فهرست مطالب
آبله مرغان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عفونی دوران کودکی است و بر اساس گزارش‌های مراکز کنترل بیماری، قبل از واکسیناسیون گسترده، شیوع بالایی در فصل زمستان و اوایل بهار داشت. این بیماری ویروسی اغلب خفیف است اما می‌تواند عوارض جدی در افراد با سیستم ایمنی ضعیف ایجاد کند. از طریق عطسه، سرفه یا تماس با تاول‌ها منتقل میشود و علائمی مانند تب، خستگی و بثورات خارش‌دار را به همراه دارد. آبله مرغان نه تنها بر سلامت کودکان تاثیر می‌گذارد، بلکه خطر ابتلای مادام‌العمر به زونا را افزایش می‌دهد. هدف این مقاله، پاسخ به این پرسش است که علائم، راه‌های انتقال و روش‌های مدیریت آبله مرغان چیست و چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد. در ادامه، به جزئیاتی مانند مراحل بثورات پوستی، تفاوت با حساسیت، درمان‌های خانگی و عوارض در بارداری پرداخته میشود. در این مطلب از دکترتو، اطلاعات کاربردی برای والدین ارائه میشود تا با آگاهی، اقدامات پیشگیرانه را آغاز کنند.
آبله مرغان چه نوع بیماری است؟
آبله مرغان یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که عمدتاً در کودکان بین ۲ تا ۱۰ سال دیده میشود. ویروس واریسلا زوستر (Varicella Zoster Virus)، عامل ایجاد این بیماری است و معمولاً از طریق تماس مستقیم یا ذرات تنفسی منتقل میشود. آبله مرغان با بروز تب، خستگی و بثورات پوستی قرمز و تاولی مشخص میشود.
این بثورات ابتدا روی صورت و سینه ظاهر می‌شوند و سپس به سایر نقاط بدن گسترش می‌یابند. پس از خشک شدن تاول‌ها، زخم‌های سطحی روی پوست باقی می‌مانند که در طی چند روز بهبود می‌یابند. در بیشتر موارد بیماری خفیف است، اما در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف ممکن است شدیدتر بروز کند.
| موضوع | توضیح خلاصه |
|---|---|
| آبله مرغان چیست؟ | بیماری ویروسی مسری در کودکان ۲-۱۰ سال، با تب، خستگی و بثورات پوستی تاولی |
| علائم | تب، بی‌حالی، سردرد، بثورات قرمز به تاول‌های پر مایع (در مراحل مختلف)، خارش شدید؛ ۱۰-۲۱ روز پس از تماس |
| علت | ویروس واریسلا زوستر |
| راه انتقال | عطسه، سرفه، تماس با تاول‌ها؛ از ۴۸ ساعت قبل تا خشک شدن تاول‌ها؛ بسیار مسری در محیط‌های بسته |
| تشخیص | معاینه بالینی (بثورات)؛ بدون آزمایش معمول؛ گاهی آزمایش برای رد بیماری‌های دیگر |
| درمان | حمایتی: استامینوفن برای تب/درد، کالامین برای خارش، آسیکلوویر در موارد خاص؛ مراقبت خانگی (لباس گشاد، مایعات، اجتناب از خاراندن) |
| عوارض | عفونت باکتریایی، ذات‌الریه، آنسفالیت، سندرم ری (با آسپیرین)؛ در بارداری: ناهنجاری جنینی؛ زونا در آینده |
| راه پیشگیری | واکسن دو دوز؛ رعایت بهداشت، ایزوله بیمار؛ اجتناب از تماس با افراد در معرض خطر |
راه های انتقال آبله مرغان
آبله مرغان از جمله بیماری‌هایی است که قدرت سرایت بسیار بالایی دارد. راه های انتقال آبله مرغان معمولاً از طریق عطسه، سرفه یا تماس مستقیم با تاول‌های فرد بیمار صورت می‌گیرد. ویروس واریسلا می‌تواند از چند روز قبل از بروز بثورات تا زمانی که تاول‌ها خشک شوند، به دیگران منتقل شود. در محیط‌های بسته مانند مهدکودک یا مدارس، این بیماری به سرعت شیوع پیدا می‌کند. حتی تماس غیرمستقیم با وسایلی که با ترشحات پوستی فرد مبتلا آلوده شده‌اند، نیز ممکن است باعث انتقال شود. رعایت بهداشت فردی، جداسازی بیمار و ضدعفونی وسایل شخصی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری هستند.
هنوز آبله مرغان نگرفتی و نگران انتقالش هستی؟
از متخصص نوبت بگیر.
علائم آبله مرغان
علائم آبله مرغان معمولاً ۱۰ تا ۲۱ روز پس از تماس با ویروس ظاهر می‌شوند. نخستین نشانه‌ها شامل تب، بی‌حالی، سردرد و کاهش اشتها هستند. سپس بثورات پوستی به صورت دانه‌های کوچک قرمز ظاهر شده و به سرعت به تاول‌های پر از مایع تبدیل می‌شوند. این تاول‌ها پس از چند روز خشک شده و دلمه می‌بندند. خارش شدید از علائم شاخص بیماری است و معمولاً موجب ناراحتی بیمار میشود.
متن انگلیسی:
به نقل از سایت mayoclinic
The disease is by and large mild in healthy children. But sometimes, the rash can cover the whole body. Blisters may form in the throat and eyes. They also may form in tissue that lines the inside of the urethra, anus and vagina.
ترجمه فارسی:
این بیماری در بیشتر کودکان سالم معمولاً خفیف است، اما گاهی ممکن است بثورات پوستی تمام بدن را دربر گیرد. در برخی موارد، تاول‌ها می‌توانند در گلو و چشم‌ها نیز ظاهر شوند. همچنین امکان دارد این تاول‌ها در بافت‌های داخلی مجرای ادرار، مقعد و واژن نیز ایجاد شوند.
جای آبله مرغان
یک یا دو روز پس از تب، راش قرمز و خارش‌دار ایجاد میشود. اغلب از روی صورت، پوست سر یا تنه شروع میشود و سپس به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد. بثورات به تاول‌های پر از مایع تبدیل شده که در نهایت پوسته پوسته می‌شوند. بنابراین هنگامی که ضایعات خارش‌دار ظاهر می‌شوند، سه مرحله رخ می‌دهد:
- بروز برجستگی‌های صورتی یا قرمز (پاپول‌ها)، که طی چند روز از بین می‌روند. (دون دون شدن پوست)
- تاول‌های ریز پر شده از مایع (وزیکول‌ها)، که در حدود یک روز شکل می‌گیرند و سپس پاره شده و مایع درون آن به بیرون نشت می‌کند.
- لایه‌ی خشک و لخته که روی تاول‌های پاره شده تشکیل می‌شوند و بعد از چند روز بهبود می‌یابند.
دیدن عکس انواع تاول‌های پوستی به تشخیص این بیماری در فرزندتان کمک می‌کند.
تفاوت آبله مرغان با حساسیت
در حساسیت‌های پوستی، معمولاً تب و علائم عمومی وجود ندارد، اما در آبله مرغان تب، بی‌حالی و خستگی دیده میشود. تاول‌های آبله مرغان پر از مایع هستند و در مراحل مختلف (قرمز، تاولی، خشک‌شده) روی پوست دیده می‌شوند، در حالی که در حساسیت‌ها معمولاً شکل دانه‌ها یکنواخت است. خارش آبله مرغان نیز معمولاً شدیدتر است. علاوه بر این، حساسیت‌ها معمولاً در اثر تماس با مواد آلرژن ایجاد می‌شوند و قابل سرایت نیستند، اما آبله مرغان کاملاً مسری است.
آبله مرغان تا چند روز واگیر دارد؟
برجستگی‌های جدید همچنان به مدت چندین روز ظاهر می‌شوند، بنابراین شما می‌توانید هم‌زمان سه مرحله از برجستگی‌ها، تاول و ضایعات خشک و دلمه بسته را مشاهده کنید. تا ۴۸ ساعت قبل از پدیدار شدن ضایعات، ویروس به دیگران منتقل میشود و تا زمانی که تاول‌ها کاملا از بین نروند، واگیردار خواهد بود.
علت آبله مرغان
ویروس واریسلا زوستر عامل ایجاد آبله مرغان است، که می‌تواند از طریق تماس مستقیم با ضایعات گسترش یابد، همچنین عطسه یا سرفه‌ی فرد مبتلا نیز باعث انتقال بیماری میشود. در نظر داشته باشید در صورتیکه قبلا به بیماری آبله مرغان مبتلا نشده‌اید یا واکسن آن را دریافت نکرده‌اید، خطر ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد. واکسینه شدن در برابر این بیماری برای افرادی که کار آنها مراقبت از کودکان یا در مدرسه است، اهمیت دارد.
اکثر افراد مبتلا شده به آبله مرغان یا واکسینه شده، در برابر ابتلا به این بیماری ایمن‌سازی شده‌اند، اما در صورت ابتلا، علائم بیماری خفیف‌تر و تعداد تاول‌ها کمتر با تب خفیف یا بدون تب است. ابتلای مجدد به آبله مرغان نادر است.
فصل آبله مرغان
آبله مرغان بیشتر در فصل زمستان و اویل بهار مشاهده میشود. البته در مناطق مرطوب و پرجمعیت، امکان شیوع بیماری در سایر فصول نیز وجود دارد. مدارس، مهدکودک‌ها و مراکز تجمع کودکان از مهم‌ترین مکان‌های انتقال ویروس در این فصل هستند. تماس نزدیک میان افراد، شرایط را برای انتشار سریع ویروس فراهم می‌کند. در نتیجه آگاهی والدین نسبت به علائم اولیه و رعایت اصول بهداشتی در این زمان از اهمیت زیادی برخوردار است.
راه های تشخیص آبله مرغان
پزشک یا پرستار تنها با نگاه کردن و پرسیدن چند سوال می‌توانند آبله مرغان را تشخیص دهند و نیاز به هیچگونه آزمایشی نیست. در موارد نادر ممکن است آبله مرغان با جای نیش گال یا سایر حشرات دیگر اشتباه شود. بنابراین آبله مرغان اغلب بر اساس علائم بالینی و معاینه فیزیکی تشخیص داده میشود. ممکن است در برخی موارد آزمایش‌هایی برای تأیید تشخیص یا رد سایر بیماری‌ها انجام شود.
۴.۶ (۸۶۵ نظر)۴.۹ (۷۹۳ نظر)۴.۸ (۳۸۹ نظر)۴.۹ (۳۱۲ نظر)۴.۹ (۳۱۲ نظر)۴.۸ (۱۷۰ نظر)راه های درمان آبله مرغان
دوره‌ی بیماری آبله مرغان بین ۵ تا ۱۰ روز است، اما به دلیل وجود ضایعات خارش‌دار طولانی‌تر به نظر می‌رسد، خوشبختانه برای درمان آبله مرغان می‌توان اقداماتی را در خانه انجام داد تا زمانی که دوره‌ی بیماری طی شود و بدن بهبود یابد.
در صورتیکه جزء افراد پرخطر غیرایمن هستید و با فردی که مبتلا به آبله مرغان است، اما علائمی ندارد، در تماس هستید، پزشک برای شما ایمونوگلوبولین تجویز خواهد کرد. این دارو از آبله مرغان شدید پیشگیری خواهد کرد و در افراد زیر کاربرد دارد:
- زنان باردار
- افراد مبتلا به ایدز
- افرادی که شیمی درمانی می‌کنند یا داروهای استروئیدی را در دوز بالا مصرف می‌کنند.
- نوزادان زیر ۴ هفته در معرض خطر عوارض ناشی از آبله مرغان هستند.
دارو برای درمان آبله مرغان
اگر در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان شدید هستید و در حال حاضر علائم آن را دارید، پزشک داروی ضد ویروس آسیکلوویر (قرص اسیکلوویر) را تجویز می‌کند، که می‌تواند باعث کاهش علائم شود و اولین دوز آن باید در ۲۴ ساعت اول بروز اولین ضایعات و به مدت ۷ روز و روزی ۵ نوبت مصرف شود.
در صورت تب بالا یا هرگونه درد به علت آبله مرغان در فرد می‌توان از استامینوفن استفاده کرد. استامینوفن موجب بهبود دردهای به وجود آمده در اثر ضایعات روی پوست و دهان میشود. مصرف استامینوفن برای همه‌ی افراد بی‌خطر است از جمله زنان باردار و کودکان بیش از ۲ ماه.
از مصرف مسکن‌های ضدالتهاب مانند بروفن اجتناب کنید، زیرا باعث بدتر شدن بیماری میشود و همچنین مصرف آسپرین در کودکان زیر ۱۶ سال ممنوع است و منجر به عارضه‌ی سندرم ری میشود.
مراقبت های خانگی آبله مرغان
در حالی که هیچ درمانی برای آبله مرغان وجود ندارد، عفونت را می‌توان با اقدامات زیر مدیریت کرد:
- ضایعات را نخارانید: خاراندن ضایعات شما را در معرض خطر عفونت باکتریایی قرار می‌دهد و همچنین می‌تواند باعث برجای ماندن محل ضایعات شود.
- به آرامی ضایعات را ماساژ دهید: ناخن‌های خود را کوتاه نگه دارید و از خاراندن بپرهیزید.
- لباس گشاد و نخی بپوشید: به تنفس بهتر پوست کمک می‌کند.
- کالامین: می‌توانید از لوسیون کالامین روی ضایعات استفاده کنید.
- آنتی هیستامین: استفاده از آنتی‌هیستامین مانند دیفن‌هیدرامین به کاهش علائم کمک می‌کند.
- بدن خود را خنک نگه دارید: گرما و تعریق باعث افزایش خارش میشود، بنابراین از یک پارچه‌ی خیس روی محل‌های خارش می‌توانید استفاده کنید.
- از کم آبی اجتناب کنید: نوشیدن مقدار زیاد مایعات به بدن برای خلاص شدن از ویروس کمک می‌کند و آب بدن شما را تامین می‌کند.
- از مصرف نوشیدنی‌های گازدار و شیرین اجتناب کنید: مخصوصا اگر در این بیماری دهان نیز درگیر است، از غذاهای سفت و سخت، تند یا شور بپرهیزید، چون باعث زخم شدن دهان می‌شوند.
عوارض بیماری آبله مرغان
به طور معمول آبله مرغان یک بیماری خفیف است، اما می‌تواند شرایط جدی به وجود آورد و به عوارض زیر منجر شود:
- عفونت‌های باکتریایی پوست، بافت نرم، استخوان، مفاصل یا جریان خون (سپسیس)
- کم آبی
- ذات‌الریه
- التهاب مغز (آنسفالیت)
- سندرم شوک سمی
- سندرم ری (درگیری مغز و کبد) در کودکان و نوجوانانی که در زمان ابتلا به آبله مرغان از آسپیرین استفاده می‌کنند.
- مرگ
افرادی که در معرض خطر ابتلا به عوارض ناشی از آبله مرغان هستند، عبارتند از:
- نوزادان تازه به دنیا آمده که مادران آنها واکسینه نشده یا هرگز به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند.
- نوجوانان و بزرگسالان
- زنان باردار که تا به حال به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند.
- افرادی که سیگار می‌کشند.
- افرادی که سیستم ایمنی بدن آنها توسط داروهای شیمیایی مانند شیمی درمانی یا بیماری‌هایی مانند سرطان یا ایدز ضعیف شده است.
- افرادی که داروهای استروئیدی برای درمان بیماری مانند آسم مصرف می‌کنند.
هنگامی که فرد یک بار به آبله مرغان مبتلا شود، ویروس واریسلا-زوستر سال‌ها در سلول‌های عصبی باقی می‌ماند و ممکن است بعد از سال‌ها ویروس فعال شده و منجر به بیماری زونا و تاول‌های بسیار دردناک شود، بنابراین توصیه میشود، که افراد بالای ۶۰ سال واکسن زونا دریافت کنند.
عوارض آبله مرغان در کودکان
در کودکان سالم، آبله مرغان معمولاً بدون عارضه جدی برطرف میشود، اما در برخی موارد آبله مرغان در کودکان ممکن است مشکلاتی مانند عفونت باکتریایی پوست، التهاب گوش یا ریه‌ها رخ دهد. خاراندن زیاد تاول‌ها نیز می‌تواند باعث ایجاد زخم یا اسکار دائمی شود. در کودکان با ضعف سیستم ایمنی، احتمال بروز عوارضی مانند التهاب مغز (آنسفالیت) وجود دارد. تب بالا و بی‌قراری طولانی از نشانه‌هایی است که نیاز به بررسی فوری پزشکی دارد. همچنین در صورت تماس کودکان دارای بیماری‌های مزمن با فرد مبتلا، باید پیشگیری دارویی زیر نظر پزشک انجام شود.
آبله مرغان در بارداری
ابتلا به آبله مرغان در بارداری می‌تواند خطرناک باشد و هم برای مادر و هم برای جنین عوارضی ایجاد کند. در سه‌ماهه اول بارداری، احتمال ناهنجاری‌های جنینی مانند نقص اندام‌ها یا مشکلات بینایی وجود دارد. در مراحل پایانی بارداری، خطر ابتلای نوزاد به آبله مرغان مادرزادی یا نوزادی افزایش می‌یابد که ممکن است جدی باشد. علاوه بر این، تب بالا و عفونت‌های ریوی ناشی از ویروس می‌تواند سلامت مادر را تهدید کند. در زنان باردار مشکوک به تماس با ویروس، انجام آزمایش و دریافت مشاوره پزشکی فوری ضروری است.
دچار آبله مرغان شدی و نگران عوارضشی؟ همین حالا نوبتت رو رزرو کن.
پیشگیری از آبله مرغان
واکسیناسیون موثرترین راه برای پیشگیری از آبله مرغان است. واکسن واریسلا معمولاً در دو دوز به کودکان داده میشود. علاوه بر واکسیناسیون، توصیه میشود که موارد زیر را رعایت کنید:
- کودکان را به شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون تشویق کنید، به خصوص پس از تماس با فردی که آبله مرغان دارد.
- افراد آلوده را از دیگران دور نگه دارید، به ویژه آنهایی که در معرض خطر بالاتری از ابتلا هستند.
- برای جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی ثانویه از خاراندن بثورات خودداری کنید.
- اگر شما یا فرزندتان مبتلا به آبله مرغان هستید، در خانه بمانید تا از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کنید.
امروزه واکسن محافظت کننده از کودکان در برابر آبله مرغان در دسترس است و واکسیناسیون منظم توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه میشود. واکسن آبله مرغان یک روش مطمئن و موثر برای جلوگیری از این عفونت و عوارض احتمالی آن است
متن انگلیسی:
به نقل از سایت cdc
The best way to prevent chickenpox is to get the chickenpox vaccine. Everyone—including children, adolescents, and adults—should get 2 doses of chickenpox vaccine if they have never had chickenpox or were never vaccinated.
ترجمه فارسی:
بهترین راه برای پیشگیری از آبله مرغان، تزریق واکسن آبله مرغان است. همه افراد، از جمله کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در صورتی که قبلاً به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند یا واکسن آن را دریافت نکرده‌اند، باید دو دوز از این واکسن را تزریق کنند.
نتیجه گیری
آبله مرغان هرچند معمولاً خفیف و خودمحدودکننده است، اما با علائمی مانند بثورات تاولی و خارش شدید می‌تواند ناراحتی ایجاد کند و در موارد خاص به عوارضی مانند عفونت باکتریایی یا التهاب مغز منجر شود. نکات کلیدی شامل تشخیص بالینی بر اساس معاینه، درمان حمایتی با استامینوفن و لوسیون کالامین، و اجتناب از آسپیرین در کودکان برای جلوگیری از سندرم ری است. واکسیناسیون دو دوز، موثرترین راه پیشگیری است و رعایت بهداشت فردی شیوع را کاهش می‌دهد. در پایان، توصیه میشود والدین علائم اولیه را جدی بگیرند، افراد در معرض خطر مانند زنان باردار یا بیماران ایمنی‌ضعیف را ایزوله کنند. با پزشک مشورت کنید تا از عوارض طولانی‌مدت مانند زونا جلوگیری شود و سلامت جامعه حفظ گردد.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!