتهای مرده، ناسالم یا عفونی زخم با استفاده از ابزارهای مخصوص به صورت سرپایی یا جراحی جزئی است. هدف از دبریدمان، ایجاد یک محیط پاکسازی شده و مناسب برای بافتهای سالم است تا روند ترمیم سریعتر و موثرتر انجام شود.
نتیجه گیری
جراحی فیستول تنها اولین مرحله در مسیر بهبودی است و پس از عمل، هنوز اقدامات مهمی برای ترمیم کامل زخم نیاز است. خوشبختانه بسیاری از این اقدامات، ساده و قابل انجام در خانه هستند که از جمله آنها میتوان به مصرف مایعات کافی و رژیمغذایی متعادل، استفاده از داروهای تجویزی، استراحت و مراقبتهای روزانه از زخم اشاره کرد. با این حال، برخی زخمها ممکن است کندتر از حد انتظار بهبود یابند. در این شرایط، پزشک از روشهای نوین درمانی مانند لیزر کم قدرت، اوزونتراپی، تزریق PRP و دبریدمان برای درمان زخم فیستول بعد از عمل استفاده میکند. به منظور کسب اطلاعات دقیق در مورد انتخاب روش درمان مناسب با پزشک خود در ارتباط باشید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!