هر آنچه باید درباره هفته هفدهم بارداری بدانید

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

هفته هفدهم بارداری یکی از مراحل میانی بارداری است که در آن بدن مادر به تعادل بیشتری می‌رسد و نشانه‌های اولیه مانند تهوع و خستگی تا حد زیادی کاهش می‌یابد. رحم حالا از لگن بالاتر آمده و شکم گردتر و برجسته‌تر دیده می‌شود. در این زمان، جنین رشد قابل‌توجهی دارد و استخوان‌ها و عضلاتش در حال تقویت هستند. حرکات او در رحم فعال‌تر شده و در برخی مادران برای نخستین‌بار احساس می‌شود. تغییرات هورمونی همچنان ادامه دارند و ممکن است باعث شفاف‌تر شدن پوست، حساسیت لثه‌ها یا افزایش دمای بدن شوند. در این هفته، انجام غربالگری سه‌ماهه دوم اهمیت زیادی برای اطمینان از سلامت جنین دارد. در این مطلب از دکترتو، با هفته هفدهم بارداری آشنا می‌شوید.

هفته هفدهم بارداری چگونه است؟

در هفته هفدهم بارداری، بدن شما بیش از قبل با تغییرات بارداری هماهنگ شده و انرژی بیشتری احساس می‌کنید. رحم بزرگ‌تر شده و برآمدگی شکم حالا کاملاً قابل‌مشاهده است. جنین در این زمان حدود ۱۲ سانتی‌متر طول و ۱۰۰ تا ۱۴۰ گرم وزن دارد، استخوان‌هایش سفت‌تر شده و حرکاتش فعال‌تر است؛ گاهی مادران برای اولین‌بار حرکات خفیف او را حس می‌کنند. پوست جنین هنوز نازک است و با لایه‌ای محافظ به نام ورنیکس پوشیده می‌شود. در این هفته تغذیه سالم، مصرف منظم مکمل‌های بارداری، نوشیدن آب کافی و فعالیت‌های سبک مثل پیاده‌روی اهمیت زیادی دارد و زمان مناسبی برای انجام آزمایش‌های غربالگری سه‌ ماهه دوم بارداری است.

موضوع	توضیحات و اقدامات
ویزیت پزشکی	ویزیت ماهانه برای بررسی فشار خون، وزن، رشد رحم و شنیدن صدای قلب جنین با داپلر. در صورت نیاز، سونوگرافی برای ارزیابی رشد جنین انجام می‌شود.
وزن جنین (kg)	حدود ۰.۱۴ تا ۰.۱۵ کیلوگرم (۱۴۰ تا ۱۵۰ گرم)
قد جنین (cm)	حدود ۱۲ تا ۱۳ سانتی‌متر (از سر تا باسن)
حرکات جنین	حرکات خفیف جنین ممکن است برای برخی مادران قابل احساس باشد، به‌ویژه در بارداری دوم یا سوم.
علائم مادر	افزایش اشتها، بزرگ‌تر شدن شکم، احساس سبکی در سر یا سرگیجه، گرفتگی پاها و گاهی ترشح یا احتقان بینی به‌دلیل افزایش جریان خون.
انقباضات	انقباضات براکستون هیکس ممکن است گهگاه احساس شوند؛ معمولاً بدون درد و طبیعی هستند.
مکمل‌ها	ادامه مصرف اسید فولیک، آهن، ویتامین D و در صورت نیاز کلسیم و امگا ۳ طبق نظر پزشک.
تغذیه	رژیم متعادل با تأکید بر پروتئین، سبزیجات برگ‌سبز، لبنیات کم‌چرب و غلات کامل؛ کاهش مصرف قند و چربی‌های اشباع و مصرف مایعات کافی برای پیشگیری از یبوست.
اقدامات	انجام تست‌های غربالگری سه‌ماهه دوم در صورت تجویز، انتخاب لباس‌های راحت بارداری، حفظ فعالیت بدنی سبک مثل پیاده‌روی و استراحت کافی.

علائم هفته هفدهم بارداری

در هفته هفدهم بارداری، بدن شما در حال سازگاری با رشد سریع جنین است و ممکن است علائم جدیدی را تجربه کنید. بسیاری از علائم اولیه مانند تهوع کاهش یافته‌اند، اما تغییرات فیزیکی و هورمونی همچنان ادامه دارند. علائم شایع هفته هفدهم بارداری عبارت‌اند از:

• افزایش واضح برآمدگی شکم و رشد رحم
• احساس حرکات خفیف جنین در برخی مادران
• افزایش ترشحات واژن (شفاف و بدون بو)
• گرفتگی یا درد خفیف زیر شکم به‌دلیل کشیدگی رباط‌ها
• احساس گرما، تعریق یا احتقان بینی
• خونریزی یا حساسیت لثه‌ها به‌دلیل افزایش جریان خون
• افزایش اشتها و نیاز بیشتر به مایعات
• سرگیجه یا افت فشار هنگام ایستادن ناگهانی
• یبوست یا نفخ به‌دلیل کند شدن حرکات روده
• تغییرات پوستی مانند درخشش صورت یا تیرگی نوک سینه‌ها

علائم سقط جنین در هفته هفدهم بارداری

سقط جنین در هفته هفدهم که در محدوده سه‌ماهه دوم بارداری قرار دارد، نادر اما ممکن است به دلایل مختلفی مانند عفونت، ناهنجاری‌های کروموزومی، مشکلات دهانه رحم یا جفت رخ دهد. تشخیص زودهنگام علائم برای پیشگیری از عوارض جدی بسیار مهم است. علائم شایع سقط جنین در هفته هفدهم بارداری عبارت‌اند از:

• خونریزی واژینال از لکه‌بینی تا خونریزی شدید همراه با لخته
• درد یا گرفتگی شدید در ناحیه زیر شکم یا کمر
• خروج مایع، لخته یا بافت از واژن
• کاهش ناگهانی علائم بارداری مانند احساس سبکی شکم یا قطع حرکات جنین
• ترشحات بدبو، تب یا لرز که می‌تواند نشانه عفونت باشد

درد پریودی در هفته هفدهم بارداری

درد شبیه درد پریودی در هفته هفدهم بارداری معمولاً طبیعی است و به‌دلیل رشد رحم و کشیدگی رباط‌های اطراف آن ایجاد می‌شود. این درد اغلب به‌صورت گرفتگی یا تیرکشیدن خفیف در ناحیه پایین شکم یا کمر احساس می‌شود و ممکن است هنگام ایستادن ناگهانی، عطسه یا تغییر وضعیت بدن تشدید شود. در واقع بدن شما در حال سازگاری با بزرگ شدن رحم و رشد سریع جنین است. این درد معمولاً موقتی است و با استراحت، حرکات کششی ملایم یا کمپرس گرم برطرف می‌شود. اما اگر درد شدید، مداوم یا همراه با خونریزی و ترشحات غیرطبیعی باشد، لازم است فوراً به پزشک مراجعه کنید.

نمی‌دونی حرکات جنین باید از کی حس بشه؟
پاسخ دقیقش رو از پزشک زنان بپرس.

متخصص زنان زایمان خوب

وضعیت جنین در هفته هفدهم بارداری

در هفته هفدهم بارداری، جنین حدود ۱۲ سانتی‌متر طول و حدود ۱۰۰ تا ۱۴۰ گرم وزن دارد و به‌سرعت در حال رشد است. بدن او حالا کشیده‌تر و متناسب‌تر شده و سر نسبت به بدن کوچک‌تر به نظر می‌رسد. استخوان‌ها و عضلات محکم‌تر شده‌اند و جنین می‌تواند حرکات هماهنگ‌تری مانند خم‌کردن دست و پا یا چرخیدن انجام دهد. چربی زیرپوستی در حال شکل‌گیری است و پوست جنین با ماده‌ای سفید و چرب به نام ورنیکس (Vernix caseosa) پوشیده می‌شود تا از او در برابر مایع آمنیوتیک محافظت کند. گوش‌ها و چشم‌ها در جای طبیعی خود قرار گرفته‌اند و ریه‌ها، قلب و کلیه‌ها فعال‌تر شده‌اند. در سونوگرافی این هفته معمولاً می‌توان حرکات، ضربان قلب و حتی واکنش‌های چهره‌ای خفیف جنین را مشاهده کرد.

در هفته هفدهم بارداری جنین چه شکلی است؟

هفته هفدهم حاملگی جنین به اندازه یک انار می‌شود. همان‌طور که گفته شد اندازه جنین از سر تا باسن حدود ۱۳ سانتی‌متر است. جنین در رحم حرکت می‌کند و احتمال دارد این حرکات را احساس کنید. اگرچه چشمان جنین بسته است، اما می‌تواند آنها را حرکت دهد. دهان جنین باز و بسته می‌شود،شنوایی شروع به تکامل می‌کند و پاسخ به صداهای بیرونی معمولاً در هفته‌های بعد واضح‌تر می‌شود.

متن انگلیسی:
Your little one weighs about 5 or more ounces and is the size of your palm, or around 5 inches long. Body fat (baby’s, that is) is beginning to form and will continue to accumulate through the end of your pregnancy
ترجمه فارسی:
جنین شما در این مرحله حدود ۱۴۰ گرم وزن دارد و طولش نزدیک به ۱۳ سانتی‌متر است؛ تقریباً به اندازه کف دست شما. چربی بدن او در حال شکل‌گیری است و تا پایان بارداری به‌تدریج افزایش پیدا می‌کند.

به نقل از whattoexcept

جنین در هفته هفدهم در کجای شکم قرار دارد؟

در هفته هفدهم بارداری، رحم به اندازه‌ای رشد کرده که از محدوده لگن خارج شده و در بخش میانی پایین شکم، کمی پایین‌تر از ناف قرار می‌گیرد. جنین درون رحم و داخل کیسه آمنیوتیک، به‌صورت شناور در مایع آمنیوتیک حرکت می‌کند و فضای بیشتری برای چرخیدن و تکان خوردن دارد. در این مرحله، رحم حدود نیمی از فاصله بین استخوان شرمگاهی و ناف را پر کرده است، به همین دلیل شکم به‌تدریج گردتر و برجسته‌تر دیده می‌شود. با ادامه رشد جنین در هفته‌ های بارداری آینده، موقعیت رحم بالاتر می‌آید و تا پایان بارداری تقریباً به زیر قفسه سینه می‌رسد.

هفته هفدهم بارداری ماه چندم میشه؟

هفته هفدهم بارداری در ماه چهارم بارداری قرار دارد و شما اکنون در میانه سه‌ماهه دوم هستید. این دوره یکی از آرام‌ترین و لذت‌بخش‌ترین مراحل بارداری است، زیرا بیشتر علائم اولیه مانند تهوع و خستگی کاهش یافته و انرژی بدن افزایش می‌یابد. در این ماه، رشد جنین سرعت بیشتری گرفته و رحم به‌تدریج بزرگ‌تر می‌شود، به‌طوری‌که برآمدگی شکم واضح‌تر دیده می‌شود. همچنین در برخی مادران، حرکات خفیف جنین برای نخستین‌بار احساس می‌شود.

حرکات جنین در هفته هفدهم بارداری

در هفته هفدهم بارداری، جنین به‌طور فعال در رحم حرکت می‌کند و عضلات او آن‌قدر رشد کرده‌اند که می‌تواند دست‌ها و پاهایش را خم و راست کند، بچرخد و لگد بزند. اگرچه این حرکات دائماً در حال انجام‌اند، اما هنوز برای همه مادران قابل‌احساس نیستند، زیرا جنین کوچک است و فضای رحم زیاد. معمولاً مادرانی که بارداری اول خود را تجربه می‌کنند، در هفته‌های ۱۸ تا ۲۰ اولین حرکات را احساس می‌کنند، درحالی‌که مادران با سابقه بارداری قبلی ممکن است همین هفته آن را حس کنند. این حرکات در ابتدا شبیه قلقلک یا لرزش ملایم در پایین شکم هستند و نشانه سلامت و رشد طبیعی جنین محسوب می‌شوند.

متن انگلیسی:
You might start to feel your baby move now. You will not be able to tell exactly what they’re up to, but soon you could be feeling every kick, punch, hiccup and somersault.
ترحمه فارسی:
ممکن است از حالا حرکت‌های ظریف جنین را احساس کنید. هنوز مشخص نیست دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد، اما به‌زودی می‌توانید هر لگد، ضربه، سکسکه و چرخش او را به‌وضوح حس کنید.

به نقل از nhs

هفته هفدهم بارداری و تعیین جنسیت

در ۱۷ هفتگی گاهی امکان تشخیص جنسیت وجود دارد، اما تشخیص مطمئن‌تر معمولاً در اسکن ۱۸ تا ۲۰ هفتگی انجام می‌شود و به وضعیت جنین و سیاست مرکز بستگی دارد. اگر جنین در موقعیت مناسبی قرار گرفته باشد، پزشک می‌تواند در سونوگرافی، تفاوت بین اندام تناسلی دختر و پسر را مشاهده کند. با این حال، گاهی وضعیت قرارگیری جنین، ضخامت جفت یا زاویه دید دستگاه سونوگرافی ممکن است مانع تشخیص دقیق شود. در چنین شرایطی، معمولاً تا هفته‌های ۱۸ تا ۲۰ برای تعیین قطعی جنسیت صبر می‌کنند. همچنین، اگر نیاز به دقت بالاتر وجود داشته باشد، آزمایش‌های ژنتیکی مانند NIPT یا آمنیوسنتز می‌توانند از همان هفته‌های ابتدایی بارداری (از هفته دهم به بعد) جنسیت را به‌طور قطعی مشخص کنند.

‌تغییرات بدن در هفته هفدهم بارداری

در هفته هفدهم بارداری، بدن شما به‌وضوح در حال تغییر است تا با رشد سریع جنین هماهنگ شود. رحم بزرگ‌تر شده و به حدود نیمه فاصله بین ناف و استخوان شرمگاهی رسیده است، بنابراین برآمدگی شکم حالا قابل‌توجه‌تر است. ممکن است افزایش وزن تدریجی (حدود ۲ تا ۴ کیلوگرم از ابتدای بارداری) را تجربه کنید. به‌دلیل افزایش حجم خون و هورمون‌ها، پوست درخشان‌تر، موها ضخیم‌تر و گاهی لثه‌ها حساس‌تر می‌شوند. برخی زنان احساس گرما، تعریق بیشتر یا گرفتگی بینی دارند که ناشی از افزایش جریان خون است. از سوی دیگر، درد یا کشیدگی در ناحیه زیر شکم و کمر به‌علت رشد رحم و شل‌شدن رباط‌ها طبیعی است. در این هفته، بهتر است لباس‌های راحت بپوشید، مایعات کافی بنوشید و تغذیه متعادل داشته باشید تا از خستگی و سرگیجه جلوگیری شود.

آزمایش های هفته هفدهم بارداری

در هفته هفدهم بارداری، انجام برخی آزمایش‌ها به‌منظور بررسی سلامت جنین و اطمینان از روند طبیعی بارداری توصیه می‌شود. مهم‌ترین این بررسی‌ها، آزمایش‌های غربالگری سه‌ماهه دوم هستند که معمولاً بین هفته‌های ۱۴ تا ۲۰ انجام می‌شوند و به شناسایی ناهنجاری‌های ژنتیکی احتمالی کمک می‌کنند. آزمایش‌های مهم هفته هفدهم بارداری عبارت‌اند از:

• آزمایش آلفا فتوپروتئین (AFP): برای بررسی خطر نقص لوله عصبی در جنین
• آزمایش ادرار و فشار خون: برای بررسی عملکرد کلیه‌ها و تشخیص زودهنگام عفونت یا پره‌اکلامپسی
• سونوگرافی معمولی یا تخصصی: برای بررسی رشد جنین، حرکات او و سلامت جفت و مایع آمنیوتیک

سونوگرافی در هفته هفدهم بارداری

در هفته هفدهم بارداری، سونوگرافی برای ارزیابی رشد و سلامت جنین اهمیت زیادی دارد. در این مرحله، پزشک اندازه جنین، ضربان قلب، حرکات، محل جفت و میزان مایع آمنیوتیک را بررسی می‌کند و می‌تواند شکل‌گیری اندام‌هایی مانند مغز، قلب، کلیه‌ها و استخوان‌ها را مشاهده کند. در بیشتر موارد، جنسیت جنین نیز قابل تشخیص است، هرچند ممکن است به وضعیت قرارگیری او بستگی داشته باشد. این سونوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا از رشد طبیعی جنین اطمینان حاصل کرده و در صورت نیاز، زمان دقیق انجام سونوگرافی آنومالی‌ها را برای هفته‌های ۱۸ تا ۲۰ تعیین کند.

آزمایش غربالگری ژنتیکی در هفته ۱۷ بارداری

در هفته هفدهم بارداری، آزمایش غربالگری ژنتیکی برای ارزیابی احتمال وجود ناهنجاری‌های کروموزومی و نقص‌های مادرزادی جنین انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً بین هفته‌های ۱۵ تا ۱۸ انجام شده و از طریق نمونه خون مادر صورت می‌گیرد. هدف، شناسایی زودهنگام اختلالاتی مانند سندرم داون، سندرم ادواردز، سندرم پاتاو و نقص لوله عصبی است. انواع و اجزای آزمایش غربالگری ژنتیکی در هفته ۱۷ بارداری:

• آزمایش سه‌گانه (Triple Screen): اندازه‌گیری سطح سه ماده در خون مادر شامل AFP، hCG و استریول (uE3).
• آزمایش چهارتایی (Quad Screen): مشابه تست سه‌گانه است اما شامل بررسی ماده چهارم به نام اینهیبین A (Inhibin A) نیز می‌شود که دقت تست را افزایش می‌دهد.
• اهداف آزمایش: شناسایی خطر ابتلای جنین به سندرم داون، سایر ناهنجاری‌های کروموزومی و نقص‌های لوله عصبی.
• تفسیر نتیجه: نتیجه مثبت به معنای ابتلای قطعی جنین نیست؛ بلکه نشان‌دهنده افزایش احتمال است و در این صورت، پزشک ممکن است آزمایش‌های دقیق‌تر مانند آمنیوسنتز یا سونوگرافی تخصصی آنومالی را توصیه کند.

آمنیوسنتز در هفته ۱۷ بارداری

آمنیوسنتز (Amniocentesis) یکی از آزمایش‌های تشخیصی دقیق در بارداری است که معمولاً بین هفته‌های ۱۵ تا ۱۸ بارداری انجام می‌شود. در این روش، پزشک با هدایت سونوگرافی، مقدار کمی از مایع آمنیوتیک اطراف جنین را با سوزنی ظریف از دیواره شکم مادر خارج می‌کند. این مایع حاوی سلول‌های جنینی است که برای بررسی اختلالات ژنتیکی و کروموزومی مانند سندرم داون، تالاسمی، نقص لوله عصبی و سایر ناهنجاری‌ها مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرد.

خود مراقبتی در هفته هفدهم بارداری

در هفته هفدهم بارداری، رشد جنین سرعت گرفته و بدن شما نیاز بیشتری به مراقبت، استراحت و تغذیه مناسب دارد. رعایت نکات خودمراقبتی در این دوره به حفظ انرژی، پیشگیری از دردهای عضلانی و تأمین مواد مغذی لازم برای جنین کمک می‌کند. بهتر است سبک زندگی خود را با تغییرات بدنی هماهنگ کنید و از فعالیت‌های سنگین یا استرس‌زا پرهیز نمایید. نکات مهم خودمراقبتی در هفته هفدهم بارداری عبارت‌اند از:

• مصرف منظم مکمل‌های بارداری مانند اسیدفولیک، آهن و ویتامین D طبق نظر پزشک
• نوشیدن آب کافی و مصرف میوه و سبزیجات تازه برای جلوگیری از یبوست و کم‌آبی
• خوردن وعده‌های غذایی سبک و سالم در فواصل منظم
• انجام فعالیت‌های بدنی ملایم مانند پیاده‌روی یا یوگای بارداری برای کاهش درد کمر و بهبود گردش خون
• استفاده از لباس‌های راحت و کفش پاشنه‌کوتاه
• خواب کافی و استراحت در وضعیت پهلوی راست یا چپ برای بهبود جریان خون رحم و جفت
• اجتناب از مصرف سیگار، الکل و داروهای بدون تجویز پزشک
• مراجعه منظم به پزشک و انجام آزمایش‌های غربالگری سه‌ماهه دوم

با یک کلیک، نوبت ویزیت پزشک بگیر و از سلامت جنین مطمئن شو!

دکتر سونوگرافی سلامت جنین

در هفته هفدهم بارداری چی بخوریم؟

در هفته هفدهم بارداری، تغذیه متعادل و مغذی برای رشد سریع استخوان‌ها، عضلات و سیستم عصبی جنین بسیار اهمیت دارد. در این هفته بدن شما به آهن، کلسیم، پروتئین و ویتامین‌های گروه B نیاز بیشتری دارد تا هم از کم‌خونی پیشگیری شود و هم رشد جنین به‌درستی ادامه پیدا کند. وعده‌های غذایی را سبک‌تر و در فواصل منظم مصرف کنید تا از سوزش معده و یبوست جلوگیری شود. مواد غذایی مفید در هفته هفدهم بارداری را در ادامه بررسی میکنیم:

• پروتئین‌های سالم: مرغ، ماهی پخته، تخم‌مرغ و حبوبات برای رشد عضلات و اندام‌های جنین
• منابع آهن: گوشت قرمز کم‌چرب، عدس، اسفناج و کشمش برای پیشگیری از کم‌خونی
• منابع کلسیم: شیر و لبنیات پاستوریزه کم‌چرب، بادام و کنجد برای رشد استخوان‌ها و دندان‌های جنین
• میوه و سبزیجات تازه: برای تأمین فیبر، ویتامین C و تقویت سیستم ایمنی
• غلات سبوس‌دار: نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و جو دوسر برای حفظ انرژی و سلامت گوارش
• چربی‌های مفید: آووکادو، گردو و روغن زیتون برای تکامل مغز جنین

پزشکان پیشنهادی

۴.۷ (۴۳۸ نظر)

دکتر جمال جندقی

تخصص رادیولوژی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۳۵۵ نظر)

دکتر انسیه ایزدپناه

تخصص رادیولوژی

نوبت بگیرید

۵ (۲۸۱ نظر)

دکتر نازنین صدرایی

تخصص رادیولوژی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۲۵۳ نظر)

دکتر سهیلا اکبری

فلوشیپ پریناتولوژی

نوبت بگیرید

۴.۸ (۲۳۹ نظر)

دکتر عاطفه ابراهیمی

فلوشیپ پریناتولوژی

نوبت بگیرید

۴.۹ (۱۷۹ نظر)

دکتر سیروس سرحدی

تخصص رادیولوژی

نوبت بگیرید

باید و نبایدهای هفته هفدهم بارداری

در هفته هفدهم بارداری، بدن شما به رشد سریع جنین پاسخ می‌دهد و نیاز به مراقبت بیشتری دارد. تغذیه سالم، استراحت کافی و پرهیز از رفتارهای پرخطر در این دوران اهمیت زیادی دارد. رعایت چند نکته ساده می‌تواند به حفظ انرژی، پیشگیری از کم‌خونی و بهبود سلامت مادر و جنین کمک کند. بایدها و نبایدهای هفته هفدهم بارداری عبارت‌اند از:

• مصرف منظم مکمل‌های بارداری مانند آهن، اسیدفولیک و ویتامین D
• خوردن غذاهای سالم شامل میوه، سبزی، پروتئین‌های کم‌چرب و غلات کامل
• نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از کم‌آبی و یبوست
• انجام فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی یا یوگای بارداری
• خواب کافی و استراحت در وضعیت پهلوی چپ
• پرهیز از سیگار، الکل و داروهای بدون تجویز پزشک
• اجتناب از غذاهای خام یا نیم‌پز
• خودداری از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت‌های شدید
• توجه به علائم هشدار مانند خونریزی، درد یا کاهش حرکات جنین

نتیجه گیری

هفته هفدهم بارداری مرحله‌ای است که در آن مادر به‌خوبی با شرایط بارداری سازگار شده و جنین رشد چشمگیری را تجربه می‌کند. در این زمان، بدن مادر تغییرات محسوسی مانند افزایش حجم رحم، گردش خون بیشتر و پوست شفاف‌تر دارد. جنین نیز در حال تکامل استخوان‌ها، عضلات و سیستم عصبی است و حرکات او نشانه پویایی و سلامت محسوب می‌شود. سونوگرافی در این هفته می‌تواند اطلاعات دقیقی از وضعیت رشد، موقعیت جفت و ضربان قلب جنین ارائه دهد. آگاهی از تغییرات این دوره، مادر را برای ادامه مسیر بارداری با آرامش، اعتماد و آمادگی ذهنی بیشتر همراه می‌سازد و پیوند عاطفی او با جنین را تقویت می‌کند.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!