در هفته هفدهم بارداری، بدن مادر هماهنگتر از قبل با تغییرات بارداری عمل میکند و سطح انرژی افزایش مییابد. رحم رشد کرده و شکم بهوضوح برجستهتر شده است. جنین در این زمان حدود ۱۲ سانتیمتر قد و ۱۰۰ تا ۱۴۰ گرم وزن دارد و حرکات فعالتری انجام میدهد که گاهی بهصورت لرزشهای خفیف احساس میشود. استخوانها سفتتر، عضلات قویتر و پوست جنین نازک اما در حال محافظت با ورنیکس است. در سونوگرافی این هفته میتوان رشد طبیعی اندامها، ضربان قلب و موقعیت جفت را مشاهده کرد که نشاندهنده سلامت روند بارداری است.
در هفته شانزدهم بارداری، مادر وارد میانه ماه چهارم و سهماهه دوم میشود؛ دورهای که معمولاً با کاهش تهوع و خستگی و افزایش سطح انرژی همراه است. رحم از لگن بالاتر آمده و برآمدگی شکم واضحتر دیده میشود. جنین حدود ۱۱ تا ۱۲ سانتیمتر طول و نزدیک ۱۰۰ گرم وزن دارد، هماهنگی حرکتی بیشتری نشان میدهد و روی پوست او لانگو و لایههای ظریف محافظ شکل میگیرند. اجزای صورت مشخصتر میشوند، مژه و ابرو رشد میکنند و واکنش به صدا آغاز میشود.
در هفته پانزدهم بارداری، مادر وارد مرحلهای آرامتر و متعادلتر میشود و بسیاری از علائم اولیه مانند تهوع و خستگی کاهش مییابند. رحم از لگن خارج شده و شکم بهتدریج برجستهتر میشود. جنین با قدی حدود ۹ تا ۱۰ سانتیمتر و وزنی نزدیک به ۷۰ گرم در حال رشد سریع است و استخوانها، عضلات و اندامهایش تقویت میشوند. حرکات جنین آغاز شده اما هنوز برای مادر قابلاحساس نیست. در این زمان، تغذیه سالم، نوشیدن آب کافی، مراقبت از دندانها و انجام غربالگری سهماهه دوم برای بررسی سلامت جنین اهمیت ویژهای دارند.
در هفته ۱۴ بارداری، وارد سهماهه دوم بارداری میشوید که معمولا راحتترین دوره است. علائم اولیه مانند تهوع و خستگی کم شده، انرژی بیشتر میشود و میل جنسی ممکن است افزایش پیدا کند. جنین اندازه یه پرتقال کوچیک است، حرکاتش روانتر شده، چشمهایش را حرکت میدهد و انگشتش را میمکد. شکم کمی برآمده میشود و ممکن است درد رباط گرد داشتهباشید. بهتر است همچنان ورزش سبک ۱۵۰ دقیقه هفتگی، تغذیه متعادل با پروتئین، میوه و فیبر و مکملهایی مانند آهن و اسید فولیک را مصرف کنید. اگر درد شدید، خونریزی یا لکهبینی دیدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
در هفته سیزدهم بارداری اندامهای جنین هنوز در حال رشد و تکامل هستند و هنوز به بلوغ کامل نرسیدهاند. جنین در این هفته بیشتر شبیه نوزاد است اما ویژگیها همچنان در حال تکاملاند. قدش حدود هفت تا هشت سانتیمتر است و حرکاتش شروع شده اما هنوز مادر آنها را حس نمیکند. ممکن است در سونوگرافی جنسیت جنین قابل تشخیص باشد که هنوز قطعی نیست (تشخیص جنسیت به سونوگرافی از هفته ۱۸ بستگی دارد). در این هفته، خطر سقط نسبت به هفتههای قبل کمتر میشود و مادر معمولا احساس تهوع و خستگی کمتر و انرژی بیشتری پیدا میکند اما ممکن است دچار یبوست، سوزش سر دل یا افزایش ترشحات واژن شود. در این زمان غربالگریهای ژنتیکی مانند تست NT یا NIPT انجام میشوند و مصرف مکملها همچنان اهمیت دارد.
در هفته دوازدهم بارداری، جنین اندازه یک لیموترش (۵ تا ۶ سانتیمتر، ۱۴ گرم) است؛ بیشتر اندامها تشکیل شده، قلب با ۱۱۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه میتپد و حرکات آغاز میشود اما مادر ممکن است احساس نکند. علائم مادر کاهش مییابد، تهوع کمتر شده، تکرر ادرار موقتا بهبود مییابد اما خستگی، سردرد، یبوست و تغییرات پوستی مانند ملاسما ادامه دارد. علائم هشدار شامل خونریزی، درد شدید شکمی یا ترشح بدبو است که نیاز به مراجعه فوری دارد.
در هفته یازدهم بارداری، چشمانداز رشد جنین و تغییرات مادر شفافتر میشود. اندامهای اصلی شکلگیری خود را کاملتر میکنند، پلکها موقتاً بستهاند، انگشتان از هم تفکیک شده و حرکات ظریف جنینی آغاز میشود. نسبت سر به بدن هنوز بزرگ است اما تدریجاً متعادل میگردد. برای مادر، تهوع ممکن است رو به کاهش رود، ولی خستگی، تغییرات بویایی و نوسان اشتها ادامه دارد. رحم کمی از لگن فراتر میآید و افزایش ملایم وزن رخ میدهد. تصویربرداری و غربالگریهای سهماههٔ اول میتوانند تصویری کلی از رشد و برخی نشانگرهای ساختاری ارائه دهند.
در هفته دهم بارداری بدن مادر هنوز زیر اثر هورمونهای بارداری است و تهوع و خستگی در بسیاری از زنان ادامه دارد، هرچند معمولاً از هفتههای ۱۰ تا ۱۴ رو به کاهش میرود. دگرگونیهای هورمونی مادر، روند کاهش نسبی تهوع، تداوم خستگی، و تغییرات اشتها. در جنین، تمایز اندامها و چهره پررنگتر شده، حرکات ظریف آغاز و نسبت سر به بدن متعادلتر میشود. اندازهٔ رحم و وزن مادر با شیبی ملایم افزایش مییابد و سونوگرافی و غربالگریهای سهماههٔ اول میتوانند تصویر کلی از رشد و برخی شاخصهای سلامت بدهند. رحم غالباً هنوز در لگن قرار دارد و برآمدگی شکم معمولاً واضح نیست. جنین با قدی حدود ۳ تا ۴ سانتیمتر و وزنی چند گرم، بیشتر شبیه نوزاد شده است؛ اندامها شکل گرفته، پلکها بسته و انگشتان جدا شدهاند و حرکات ظریف در سونوگرافی دیده میشود. این زمان برای برنامهریزی غربالگریهای سهماههٔ اول مناسب است و معیار رشد، اندازهگیریهای سونوگرافی و پیگیری منظم است.
در هفته نهم بارداری، جنین حدود ۲.۵ سانتیمتر طول دارد و اندازهای تقریبا برابر با یک انگور بزرگ پیدا کرده است. اعضای بدن او در حال شکلگیری نهایی هستند و سر او هنوز از سایر بخشهای بدن بزرگتر است. حرکات ظریفی را آغاز کرده، اگرچه مادر هنوز قادر به احساس آنها نیست. علائمی مانند تهوع، خستگی، نفخ، حساسیت سینهها و تغییرات خلقوخو در این هفته شایع هستند. رحم نیز به تدریج بزرگتر میشود. در این مرحله، مراجعه به پزشک برای بررسیهای اولیه و انجام آزمایشها ضروری است.
هفته هشتم بارداری مرحلهای است که در آن سرعت تکوین بهطور چشمگیری افزایش مییابد و ابعاد جنین حدود ۱٫۵ تا ۲ سانتیمتر با وزنی نزدیک به ۱ تا ۲ گرم گزارش میشود. شکلگیری اولیه قلب، مغز، ریهها و کلیهها در جریان است و معمولاً ضربان قلب با سونوگرافی قابل مشاهده خواهد بود. اندامهای حرکتی از بدن جدا شده و مفاصل در حال تبییناند. در بدن مادر نیز تغییرات هورمونی زمینهساز تهوع، خستگی، حساسیت پستانها، تکرر ادرار و نوسانات خلقی میشود. جنسیت بهطور علمی هنوز قابل تشخیص نیست و ارزیابیها بر پایش رشد، علائم و یافتههای تصویربرداری متمرکز میماند.
در هفته هفتم بارداری، بدن مادر تحتتأثیر تغییرات هورمونی قابلتوجهی قرار میگیرد که موجب بروز علائمی مانند تهوع، حساسیت سینه، خستگی و تغییرات پوستی میشود. در این مرحله، رشد جنین شتاب میگیرد و اندامهای حیاتی نظیر قلب، مغز، کبد و دستگاه گوارش در حال شکلگیریاند. قلب جنین معمولاً با ریتم منظم میتپد و در سونوگرافی قابل مشاهده است. اگرچه تغییرات فیزیکی شکم هنوز محسوس نیست، اما فرآیندهای درونی بدن برای پشتیبانی از بارداری فعالانه در جریاناند و تغذیه متعادل و مراقبتهای پزشکی از اهمیت بالایی برخوردارند.
در هفته ششم بارداری، بدن مادر بهسرعت در حال سازگاری با تغییرات هورمونی است و جنین کوچک به مرحلهای حیاتی از رشد میرسد. قلب او شروع به تپیدن میکند، مغز و اندامهای اصلی در حال شکلگیریاند و رحم برای میزبانی از این زندگی تازه آماده میشود. در این هفته ممکن است علائمی مانند تهوع، خستگی و حساسیت سینهها را تجربه کنید. آشنایی با این تغییرات و مراقبتهای لازم میتواند به گذراندن این مرحله حساس با آرامش و اطمینان بیشتر کمک کند.