فهرست مطالب
تصور کنید مغز شما مانند یک ارکستر پیچیده است که گاهی نوازندگانش از ریتم خارج می‌شوند و موسیقی زندگی را مختل می‌کنند. تحریک الکتریکی مغز، ابزاری نوین و دقیق از علم پزشکی است که با ارسال سیگنال‌های الکتریکی، این ریتم را بازسازی می‌کند. این روش، از درمان لرزش‌های پارکینسون تا کاهش علائم افسردگی، دریچه‌ای به سوی کنترل اختلالات عصبی و روانی باز کرده است. دانشمندان با الهام از طبیعت الکتریکی نورون‌ها، دستگاه‌هایی ساخته‌اند که فعالیت مغزی را تنظیم می‌کنند. اگر کنجکاو هستید بدانید چگونه این روش کار می‌کند، در ادامه این مطلب از دکترتو همراه ما باشید. در این مقاله درباره تحریک الکتریکی مغز، نحوه انجام آن و انواع مختلف این روش صحبت خواهیم کرد.
تحریک الکتریکی مغز چیست؟
تحریک الکتریکی مغز مجموعه‌ای از روش‌های پیشرفته پزشکی است که با استفاده از پالس‌های الکتریکی کنترل‌شده، فعالیت نورون‌های مغزی را تنظیم می‌کند. بعضی از این روش‌ها شامل تحریک عمقی مغز (DBS) که الکترودهایی در عمق مغز کاشته می‌شود و تحریک ترانس‌کرانیال جریان مستقیم (tDCS) که غیرتهاجمی و از سطح پوست سر اعمال می‌شود، هستند.
هدف اصلی، اصلاح الگوهای عصبی ناهنجار است. DBS برای اختلالات حرکتی مانند پارکینسون، لرزش اساسی و دیستونی ایده‌آل است، در حالی که tDCS ممکن است به عنوان روش کمکی در بهبود خلق، یادگیری و اختلالات روانی مانند OCD و افسردگی کاربرد داشته‌باشد.
| موارد | توضیحات |
|---|---|
| کاربردها | درمان پارکینسون، دیستونی، OCD، افسردگی مقاوم، صرع |
| عوارض | سردرد، خارش سر، تغییرات خلقی نادر |
| روش انجام | جریان متناوب (tACS) جریان پالس (tPCS) جریان مستقیم (tDCS) تحریک الکتریکی CES جریان تصادفی (tRNS) |
| آمادگی قبل | تصویربرداری پزشکی، قطع بعضی داروها با تشخیص پزشک، مشاوره روانشناسی، نیاز به ناشتا بودن در صورت لزوم |
| مراقبت بعد | بررسی ماهانه پزشکی، ثبت تغییرات خلقی و گزارش به دکتر |
تفاوت تحریک الکتریکی مغز با شوک الکتریکی مغز در چیست؟
تحریک الکتریکی مغز و شوک الکتریکی مغز (ECT) هر دو از الکتریسیته برای تاثیر بر مغز استفاده می‌کنند اما در مکانیسم، شدت، تهاجمی‌بودن و اهداف متفاوت هستند. تحریک الکتریکی، پالس‌های ضعیف و مداوم ارسال می‌کند تا فعالیت عصبی را به طور انتخابی تنظیم کند. این روش غیرتهاجمی (tDCS) یا نیمه‌تهاجمی (DBS) است و برای کنترل علائم مزمن مانند پارکینسون یا افسردگی خفیف به کار می‌رود.
اما شوک الکتریکی ECT جریان قوی اعمال می‌کند تا تشنج کنترل‌شده ایجاد شود و شیمی مغز را بازسازی می‌کند. ECT روشی غیرجراحی است که تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و برخی موارد نیازمند بستری موقت‌اند.
تحریک الکتریکی مغز برای درمان چه بیماری هایی کاربرد دارد؟
تحریک الکتریکی مغز در کنترل و بهبود طیف وسیعی از اختلالات عصبی و روانی موثر است. این روش با هدف‌گیری نواحی خاص مغز، علائم مقاوم به دارو را کاهش می‌دهد. باتوجه به نوع روش درمانی، کاربردهای آن گسترده است:
- بیماری پارکینسون
- لرزش اساسی
- دیستونی
- اختلال وسواس فکری عملی (OCD)
- افسردگی مقاوم
- صرع
- دردهای مزمن عصبی
انواع روش تحریک الکتریکی مغز
تحریک الکتریکی مغز با روش‌های گوناگونی انجام می‌شود که هرکدام باتوجه به نوع بیماری، شدت علائم و شرایط بیمار انتخاب می‌شوند. این روش‌ها می‌توانند تهاجمی یا غیرتهاجمی باشند؛ از تحریک عمقی مغز (DBS) که با جراحی و کاشت الکترود در نواحی خاصی از مغز انجام می‌شود گرفته تا روش‌های خفیف‌تری مانند تحریک الکتریکی مستقیم جمجمه‌ای (tDCS) که بدون نیاز به جراحی صورت می‌گیرند.
هدف اصلی همه این روش‌ها تنظیم فعالیت عصبی غیرطبیعی، کاهش علائم بیماری و بهبود عملکرد مغز و کیفیت زندگی بیماران است. در ادامه روش‌های مختلف تحریک الکتریکی مغز را به شکل جداگانه توضیح داده‌ایم؛
- جریان متناوب (tACS)
- جریان پالس (tPCS)
- جریان مستقیم (tDCS)
- تحریک الکتریکی CES
- جریان تصادفی (tRNS)
درباره تاثیر درمانی تحریک الکتریکی مغز مطمئن نیستی؟
با متخصص مشورت کن، بعد انتخاب کن.
تحریک الکتریکی با جریان متناوب (tACS)
تحریک جریان متناوب ترانس‌کرانیال یا tACS روشی غیرتهاجمی است که در آن جریان الکتریکی سینوسی با شدت کم از طریق الکترودهای قرار گرفته روی پوست سر به مغز منتقل می‌شود. این روش معمولا بدون درد است و با همزمان‌سازی نوسانات مغزی به بهبود عملکردهای شناختی یا کمک به درمان برخی اختلالات عصبی و روانی کمک می‌کند.
تحریک الکتریکی با جریان پالس (tPCS)
تحریک جریان پالسی ترانس‌کرانیال (tPCS) یکی از روش‌های جدید غیرتهاجمی است که با ارسال پالس‌های الکتریکی کوتاه و ضعیف به مغز عمل می‌کند.
تحریک الکتریکی با جریان مستقیم (tDCS)
تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) یکی از پرکاربردترین روش‌های تحریک مغزی غیرتهاجمی است که با اعمال جریان مستقیم و ضعیف از طریق الکترودهای روی پوست سر، فعالیت قشر مغز را تغییر می‌دهد. باتوجه به شدت و قطبیت جریان، tDCS می‌تواند باعث تسهیل یا مهار فعالیت عصبی شود و در مواردی مانند توانبخشی حرکتی، بهبود حافظه و درمان افسردگی موثر باشد.
tDCS در افسردگی و برخی حوزه‌ها در حال پژوهش است و برای OCD یا افسردگی درمان خط اول نیست؛ استفاده آن در حال حاضر به شکل کمکی یا آزمایشی است.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت nimh.nih
Brain stimulation therapies can play an important role in treating mental disorders. These therapies work by activating or inhibiting the brain with electricity. The electricity can be given directly through electrodes implanted in the brain or indirectly through electrodes placed on the scalp.
ترجمه فارسی:
درمان‌های تحریک مغز می‌توانند نقش مهمی در درمان اختلالات روانی داشته باشند. این درمان‌ها با فعال کردن یا مهار مغز با الکتریسیته عمل می‌کنند. الکتریسیته می‌تواند مستقیما از طریق الکترودهای کاشته شده در مغز یا غیرمستقیم از طریق الکترودهای قرار داده شده روی پوست سر وارد شود.
تحریک الکتریکی CES
تحریک الکتروتراپی جمجمه‌ای (CES) روشی غیرتهاجمی برای اعمال جریان الکتریکی بسیار ضعیف به سر است. این تکنیک به عنوان یک ابزار نورومدولاسیون (تحریک برای تغییر فعالیت نورون‌ها) شناخته می‌شود و در درمان برخی مشکلات بالینی مانند بی‌خوابی، اضطراب و افسردگی نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داده است.
تحریک الکتریکی با جریان تصادفی (tRNS)
تحریک تصادفی ترانس‌کرانیال (tRNS) روشی است که در آن جریان‌های ضعیف با فرکانس‌های تصادفی از طریق الکترودها به مغز منتقل می‌شوند. این روش انعطاف‌پذیری عصبی را افزایش می‌دهد و در زمینه‌هایی مانند یادگیری و توانبخشی عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تحریک الکتریکی مغز چگونه انجام می شود؟
تحریک الکتریکی مغز به ۲ شکل اصلی انجام می‌شود، یا به صورت مستقیم از طریق الکترودهای کاشته‌شده در مغز (روش‌های تهاجمی مانند تحریک عمقی مغز) یا به صورت غیرمستقیم از طریق الکترودهای قرار گرفته روی پوست سر (روش‌های غیرتهاجمی مانند tDCS و tACS).
دکتر متخصص برای تحریک مغز اینجاست. فقط یک کلیک تا نوبت.
آمادگی قبل از تحریک الکتریکی مغز
پیش از انجام این روش درمانی پزشک توصیه‌هایی را برای آماده‌سازی بهتر در اختیار بیمار قرار می‌دهد. از جمله مواردی که به عنوان آمادگی قبل از تحریک الکتریکی مغز باید بدانید عبارت است از:
- داروهایی که مصرف می‌کنید: ممکن است پزشک بخواهد مصرف برخی داروها موقتا متوقف شود.
- معمولا پزشک دستورالعمل‌هایی برای استحمام و استفاده از محصولات خاص ارائه می‌کند تا پوست برای عمل آماده شود.
- ممکن است لازم باشد بیمار قبل از انجام تحریک مغزی از خوردن غذا خودداری کند.
تعداد جلسات تحریک الکتریکی مغز چقدر است؟
تعداد جلسات تحریک الکتریکی مغز بسته به نوع بیماری، شدت علائم و پاسخ بدن متفاوت است. پزشک بر اساس شرایط بیمار تعداد دقیق جلسات را تعیین می‌کند.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت webmd
Most brain stimulation therapies are new or still being tested. But researchers think they may be helpful tools for people with treatment-resistant depression. Let’s look at three of them.
ترجمه فارسی:
بیشتر این درمان‌ها نسبتا جدید هستند یا هنوز در مرحله‌ی آزمایش و پژوهش قرار دارند. با این حال، پژوهشگران معتقدند که این روش‌ها می‌توانند برای افرادی که دچار افسردگی مقاوم به درمان‌های معمول هستند، ابزارهایی سودمند و موثر باشند.
مراقبت های بعد از تحریک الکتریکی مغز
پس از انجام تحریک الکتریکی مغز، مراقبت‌های مناسب نقش مهمی در بهبود و جلوگیری از عوارض دارد. باتوجه به روش انجام، بیمار باید علائم را نظارت کند و دستورات پزشک را دقیق رعایت کند. این مراقبت‌ها شامل پیگیری منظم و تنظیم سبک زندگی است تا اثربخشی درمان حفظ شود و ریسک اختلال کاهش یابد:
- پیگیری پزشکی
- خودداری از قرار گرفتن در میدان‌های مغناطیسی قوی مانند MRI بدون هماهنگی
- کنترل عفونت با تمیز نگه‌داشتن محل جراحی
- ثبت تغییرات خلقی و گزارش به متخصص
عوارض تحریک الکتریکی مغز چیست؟
تحریک الکتریکی مغز معمولا ایمن است اما مانند هر درمانی، ممکن است عوارضی داشته‌باشد که اغلب خفیف و قابل مدیریت هستند. شدت عوارض باتوجه به روش انجام، متفاوت است و با نظارت پزشکی کاهش می‌یابد. این عوارض معمولا موقتی‌اند، اما آگاهی از آنها ضروری است:
- عوارض جراحی مانند عفونت، خونریزی یا تورم
- تغییرات عصبی: سردرد، گیجی، تغییرات خلقی یا اختلال گفتار موقت
- عوارض پوستی: خارش یا قرمزی زیر الکترودها
- تشنج یا تشدید علائم اولیه به شکل نادر
۴.۷ (۵۵۴ نظر)۵ (۴۶۲ نظر)۴.۷ (۴۵۷ نظر)۴.۸ (۳۶۸ نظر)۴.۴ (۳۳۹ نظر)۳.۹ (۳۷۲ نظر)نتیجه گیری
تحریک الکتریکی مغز می‌تواند به تنظیم لرزش‌های پارکینسون یا بهبود بعضی از اختلالات روانی مانند افسردگی کمک کند. این روش نه تنها علائم را کنترل می‌کند، بلکه کیفیت زندگی را هم افزایش می‌دهد. با وجود عوارض جانبی، فواید زیادی هم برای بیماران مقاوم به درمان دارد. با این حال، موفقیت آن به انتخاب دقیق و نظارت متخصص بستگی دارد. قبل از انجام تحریک مغزی، با نورولوژیست یا روانپزشک مشورت کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!