فهرست مطالب
یکی از مشکلات نهچندان رایج گوارشی وضعیتی به نام پیچ خوردگی روده است که به آن ولولوس هم گفته میشود. ولولوس وضعیتی است که در آن بخشی از روده تا میخورد و به دور خود میپیچد. افراد دارای بیماریهای زمینهای و افراد بین ۵۰ تا ۸۰ سال بیشترین خطر ابتلا به ولولوس را دارند. شناخت به موقع علائم پیچ خوردگی روده و انجام اقدامات به موقع برای کاهش خطرات احتمالی، بسیار مهم است. در این مقاله از دکترتو با ما همراه باشید تا به بررسی تمامی نشانه های پیچ خوردگی روده بپردازیم.
علائم پیچ خوردگی روده چیست؟
نشانه های پیچ خوردگی روده به عوامل مختلفی بستگی دارد. پیچ خوردگی روده معمولا در قسمتهای سیگمویید و سکوم روده رخ میدهد. این وضعیت باعث قطع خونرسانی شده و علائمی مانند مدفوع خونی، انسداد روده و درد شدید ایجاد میکند. با پیشرفت پیچ خوردگی و در موارد جدیتر، ولولوس ممکن است منجر به سوراخ شدن روده یا مرگ بافت (نکروز) شود که میتواند تهدیدکننده زندگی باشد.
در نتیجه میتوان گفت که علایم پیچ خوردگی روده ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد. نکته مهم در خصوص علائم پیچ خوردگی روده این است که این نشانهها معمولا به صورت ناگهانی و هم تدریجی پیشرفت میکنند و در زمانی که انسداد شدید میشود، شدت این نشانهها هم بیشتر خواهد شد تا جایی که تحمل علایم و درد ناشی از انسداد برای بیماران غیر قابل تحمل میشود. رایجترین نشانههایی که مشخص میکند یک فرد دچار پیچ خوردگی روده شده عبارت است از:
- حساسیت شکم
- درد شدید شکم
- استفراغ صفراوی (استفراغ سبز یا زرد)
- اتساع یا تورم شکم
- یبوست یا عدم توانایی در دفع گاز
- خون در مدفوع
- ضربان قلب سریع
- علایم شوک
- تب
متن انگلیسی:
به نقل از سایت laparoscopicsurgeons
In most cases, symptoms of volvulus occur gradually over time. Most patients experience mild cramping that worsens over time until the pain becomes unbearable.
ترجمه فارسی:
در بیشتر موارد، علائم ولولوس به تدریج و با گذشت زمان رخ میدهد. اکثر بیماران گرفتگی خفیفی را تجربه میکنند که با گذشت زمان بدتر میشود تا زمانی که درد غیرقابلتحمل شود.
علائم اولیه پیچ خوردگی روده
همانطور که پیشازاین هم گفته شد، در اکثر افراد علائم پیچ خوردگی روده معمولا به تدریج شروع شده و با گذشت زمان این علایم بدتر میشوند. با این حال حتی با مشاهده این علایم اولیه هم میتوان پیچ خوردگی و انسداد روده را تشخیص داد. نشانههای اولیه پیچ خوردگی روده اغلب با درد و گرفتگیهای شکمی شروع میشود که ابتدا خفیف است. در نهایت علایم تا جایی شدید خواهند شد که تحمل آنها برای بیماران سخت میشود.

۱. درد شکم کولیکی و پیشرونده
اولین نشانه پیچ خوردگی روده، دردهای شکمی است که ابتدا خفیف است و به تدریج پیشرفت میکند. درد شکم کولیکی و پیشرونده معمولا به صورت ناگهانی در ناحیه تحتانی شکم احساس می شوند. این دردها با عدم دفع مدفوع همراهند و یک نشانه مهم از انسداد روده هستند.
دردهای شکمی ممکن است ابتدا خفیف باشند، اما به تدریج شدید و غیر قابل تحمل می شوند. در برخی از افراد درد شکمی تنها به یک نقطه خاص محدود خواهد بود. گاهی هم روند درد تناوبی است، به این معنی که کمی از شدت آن کم شده و مجددا شدید میشود.
۲. نفخ شدید شکم و صداهای رودهای تغییر یافته
زمانی که فردی دچار پیچ خوردگی روده میشود، گازهای شکمی در بالای روده جمع شده و به دلیل انسداد روده، دفع گاز به راحتی انجام نمیشود. نتیجه چنین حالتی، نفخ شدید شکمی است. یکی از نشانههای پیچ خوردگی روده معمولا نفخهای شدید و غیرعادی است که با صداهای غیرمعمول رودهای همراه است. نفخ شکم شدید ممکن است باعث تورم شدید شکم هم شود.
۳. تهوع و استفراغ مکرر
یکی از علائم پیچ خوردگی روده، حالت تهوع شدید و استفراغ مکرر است. علت چنین شرایطی انسداد روده و عدم توانایی بیماران در دفع مدفوع است. در نتیجه معمولا دفع بیشتر از طریق استفراغکردن انجام میشود. همراه تهوع و استفراغ، بیماران ممکن است دردهای شکمی شدیدی را تجربه کنند. در اکثر افراد، استفراغ معمولا چند روز پس از شروع دردهای شکمی شروع میشود.
۴. عدم دفع گاز و مدفوع
یکی از مهمترین نشانههای پیچ خوردگی روده، عدم توانایی بیماران در دفع گاز است که میتواند مدفوع کردن را هم دشوار کند. یبوستهای مزمن و طولانی به خودی خود زمینهساز این پیچ خوردگی است. یبوست و عدم توانایی در دفع گاز ممکن است با هم رخ دهند و منجر به اتساع شکم و احتمالاً حالت تهوع و استفراغ شوند. نکته مهم اینکه عدم دفع گاز و مشکل در مدفوع کردن میتواند باعث تورم شدید شکمی هم شود.
۵. حساسیت و درد شدید با لمس
از دیگر علائم پیچ خوردگی روده میتوان به افزایش حساسیت افراد به لمس اشاره کرد. کسانی که دچار ولولوس رودهای میشوند، نسبت به لمس حساسیت بیشتری دارند و با لمس ناحیه آسیبدیده ممکن است درد بسیار شدیدی را تجربه کنند. از طرفی این دردها معمولا با افزایش فعالیتهای بدنی بیشتر هم میشوند.
علائم شدید و هشداردهنده پیچ خوردگی روده
گاهی اوقات علائم پیچ خوردگی روده یا ولولوس سیگموئید میتوانند شدید باشند و به طور ناگهانی بروز کنند. این علایم شدید نشان میدهد که شدت پیچ خوردگی به حدی است که به بافتهای روده آسیبزده و میتواند عوارض جدی را ایجاد کند. معمولا نشانههای شدید و خطرناک پیچ خوردگی روده به دلیل قطع خونرسان به بافتها و نکروز بافتی ایجاد میشود. وجود این نشانهها یک زنگ خطر است و به اقدامات فوری پزشکی نیاز دارد.

۱. تب و افت فشار خون و تعریق سرد
یکی از عوارض جدی و خطرناک پیچ خوردگی روده، نکروز بافتی و عفونت شدید داخل شکمی است. همچنین شرایطی میتواند باعث ایجاد تب و افت فشار خون شود. در صورتی که همراه با دردهای شدید شکمی و سایر علائم پیچ خوردگی روده، تب و نشانههای عفونت هم وجود داشت، باید هر چه سریعتر اقدامات درمانی مورد نیاز را انجام داد. عفونت داخل شکمی و آسیب بافتی میتواند باعث شوک سپتیک و نارسایی اعضای بدن شود.
۲. درد مداوم بدون فواصل
در مواردی که پیچ خوردگی روده شدید میشود، بیماران ممکن است دردهای غیر قابل تحملی را تجربه کنند که بهبود نمییابد. در این شرایط معمولا مسیر روده به صورت کامل مسدود شده یا این که در نتیجه عدم درمان به موقع، دیواره روده پاره شده است. نتیجه این آسیب شدید بافتی، یک درد مداوم و پیشرونده است و نیاز به رسیدگی پزشکی فوری دارد.
۳. اسهال خونی
اسهال خونی یا وجود خون در مدفوع یکی دیگر از علائم پیچ خوردگی روده است که نشان میدهد این پیچ خوردگی باعث آسیب رسیدن به بافتهای روده و خونریزی داخلی شده است. فشار ناشی از انسداد شدید روده گاهی اوقات به بافت روده آسیب میرساند و بر اثر خونریزی داخلی، بیماران اسهال خونی را تجربه میکنند. وجود خون در مدفوع یک وضعیت جدی و اورژانسی است و باید سریعا اقدامات درمانی مناسب برای بیمار انجام شود.
علائم پیچ خوردگی روده در بزرگسالان
بزرگسالان، خصوصا افراد مسن با سابقه بیماریهای زمینهای به شدت مستعد پیچ خوردگی روده هستند. اغلب نشانههای پیچ خوردگی روده در بزرگسالان بر اساس سن، شرایط سلامتی آنها و علت پیچ خوردگی روده متغیر است. بههرحال اصلیترین علائم پیچ خوردگی روده در بزرگسالان شامل موارد زیر میشود:
- یبوست شدید و عدم توانایی دفع مدفوع برای چند روز متوالی
- عدم دفع گاز و تجمع گاز در شکم
- تورم شدید و اتساع شکمی در داخل رودهها
- اسهال خونی و وجود خون در مدفوع
- حساسیت شدید شکمی و گرفتگیهای پیشرونده
- بدتر شدن درد و ناراحتی با افزایش فعالیت بدنی
متن انگلیسی:
به نقل از سایت teachmesurgery
Patients with a sigmoid volvulus will typically present with abdominal distension and absolute constipation, with varying degrees of abdominal pain.
ترجمه فارسی:
بیماران مبتلا به ولووولوس سیگموئید معمولاً با اتساع شکم و یبوست مطلق، همراه با درجات مختلفی از درد شکم مراجعه میکنند.
نشانه های پیچ خوردگی روده در بارداری
پیچ خوردگی روده در بارداری یک وضعیت نادر است که بهسختی میتوان آن را تشخیص داد. در بیشتر موارد اکثر علائم پیچ خوردگی روده در دوران بارداری با دیگر نشانههای رایج این دوره اشتباه گرفته میشود. رایجترین نشانه های پیچ خوردگی روده در دوران بارداری شامل موارد زیر است:
- درد مداوم و شدید شکمی
- حالت تهوع
- استفراغ شدید
- یبوست یا اسهال
در موارد شدیدتر ممکن است زنان باردار اسهال خونی یا تب را هم تجربه کنند که این نشان دهنده عفونت داخل شکمی یا خونریزی داخلی است.
علائم پیچ خوردگی روده در کودکان و نوزادان
پیچ خوردگی روده یک مشکل با شیوع کم ولی بسیار خطرناک در کودکان و خصوصا نوزادان است. برای کودکان، علامت اصلی استفراغی است که شبیه صفرا است، مایعی زرد-سبز که توسط کبد تولید میشود. این معمولاً نشان دهنده مشکلات روده است و نیاز به ارزیابی فوری دارد. با این حال، استفراغ ممکن است همیشه شبیه صفرا نباشد.
دردهای شدید شکمی و بیقراری خصوصا در نوزادان، علامتهای مهمی است که به بررسی پزشکی نیاز دارد. علاوه بر این موارد، گاهی کودکان یا نوزادانی که دچار پیچ خوردگی روده هستند علائم زیر را هم نشان میدهند:
- درد شکمی که ممکن است به صورت قولنج یا گرفتگی عضلات ظاهر شود.
- افزایش تحریکپذیری نوزادان
- شکم کودک ممکن است متورم به نظر برسد (به آن اتساع شکم میگویند) و در لمس حساس باشد.
- کودکان و نوزادان ممکن است رنگپریده به نظر برسند و ضربان قلب و تنفس آنها افزایش یابد.
- کاهش دفع ادرار در کودکان
- خونریزی مقعدی یا مدفوع خونی
- نفخ شدید شکم و یبوست
- عدم رشد مطابق نمودار استاندارد رشد کودک
نوزادانی که دچار گرفتگی و درد ناشی از چرخش نامناسب روده میشوند، اغلب از یک الگوی معمول پیروی میکنند. آنها معمولا:
- پاهای خود را بالا میکشند و مدام گریه میکنند.
- سپس حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آرام میگیرند و دوباره شروع به گریه کردن میکنند.
| علائم در بزرگسالان | علائم در کودکان و نوزادان |
|---|---|
| یبوست شدید و عدم دفع چندروزه | استفراغ زرد–سبز شبیه صفرا |
| عدم دفع گاز و تجمع گاز | درد شکمی شدید همراه بیقراری |
| اتساع و تورم شدید شکم | قولنج یا گرفتگی شکمی دورهای |
| اسهال خونی و وجود خون در مدفوع | تحریکپذیری زیاد نوزاد |
| حساسیت شدید شکمی و گرفتگیهای پیشرونده | اتساع شکم و حساسیت در لمس |
| — | رنگپریدگی، افزایش ضربان قلب و تنفس |
| — | کاهش دفع ادرار |
| — | خونریزی مقعدی یا مدفوع خونی |
| — | نفخ و یبوست |
| — | عدم رشد کافی بر اساس نمودار رشد |
| — | بالا کشیدن پاها، گریه دورهای ۱۰–۱۵ دقیقهای |
| — | تشدید درد با فعالیت بدنی |
نتیجه گیری
پیچ خوردگی روده یک عارضه نهچندان شایع اما بسیار جدی است که در بیشتر موارد با پیشرفتهشدن علائم، شناسایی میشود. برای اکثر افراد در مراحل اولیه، علائم پیچ خوردگی روده به نسبت خفیف است و معمولا با دیگر مشکلات گوارشی اشتباه گرفته میشوند. اما این نشانهها به تدریج شدیدتر شده و در نهایت میتوانند خطرات و عوارض بسیار جدی را ایجاد کنند. به همین دلیل در صورتی که اخیرا علائمی مانند دردهای مزمن و پیشرونده شکمی و یبوست و نفخ شدید را تجربه کردهاید، حتما برای بررسی و تشخیص دقیقتر به یک پزشک مراجعه کنید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!