بیماری وبا چیست و چه علائمی دارد؟

خلاصه این مطلب را در این پادکست گوش دهید:

وبا یک عفونت روده‌ای است که توسط باکتری ویبریو کلر ایجاد می‌شود. نوشیدن آب ناسالم، خوردن مواد غذایی حاوی باکتری‌های کلرا و مواد غذایی خام، از مهمترین دلایل ایجاد بیماری وبا به‌خصوص در مناطق پرجمعیت هستند. برخی از بیمارانی که به وبا مبتلا می‌شوند، معمولا تا ۱۴ روز اسهال آبکی و شدید و حالت تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند. خوشبختانه با درمان زودهنگام و مناسب، حتی در بیمارانی که علائم شدیدی دارند، می‌توان از عوارض خطرناک این بیماری جلوگیری کرد. در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا بیشتر به بررسی علائم، عوامل خطر، روش تشخیص، درمان و پیشگیری وبا بپردازیم. در صورتی‌که نیاز به مشورت یا دریافت نوبت ویزیت حضوری از متخصص عفونی یا داخلی را دارید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید.

بیماری وبا چیست؟

وبا به انگلیسی cholera یک بیماری باکتریایی است که باعث عفونت روده کوچک می‌شود. مهمترین مشخصه این بیماری اسهال آبکی و سفید و استفراغ است و در برخی افراد می‌تواند همراه با تب بالا باشد. در حالی که وبا در حال حاضر یک بیماری نادر است، اما افرادی که به کشورهای خارجی از جمله آفریقای جنوبی و مرکزی یا آسیای جنوب شرقی سفر می‌کنند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به آن باشند. عفونت وبا اغلب خفیف یا بدون علائم است، اما گاهی اوقات می‌تواند شدید و تهدیدکننده زندگی باشد.

آیا بیماری وبا و حصبه یکی هستند؟

خیر، اگرچه هر دو بیماری منشا باکتریایی دارند و دستگاه گوارش را هدف قرار می‌دهند؛ اما عامل عفونت آنها متفاوت است و علائم مختلفی دارند. عامل بیماری حصبه یا تب تیفوئید باکتری سالمونلا است که تب شدید همراه با اسهال از مهم‌ترین نشانه‌های این بیماری است.

عکس بیماری وبا

عکس میکروب وبا را مشاهده می‌کنید. وبا یک بیماری عفونی است که توسط باکتری ویبریو کلر ایجاد می‌شود و بیشترین دلیل ابتلا بیماران معمولا مصرف آب آلوده یا غذای به بیماری کلر بوده است. افراد مبتلا به وبا معمولا علائم کمی دارند، اما برخی از آن‌ها اسهال شدید و کم آبی را تجربه می‌کنند.

علائم بیماری وبا چیست؟

بیشتر افرادی که به وبا مبتلا می‌شوند علائم خفیف دارند یا بدون علامت هستند. حدود ۱ نفر از هر ۱۰ نفر علائم شدیدی مانند اسهال آبکی، استفراغ و گرفتگی پا را تجربه می‌کند. از دست دادن مایعات بدن با اسهال شدید، به سرعت می‌تواند منجر به کم آبی و شوک بدن شود.

معمولا مهم‌ترین علائم وبا شامل موارد زیر می‌شود:

• اسهال آبکی به رنگ سفید که گاهی اوقات مدفوع آب برنجی هم به آن گفته می‌شود
• اسهال با بوی ماهی گندیده
• حالت تهوع بدون استفراغ به خصوص در بزرگسالان
• تشنگی زیاد و علائم کم آبی بدن (باعث شوک، کما و مرگ می‌شود)
• نارسایی کلیه
• گرفتگی عضلات پا
• بی‌قراری یا تحریک‌پذیری

علائم وبا در کودکان

در کودکان برخی نشانه‌ها بیشتر دیده‌می‌شود که می‌توان به اسهال شدید آبکی، کم‌آبی شدید، افت قند و بی‌حالی اشاره کرد. معمولاً وبا در کودکان زیر ۲ سال شدت بیشتری دارد. یکی از شایع‌ترین علائم در کودکان هیپرگلایسمی است که در آن قند خون کودک به‌شدت افت می‌کند.

علائم وبا در بزرگسالان

برخلاف کودکان معمولاً استفراغ و تب در بزرگسالان بیشتر دیده‌می‌شود. اسهال آبکی و پرفشار معمولا بدون دل‌درد، کم شدن ادرار و گرفتگی ماهیچه از مهم‌ترین نشانه‌های وبا در بزرگسالان هستند.

آیا تب و اسهال شدید از علائم وبا است؟

برای بررسی دقیق، از پزشک نوبت بگیر.

 

دکتر داخلی آنلایندکتر متخصص داخلی

علل بیماری وبا (عامل بیماری وبا چیست؟)

مهم‌ترین علت بیماری وبا، استفاده از آب و غذای‌آلوده است. باکتری‌ها با مدفوع دفع می‌شوند و می‌تواند مواد غذایی و آب را آلوده‌کنند. تماس با افراد بیمار، خصوصاً تماس با ترشحات آنها نیز می‌تواند عامل ابتلا به بیماری وبا باشد. مصرف میوه و سبزی شسته‌نشده یا غذاهای دریایی خام از دیگر علل بیماری وبا هستند.

وبا واگیردار است؟

بله وبا یک بیماری واگیردار است و از طریق تماس با فرد بیمار و آلوده به باکتری عامل این بیماری، افراد مبتلا می‌شوند. از طرفی انتقال و واگیر وبا از طریق تماس با آب و غذای‌آلوده نیز بالا است.

راه‌ های انتقال بیماری وبا‌

راههای انتقال بیماری وبا مصرف آب یا غذای آلوده به مدفوع انسانی (انتقال آن از انسان به انسان است نه از حیوان به انسان) و هر ماده غذایی مانند میوه و سبزی که آلوده به باکتری آن باشند، است. باکتری عامل بیماری وبا می‌تواند تا مدت زیادی در آب زنده بماند. بنابراین بهتر است تا حد امکان از آب جوشیده شده و سبزیجات و مواد غذایی سالم و تمیز استفاده کنید:

• غذای دریایی: خوردن غذاهای دریایی خام یا نیم‌پز، به‌ویژه صدف می‌تواند شما را در معرض باکتری‌های وبا قرار دهد.
• میوه‌ها و سبزی‌های خام: میوه‌ها و سبزیجات خام و پوست‌کنده منبع مکرر عفونت وباهستند. کودهای کمپوست نشده یا آب آبیاری حاوی فاضلاب خام، می‌تواند محصولات مزرعه را آلوده کند.
• دانه‌ها: در مناطقی که وبا شیوع زیادی دارد، غلاتی مانند برنج و ارزن که پس از پختن آلوده‌شده و برای چند ساعت در دمای اتاق نگهداری می‌شوند، می‌توانند باکتری وبا را رشد دهند.

عوامل خطر بیماری وبا

همه افراد مستعد ابتلا به این بیماری هستند، (به‌استثنای نوزادان از مادران شیردهی که قبلاً مبتلا به این بیماری بوده‌اند). بااین‌حال، برخی عوامل می‌توانند شما را در برابر بیماری آسیب‌پذیرتر کنند یا احتمال بروز علائم شدید را افزایش دهند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شرایط بد بهداشتی که در آن تامین آب آشامیدنی سالم دشوار است؛ مانند اردوگاه‌های پناهندگان یا مناطقی که درگیر قحطی یا جنگ هستند.
• افراد با سطوح پایین اسید معده مانند کودکان، افراد مسن و افرادی که از آنتی‌اسیدها، مسدودکننده‌های H-2 یا مهارکننده‌های پمپ پروتون استفاده می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به وبا‌ هستند.
• افراد مبتلا به دیابت
• ارتباط مستقیم با افراد بیمار در یک خانه
• مراقبان بهداشتی در بخش‌های نگهداری بیماران
• افراد با گروه خونی O (هنوز علت آن کاملاً مشخص نیست)
• عادت‌های غذایی مناطق مختلف مانند مصرف غذاهای خام و نیم‌پز
• نقص ایمنی و ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان یا ایدز
• افرادی که درگیر بیماری‌های دستگاه گوارش هستند

عامل بیماری وبا کدام باکتری است؟

باکتری به نام ویبریو کلرا باعث عفونت وبا‌ می‌شود. این باکتری یک باکتری گرم منفی است که در تست‌های تشخیصی اختصاصی می‌توان آن را در آب و غذای‌آلوده یا در مدفوع و اسهال بیماران شناسایی کرد. ویبریو کلرا با ورود به روده کوچک افراد، یک سم تولید می‌کند که می‌تواند بدن را مجبور به تولید مقادیر زیادی آب کند. در نتیجه این امر اسهال شدید رخ می‌دهد و موجب ازدست‌دادن مایعات و املاح (الکترولیت‌ها) می‌شود.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر بیماری وبا هستند؟

افرادی که به مناطق پرجمعیت با علائم بیماری سفر می‌کنند، بیشترین ریسک ابتلا به وبا را دارند. همچنین افرادی که سطوح پایینی اسید معده دارند، مانند کودکان، افراد مسن و افرادی که از آنتی‌اسیدها، مسدودکننده‌های H-۲ یا مهارکننده‌های پمپ پروتون استفاده می‌کنند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به وبا‌ هستند.

تشخیص بیماری وبا‌

معمولاً برای تشخیص بیماری وبا، در درجه اول علائم بیمار به صورت بالینی چک می‌شود. اسهال شدید و آبکی با بویی شبیه ماهی گندیده معمولاً اصلی‌ترین نشانه درگیری افراد با بیماری وبا است. بااین‌حال تست‌های تشخیصی آزمایشگاهی نیز می‌تواند به تشخیص بیماری کمک کند.

برای تشخیص قطعی مریضی وبا، نمونه مدفوع بیمار روی محیط کشت اختصاصی آزمایشگاهی کشت داده‌شده و با انجام تست‌های حساسیت آنتی‌بیوتیکی، نوع بیماری تشخیص داده‌می‌شود. محیط کشت TCBS محیط انتخابی ایده‌آل برای شناسایی و جداسازی باکتری‌های عامل عفونت است. بررسی میکروسکوپی نمونه‌ها نیز در تشخیص کمک‌کننده خواهد بود.

دوره کمون وبا چقدر است؟

دوره واگیری وبا یا دوره کمون آن بین ۲ تا ۵ روز است تا علائم بروز کنند و معمولاً بعد از شروع نشانه‌های بیماری بسته به‌شدت بیماری، علائم ۳ تا ۵ روز ادامه خواهند داشت. فرد می‌تواند تا دو هفته ناقل باشد و باکتری‌ها را از مدفوع خود دفع کند.

معمولا بین ۱۲ ساعت تا یک هفته بعد از ورود باکتری به بدن، بیماری وبا ایجاد می‌شود.

درمان بیماری وبا

در درجه اول برای درمان بیماری وبا باید کم‌آبی را با درمان هیدراتاسیون خوراکی یا داخل وریدی جبران کرد. در ادامه همراه با درمان کم‌آبی، ازآنجایی‌که عفونت باکتریایی است درمان آنتی‌بیوتیک برای افرادی که شدت بیماری در آنها بالا است انجام می‌شود. فورازولیدون (Furazolidone ) دارویی است که معمولا برای درمان وبا در کودکان استفاده می‌شود. سایر آنتی‌بیوتیک‌ها شامل آمپی‌سیلین، اریترومایسین و فلوروکینولون‌ها می‌شوند.

محلول او آر اس برای وبا

محلول او ار اس نوعی محلول قندی – الکترولیتی است که برای درمان کم آبی بدن در بیمارانی که دچار اسهال، استفراغ یا تعریق شدید هستند استفاده دارد. این محلول به صورت ساشه پودری مصرف می‌شود و لازم است آن را در آب حل کرده و مصرف کنید.

آنتی بیوتیک برای درمان وبا (داروی بیماری وبا)

آنتی بیوتیک‌هایی که برای درمان مریضی وبا تجویز می‌شوند معمولا سیپروفلوکساسین، تتراسیکلین، اریترومایسین، داکسی سیکلین و آمپی سیلین هستند. مقدار مصرف آنها بین ۲۵۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم، ۲ تا ۴ بار در روز به مدت ۳ روز است (برای اطلاع از مقدار مصرف هر دارویی حتما با پزشک مشورت داشته باشید).

آیا مصرف آنتی‌بیوتیک روش مناسبی برای درمان وبا است؟ از متخصص مشورت بگیر.

دکتر وبا

عوارض بیماری وبا‌

وبا یک بیماری خطرناک است و در مواردی که فرد در کمتر از ۱۸ ساعت به مقدار زیادی آب بدن از دست دهد، می‌تواند کشنده باشد. معمولا اسهال آبیک و شدید و شوک حاصل از کم آبی، از جدی‌ترین عوارض وبا هستند. اگرچه شوک و کم‌آبی از بدترین عوارض وبا هستند، عوارض جانبی دیگری نیز ممکن است با ابتلا به مریضی وبا ایجاد شود؛

• قند خون پایین (هیپوگلیسمی): بیشتر در کودکان رخ می‌دهد و می‌تواند باعث تشنج، بیهوشی و حتی مرگ شود.
• سطوح پایین پتاسیم: افراد مبتلا به این بیماری مقادیر زیادی از مواد معدنی از جمله پتاسیم را در مدفوع خود از دست می‌دهند. سطوح بسیار پایین پتاسیم با عملکرد قلب و اعصاب تداخل ایجاد می‌کند و تهدیدکننده زندگی است.
• نارسایی کلیه: وقتی کلیه‌ها توانایی فیلترکردن خود را از دست می‌دهند، مقادیر اضافی مایعات و برخی از الکترولیت‌ها و مواد زائد در بدن تجمع می‌یابند که یک وضعیت بالقوه تهدیدکننده زندگی است. در افراد مبتلا به وبا، نارسایی کلیه اغلب با شوک همراه است.

راه پیشگیری از وبا

برای جلوگیری از ابتلا به وبا، دست‌های خود را به طور مکرر با آب و صابون بشویید، به‌خصوص بعد از استفاده از توالت و قبل از دست‌زدن به غذا. حین شستشو، دست‌های خیس و صابونی را حداقل ۱۵ ثانیه به هم بمالید. اگر آب و صابون در دسترس نیست، از ضدعفونی‌کننده دست مبتنی بر الکل استفاده کنید.

سایر اقدامات احتیاطی شامل موارد زیر می‌شوند:

• فقط آب سالم از جمله آب معدنی یا آبی که خودتان جوشانده یا ضدعفونی کرده‌اید را بنوشید. حتی برای مسواک‌زدن از آب معدنی استفاده کنید.
• نوشیدنی‌های گرم معمولاً بی‌خطر هستند.
• غذاهای کاملاً پخته و داغ بخورید و در صورت امکان در سفر یا مناطقی که میزان شیوع زیاد است از مصرف غذاهای فروشندگان خیابانی خودداری کنید.
• از مصرف غذاهایی دریایی خام یا خوب پخته نشده خودداری کنید.
• میوه و سبزیجات را به‌خوبی با آب و شوینده مخصوص سبزیجات بشورید و سپس مصرف کنید.

واکسن وبا‌ (ایا بیماری وبا واکسن دارد؟)

یکی از بهترین گزینه‌ها برای پیشگیری از ابتلا به وبا، زدن واکسن است. واکسن موجود برای این بیماری واکسن کلرا Vaxchora نام دارد که به صورت ۲ یا ۳ دوز دهانی – خوراکی یا تزریقی برای افرادی که قصد سفر به مناطقی که شیوع وبا در آنها بالا است را دارند تزریق می‌شود. این واکسن برای افراد ۲ تا ۶۴ سال کاربرد دارد.

نتیجه‌ گیری و راهنمای مراجعه به دکتر

بیماری وبا یکی از بیماری‌های خطرناک است که باوجود واکسن و پیشرفت علم هنوز هم می‌تواند کشنده باشد. رعایت بهداشت و پرهیز از خوردن آب و غذای‌آلوده از مهمترین راه‌های پیشگیری از آن است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بیماری وبا بهتر است با متخصص عفونی یا دکتر داخلی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره با دکتر عفونی آنلاین و دکتر داخلی آنلاین وجود دارد.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!