شما چگونه والدی هستید؟ آشنایی با انواع سبک های فرزند پروری

در حوزه روان‌شناسی، اصولاً چهار سبک فرزند پروری اصلی تعریف شده است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. هر سبک به شیوه‌های مختلفی بر توسعه و رفتار فرزندان تأثیر می‌گذارد و انتخاب سبک مناسب می‌تواند بر اساس شخصیت و نیازهای خاص هر خانواده متفاوت باشد. شما چگونه فرزند خود را تربیت می‌کنید و سبک تربیت فرزند شما چگونه است؟ اگر به دنبال بهترین نوع تربیت کودک هستید، همین حالا از بهترین روانشناس وقت حضوری بگیرید یا مشاوره آنلاین دریافت کنید.

سبک فرزند پروری چیست؟

سبک‌های فرزندپروری یکی از مهمترین مسائلی است که توسط والدین به درستی درک نمی‌شود. همانطور که می‌دانیم رشد سالم کودکان بستگی به عوامل متعددی دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که آنچه که بیش از همه تعیین‌کننده سلامت روان کودکان خواهد بود، سبک فرزندپروری والدین آنها است. منظور از سبک فرزند پروری دیدگاهی است که والدین نسبت به تربیت و رشد فرزند دارند و براساس این دیدگاه، شیوه خاصی را برای تعامل با فرزند خود در شرایط مختلف و دوره‌های متفاوت زندگی وی اتخاذ می‌کنند.

مشاوره روانشناسی

با برترین روانشناسان ایران از دیدگاه کاربران

مشاوره حضوری و آنلاین۵۰۰+ خدمت

مشاهده همه

انواع سبک های فرزند پروری کدامند؟ (چهار سبک فرزند پروری)

یکی از نکات جالب در مورد پدر و مادر بودن این است که تنوع زیادی در نحوه تربیت فرزندان وجود دارد. در عین حال، اشتراکات زیادی از والدی به والدی دیگر وجود دارد. در حقیقت، شباهت به اندازه ایست که محققان سعی کرده‌اند والدین را در چهار سبک معمول فرزندپروری دسته‌بندی کنند.

سبک فرزندپروری شما به ترکیبی از استراتژی‌هایی گفته می‌شود که برای تربیت فرزندان خود استفاده می‌کنید. کارهای دایانا بامریند در دهه ۱۹۶۰ یک دسته‌بندی معمول برای سبک‌های فرزندپروری ایجاد کرد. چهار سبک های فرزند پروری بامریند دارای نام‌ها و ویژگی‌های متمایز هستند.

هر کدام از این سبک‌ها در چهار زمینه‌ی نظم، برقراری ارتباط، انتظارات و بیان احساسات و عواطف با هم متفاوت هستند. سبک‌های فرزندپروری را می‌توان برحسب دو عامل محبت و کنترل پدر و مادر به چهار دسته تقسیم کرد:

• سبک مستبدانه: دارای کنترل بالا و محبت کم
• سبک سهل گیرانه: دارای کنترل کم و محبت زیاد
• سبک طردکننده: دارای کنترل کم و محبت کم
• سبک مقتدرانه: دارای کنترل زیاد و محبت زیاد

۱. سبک فرزند پروری مستبدانه

والدین مستبد غالباً با نظم و انضباط در نظر گرفته می‌شوند:

• آنها در نظم و انضباط سخت گیرند.
• مجازات معمول است. (ممکن است تنبیه بدنی کودک صورت گیرد یا نگیرد.)
• ارتباطات عمدتا یک طرفه است: از والدین به فرزند.
• قوانین معمولاً توضیح داده نمی‌شوند.
• والدین با این سبک معمولاً مذاکره نمی‌کنند.
• انتظارات بالا و بدون انعطاف است.
• والدین این سبک معمولا مراقبت و حمایت کمتری دارند.

۲. سبک فرزند پروری سهل گیرانه

پدر و مادرهای سهل‌گیر، بیشتر به فرزندان خود اجازه می‌دهند آنچه را که می‌خواهند انجام دهند. کمتر کنترل می‌کنند یا راهنمایی محدودی را ارائه می‌دهند. آنها بیشتر دوست هستند تا والد. این والدین معمولا خیلی بخشنده‌اند، از هر چیز زود می‌گذرند. همچنین این والدین معمولا به دلیل دلسوزی پیامدهای رفتاری را خیلی جدی اجرا نمی‌کنند:

• سبک نظم و انضباط آنها مخالف روش فرزندپروری سختگیرانه است.
• آنها  بدون قانون هستند یا محدودیت‌های کمی را اعمال می‌کنند.
• بیشتر به کودکان اجازه می‌دهند خودشان مشکلات را کشف کنند.
• ارتباطات باز است.
• این والدین به فرزندان اجازه می‌دهند تا خود تصمیم بگیرند تا اینکه جهت دهند.
• انتظارات معمولاً توسط والدین حداقل است یا تعیین‌نشده است.
• این والدین معمولا گرم و مراقبت کننده‌اند.

آیا می‌خواهید یک والد مقتدر باشید؟

از بهترین مشاور دکترتو مشاوره بگیرید!

دکتر روانشناس آنلایندکتر روانشناس خوب

۳. سبک فرزند پروری طردکننده

والدین طردکننده آزادی زیادی به کودکان می‌دهند و به طور کلی از آن‌ها دور می‌شوند. به عبارتی خیلی کاری به کار کودک خود ندارند. این والدین اطلاع کمی نسبت به وضعیت کودکشان دارند. آن‌ها قوانین تربیتی زیادی نمی‌گذارند. کودکان آن‌ها نه تنها هدایت زیادی دریافت نمی‌کنند، بلکه توجه زیادی هم نمی‌گیرند. به عبارتی والدین طردکننده انتظار دارند کودکان خودشان بزرگ شوند.

هیچ سبک نظم خاصی استفاده نمی‌شود. والدین غیر درگیر به کودک اجازه می‌دهند بیشتر آنچه را که می‌خواهد انجام دهد. اما بیشتر مواقع این موضوع ناخواسته است و احتمالاً به دلیل کمبود اطلاعات یا مراقبت است. ممکن است در مواقعی والدین طردکننده آگاهی کمی نسبت به رشد کودک داشته باشند. گاهی هم درگیری بسیار شدیدی در مورد مسائل مثل مشکلات مالی، بیکار، بیماری و موارد دیگر دارند. کودکانی که با این نوع سبک تربیتی رشد می‌کنند اغلب اعتماد به نفس بسیار پایینی دارند.

• نظم خاصی وجود ندارد.
• ارتباط والد و فرزند محدود است.
• این گروه از والدین مراقبت کمی دارند.
• از کودکان انتظارات کمی وجود دارد یا اصلاً وجود ندارد.

۴. سبک فرزند پروری مقتدرانه، فرزند پروری موفق

والدین مقتدر، منطقی و پرورش‌دهنده هستند و انتظارات مشخص و شفافی دارند. کودکان دارای والدینی که این سبک را نشان می‌دهند تمایل به خود نظم‌دهی دارند و خود فکر می‌کنند. تصور می‌شود این سبک بیشتر برای کودکان مفید است. آن‌ها در تربیت کودک قانون وضع می‌کنند و پیامد عدم رعایت قوانین را اجرا می‌کنند. اما احساسات کودک را در هر موقعیت در نظر می‌گیرند.

• در سبک مقتدرانه به احساسات کودک توجه و ارزش داده می‌شود.
• قوانین انضباطی روشن است و دلایل آن توضیح داده شده است.
• ارتباط مکرر و متناسب با سطح درک کودک است.
• والدین مقتدر مراقب‌های خوب و حمایتگری هستند.
• انتظارات و اهداف زیاد است اما به وضوح بیان شده است.
• کودکان ممکن است در اهداف خود نقش داشته باشند.

بهترین سبک فرزند پروری چیست؟

در روان‌شناسی، به‌طور کلی سبک مقتدرانه (Authoritative) به عنوان موثرترین سبک فرزندپروری شناخته شده است. این سبک توازنی بین حمایت و قوانین دارد، به این معنی که والدین هم حامی و مراقب فرزندان خود هستند و هم قواعد و محدودیت‌هایی را برای آن‌ها تعیین می‌کنند. والدین مقتدرانه نسبت به نیازها و احساسات فرزندان خود حساس هستند، به آن‌ها گوش می‌دهند و از گفتگو برای حل مسائل و تشویق به استقلال استفاده می‌کنند.

این سبک باعث می‌شود که کودکان اعتماد به نفس بالایی داشته باشند، مهارت‌های اجتماعی خوبی را توسعه دهند و در محیط‌های مختلف تطبیق‌پذیر و موفق باشند. تحقیقات نشان داده‌اند که کودکانی که با سبک مقتدرانه تربیت می‌شوند، معمولاً سطوح بالاتری از رفاه روانشناختی و عملکرد تحصیلی را تجربه می‌کنند.

سبک والدگری یا فرزندپروری من چیست؟

تعداد کمی از ما به طور منظم در یک سبک تک فرزند پروری قرار می‌گیریم ، بلکه ترجیح می‌دهیم کودکان را با استفاده از ترکیبی از سبک‌ها پرورش دهیم. به جای چهار روش مشخص برای والدین، چهار سبک را به عنوان یک پیوستار در نظر بگیرید. در حالت ایده آل، ما در مقاطع زمانی خاص به فرزندان خود و آنچه آن‌ها از ما نیاز دارند فکر می‌کنیم. به عنوان مثال، اگرچه ممکن است والدین به طور معمول از سبک والدین اقتدارگرا استفاده نکنند، اما ممکن است گاهی این اقتدار در زندگی کودک لازم باشد. یا ممکن است پدر و مادر مستبدی را بشناسید که برخلاف توصیف فوق، حمایت گر و مراقبت‌کننده نیز هستند.

در این بین شما می‌توانید با حضور مشاور یا به صورت آنلاین تست‌ها و آزمون‌هایی که برای تعیین سبک فرزندپروری شما آماده و هنجاریابی شده است، استفاده کنید. از این تست‌ها، می‌توان به  تست سبک فرزندپروری بامریند اشاره کرد. پرسشنامه سبک‌های فرزند پروری بامریند (PSI)  اقتباسی است از دیدگاه اقتدار والدین توسط «بامریند» که در ابتدای مقاله توضیحاتی در مورد آن داده شد.

برای فرزندت پدر یا مادر بهتری باش!

دکتر شیوه های تربیت فرزند

سبک و تکنیک های فرزند پروری؛ یکی از عوامل موثر بر رشد کودک

گرچه برای خانواده راحت‌تر است که  پدر و مادر هر دو سبک والدگری یکسانی داشته باشند، اما برخی تحقیقات نشان می‌دهد اگر حداقل یکی از والدین مقتدر باشد، این برای فرزند بهتر از داشتن دو پدر و مادر با همان سبک است. و البته، برخی مسائل نیز اگر بیش از فرزند پروری بر کودک ما تاثیر نگذارند، تاثیری کمتر اما ندارند. در نتیجه علاوه بر سبک فرزند پروری، از دیگر عوامل موثر در رشد کودک شامل می‌توان به این عناصر اشاره کرد:

• خلق‌وخوی کودک و چگونگی تناسب آن با والدین.
• سبک کار معلمان با کودکان و مطابقت سبک آموزش با سبک فرزند پروری.
• تأثیر گروه همسالان کودک.

امروزه نام‌های جدیدی برای سبک‌های فرزند پروری در حال ظهور است. به عنوان مثال، “والدین هلی کوپتر” شبیه به سبک مقتدرانه است، اما با کمی مشارکت بیشتر، یا به عبارتی با دخالت بیشتر در زندگی فرزند. “فرزندپروری آزاد” شبیه سبک طردکننده است، اما با این تفاوت که در آن اجازه‌ی تصمیم‌گیری آگاهانه و در نتیجه تفکر مستقل‌تری که به نفع کودک داده می‌شود.

مشاهده و تفکر در مورد اینکه در کجای طیف سبک‌های والدگری جای می‌گیرید، می‌تواند مفید باشد. مهم این است که بدانید که هر یک از ما با هر سبکی در هر زمانی می‌توانیم سبک فرزند پروری را به نفع کودکمان تغییر دهیم. صحبت با والدین دیگر و یک مشاور می‌تواند مفید و اطمینان‌بخش باشد.

نقش مادر در فرزند پروری مثبت چقدر است؟

نقش مادر در فرزندپروری از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند تأثیرات عمیق و ماندگاری بر رشد عاطفی، اجتماعی و شناختی کودک داشته باشد. مادران معمولاً به عنوان اولین و اصلی‌ترین مرجع عاطفی و امنیت برای کودکان شناخته می‌شوند، و نحوه تعامل و پرورش آن‌ها می‌تواند بر شکل‌گیری شخصیت و هویت کودک تأثیرگذار باشد.

• مراقبت و حمایت عاطفی: مادران به واسطه نزدیکی و پیوند عاطفی که از بدو تولد با کودک دارند، نقش مهمی در تأمین امنیت عاطفی و تربیتی کودک ایفا می‌کنند. آن‌ها با فراهم آوردن محیطی امن و پر محبت، به کودک کمک می‌کنند تا اعتماد به نفس و استقلال لازم برای مواجهه با چالش‌های آینده را کسب کند.
• آموزش و توسعه مهارت‌ها: مادران در آموزش مهارت‌های اساسی زندگی نظیر زبان، حل مسئله و مهارت‌های اجتماعی به کودکان نقش دارند. آن‌ها اغلب اولین معلمان کودکان هستند و در شکل‌دهی نگرش‌ها و ارزش‌های آن‌ها تأثیر می‌گذارند.
• الگوی رفتاری: مادران به عنوان الگویی برای تقلید رفتاری کودکان عمل می‌کنند. کودکان با مشاهده و تقلید از رفتارهای مادران خود، مهارت‌های میان‌فردی و روابط اجتماعی را یاد می‌گیرند.
• پاسخگویی به نیازهای کودک: مادران با پاسخگویی به نیازهای جسمی، عاطفی و روانی کودکان، به آن‌ها کمک می‌کنند تا احساس امنیت کنند و به طور سالم رشد کنند. این پاسخگویی می‌تواند شامل تغذیه، مراقبت‌های بهداشتی، و حمایت عاطفی باشد.

نقش مادران در فرزندپروری بسیار چشمگیر است و اغلب به عنوان محور اصلی در توسعه و رشد کلی کودکان دیده می‌شود. این نقش می‌تواند بسته به فرهنگ، ساختار خانواده و شرایط اجتماعی متفاوت باشد.

ضرورتهای برنامه ریزی فرزند پروری

اگر می‌خواهید فرزند خود را به خوبی تربیت کنید و در داشتن آینده‌ای بهتر برای فرزندتان نهایت تلاش و کوشش خود را بکنید، پیشنهاد ما به شما مشاوره با یک روانشناس تربیت فرزند است. در ادامه چندین توصیه فردی به شما داده‌ایم که می‌توانند موثر باشند:

۱. کتاب فرزند پروری (خرید یا دانلود رایگان کتاب مهارت های فرزند پروری)

برای والدینی که به دنبال افزایش دانش و مهارت‌های خود در زمینه فرزندپروری هستند، مطالعه کتاب‌های تخصصی در این زمینه می‌تواند بسیار مفید باشد. در این راستا، چندین کتاب شناخته شده و معتبر وجود دارد که به شدت توصیه می‌شود:

• کتاب مادر کافی نوشته جو فراست، که به والدین کمک می‌کند تا با مشکلات رایج کودکان از بدو تولد تا پنج سالگی مواجه شوند و راهکارهای مناسبی را برای مقابله با آن‌ها ارائه می‌دهد. این کتاب به خصوص برای والدینی که در دوره‌های اولیه تربیت کودک هستند، بسیار سودمند است.
• کتاب تربیت بدون فریاد نوشته هال ادوارد رانکل، که روش‌هایی برای کنترل واکنش‌های عاطفی والدین و ایجاد تعاملات آرام با کودکان ارائه می‌دهد. این کتاب تأکید زیادی بر حفظ آرامش والدین دارد، که می‌تواند به بهبود کیفیت تعاملات خانوادگی کمک کند.
• کتاب فرزندپروری: پرخاشگری و اضطراب و تکنیک‌های فرزندپروری نوشته آرام اژدری، که به بررسی تأثیر سبک‌های فرزندپروری بر پرخاشگری و اضطراب در کودکان می‌پردازد. این کتاب برای والدینی که می‌خواهند تأثیر رفتار خود بر سلامت روانی فرزندانشان را درک کنند، مناسب است.

مطالعه این کتاب‌ها می‌تواند به والدین کمک کند تا دانش و مهارت‌های لازم برای تربیت فرزندان در یک محیط آرام و سازنده را کسب کنند. از آنجایی که هر کتاب تمرکز خاص خود را دارد، انتخاب کتاب مناسب بسته به نیازها و شرایط خاص هر خانواده متفاوت خواهد بود.

۲. مشاوره فرزند پروری

مراجعه به یک دکتر متخصص در زمینه آموزش فرزندپروری می‌تواند کمک بسیاری به شما بکند. بنابراین توصیه می‌شود که حتما از یک روانشناس در این حوزه کمک بگیرید. مشاوره خانواده مهمترین قدم برای به کارگیری بهترین سبک فرزند پروری است.

۳. کارگاه آموزشی مهارت های فرزند پروری (کارگاه فرزند پروری)

گاهی برخی از روانشناسان دوره‌ها و کارگاه‌های آموزش فرزند پروری برگزار می‌کنند که می‌تواند برای شما کمک‌کننده باشد و ارتباط خوبی بین شما و فرزندتان ایجاد کند. بنابراین حتما اخبار این کارگاه‌ها و دوره‌ها را دنبال کنید.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

یک پدر و مادر خوب در تربیت فرزند خود دقت و توجه به خرج می‌دهند و می‌دانند که تمامی این تلاشی که امروز وقف فرزند خود می‌کنند در آینده به داشتن فرزندی موفق می‌انجامد. یکی از مهمترین مواردی که پدر و مادر باید در نظر داشته باشند، شناختن سبک فرزند پروری صحیح و مقایسه آن با سبک فرزند پروری خودشان است. برای شناختن سبک فرزند پروری می‌توانید از مشاوره خانواده کمک بگیرید. در دکترتو می‌توانید از یک دکتر روانشناس خوب نوبت حضوری بگیرید یا از مشاوره با دکتر روانشناس آنلاین بهره‌مند شوید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!