فهرست مطالب
التهاب پانکراس زمانی رخ میدهد که بافت این غده حساس دچار اختلال شود و نتواند آنزیمها و هورمونهای خود را بهدرستی آزاد کند. این اختلال نهتنها بر هضم غذا اثر میگذارد، بلکه میتواند بر اندامهای دیگر نیز فشار وارد کند. بسته به اینکه مشکل چگونه آغاز شده باشد، بیماری ممکن است با یک شروع ناگهانی همراه با درد شدید ظاهر شود یا بهصورت طولانیمدت پیش برود و بهتدریج توان عملکردی پانکراس را کاهش دهد. عوامل مختلفی مانند مشکلات صفراوی، مصرف برخی داروها، ضربههای شکمی یا زمینههای ارثی میتوانند زمینهساز این التهاب باشند. آشنایی با پانکراتیت و الگوهای مختلف بروز آن کمک میکند درک روشنتری از چرایی تفاوت علائم و مسیر بیماری به دست آید. در این مطلب از دکترتو، با انواع بیماری التهاب پانکراس آشنا میشوید.
پانکراتیت چیست؟
پانکراتیت یعنی التهاب غده پانکراس که پشت معده قرار دارد و آنزیمهای گوارشی و هورمونهایی مانند انسولین را میسازد. وقتی پانکراس ملتهب میشود، آنزیمها زودتر از موعد فعال میشوند و به بافت خود غده آسیب میزنند. نتیجه این فرایند درد بالای شکم، اختلال گوارش، تهوع، استفراغ و در موارد شدید تغییرات فشار خون و اختلالات متابولیک است. اصطلاح التهاب پانکراس معده در زبان عمومی رایج است، اما از نظر علمی پانکراس عضوی جدا از معده است که به دلیل مجاورت آن دو، درد و علائم میتواند شبیه مشکلات معده احساس شود.
شدت پانکراتیت از یک حمله حاد خفیف تا بیماری شدید همراه با نارسایی چند اندام متغیر است. اگر التهاب تکرار شود یا طولانیمدت باشد، به شکل پانکراتیت مزمن تبدیل میشود و به تدریج عملکرد تولید آنزیم و هورمون را از بین میبرد. پیامد این آسیب، سوءجذب چربیها و ویتامینهای محلول در چربی، کاهش وزن، نفخ و گاهی دیابت ثانویه است. سنگ کیسه صفرا، مسدود شدن مجرای پانکراس یا مصرف الکل میتوانند باعث آسیب و التهاب پانکراس شوند. تشخیص زودهنگام و مدیریت دقیق، مانع پیشرفت به سمت عوارض پایدار میشود.
انواع بیماری التهاب پانکراس
پانکراتیت انواع بالینی گوناگونی دارد که هر کدام مکانیسم، سیر و درمان خاص خود را دارند. شناخت نوع التهاب به انتخاب درمان مناسب کمک میکند و از بازگشت علائم جلوگیری مینماید. رایجترین انواع التهاب پانکراس عبارت است از:
- پانکراتیت حاد
- پانکراتیت مزمن
- پانکراتیت نکروزان
- پانکراتیت خود ایمنی
- پانکراتیت صفراوی
۱. پانکراتیت حاد
التهاب پانکراس حاد با شروع ناگهانی درد شدید در قسمت میانی یا چپ بالای شکم شناخته میشود که اغلب به پشت تیر میکشد و با تهوع و استفراغ همراه است. شایعترین علل آن سنگ صفرا و مصرف الکل است، اما داروها، تروما، هیپرتریگلیسریدمی و پس از اقدامات آندوسکوپیک نیز دیده میشود. بیشتر موارد خفیف هستند و با مصرف مایعات، کنترل درد و استراحت پانکراس خوب میشوند. اما در درصدی از بیماران التهاب شدید شده و به نکروز و نارسایی اندام میرسد.
متن انگلیسی:
nhsinform
About 4 out of 5 cases of acute pancreatitis improve quickly and don’t cause any serious further problems. However, 1 in 5 cases are severe and can result in life-threatening complications, such as multiple organ failure. In severe cases where complications develop, there’s a high risk of the condition being fatal
ترجمه متن:
از هر ۵ نفر بیمار مبتلا به التهاب پانکراس حاد، ۴ نفر به سرعت بهبود یافته و هیچ مشکل جدی دیگری ندارند. با این حال، از هر ۵ مورد، ۱ مورد شدید است و میتواند منجر به عوارض تهدیدکننده زندگی، مانند نارسایی چند عضوی شود. در موارد شدید که عوارض ایجاد میشود، خطر کشنده بودن این بیماری وجود دارد.
۲. پانکراتیت مزمن
این نوع التهاب نتیجه التهابهای تکرارشونده یا پایدار است که ساختار پانکراس را تغییر میدهد و باعث فیبروز، کلسیفیکاسیون و تنگی مجاری میشود. علامت اصلی بالینی آن درد شکمی مکرر، سوءجذب، مدفوع چرب و کاهش وزن است و در ادامه میتواند باعث دیابت شود. علتهای ایجادکننده آن شامل مصرف طولانی الکل، عوامل ژنتیکی، تنگی مجاری و بیماریهای خودایمنی است.
۳. پانکراتیت خود ایمنی
پانکراتیت خود ایمنی نوع نادری از التهاب پانکراس است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پانکراس حمله میکند. علت دقیق این بیماری مشخص نیست، اما به نظر میرسد واکنش خود ایمنی بدن نسبت به برخی پروتئینهای پانکراس باعث التهاب میشود. این بیماری معمولا در افراد میانسال و مسن دیده میشود و علائم آن شامل درد شکمی، کاهش وزن، خستگی و سایر علائم پانکراتیت حاد مانند تهوع و استفراغ هستند. تشخیص قطعی آن نیازمند انجام آزمایشات خاص و گاها بیوپسی پانکراس است.
۴. بیماری پانکراتیت نکروزان
پانکراتیت نکروزان، نوع شدید و حاد التهاب پانکراس است که بخشی از بافت پانکراس به دلیل کاهش جریان خون و عدم رسیدن اکسیژن کافی، دچار مرگ سلولی یا نکروز میشود و خطر مرگ دارد. علت اصلی پانکراتیت نکروزان سنگ صفراوی یا مصرف بیش از حد الکل است. در برخی موارد نیز عوامل دیگری مانند جراحی پانکراس، آسیب شکمی یا داروها میتوانند زمینه ساز این بیماری باشند.
۵. پانکراتیت صفراوی
پانکراتیت صفراوی، نوع شایع التهاب پانکراس است که در اثر گرفتگی مجاری صفراوی و انباشته شدن سنگهای صفراوی در این مجاری ایجاد میشود. این انسداد باعث برگشت ترشحات پانکراس به داخل و التهاب شدید میگردد. علائم این بیماری شامل درد شکمی، تهوع، استفراغ و افزایش آنزیمهای پانکراسی است.

بررسی علائم پانکراتیت
علائم التهاب پانکراس به شدت التهاب بستگی دارد، اما درد شدید بالای شکم که به پشت میزمد علامت غالب است. در حملات حاد، تهوع، استفراغ، تب خفیف، نفخ و حساسیت شکمی شایع است و در موارد شدید علائم کمآبی، افت فشار خون و تندی ضربان دیده میشود. در پانکراتیت مزمن، درد ممکن است دورهای و مبهم باشد و بیشتر با علائم سوءجذب و کاهش وزن بروز کند. شاخصترین علائم ورم پانکراس یا پانکراتیت عبارت است از:
- درد بالای شکم با انتقال به پشت و تشدید پس از غذا
- تهوع و استفراغ و نفخ شکم
- تب خفیف، تعریق و ضعف عمومی در حملات حاد
- مدفوع چرب، حجیم و بدبو در موارد مزمن به دلیل کمبود آنزیم
- کاهش وزن، بیاشتهایی و کمبود ویتامینهای محلول در چربی
- قند خون نامنظم به دلیل کاهش ترشح انسولین در مراحل پیشرفته
علائم پانکراتیت حاد
در پانکراتیت حاد، درد شدید و ناگهانی بالای شکم که به پشت تیر میکشد علامت اصلی است. بیمار معمولا تهوع شدید دارد و با تلاش برای خوردن یا نوشیدن دردش بیشتر میشود. در معاینه، حساسیت شکمی و گاهی اتساع شکم وجود دارد و در آزمایشها افزایش آمیلاز و لیپاز دیده میشود. موارد شدید با تب، افت فشار، تنگی نفس و علائم التهابی سیستمیک همراه است.
علائم پانکراتیت مزمن
پانکراتیت مزمن با دردهای مکرر یا مداوم بالای شکم که گاهی با الگوی کم و زیاد شدن پیش میرود شناخته میشود. به مرور با کاهش ذخیره آنزیمی، هضم چربیها مختل شده و بیمار دچار نفخ پایدار، مدفوع چرب، کاهش وزن و کمبودهای ویتامینی میشود. در ادامه ممکن است قند خون ناپایدار و دیابت ثانویه بروز کند و نیاز به انسولین پیدا شود. بهطورکلی علائم پانکراتیت مزمن شامل موارد زیر میشوند:
- سوءهاضمه و درد بعد از غذا خوردن
- کاهش اشتها و کاهش وزن بدون دلیل
- مدفوع چرب که رد چربی و روغن داخل توالت به جا میگذارد.
- سرگیجه ناشی از فشار خون پایین
علت بیماری پانکراتیت
پانکراتیت به دلیل فعال شدن نابجای آنزیمهای پانکراس و التهاب بافت ایجاد میشود. محرکهای علت بزرگ شدن پانکراس متنوعاند و از انسداد مجرا تا سمیت مستقیم الکل و داروها را در بر میگیرند. شناسایی دلایل التهاب پانکراس، کلید پیشگیری از عود این بیماری است است. برخی از دلایل التهاب پانکراس عبارت است از:
- سنگ کیسه صفرا و لجن صفراوی و انسداد محل اتصال مجاری
- مصرف الکل به ویژه مصرف زیاد و طولانی
- تریگلیسرید بسیار بالا و هیپرکلسمی
- داروهایی مانند تیازیدها، آزاتیوپرین، برخی آنتیبیوتیکها و شیمیدرمانی
- تروما، جراحی و اقدامات آندوسکوپیک مانند ای آر سی پی
- عفونتها و علل خودایمنی و عوامل ژنتیکی
- تنگی یا تومورهای مجاری پانکراس و صفرا
- ابتلا به برخی شرایط پزشکی مانند اوریون، هیپرپاراتیروئیدی و برخی بیماریهای ژنتیکی

پانکراتیت و سرطان پانکراس با هم ارتباط دارند؟
تشخیص التهاب پانکراس
اولین راه برای تشخیص پانکراتیت، معاینه فیزیکی و بررسی علائمی مانند درد شکم، تهوع و استفراغ، لمس شکم برای ارزیابی حساسیت و تورم لوزالمعده است. در برخی موارد پزشک برای اندازهگیری سطح آنزیمهای پانکراتیک مانند آمیلاز و لیپاز و سایر شاخصهای التهابی مانند سفید خون، دستور آزمایش خون میدهد. سونوگرافی شکم برای بررسی لوزالمعده و مجاری صفراوی، سی تی اسکن یا MRI برای تایید التهاب و تخریب بافت لوزالمعده، و نمونه برداری از مایع اطراف لوزالعمده از دیگر راههای تشخیص التهاب پانکراس هستند.
التهاب پانکراس در سونوگرافی
سونوگرافی پانکراس برای یافتن علت صفراوی موثر است و میتواند کیسه صفرا، مجاری و وجود سنگ یا لجن را نشان دهد. در مراحل اولیه پانکراتیت حاد ممکن است تغییرات ظریف باشد، اما بزرگ شدن غده، ادم اطراف پانکراس و مایع آزاد میتواند بهمرور مشاهده شود. سونوگرافی آندوسکوپیک در ارزیابی دقیقتر مجاری و ضایعات کوچک موثرتر است.
روش های درمان پانکراتیت
در اغلب موارد پانکراتیت حاد با درمان حمایتی و رفع علت زمینهای قابل کنترل است. پایه درمان التهاب پانکراس شامل تزریق مایعات وریدی، کنترل درد، استراحت پانکراس با پرهیز موقت از غذای دهانی و تغذیه زودهنگام رودهای در صورت تحمل است. اگر علت التهاب سنگ صفرا باشد، خارج کردن سنگ و اصلاح مسیر صفراوی توصیه میشود. در پانکراتیت مزمن، هدف کاهش درد، جبران آنزیمها، اصلاح تغذیه و پیشگیری از عود است و در صورت تنگی یا سنگ مجاری، مداخلات اندوسکوپیک کمک میکند. اما اصول کلی درمان پانکراتیت عبارتند از:
- مدیریت درد و تجویز داروهای ضد درد مخدر برای کنترل دردهای شکمی شدید
- اصلاح اختلالات متابولیکی، تنظیم سطح مایعات و الکترولیتهای بدن، اصلاح اختلالات در سطوح کلسیم، گلوکز و لیپیدها
- رژیم غذایی مناسب
- درمان علت زمینهای و بیماریهای زمینهای مانند سنگ صفرا، اختلالات متابولیک یا آسیب فیزیکی
- مدیریت عوارض احتمالی مانند نارسایی اندامهای مختلف، عفونت و نکروز
- پیشگیری از عود با اصلاح عوامل خطرساز مانند ترک مصرف الکل
- در موارد شدید یا با عوارض جدی، بستری در بیمارستان و مراقبتهای ویژه
متن انگلیسی:
niddk.nih
Mild acute pancreatitis usually goes away in a few days with rest and treatment. If your pancreatitis is more severe, your treatment may also include: Surgery. Your doctor may recommend surgery to remove the gallbladder, called cholecystectomy, if gallstones cause your pancreatitis
ترجمه متن:
پانکراتیت حاد خفیف معمولاً طی چند روز با استراحت و درمان برطرف میشود. اگر پانکراتیت شما شدیدتر باشد، درمان شما ممکن است شامل جراحی باشد. اگر سنگ کیسه صفرا باعث پانکراتیت شما شود، پزشک ممکن است برای برداشتن کیسه صفرا جراحی را توصیه کند که کوله سیستکتومی نامیده میشود.
۱. عمل جراحی پانکراتیت
زمانی پانکراتیت جراحی میشود که عارضه ساختاری خاصی مثل نکروز عفونی نیازمند درناژ، شبهکیستهای علامتدار، تنگیهای مقاوم مجاری یا بیماری صفراوی که با درمان اندوسکوپیک قابل رفع نیست، وجود داشته باشد. در پانکراتیت مزمن، جراحیهای کاهش فشار مجرا یا برداشت بخشی از پانکراس برای کنترل درد و عوارض انجام میشود.
۲. قرص برای التهاب پانکراس
داروهای ضد درد مانند مورفین یا پتیدین برای کنترل درد شدید شکمی، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند دیکلوفناک یا ایندومتاسین، مایعات وریدی برای تنظیم حجم خون و الکترولیتها، انسولین برای کنترل قند خون، آنتیبیوتیکها در صورت وجود عفونت اثباتشده، گلوتامین، سلنیوم از داروهای مراقبت حمایتی روتین درمان دارویی پانکراتیت هستند.
درمان دارویی درد پانکراتیت با استفاده از انواع داروهای ضد درد مانند مخدرها (مورفین، پتیدین)، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (دیکلوفناک، ایندومتاسین) و ترکیبات دیگر مانند استامینوفن و گابا پنتین صورت میگیرد. داروهای مخدر به صورت تزریقی برای کنترل فوری درد شدید استفاده میشوند، درحالی که داروهای خوراکی ضد التهاب و استامینوفن در موارد خفیفتر کاربرد دارند.
| نوع/شدت التهاب پانکراس | اقدامات لازم | درمان علت زمینهای | مداخله کلیدی |
|---|---|---|---|
| حاد خفیف | مایعات وریدی، کنترل درد و استراحت پانکراس | اصلاح متابولیک و قطع الکل | معمولاً بدون مداخله تهاجمی |
| حاد شدید/نکروزان | مایعدرمانی تهاجمی، کنترل درد، مدیریت نارسایی اندام | درمان فوری علت مثل سنگ صفرا | درناژ اندوسکوپیک یا جراحی و ICU |
| صفراوی | مشابه حاد: مایعات + کنترل درد | رفع انسداد و درمان سنگها | ERCP برای خروج سنگ + جراحی کیسه صفرا |
| مزمن | رژیم کمچرب، کنترل درد و مراجعه به مشاوره تغذیه | قطع الکل و دخانیات و کنترل چربی و قند | آنزیم خوراکی، اندوسکوپی یا جراحی در موارد مقاوم |
۳. میوه های مفید برای التهاب پانکراس
پس از عبور از فاز حاد و با نظر پزشک، مصرف میوههای کم اسید و آبدار مانند موز رسیده، طالبی، هندوانه، سیب پخته و گلابی پخته برای افراد مبتلا به پانکراتیت مناسب است. تقسیم وعدهها به حجم کم، پرهیز از چربی بالا و الکل و نوشیدن آب کافی، فشار روی پانکراس را کم میکند. در صورت سوءجذب، مشاوره تغذیه برای تامین کالری و ریزمغذیها ضروری است.
۴. درمان التهاب پانکراس در طب سنتی
درمانهای طبیعی برای التهاب پانکراس بدون پشتوانه علمی میتواند خطرناک باشد، زیرا تاخیر در درمان استاندارد باعث ایجاد عوارض جدی میشود. با این حال، برخی توصیههای عمومی مانند پرهیز از الکل، وعدههای کوچک، هیدراتاسیون مناسب و مدیریت استرس به عنوان مکمل درمان پزشکی مفیدند. هر نوع دمنوش یا مکمل باید با نظر پزشک مصرف شود تا با داروها تداخل نداشته باشد.
۵. درمان پانکراتیت حاد
برای درمان پانکراتیت حاد مایعدرمانی اولیه، پایش دقیق علائم حیاتی، کنترل درد، شروع تغذیه رودهای زودهنگام و شناسایی و رفع علت استفاده میشود. در پانکراتیت صفراوی، اقدامات آندوسکوپیک برای خارج کردن سنگ و سپس جراحی کیسه صفرا در زمان مناسب انجام میشود. عوارضی مانند نکروز عفونی یا تجمع مایع نیازمند درناژ اندوسکوپیک یا جراحی است.
۶. درمان پانکراتیت مزمن
در درجه اول اصلاح سبک زندگی با قطع الکل و دخانیات و رژیم کم چرب برای درمان التهاب پانکراس مزمن ضروری است. تجویز آنزیمهای پانکراس همراه وعدهها، مکملهای ویتامین محلول در چربی و روشهای چندوجهی نیز برای کنترل درد به کار میرود. در تنگیها یا سنگهای مجاری، درمان اندوسکوپیک کمککننده است و در موارد مقاوم، جراحیهای کاهش فشار یا برداشت بخشی از پانکراس مطرح میشود.

عوارض پانکراتیت
شدت و تداوم التهاب میتواند به عوارض موضعی و سیستمیک منجر شود. شناخت زودهنگام عوارض و مداخله به موقع از بدحال شدن بیمار جلوگیری میکند. عدم درمان التهاب پانکراس به عوارض جدی و خطرناکی منجر میشود که عبارتند از:
- نکروز و عفونت پانکراس و بافتهای اطراف
- تشکیل کیست اطراف پانکراس
- نارسایی تنفسی، کلیوی یا قلبی در موارد شدید
- پارگی عروق خونی اطراف پانکراس
- سوءجذب طولانی، کمبود ویتامینها و کاهش وزن
- نارسایی ترشح انسولین و بروز دیابت
- آبسه پانکراس
- نشت مایعات از پانکراس التهابی به داخل حفره شکمی
ایا التهاب پانکراس خطرناک است؟
اگر التهاب پانکراس درمان نشود میتواند خطرناک باشد. پانکراتیت به ویژه در نوع حاد شدید و در حضور عوارض سیستمیک میتواند خطرناک باشد و نیازمند بستری در بخش مراقبت ویژه است. حتی در نوع مزمن، عوارضی مانند سوءتغذیه، درد مقاوم و دیابت کیفیت زندگی را به شدت پایین میآورد و نیازمند پیگیری منظم است.
آیا پانکراتیت کشنده است؟
در موارد بسیار کم، پانکراتیت شدید به دلیل نکروز گسترده، عفونت و نارسایی چند اندام میتواند کشنده باشد. شناسایی زودهنگام بیماران در معرض خطر و آغاز درمان تهاجمی، میزان مرگ و میر را کاهش میدهد. در موارد خفیفتر، اقدامات حمایتی مانند محدودیت در تغذیه و درمان رهیدراسیون وریدی، اغلب به طور موفقیتآمیزی این بیماری را کنترل میکنند. به طور کلی، پانکراتیت حاد، وضعیت پزشکی جدی است که نیاز به توجه فوری دارد، اما در برخی موارد، میتوان با اقدامات ساده آن را مدیریت کرد. حدود ۸۰ درصد بیماران مبتلا به پانکرتیت مزمن دست کم تا ده سال بعد از تشخیص بیماری زنده میمانند.

پیشگیری از پانکراتیت
پیشگیری بر حذف عوامل محرک و درمان به موقع بیماریهای زمینهای تکیه دارد. اصلاح سبک زندگی، کنترل چربی خون و مدیریت بیماریهای صفراوی نقش کلیدی دارند. برای پیشگیری از پانکراتیت، اقدامات زیر را انجام دهید. این اقدامات پیشگیرانه میتوانند خطر ابتلا به پانکراتیت را کاهش دهند:
- پرهیز کامل از الکل و ترک دخانیات
- درمان سنگهای صفراوی و پیگیری بیماریهای مجاری
- کنترل تریگلیسرید و قند خون و اصلاح هیپرکلسمی
- پرهیز از رژیمهای بسیار چرب و وعدههای حجیم
- بازبینی داروهای پرخطر با نظر پزشک و جایگزینی در صورت امکان
- مراجعه سریع در صورت بروز درد شدید اپیگاستر یا علائم هشدار
| روش | توضیحات |
|---|---|
| کنترل و درمان بیماریهای زمینهای | بیماریهای زمینهای مانند سنگ کیسه صفرا، مصرف غیرمجاز الکل و بیماریهای ارثی باید به موقع تشخیص داده و درمان شوند. |
| محدودیت مصرف الکل | محدود کردن و یا ترک مصرف الکل در افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن بسیار مهم است. |
| رژیم غذایی مناسب | پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب و پرکالری و استفاده از رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی میتواند از بروز حملات پانکراتیت جلوگیری کند. |
| کنترل وزن | افراد چاق و اضافه وزن در معرض ابتلا به پانکراتیت هستند، بنابراین کاهش وزن و حفظ وزن در محدوده طبیعی مهم است. |
| درمان به موقع عفونتها | درمان سریع عفونتهای ویروسی و باکتریایی که میتوانند باعث التهاب پانکراس شوند. |
| پیگیری و درمان بیماریهای مرتبط | بیماریهای مزمن مانند دیابت و بیماریهای کلیوی باید به موقع تحت درمان قرار گیرند. |
نتیجه گیری
پانکراتیت طیفی از انواع التهاب پانکراس است که از نوع حاد تا مزمن و همچنین شکلهای خاصتری مانند خودایمنی، صفراوی و نکروزان را در بر میگیرد. هر یک از این انواع، علت، شدت و پیامدهای متفاوتی دارند و همین تفاوتها تشخیص و برخورد بالینی را تحتتأثیر قرار میدهد. درک اینکه هر مدل چگونه ظاهر میشود و چه خطری ایجاد میکند، به درک بهتر روند بیماری و مدیریت علمی کمک میکند. شناخت انواع پانکراتیت همچنین نشان میدهد چرا برخی بیماران سریع بهبود مییابند، در حالی که برخی دیگر دچار آسیب ماندگار با عوارض متابولیک یا گوارشی میشوند.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!

باسلام تمامی اساتید دکترا….پسرم پنج ساله که شدیداً قند خونش بالابود تو بیمارستان تشخیص دیابت دادن ولی به هیچ وجه سونوگرافی وعکس ازش نگرفتن قندش کنترل شده با انسولین ولی سمت چپ شکمش گاهی درد میگیره ول میکنه و سردرد شدید آیا ممکنه مریضی دیگه باشه به چه دکتری مراجعه کنیم راهنمایی کنید ممنون بغل بینیش خط قرمز میشه
سلام. با توجه به سابقه دیابت و درد شکم و سردرد شدید، بهتر است پسر شما مجدداً توسط متخصص کودکان و غدد کودکان بررسی شود تا علل دیگر درد شکم و سردرد مثل مشکلات گوارشی یا عوارض دیابت بررسی شود. خط قرمز روی بینی احتمالاً به عفونت یا تحریک پوستی مربوط باشد و در صورت افزایش، باید پوست یا کودکپزشک معاینه کند. انجام آزمایشهای تکمیلی یا تصویربرداری فقط در صورت نیاز پزشک توصیه میشود، اما مهمترین نکته کنترل قند و بررسی دقیق علائم جدید است.
متخصص غدد