بیماری روماتیسم چیست؟ علائم، علت، تشخیص و درمان رماتیسم

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

روماتیسم یک اصلاح کلی است که برای بسیاری از بیماری‌های التهابی بافت همبند مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیماری‌های روماتیسمی بیش از ۲۰۰ نوع دارند و بخش‌های متعددی از بدن را درگیر می‌کنند. بنابراین اگر کسی به بیماری روماتیسم مبتلا است، به نوعی اختلال در بافت همبند دچار شده است که یکی از انواع آن آتروز است. بیماری روماتیسم انوع مختلفی دارد و هر کدام درمان‌های مخصوص به خود را دارند. برای آگاهی از روماتیسم و علت ایجاد آن، با ما همراه باشید.

بیماری روماتیسم چیست؟

روماتیسم (به انگلیسی Rheumatism) به مجموعه‌ی بیماری‌های خودایمنی گفته می‌شود که بافت‌هایی نظیر استخوان، مفاصل، غضروف، تاندون‌ها و ماهیچه‌ها را درگیر می‌کنند. بیماری روماتیسم گاهی به بیماری عضلانی-اسکلتی نیز شناخته می‌شود. این بیماری انواع مختلفی دارد و مفاصل و ماهیچه‌های اندام‌های متعدد را درگیر می‌کند.

شایع‌ترین نوع این بیماری آرتروز یا روماتیسم مفصلی است که ۳۲.۵ میلیون نفر در آمریکا به آن مبتلا هستند (آمار بسیار بالایی است). انواع دیگر بیماری‌های روماتیسمی کمتر شایع هستند اما می‌تواند بر کیفیت زندگی بیمار تاثیرات قابل توجهی بگذارند. مثلا یکی از بیماری‌های روماتیسمی کمتر شایع لوپوس است که ۲۰۰,۰۰۰ آمریکایی به آن مبتلا هستند. اگر به هر یک از انواع بیماری‌های روماتیسمی مبتلا یا مشکوک باشید، باید به متخصص روماتولوژی مراجعه کنید.

متن انگلیسی:
«Rheumatic diseases affect your joints tendons, ligaments, bones, and muscles.»
ترجمه متن:
«بیماری‌های روماتیسمی بر مفاصل، تاندون‌ها، لیگامان‌ها، استخوان‌ها و ماهیچه‌ها اثر می‌گذارند. »

webmd

انواع روماتیسم کدامند؟ (چند نوع روماتیسم داریم)

بیماری‌های روماتیسمی حدود ۲۰۰ نوع هستند و علائم و عوارض متعددی دارند. هر کدام از انواع روماتیسم بخش‌های خاصی از بدن را درگیر می‌کنند و درمان‌های به خصوصی دارند. در ادامه به انواع روماتیسم پرداخته‌ایم:

بهترین روش درمان روماتیسم چیست؟

از دکتر مشاوره بگیرید.

دکتر روماتولوژی آنلاینبهترین دکتر روماتولوژی

۱. روماتیسم قلبی

روماتیسم قلبی یکی از انواع بیماری‌هایی است که در آن فرد به نارسایی احتقانی قلب دچار می‌شود که می‌تواند ناشی از اختلال در دریچه‌های قلب باشد. کسانی که به روماتیسم قلبی دچار می‌شوند به تب روماتیسمی هم مبتلا بوده‌اند.

۲. روماتیسم چشمی

از انواع بیماری‌های روماتیسمی که می‌تواند باعث کوری و اختلال در بینایی شود، روماتیسم چشمی است. لایه‌های چشمی شما ملتهب می‌شوند و به ساختار چشم به طور جدی آسیب می‌رسد.

۳. روماتیسم پوستی

کسانی که به روماتیسم مبتلا هستند و علائم پوستی را تجربه می‌کنند، به روماتیسم پوستی مبتلا شده‌اند. این نوع از روماتیسم مانند انواع دیگر که در بالاتر به آنها اشاره کردیم، مفصلی نیستند، اما ممکن است با علائم مفصلی هم همراه باشند.

۴. روماتیسم کبدی

بیماری روماتیسم به ندرت کبد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آسیب کبدی در بیماران مبتلا به روماتیسم، بیشتر در طول درمان با NSAID و متوترکسات (MTX) رخ می‌دهد. بنابراین روماتیسم کبدی از عوارض درمان روماتیسم‌های دیگر است.

۵. روماتیسم استخوانی ستون فقرات

آرتریت روماتوئید ستون فقرات می‌تواند منجر به درد گردن، کمردرد، درد پاها یا بازوها و مشکلات ستون فقرات شود. در موارد پیشرفته، زوال مفصل در ستون فقرات می‌تواند منجر به فشردگی طناب نخاعی یا ریشه‌های عصبی نخاعی شود.

۶. روماتیسم گردنی

تخریب مفصل گردن در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی ممکن است منجر به ناهماهنگی مهره‌ها از جمله سابلوکساسیون شود که ممکن است باعث درد، نقایص عصبی و بدشکلی شود.

۷. روماتیسم دست چیست؟

در این نوع رماتیسم، پوشش مفصل (سینوویوم) ملتهب و متورم می‌شود و غضروف و استخوان را فرسایش می‌دهد. بافت متورم همچنین ممکن است رباط‌های اطراف را که بافت‌های همبند هستند که استخوان‌ها را کنار هم نگه می‌دارند، کشیده و در نتیجه تغییر شکل و بی‌ثباتی ایجاد کند.

۸. روماتیسم معده و روده چیست؟ (روماتیسم گوارشی)

رماتیسم اغلب بر دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد و ناشی از التهاب روده است که به پرزها و بافت‌های روده آسیب می‌رساند. رواتیسم گوارشی با علائمی مانند دردهای شکمی، اسهال و دفع خون همراه است.

۹. روماتیسم ریه چیست؟

بیماری روماتوئید ریه گروهی از مشکلات ریوی است که می‌تواند شامل انسداد راه‌های هوایی کوچک و فشار خون بالا در ریه‌ها شود.

۱۰. روماتیسم غده تیروئید

روماتیسم می‌تواند بر روی عملکرد غده تیروئید هم اثر بگذارد. تحقیقات نشان می‌دهد افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کم کاری تیروئید هستند.

۱۱. روماتیسم غیر التهابی لگن و کمر

استئوآرتریت مفاصل اصلی از جمله لگن، زانو و دست‌ها را درگیر می‌کند. این بیماری با افزایش سن منجر به کمردرد می‌شود.

۱۲. روماتیسم اسکلرودرمی چیست؟

اسکلرودرمی یک بیماری خودایمنی نادر و مزمن است که پوست و اندام‌های داخلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این نوع از بیماری روماتیسم ناشی از آسیب به سیستم ایمنی است که باعث التهاب و تغییرات بافتی و اغلب منجر به سفت یا ضخیم شدن پوست می‌شود. بیماری اسکلرودرمی گاهی اوقات می‌تواند مفاصل، ماهیچه، قلب، ریه، کلیه، عروق خونی یا روده را تحت تاثیر قرار دهد.

۱۳. روماتیسم پنهان چیست؟

روماتیسم خاموش یا خاموش شدن بیماری روماتیسم در افرادی که شواهد اکوکاردیوگرافی RHD یا بیماری قلبی بدون سابقه تب روماتیسمی دارند رخ می‌دهد. با نمایان شدن علائم باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

۱۴. روماتیسم شوگرن

روماتیسم شوگرن یک بیماری التهابی خود ایمنی است که در نتیجه یک پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی ایجاد می‌شود. نشانه آن خشکی چشم، خشکی دهان و درد مفاصل است و می‌تواند خطر ابتلا به سرطان گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت را افزایش دهد.

۱۵. روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی، بیماری التهابی مزمن است که به‌طور عمده مفاصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری یک اختلال خودایمنی محسوب می‌شود، به این معنا که سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به بافت‌های خودی حمله می‌کند.

خطرناکترین نوع روماتیسم

خطرناک‌ترین نوع رماتیسم، خوشبختانه از انواع نادر آن است و اسکلرودرما نامیده می‌شود. بیماری اسکلرودرما به خشک شدن و سخت شدن پوست گفته می‌شود که بر قلب، کلیه‌ها و ریه‌ها هم تاثیر می‌گذارد و در عملکرد آنها اختلال ایجاد می‌کند. این بیماری در هر سنی و جنسی ایجاد می‌شود، اما در زنان و هنگام تولد شایع‌تر است. اسکلرودرما کشنده‌ترین نوع روماتیسم است.

علائم روماتیسم چیست؟

روماتیسم به شکل درد و التهاب در بافت‌های همبند، به خصوص درد و التهاب در مفاصل بروز می‌کند. البته حدود ۴۰٪ از افرادی که به روماتیسم مبتلا هستند، علائم و نشانه‌های خارج مفصلی را نیز تجربه می‌کنند. روماتیسم می‌تواند بسیاری از ساختارهای دیگر مانند پوست، چشم، ریه، قلب، کلیه، غدد بزاقی، بافت عصبی، مغز استخوان و رگ‌های خونی را تحت تاثیر قرار دهد.

علایم بیماری روماتیسم از نظر شدت ممکن است متفاوت باشند؛ گاهی بیماری برای مدتی خاموش می‌شود و پس از مدتی فرد ممکن است دوره‌های افزایش فعالیت بیماری، که دوره‌ی عود یا شعله‌وری بیماری نیز نامیده می‌شوند را تجربه کند. با گذشت زمان، روماتیسم می‌تواند باعث تغییر شکل مفاصل و جابجایی مفصل شود. برخی از علائم شایع بیماری روماتیسم در لیست زیر آورده شده‌است:

• درد
• التهاب و ورم
• خشکی مفصل
• کاهش دامنه‌ی حرکت
• خستگی و ناخوشی
• تب
• کاهش وزن

علائم روماتیسم شدید چیست؟

روماتیسم شدید معمولا مفاصل را با شدت زیادی درگیر درد و التهاب می‌کند. در این حالت، مفصل‌ها خشک می‌شوند. برخی از علائمی که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی روماتیسم شدید باشد، شامل موارد زیر هستند:

• درد و التهاب در بیشتر از یک مفصل
• خشکی و عدم وجود انعطاف در بیشتر از یک مفصل
• حساس بودن به لمس و دردگرفتن زمان لمس‌کردن در بیشتر از یک مفصل
• علائم در هر دو طرف اندام‌های شما دیده‌می‌شود
• کاهش وزن ناگهانی یا تدریجی
• تب
• خستگی مفرط
• ضعف و بی‌حالی

هر یک از انواع روماتیسم بخش خاصی از بدن را درگیر می‌کند و علائم منحصر به فرد خود را دارد.

عوامل خطر	توضیحات
جنسیت	زنان ۳ برابر بیشتر از مردان به روماتیسم مبتلا می‌شوند.
سن	روماتیسم می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در سنین میانسالی آغاز می‌شود. این بیماری در زنان، معمولا از ۳۰ تا ۶۰ سالگی شروع می‌شود. ابتلا به روماتیسم در مردان با سن زیر ۴۵ سال نادر است.
تاثیر سابقه‌ خانوادگی بر روماتیسم	در صورت وجود سابقه‌ی روماتیسم در یکی از اعضای خانواده، خطر ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد.
مواجهه با برخی مواد مانند آزبست یا سیلیس	احتمال بروز بیماری‌های خود ایمنی مانند RA، در کسانی که در معرض گرد و غبار ناشی از برخی مواد مانند آزبست یا سیلیس هستند، بیشتر است.
تاثیر سیگار کشیدن بر روماتیسم	استعمال دخانیات، خطر ابتلا به روماتیسم را افزایش می‌دهد، به خصوص اگر استعداد ژنتیکی ابتلا به این بیماری را داشته‌باشید. همچنین به نظر می‌رسد سیگار کشیدن باعث افزایش شدت بیماری می‌شود.
رابطه چاقی و روماتیسم	به نظر می‌رسد افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به روماتیسم قرار دارند.

علت روماتیسم چیست؟

علت بیماری روماتیسم به طور واضح مشخص نیست اما به علت حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به سلول‌های خودی اتفاق می‌افتد. محققان نمی‌دانند چرا این واکنش در بیماری‌های خودایمنی چون بیماری‌های روماتیسمی اتفاق می‌افتد، اما برخی از فاکتورها و عوامل خطر به ایجاد آنها کمک می‌کنند:

• ژنتیک
• جنسیت (برخی از بیماری‌های روماتیسمی مانند آرتروز و لوپوس بیشتر در زنان دیده می‌شوند و برخی دیگر مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان در مردان شایع‌ترند.)
• چاقی
• سابقه‌ی بیماری (برخی از عفونت‌ها یا تروماهای دوران کودکی می‌توانند در بروز این بیماری موثر باشند.)
• سیگار
• تماس با آلاینده‌ها و مواد سمی

در این ویدئو دکتر زهرا سلطانی فوق تخصص بیماری‌های روماتیسمی در مورد روماتیسم با شما صحبت می‌کند.

چگونه روماتیسم تشخیص داده می شود؟

تشخیص روماتیسم در مراحل اولیه ممکن است دشوار باشد، زیرا علائم و نشانه‌های اولیه‌‌ی رماتیسم می‌تواند با بسیاری از بیماری‌های دیگر یکسان باشد. برای تشخیص روماتیسم، علائم و نشانه‌های شما در معاینه‌ی بالینی، ارزش بیشتری از نتایج آزمایشات دارند. بنابراین هنگامی که هر یک از علائم عمومی خستگی، درد مفاصل و موارد دیگر را داشتید، به دکتر روماتولوژی مراجعه کنید. پزشک معمولا مراحل زیر را برای تشخیص بیماری روماتیسم دنبال می‌کند:

• معاینه‌ی بالینی علائم و گرفتن شرح حال
• بررسی تمامی مفاصل شما از نظر میزان درد و دامنه‌ی حرکت
• بررسی چشم‌ها، پوست و ناحیه لگنی
• عکس‌برداری با اشعه ایکس، ام آر آی و سونوگرافی
• آزمایش فاکتورهای روماتوئیدی

تشخیص رماتیسم با تفسیر آزمایش روماتیسم

یکی از روش‌هایی که برای تشخیص بیماری روماتیسم مورد استفاده قرار می‌گیرد، آزمایش روماتیسم است. دکتر روماتولوژی، در مورد علائم شما سوالاتی می‌پرسد و از نظر علائم آرتروز یا سایر بیماری‌های خودایمنی شما را معاینه می‌کند، سپس ممکن است آزمایش روماتیسم را درخواست دهد. آزمایش روماتیسم به یک سری از مطالعات و آزمایش‌ها گفته‌می‌شود که مجموعا با هم انجام می‌گیرند تا نتیجه‌ی آنها اثبات یا رد بیماری روماتیسم باشد.

پیشگیری از روماتیسم

برخی از فعالیت‌های زیر می‌توانند در کاهش احتمال ابتلا و جلوگیری از روماتیسم یا حمله روماتیسمی موثر باشند:

• سیگار نکشید.
• سعی کنید رژیم مدیترانه‌ای داشته‌باشید.
• ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید.
• از مصرف زیاد نمک در رژیم غذایی خود پرهیز کنید.
• ماهی بیشتری بخورید و امگا-۳ در رژیم غذایی خود داشته‌باشید.
• از نوشیدنی‌های حاوی شکر به میزان کمتر استفاده کنید.

روش های درمان روماتیسم

درمان روماتیسم نیازمند دارو و تغییر سبک زندگی است. گاهی نیز تنها دارو درمانی کافی نیست و به فیزیوتراپی، گرما درمانی و مدیتیشن نیز، نیاز است. روماتیسم یک بیماری مزمن و خودایمنی است و درمان آن نیازمند مداومت و پیوستگی است. در ادامه روش‌های درمانی رماتیسم را بررسی کرده‌ایم.

بهترین و قویترین داروی روماتیسم

انتخاب قویترین داروی روماتیسم و موثرترین قرص روماتیسم بستگی به نوع بیماری دارد. تعداد زیادی از داروها برای درمان بیماری‌های روماتیسمی مورد توجه قرار می‌گیرند که در دهه‌های اخیر زندگی بیماران را بهبود بخشیده‌اند. این داروها به چند دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:

• مسکن‌های ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
• داروهای ضدروماتیسم اصلاح‌کننده‌‌ی بیماری (sDMARDs) از نوع سنتتیک (ساختگی)
• داروهای ضدروماتیسم اصلاح‌کننده‌ی بیماری (bDMARDs) از نوع بیولوژیکی
• کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها)
• برخی داروهای مهارکننده (آنتی‌رسپتورها)
• داروهای علائم خاص در بیماران با نوع مشخصی از روماتیسم

قرص سولفاسالازین برای روماتیسم (روماتیسم و سولفاسالازین)

قرص سولفاسالازین به کاهش درد، کمتر کردن سفتی و خشکی مفاصل در روماتیسم مفصلی کمک می‌کند. این دارو در اصل برای درمان کولیت روده کاربرد دارد اما در بیماری روماتیسم هم می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد.

قرص هیدروکسی کلروکین سولفات برای روماتیسم

قرص هیدروکسی کلروکین سولفات یکی از داروهایی است که برای درمان مالاریا کاربرد دارد. اما این قرص برای درمان روماتیسم هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد این دارو بیشتر در بیماری روماتیسم مفصلی در کاهش درد و تورم است. البته در برخی دیگر از بیماری‌های روماتیسمی مانند لوپوس هم کاربرد دارد.

درمان روماتیسم در طب سنتی – درمان های گیاهی رماتیسم

برخی از مواد غذایی در طب سنتی برای کاهش علائم در بیماری روماتیسم پیشنهاد می‌شوند که باید در کنار درمان‌های پزشکی مورد استفاده قرار بگیرند. این داروهای گیاهی شامل زردچوبه، زنجبیل، آلوئه ورا، اوکالیپتوس و بسیاری گیاهان درمانی دیگر هستند. توجه داشته باشید که مصرف این گیاهان به تنهایی نمی‌تواند درمان روماتیسم را ممکن کند.

رژیم غذایی بیماران روماتیسم (چه غذاهایی برای روماتیسم خوب است؟)

درمان بیماری‌های روماتیسمی علاوه بر دارو، فیزیوتراپی و مراجعه‌ی منظم به پزشک، نیازمند رعایت رژیم غذایی سالم و دریافت ویتامین‌ها و مکمل‌های مورد نیاز است. خوشبختانه با رعایت چند نکته‌ی تغذیه‌ای می‌توانید بیماری روماتیسم خود را کنترل کنید:

• رژیم غذایی مدیترانه‌ای برای بیماران روماتیسمی ایده آل است.
• از ویتامین‌ها و مواد معدنی و مکمل‌های آنها استفاده کنید. (ویتامین دی، ویتامین ب ۱۲، فولات، آهن و منیزیم)
• امگا ۳ را به صورت مکمل مصرف کنید یا مواد غذایی حاوی امگا ۳ را در رژیم غذایی خود جای دهید.

متن انگلیسی:
«It is generally accepted that processed food, processed sugar, and “junk food” can harm the health and worsen outcomes for rheumatic patients.»
ترجمه متن:
«به طور کلی مصرف غذاهای فراوری شده و با ارزش غذایی پایین برای سلامت مضر است، اما این ضرر برای بیماران روماتیسمی بدتر و شدیدتر است.»

rheumatology

غذاهای ممنوعه در روماتیسم (چه غذاهای برای روماتیسم بد است؟)

در کنار اینکه چه مواد غذایی می‌توانند بیماری شما را بهبود ببخشند، رعایت این نکته که کدام مواد غذایی برای روماتیسم ضرر دارند هم اهمیت دارد. پس لیست زیر را به خاطر بسپرید:

• سعی کنید گوشت را گریل یا سرخ نکنید.
• از غذاهای چربی که حاوی روغن‌های امگا-۶ هستند، پرهیز کنید.
• از شکر و کربوهیدرات‌ها به مقدار کمتر مصرف کنید.
• گوشت قرمز کمی مصرف کنید.
• مصرف ادویه را کم کنید.
• الکل ننوشید.

درمان قطعی آرتروز با بهترین دکتر روماتیسم مفصلی در دکترتو

دکتر روماتیسم مفصلی

عوارض رماتیسم چیست؟

متاسفانه بیماری روماتیسم عوارض ثانویه بسیاری دارد که اگر تحت مدیریت و درمان قرار نگیرد، می‌تواند کیفیت زندگی را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد. بیماری‌های روماتیسمی می‌تواند عوارض عصبی بسیاری داشته باشند که برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:

• مشکلات قلبی (عفونت، آسیب به دریچه‌ها، نارسایی)
• مشکلات کلیوی (نارسایی و التهاب، عفونت)
• اختلالات کبدی (مسمومیت کبدی ناشی از مصرف داروهای درمان‌کننده‌ی روماتیسم)
• التهاب عروق
• ایجاد ناتوانی‌های دائمی (معلولیت)
• مرگ زودتر از موعد

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

تشخیص روماتیسم در مراحل اولیه ممکن است دشوار باشد، زیرا علائم و نشانه‌های اولیه‌ می‌تواند با بسیاری از بیماری‌های دیگر یکسان باشد. پزشک متخصص روماتولوژی، در مورد علائم شما سوالاتی می‌پرسد و از نظر بالینی شما را معاینه می‌کند. 

اگر علائم بیماری روماتیسم دارید، همین حالا از بهترین دکتر روماتولوژی در دکترتو نوبت حضوری دریافت کنید و در صورت نیاز به مشاوره، از کمک دکتر روماتولوژی آنلاین بهره‌مند شوید.