آسیب نخاعی چیست و چه علائمی دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

آسیب نخاعی یکی از آسیب‌دیدگی‌های بخش‌ سیستم عصبی مرکزی است که می‌تواند مشکلات جدی را برای فرد ایجاد کند. سیستم عصبی مرکزی از دو بخش مغز و نخاع تشکیل شده است. نخاع از یک طرف به اعصاب نخاعی و از طرف دیگر به اعصاب محیطی وصل می‌شود. در واقع نخاع مانند یک بزرگراه در بدن عمل می‌کند که پیام‌های عصبی را به سمت مغز برده یا آن ها را به سمت اندام‌ها منتقل می‌کند. هر گونه آسیب به کمر نیاز به بررسی توسط جراح مغز و اعصاب دارد. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با پزشکان وجود دارد.

آسیب نخاعی چیست؟

آسیب نخاعی به معنی هر گونه آسیب به هر بخشی از نخاع است، علاوه بر آن آسیب به انتهای اعصاب نخاع نیز به عنوان آسیب نخاع شناخته می‌شود. نخاع از قسمت پایینی مغز شروع شده و تا کمر امتداد پیدا می‌کند. چنانچه بخواهیم به طور تخصصی‌تر توضیح دهیم باید بگوییم که در آسیب نخاعی اعصاب و فیبرهای عصبی که وظیفه ارسال و دریافت سیگنال‌ها از مغز را بر عهده دارند دچار آسیب شده‌اند. آسیب نخاعی انواع مختلفی دارد و می‌تواند ناشی از آسیب مستقیم به خود نخاع یا آسیب به بافت و مهره‌های احاطه‌کننده نخاع باشد. آسیب به نخاع می‌تواند منجر به بروز تغییرات موقت یا دائمی در احساسات، حرکت، قدرت و عملکرد بدن در محل آسیب شود و درد در ستون فقرات را به دنبال دارد.

انواع آسیب نخاعی

به طور کلی آسیب نخاعی را به دو دسته آسیب نخاعی کامل یا ناقص تقسیم می‌کنند. آسیب نخاعی ناقص آسیبی است که در آن نخاع هنوز قادر به ارسال و دریافت برخی پیام‌ها از مغز است. افراد مبتلا به آسیب‌های ناقص نخاعی هنوز در بخش‌های پایین‌تر از محل آسیب خود احساس، عملکرد و کنترل عضلانی دارند. آسیب کامل نخاعی به این معنی است که هیچ ارتباط عصبی در قسمت‌هایی از بدن که پایین‌تر از محل آسیب هستند وجود ندارد و بنابراین فرد امکان کنترل عضلانی، احساس یا عملکرد زیر ناحیه آسیب‌دیده را از دست می‌دهد.

آسیب نخاعی گردنی

بخش بالایی ستون فقرات در گردن قرار دارد که شامل مهره‌های ۱ تا ۷ گردنی می‌شود. این بخش نزدیک به مغز بوده و عملکرد آن بر بخش بسیار بزرگی از بدن تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل آسیب نخاعی گردنی معمولا شدیدترین نوع آسیب نخاعی است. آسیب نخاعی در این ناحیه ممکن است به تتراپلاژی یا از کار افتادن تنه و چهار اندام حرکتی منجر شود. برخی از انواع آسیب‌های نخاعی گردنی نیز ممکن است منجر به نوعی از آسیب شوند که به پاراپلاژی شناخته می‌شود. در پاراپلاژی تنها اندام‌های تحتانی بدن دچار مشکلات عملکردی می‌شوند.

آسیب نخاعی کمر

آسیب‌های نخاعی که در قسمت کمری اتفاق می‌افتند با توجه به محل آسیب‌دیدگی ممکن است اندام‌های مختلفی را تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال آسیب نخاعی کمری در بخش‌های بالایی کمر می‌تواند باعث فلج در اکثر بخش‌های بدن شود در حالی‌که آسیب‌دیدگی بخش‌های پایین‌تر کمر می‌تواند تنها بر بخش‌های پایینی بدن و پاها تاثیر گذارد. در چنین مواردی ممکن است فرد تنها در راه رفتن دچار مشکل شده و نیاز به کمک صندلی چرخ‌دار یا بریس داشته باشد.

آسیب نخاعی کامل

آسیب نخاعی کامل زمانی رخ می‌دهد که اعصاب به گونه‌ای آسیب‌دیده باشند که هیچ ارتباط عصبی بین بخش‌های پایینی محل آسیب‌دیده و بخش‌های بالایی آن وجود نداشته باشد. در چنین مواردی فرد هیچ‌گونه کنترل عضلانی، حسی یا عملکردی در قسمت‌های پایینی بخش آسیب‌دیده نخواهد داشت. آسیب نخاعی کامل معمولا یک آسیب دائمی در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند منجر به از کار افتادن هر چهار اندام حرکتی در فرد شود.

آسیب نخاعی ناقص (آسیب نخاعی خفیف)

آسیب‌ های نخاعی ناقص معمولا منجر به کاهش عملکردهای حسی یا حرکتی در قسمت‌هایی از بدن که پایین‌تر از محل آسیب‌دیدگی قرار دارند می‌شود. نکته قابل توجه در مورد آسیب نخاعی ناقص این است که در این نوع از آسیب بسته به میزان آسیب‌دیدگی، سلامت و سابقه پزشکی فرد، در پاره‌ای موارد امکان درمان و بهبود وجود دارد.

علائم آسیب نخاعی

علائم آسیب نخاعی بستگی به میزان و محل آسیب دارد. هرچه محل آسیب نخاعی بالاتر باشد، بخش‌های بیشتری از بدن تحت تاثیر قرار می‌گیرد. آسیب در مناطق بالاتر نخاع می‌تواند باعث فلج در بخش‌های زیادی از بدن شود تا حدی که تمام اندام‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. آسیب‌دیدگی که در بخش‌های پایینی نخاع رخ می‌دهد ممکن است فقط بر بخش‌های پایینی بدن و پاهای فرد تاثیر بگذارد.

فلج ناشی از آسیب نخاعی می‌تواند بلافاصله پس از آسیب اتفاق بیفتد یا در طول زمان و در اثر خونریزی و تورم در نخاع و مرگ سلولی ایجاد شود. آسیب نخاعی می‌تواند به چند یا تقریبا تمام فیبرهای عصبی که از محل آسیب عبور می‌کنند آسیب برساند. اگر آسیب موجب مرگ سلول‌های عصبی نشود یا اینکه آسیب نخاعی منجر به مرگ تعداد کمی از سلول‌های عصبی شود فرد می‌تواند تقریبا به طور کامل بهبود یابد. آسیب نخاعی می‌تواند علائم متفاوتی داشته باشد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بی‌حسی، گزگز یا عدم حس‌کردن در دست‌ها یا پاها (علت بی حسی دست و پا چیست؟)
• از دست دادن حرکت (فلج)
• احساس درد یا فشار در سر، گردن یا پشت کمر (درد کمر نشانه چیست؟)
• ضعف در هر قسمت از بدن
• قرار گرفتن سر یا ستون فقرات در موقعیت‌های غیرطبیعی
• از دست دادن کنترل مثانه یا قسمت انتهایی روده
• مشکلات در راه رفتن
• تنگی نفس
• بروز اختلال در ضربان قلب
• تغییرات در عملکرد جنسی
• اختلالات فشار خون به‌ویژه افت فشار خون
• بروز اختلال در دمای بدن، به‌ویژه افت غیرعادی دمای بدن
• رفلاکس‌های غیرعادی

علائم آسیب نخاعی داری؟

همین الان برای جراحی از متخصص نوبت بگیر.

دکتر جراح مغز و اعصاب آنلاینجراح اعصاب

علائم آسیب نخاعی در کودکان

آسیب‌های نخاعی در نوزادان معمولا به دلیل کشش بیش از حد یا چرخش نخاع و پیچش تنه کودک در هنگام زایمان است. علائم آسیب نخاعی در نوزادان عبارت‌اند از:

• مشکلات بلع
• تشنج
• گریه بلند و سر و صدای غیرعادی نوزاد
• سطح پایین اکسیژن
• کاهش ضربان قلب
• حساسیت بیش از حد به نور
• تولید بیش از حد بزاق دهان
• خواب‌آلودگی
• ضعف و عدم رفلاکس
• سفتی یا شلی غیرعادی عضلانی و اندام‌ها

در کودکان اما علل بروز آسیب نخاعی همان عللی است که در بزرگسالان آسیب نخاعی ایجاد می‌کند. علائم آسیب نخاعی در کودکان بسته به محل آسیب و همچنین شدت آسیب‌دیدگی متفاوت است که از آن جمله می‌توان به مواردی نظیر ضعف عضلانی، از دست دادن حرکات قفسه سینه، بازو یا پاها، مشکلات تنفسی، از دست دادن عملکرد روده و مثانه، کنترل ضعیف فشار خون، عرق کردن یا لرز متعدد و عملکرد غیرطبیعی معده و روده اشاره کرد.

علت آسیب نخاعی

آسیب نخاعی معمولا چندان شایع نیست و طبق تحقیقات در هر سال معمولا بین ۲۵۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰۰ فرد دچار آسیب نخاعی می‌شوند. آسیب‌ های نخاعی به دلایل زیادی ممکن است رخ دهند هر چند که شایع‌ترین علت آنها تصادفات وسایل نقلیه موتوری است. پس از آن و در رده دوم سقوط از ارتفاع قرار می‌گیرد.

سومین عامل شایع که موجب بروز آسیب‌ های نخاعی می‌شود آسیب‌های مرتبط با خشونت نظیر آسیب‌دیدگی در اثر تیر خوردن یا آسیب‌دیدگی با چاقو است. در نهایت آخرین عامل شایع ورزش است که مسئولیت ۸ درصد از آسیب‌ های نخاعی را بر عهده دارد. جالب است بدانید که آسیب‌دیدگی نخاعی در حین غواصی از سایر ورزش‌ها بیشتر رخ می‌دهد.

درمان آسیب نخاعی بسته به میزان آسیب و محل بروز آسیب‌دیدگی متفاوت است. اگرچه درمان قطعی برای آسیب نخاعی کامل وجود ندارد، اما پزشکان و محققان به طور مداوم در حال تحقیق بر روی روش‌های درمان این نوع از آسیب‌ها هستند و سعی در ساخت داروهایی دارند که به وسیله آنها بتوان امکان بازسازی سلول‌های عصبی را افزایش داده یا عملکرد عصب را پس از آسیب نخاعی بهبود بخشید. با این تفاسیر می‌توان چشم‌انداز روشنی برای درمان آسیب‌های نخاعی کامل در آینده دید.

آسیب نخاعی بر اثر ضربه

یک ضربه ناگهانی به ستون فقرات می‌تواند یک یا چند مهره را شکسته، خورد کند یا دچار فشردگی و در رفتگی کند. این موارد همچنین قادرند نخاع را قطع کنند که خود نیز می‌تواند باعث آسیب نخاعی شود.

راه‌ های تشخیص آسیب نخاعی

تشخیص آسیب نخاعی بر عهده پزشک است. پزشک عموما در ابتدا حرکات اندام‌های بدن را در بخش‌های پایینی نقطه مشکوک به آسیب نخاعی بررسی کرده و پس از آن با استفاده از روش‌های پیشرفته‌تر تشخیص قطعی خود را اعلام می‌کند. روش‌هایی که برای تشخیص آسیب نخاعی مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

• MRI
• سی‌تی‌اسکن
• عکس‌برداری X-ray

آسیب نخاعی درمان دارد؟

درمان‌های اولیه که در بخش اورژانس بیمارستان انجام می‌شود شامل مواردی نظیر تنظیم مجدد محل قرارگیری ستون فقرات با استفاده از یک بریس محکم، انجام عمل جراحی برای برداشتن فشار از روی مهره‌ها، قراردادن لوله‌های تنفسی برای بهبود تنفس فرد، درمان آنتی‌بیوتیکی برای جلوگیری از بروز عفونت و تجویز داروهای ضدانعقاد می‌شود.

پزشکان در حال حاضر قادرند با دقت معقولی نتیجه احتمالی و بلندمدت آسیب نخاعی را پیش‌بینی کنند. این امر به بیمار و خانواده‌های آنها این امکان را می‌دهد که بتوانند با واقع‌نگری شرایط را قبول کرده و اهداف قابل‌دستیابی برای خود تعیین کنند.

درمان آسیب نخاعی با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی تنها برای توان‌بخشی و بهبود افراد مبتلا به آسیب نخاعی کاربرد دارد. فیزیوتراپی یا برنامه‌های ورزشی موجب ایجاد قدرت و استقامت و همچنین افزایش دامنه حرکتی در مفاصل می‌شود.

جراحی آسیب نخاعی

جراحی موثرترین درمان برای آسیب نخاعی است. در این روش درمانی قطعات شکسته شده استخوان از محل برداشته می‌شوند، اشیاء اضافی که بر روی مهره‌ها فشار وارد می‌کنند خارج می‌شوند و همچنین ستون فقرات نیز با استفاده از روش جراحی تثبیت می‌شوند که این امر از بروز درد یا عوارض بیشتر در آینده جلوگیری می‌کند.

دچار آسیب نخاع شدی و از این بابت نگرانی؟ همین حالا مشاوره بگیر.

دکتر جراحی نخاع

عوارض آسیب نخاعی

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم آسیب نخاعی می‌تواند عوارض متفاوتی در بلندمدت و کوتاه‌مدت بر روی فرد داشته باشد. به عنوان مثال می‌توان به مشکلات مثانه و کنترل ادرار، مشکلات تنفسی، درد، مشکل در عملکرد جنسی، افسردگی، مشکلات روده و مواردی از این دست اشاره کرد.

راه‌ های پیشگیری از آسیب نخاعی

آسیب‌های نخاعی عموما در اثر سوانح رخ می‌دهند و از همین رو روش‌های مختلفی برای جلوگیری از بروز آسیب نخاعی وجود دارد که مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن رعایت نکات ایمنی است. برای کم کردن ریسک ابتلا به آسیب نخاعی موارد زیر را رعایت نمایید:

• ایمن رانندگی کنید.
• پیش از اقدام به غواصی عمق آب را به صورت دقیق بررسی کنید.
• هنگام انجام تمامی ورزش‌ها جانب احتیاط را رعایت کنید.
• از مصرف مشروبات الکلی پیش از رانندگی بپرهیزید.
• در هنگام کار و ورزش کفش مناسب پوشیده و در صورت لزوم از وسایل ایمنی استفاده نمایید.
• به ورزش‌هایی مانند یوگا و تای چی که موجب بهبود تعادل در بدن می‌شوند بپردازید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

توجه داشته باشید که در موارد آسیب نخاعی، بی‌حرکت نگه داشتن فرد و انتقال سریع وی به بیمارستان اهمیت فراوانی در روند درمانی دارد. در صورتی که شاهد سانحه یا تصادفی بودید که در آن احتمال آسیب نخاعی افراد وجود داشت سعی کنید از تکان دادن افراد جلوگیری کرده و در اولین اقدام با اورژانس تماس بگیرید. در ادامه نیز با استفاده از حوله، پتو یا مواردی از این دست احتمال تکان خوردن سر و گردن فرد را به حداقل رسانید.

برای مدیریت شرایط آسیب نخاعی باید به جراح مغز و اعصاب یا فوق تخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاور آنلاین جراح مغز و اعصاب و دکتر مغز و اعصاب آنلاین وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!