رتینوبلاستوما، از علائم تا روش های درمانی!

رتینوبلاستوما (Rb) شایع‌ترین تومور شبکیه در کودکان محسوب می‌شود که نوزادان، کودکان و حتی جنین (پیش از تولد) را هم درگیر می‌کند. این بیماری معمولا در کودکان زیر ۵ سال ایجاد می‌شود و بیش از یک‌سوم موراد ابتلا به در اثر عوامل ارثی و ژنتیکی به این بیماری مبتلا شده‌اند؛ از این رو انجام آزمایش ژنتیک در صورت وجود این بیماری در خانواده ضروری است.

توموری که در شبکیه ایجاد شده‌است باعث می‌شود که چشم این بیماران در نور کم یا در نور فلاش برق بزند و به رنگ صورتی یا سفید دیده شود که به تشخیص این بیماری کمک می‌کند. خوشبختانه این بیماری نرخ بقای ۵ ساله بسیار بالایی دارد و حدود ۹۵٪ از بیماران شانش درمان دارند.

در ادامه با ما همراه باشید تا بیشتر با این سرطان نادر چشم آشنا شوید. شما می‌توانید با دریافت مشاوره آنلاین و تلفنی با چشم پزشک و متخصص انکولوژی دکترتو و یا مراجعه حضوری، این بیماری را تشخیص دهید و به دنبال بهترین روش درمانی برای آن باشید.

رتینوبلاستوما چیست؟

رتینوبلاستوما (retinoblastoma) که به آن گلیومای شبکیه‌ای (Glioma Retinae) هم گفته می‌شود از انواع نادر سرطان چشم است که بیشتر در کودکان زیر پنج سال دیده می‌شود. در صورتی که این بیماری پیشرفت کند ممکن است هردو چشم هم مبتلا شوند. سفید شدن مردمک چشم نخستین نشانه وجود این نوع سرطان چشم است.

انواع سرطان رتینوبلاستوما: ارثی و غیر ارثی

این سرطان می‌تواند یکی از سرطان‌هایی است که می‌تواند از والدین به کودک منتقل شود. یک ‌سوم کل رتینوبلاستوم‌ها از طریق ژنتیکی و ارثی منتقل می‌شوند و در دو سوم دیگر مبتلایان، غیر ارثی است و انتقال ژنتیکی به نسل بعدی وجود ندارد. شبکیه دارایی سلول‌هایی است که مقابل تومورها می‌ایستند و کارشان محافظت از چشم است، اما جهش در این سلول‌ها این قابلیت محافظتی را سلب می‌کند و باعث می‌شود که سلول‌های از‌بین‌رفته نتوانند دوباره خود را ترمیم کنند.

از تجمع سلول‌های مرده در شبکیه، تومور شبکیه ایجاد می‌شود. گسترش سلول‌های سرطانی چشم به سایر بخش‌های چشم آسیب رسانده و حتی ممکن است مغز یا ستون فقرات را هم درگیر کند. علت این جهش سلولی در چشم، عوامل ژنتیکی و ارثی است.

در بیشتر از ۵۰ درصد مبتلایان به این نوع سرطان چشم، علل غیرارثی یا اسپورادیک باعث ابتلا به این بیماری شده است. در سرطان رتینوبلاستوما غیرارثی معمولاً یک چشم درگیر می‌شود، اما احتمال ابتلای دو چشم هم وجود دارد و ممکن است بعد از پیشروی بیماری غده پینه‌آل هم درگیر سرطان شود.

رتینوبلاستوما در کودکان

به نقل از «cincinnatichildrens» رتینوبلاستوم از سرطان‌های نسبتاً نادر شبکیه چشم است که از هر ۱۵۰۰۰ تا ۱۶۰۰۰ نوزاد متولدشده یک نفر مبتلا به این سرطان چشم است و معمولاً در کودکان زیر ۲ سال تشخیص داده می‌شود. وقتی پدر یا مادر هر دو به این سرطان مبتلا باشند، احتمال ابتلای کودکان نزدیک به ۴۵ درصد خواهد بود، البته در مواردی که بیماری پیشروی نکرده باشد و صرفاً در خود چشم باقی مانده باشد تقریباً ۹۵ درصد کودکان مبتلا به رتینوبلاستوما زنده می‌مانند.

شناسایی و غربالگری زودهنگام کودکانی که سابقه ارثی و ژنتیکی این بیماری را دارند احتمال درمان را افزایش می‌دهد. به‌طورکلی، این بیماری به ‌نسبت سایر سرطان های شایع در کودکان احتمال مرگ‌ومیر پایینی دارد. بر اساس آماری در انگلستان حدود ۹۸ درصد کودکان مبتلا به گلیومای شبکیه‌ای زنده می‌مانند، البته که تشخیص زود هنگام بیماری بی‌تأثیر نیست.

رتینوبلاستوما در بزرگسالان

رتینوبلاستوما نوعی از سرطان‌ چشم است که بیشتر کودکان زیر پنج سال را درگیر می‌کند، اما گاهی هم در بزرگسالان مشاهده می‌شود. ایجاد لکه‌های تیره‌رنگ در میدان دید بزرگسالان و کاهش دید از علائم شایع تومور چشم در بزرگسالان هستند که در مواردی با دیگر یماری های چشم مانند آب مروارید و درد در کره چشم همراه می‌شوند.

رتینوبلاستوما معمولا در کودکان زیر ۵ سال ایجاد می‌شود که معمولا قبل از دو سالگی تشخیص داده می‌شود. این بیماری در یک سوم مواقع دلیل ارثی دارد.

رتینوبلاستوما یک طرفه

زمانی که تومورها فقط یک چشم را مبتلا می‌کنند به آن رتینوبلاستوما یک‌طرفه (unilateral retinoblastoma) می‌گویند و در مواردی که هردو چشم درگیر تومور شوند، با رتینوبلاستوما دوطرفه (bilateral retinoblastoma) سروکار داریم. در ۶۰ درصد مبتلایان شاهد تومور یک‌طرفه هستیم.

رتینوبلاستوما ارثی

جهش‌های ژنی که ریسک رتینوبلاستوم و سایر سرطان‌ها را چند برابر می‌‌کنند از والدین به کودکان منتقل می‌شوند. تومور شبکیه ارثی با الگوی اتوزومال غالب از والد به فرزند می‌رسد، یعنی فقط اگر یکی از والدین هم این ژن جهش‌یافته را به کودک انتقال دهد هم کافی است تا ریسک ابتلا در کودکان چند برابر شود.

اگر یکی از والدین ناقل یک ژن جهش‌یافته باشد، هر کدام از کودکان ۵۰ درصد شانس به ارث بردن آن ژن را دارند. کودکانی که رتینوبلاستوم ارثی دارند معمولاً در سنین پایین‌تر علائم را بروز می‌دهند. نکته مهم در رابطه با نوع ارثی این بیماری ابتلای هر دو چشم به سرطان است. در موارد غیر ارثی معمولا فقط یک چشم درگیر بیماری می‌شود.

علائم رتینوبلاستوما

محسوس‌ترین علامت مبتلا به این نوع بیماری چشم، ایجاد نقطه سفید در مردمک است که به آن «رفلکس چشم گربه» یا لوکوکوریا می‌گویند. چشم کودکان مبتلا به این تومور در عکس‌هایی که با فلاش یا در نور کم گرفته می‌شوند. به رنگ سفید یا صورتی دیده می‌شود. از دیگر علائم این تومور شبکیه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد یا قرمزی چشم‌ها
• تنبلی چشم
• انحراف بینایی (لوچ شدن)
• عفونت اطراف چشم
• کاهش دید
• بزرگ‌تر شدن یکی از چشم‌ها نسبت به دیگری
• تغییر رنگ چشم
• مردمک ابری

فرزندت علائم رتینوبلاستوما داره و نگرانی؟

برای اطمینان با چشم پزشک مشورت کن.

مشاوره آنلاین دکتر متخصص چشم پزشکمتخصص چشم پزشکی

علت بیماری رتینوبلاستوما چیست؟

به نقل از «mayoclinic» گلیوما شبکیه‌ای با جهش ژنتیکی سلول‌های عصبی شبکیه ایجاد می‌شود. این جهش‌ها باعث رشد و تکثیر غیرعادی سلول‌های بیمار و مرگ سلول‌های سالم می‌شوند. از تجمع سلول‌های مرده هم تومور شکل می‌گیرد. در بیشتر موارد مبتلایان، علت جهش ژنتیکی که باعث ابتلا به سرطان می‌شود نامعلوم است. دیگر علت ابتلا به این بیماری هم انتقال از طریق وراثت است که کودکان جهش ژنتیکی را از والدینشان به ارث می‌برند.

تشخیص رتینوبلاستوما چگونه انجام می شود؟

نخستین راه برای تشخیص، توجه به نشانه‌ها و علائم چشمی است. برای این کار باید به چشم پزشک مراجعه کنید تا معاینه چشمی شوید. سایر روش‌های تشخیص رتینوبلاستوما شامل این موارد می‌شوند:

• آزمایش ژنتیک
• سونوگرافی چشم
• آنژیوگرافی فلورسانسین
• MRI

برای تشخیص رتینوبلاستوما همین امروز اقدام کن و آزمایش بده.

دکتر سونوگرافی چشم

درمان قطعی رتینوبلاستوما چیست؟

در مواردی که تومورها کوچک باشند، معمولاً درمان موضعی برای از بین بردن تومور توصیه می‌شود. کودک برای درمان موضعی تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. در مواردی ممکن است بعد از درمان به روش‌های موضعی، شیمی‌درمانی هم تجویز شود. درمان‌های موضعی مورد استفاده برای این بیماری عبارت‌اند از:

• سرما درمانی (کرایوتراپی)
• گرما درمانی (ترموتراپی)
• لیزر درمانی.

در مبتلایانی که تومورها بزرگ‌تر هستند روش‌های زیر بیشتر توصیه می‌شوند:

• پرتو درمانی
• عمل جراحی و برداشتن چشم که البته این درمان بیشتر در بزرگسالان مبتلا به سرطان چشم به کار می‌رود.
• شیمی‌درمانی.

شما می‌توانید با دریافت مشاوره آنلاین با متخصصین چشم پزشک و انکولوژی دکترتو و یا مراجعه حضوری، این بیماری را تشخیص دهید و به دنبال بهترین روش درمانی برای آن باشید.

راهی برای پیشگیری از رتینوبلاستوما وجود دارد؟

رتینوبلاستوم غیروراثتی قابل پیشگیری نیست. با این حال پرهیز از عوامل ریسک مثل سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خطرناک در محیط کار می‌تواند ریسک ابتلا به انواع سرطان را کاهش دهد. از آنجایی که علت ابتلا به این تومور چشم مشخص نیست، عوامل خطر آن هم نامعلوم است.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

اگر رتینوبلاستوما یا تومور شبکیه درمان نشود، پیشرفت می‌کند و ممکن است قسمت بزرگی از چشم را درگیر کند و به سایر قسمت‌ها متاستاز بدهد. بزرگ شدن تومور باعث بالا رفتن فشار داخل چشم و ایجاد گلوکوم می‌شود که با درد و از‌دست‌دادن بینایی همراه خواهد بود.

بنابراین بهتر است با مشاهده نخستین علائم بلافاصله به چشم پزشک مراجعه کنید. انجام معاینات منظم چشمی هم قدم مؤثری در پیشگیری از این سرطان نادر خواهد بود. شما می‌توانید با دریافت مشاوره آنلاین و تلفنی با چشم پزشک و متخصص انکولوژی دکترتو و یا مراجعه حضوری، این بیماری را تشخیص دهید و به دنبال بهترین روش درمانی برای آن باشید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!