فهرست مطالب
یرقان (زردی) بیماری است که هنگامی رخ می‌دهد که بیلی روبین بیش از حد در بدن تجمع می‌یابد. شایع‌ترین نشانه یرقان، زردی پوست، چشم‌ها و غشاهای مخاطی است. یرقان قابل سرایت نیست، اما شرایط زمینه‌ای که باعث آن می‌شوند ممکن است قابل سرایت باشند یعنی هپاتیت A، هپاتیت ب، هپاتیت C، هپاتیت D و هپاتیت E. تا انتهای این مطلب از دکترتو همراه ما باشید تا با بیماری یرقان و راههای انتقال بیماری یرقان بیشتر آشنا شوید. اگر زردی غیرطبیعی در بدن خود احساس می‌کنید بهتر است در این باره با متخصص گوارش یا داخلی مشورت کنید. شما می‌توانید از خمات نوبت دهی برای دریافت وقت ویزیت و از خدمات آنلاین برای مشاوره با پزشکان استفاده کنید.
راههای انتقال بیماری یرقان چیست؟
بیماری یرقان (زردی) به خودی خود مسری یا واگیردار نیست. بنابراین نیازی نیست نگران سرایت این بیماری باشید. با این حال، علل ایجادکننده آن ممکن است به صورت ژنتیکی و وراثتی در برخی افراد وجود داشته باشند. اگر فردی در خانواده به این بیماری مبتلا باشد، بهتر است دستورالعمل‌های پیشگیری از زردی را رعایت کنید. این اقدامات میتواند از بروز و تشدید این بیماری در سایر اعضای خانواده جلوگیری کنند.
به طور کلی، رعایت بهداشت فردی و عمومی، پرهیز از تماس با افراد مبتلا و انجام واکسیناسیون در پیشگیری از ابتلا به بیماری یرقان موثر هستند. یرقان یک بیماری مستقل نیست، بلکه نشانه‌ای از وجود یک مشکل زمینه‌ای است که کبد، کیسه صفرا یا مجاری صفراوی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال، عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت B و C می‌توانند منجر به یرقان شوند و از طریق خون یا سایر مایعات بدن منتقل شوند.
آیا یرقان قابل انتقال است؟
خیر، یرقان بیماری قابل انتقال یا واگیرداری نیست. با این حال، همانطور که اشاره کردیم، علل زمینه‌ای آن مانند هپاتیت آ، هپاتیت B، هپاتیت C، هپاتیت D و هپاتیت E می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.
شایعات نادرست در مورد انتقال یرقان
در مورد انتقال بیماری یرقان (زردی) برخی شایعات نادرست وجود دارند که عبارتند از:
- شایعه: بیماری یرقان به طور کلی قابل انتقال و مسری است.
واقعیت: بیماری یرقان به خودی خود مسری نیست. این بیماری در اکثر موارد به دلایل غیرعفونی مانند اختلالات کبدی ایجاد میشود.
- شایعه: استفاده از ظروف و وسایل شخصی افراد مبتلا به یرقان باعث ابتلا دیگران میشود.
واقعیت: فقط در صورت آلودگی این وسایل با خون یا ترشحات فرد مبتلا، احتمال انتقال بیماری وجود دارد. در غیر این صورت، استفاده از ظروف و لوازم شخصی افراد مبتلا خطری ندارد.
- شایعه: تماس با افراد مبتلا به یرقان موجب ابتلا فرد سالم میشود.
واقعیت: تنها در صورت تماس مستقیم با خون، مایعات بدن یا ترشحات فرد مبتلا، امکان انتقال بیماری وجود دارد. تماس معمولی با فرد مبتلا به زردی خطر و ریسک انتقال بیماری ندارد.
در مجموع، بیماری یرقان بیشتر به دلایل غیرعفونی ایجاد میشود و فقط در شرایط خاص امکان انتقال آن از فردی به فرد دیگر وجود دارد. آگاهی از واقعیات این بیماری میتواند در پیشگیری از شایعه‌پراکنی و اضطراب غیرضروری کمک‌کننده باشد.
۱. تماس جنسی
تماس جنسی نیز باعث انتقال بیماری یرقان نمی‌شود. بیماری زردی عمدتا به دلایل غیرعفونی ایجاد میشود و به طور مستقیم قابل انتقال از فرد به فرد نیست. یرقان ناشی از اختلال در متابولیسم و دفع بیلی روبین است که میتواند به دلایل مختلفی مانند بیماری‌های کبدی، انسداد مجاری صفراوی، هموگلوبینوپاتی‌ها و سایر عوامل باشد. تنها در مواردی که یرقان ناشی از عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد، امکان انتقال بیماری از طریق تماس با خون یا ترشحات آلوده وجود دارد. اما تماس جنسی به خودی خود راهی برای انتقال بیماری یرقان به‌شمار نمی‌آید.
۲. انتقال یرقان از مادر به جنین
انتقال یرقان از مادر به جنین نیز از جمله شایعاتی است که زیاد درباره راههای انتقال بیماری یرقان شنیده می‌شوند، اما واقعیت ندارد. همانطور که پیشتر عنوان گردید، زردی به خودی خود بیماری مسری و واگیردار نیست، از این رو احتمال انتقال آن از مادر به جنین وجود ندارد.
۳. ابتلا به یرقان از طریق تیغ
ابتلا به یرقان از طریق استفاده مشترک از تیغ نیز شایعه و ادعای کاملا بی اساسی است که هیچ واقعیت علمی ندارد. یرقان در اثر افزایش میزان بیلی روبین در خون ایجاد شده و تماس فیزیکی تاثیری در آن ندارد، چرا که بیماری مسری و قابل انتقال نیست. علل زمینه‌ای که موجب یرقان می‌شوند مانند هپاتیت ویروسی، ممکن است قابل انتقال باشند. اما خود یرقان به عنوان یک علامت یا نشانه بیماری، قابلیت انتقال از فردی به فرد دیگر از طریق تیغ مشترک را ندارد. بنابراین ادعای ابتلا به یرقان از طریق استفاده مشترک از تیغ یا هر وسیله دیگری کاملا بی‌اساس و شایعه است که هیچ پشتوانه علمی ندارد. یرقان مسری نیست و تنها علل زمینه‌ای آن می‌توانند واگیردار باشند.
۴. سرنگ مشترک و ابتلا به یرقان
استفاده مشترک از سرنگ یا هر وسیله نوک تیز دیگر میتواند موجب انتقال بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت یا HIV شود. در صورتی که بیماری‌های عفونی به کبد آسیب برسانند، ممکن است در نهایت باعث بروز یرقان شوند. اما این بدان معنی نیست که استفاده مشترک از سرنگ به طور مستقیم و خودبه خود منجر به یرقان می‌گردد. در واقع، یرقان صرفا نشانه‌ای است که میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، نه تنها بر اثر انتقال بیماری‌های عفونی. بنابراین، ادعای ارتباط مستقیم بین استفاده از سرنگ مشترک و ابتلا به یرقان، باور غلط و بی‌اساسی است که با شواهد علمی انطباق ندارد. این دو موضوع صرفا به صورت غیرمستقیم و از طریق آسیب به کبد می‌توانند به هم مرتبط باشند.
علت ابتلا به یرقان
بیماری زردی میتواند بنا به دلایل مختلفی ایجاد شود که برخی از شایع‌ترین علل آن عبارتند از:
۱. اختلال در متابولیسم بیلی روبین
بیلی روبین ماده زائدی در خون است که باید توسط کبد تجزیه و دفع شود. اختلال در متابولیسم بیلی روبین باعث افزایش این ماده در خون و در نتیجه یرقان خواهد شد. این اختلال میتواند ناشی از نقص ژنتیکی یا اختلالات کبدی باشد.
۲. آسیب به کبد
بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت، سیروز کبدی یا سرطان می‌توانند باعث آسیب به کبد و اختلال در بیلی روبین شوند. در نتیجه بیلی روبین در خون افزایش یافته و باعث بروز یرقان خواهد شد.
۳. انسداد مجاری صفراوی
انسداد در مجاری صفراوی مانع دفع بیلی روبین و خروج آن از بدن شده که افزایش میزان بیلی روبین در خون و نهایتا بروز زردی را به‌دنبال دارد.
۴. همولیز یا تخریب گلبول های قرمز
تخریب شدید گلبول‌های قرمز ناشی از اختلالات خونی مادرزادی یا اکتسابی باعث افزایش بیلی روبین در خون و ایجاد یرقان می‌شوند.
متن انگلیسی:
healthdirect
It can be caused by: viral infections (such as hepatitis A, B, C, D or E), cirrhosis (scarring of the liver) or heavy drinking. autoimmune disease, such as primary biliary cholangitis. hereditary conditions, such as Dubin–Johnson syndrome and Gilbert syndrome. some medicines. pregnancy
ترجمه متن:
یرقان در بزرگسالان میتواند ناشی از عفونت‌های ویروسی (مانند هپاتیت A، B، C، D یا E)، سیروز (اسکار کبد) یا نوشیدن زیاد الکل، بیماری خود ایمنی، مانند کلانژیت صفراوی اولیه، شرایط ارثی، مانند سندرم دوبین جانسون و سندرم گیلبرت، برخی از داروها و بارداری باشد.
بیماری خونی داری و نگرانی به زردی مبتلا بشی؟
با متخصص صحبت کن.
۵. نوزاد تازه متولد شده
در کودکان و نوزادان نیز زردی به‌خاطر تجمع ماده شیمیایی بیلی روبین در خون و بافت‌های بدن نوزاد ایجاد میشود. بیلی روبین معمولا توسط کبد پردازش می شود، اما کبد نوزاد متولد تازه چند روز زمان نیاز دارد تا آن را پردازش کند، بنابراین حدود شش نفر از هر ده نوزاد به نوعی دچار زردی می‌شوند. این وضعیت در نوزادان نارس شیوع بیشتری دارد.
از کجا بفهمیم که یرقان داریم؟
زردی یا یرقان زمانی است که پوست یا سفیدی چشمان زرد میشود و نشانه‌ای از چیزی جدی باشد مانند بیماری کبدی. به‌طورکلی اولین و بارزترین نشانه ابتلا نوزاد، کودک یا فرد بزرگسال به یرقان، تغییر رنگ پوست و زرد شدن آن است. برخی نشانه‌ها هستند که در صورت وجود آن‌ها متوجه می‌شوید که به زردی مبتلا شده‌اید.
متن انگلیسی:
nhs
Your skin may look yellow if you have jaundice. The white part of your eyes may also look yellow. Yellowing of the skin may be less noticeable if you have brown or black skin, but the white part of your eyes will look yellow
ترجمه متن:
اگر زردی داشته باشید ممکن است پوست شما زرد به نظر برسد. قسمت سفید چشم شما نیز ممکن است زرد به نظر برسد. اگر پوست قهوه‌ای یا سیاه دارید، ممکن است زردی پوست کمتر قابل توجه باشد، اما قسمت سفید چشم زرد دیده میشود.
ابتلا به یرقان چقدر زمان میبرد؟
در نوزادان شیرخوار، معمولا زردی تا یک ماه یا گاهی اوقات طولانی‌تر طول می‌کشد. در نوزادانی که با شیرخشک تغذیه می‌شوند، معمولا دو هفته طول می‌کشد تا یرقان برطرف شود. در بیشتر موارد، زردی خود به خود تا زمانی که نوزاد حدود ۲ هفته سن دارد، برطرف میشود. اگر ادامه پیدا کند، باید به‌دنبال راههای درمانی باشید.
چگونه از یرقان جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از بروز یرقان، می‌توان به نکات زیر توجه کرد:
| علت | توضیح |
|---|---|
| حفظ سلامت کبد | کبد نقش مهمی در متابولیسم بیلی روبین دارد. پرهیز از مصرف زیاد الکل و داروهای مضر برای کبد، میتواند به حفظ سلامت کبد کمک کند. به‌علاوه اینکه با انجام منظم آزمایشات کبدی برای شناسایی به موقع مشکلات کبدی نیز می‌توان به‌نوعی از ابتلا به یرقان جلوگیری نمود. |
| پیشگیری از انسداد مجاری صفراوی | درمان به موقع بیماری‌های مرتبط با مجاری صفراوی مانند سنگ کیسه صفرا و پرهیز از مواد غذایی چرب و سنگین که می‌توانند باعث انسداد شوند از جمله راههای پیشگیری از انسداد مجاری صفراوی و در نهایت پیشگیری از یرقان هستند. |
| کنترل بیماری‌های زمینه‌ای | درمان مناسب بیماری‌های خونی مانند کم‌خونی همولیتیک که می‌توانند منجر به یرقان شوند. کنترل دقیق بیماری‌های کبدی و مجاری صفراوی نیز از روش‌های پیشگیری از یرقان هستند. |
| رژیم غذایی مناسب | استفاده از غذاهای سالم و کم چرب در رژیم غذایی و مصرف فیبر کافی برای تسهیل دفع مواد زائد از طریق روده هم احتمال ابتلا به زردی در بزرگسالان را کاهش می‌دهد. |
| پیگیری مراقبت‌های پزشکی | انجام معاینات و آزمایشات پزشکی به طور منظم برای شناسایی به موقع مشکلات و رعایت دستورات پزشک در درمان بیماری‌های زمینه‌ای هم ریسک بروز زردی را کاهش می‌دهند. |
با رعایت این موارد می‌توان تا حد زیادی از بروز و پیشرفت یرقان جلوگیری کرد.
می‌خوای با رعایت رژیم غذایی مراقب ابتلا به زردی باشی؟ از متخصص مشورت بگیر.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
بیماری یرقان یا زردی حالتی است که در اثر افزایش میزان بیلی روبین در بدن ایجاد میشود. علاوه بر پوست و چشمان زرد رنگ، شخص مبتلا به زردی علائمی مانند خارش، درد شکم، کاهش اشتها، ادرار تیره، یا تب را هم تجربه می‌کند. هرچند خود زردی مسری نیست، اما از جمله راههای انتقال بیماری یرقان علل زمینه‌ای آن از فردی به فرد دیگر است. این مورد برای بسیاری از علل هپاتیت ویروسی صدق می‌کند. اگر متوجه زرد شدن هر قسمتی از پوست یا سایر علائم زردی شدید، بلافاصله با پزشک متخصص گوارش یا دکتر متخصص داخلی تماس بگیرید. با درمان علت زمینه‌ای، بیماری قابل کنترل و درمان است. خوشبختانه حتی در صورت نداشتن فرصت کافی برای حضور در مطب می‌توانید از خدمات غیرحضوری دکترتو برای ویزیت آنلاین متخصص گوارش یا متخصص داخلی آنلاین کمک بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!