داروهایی که در آی وی اف مورد استفاده قرار می‌گیرند، ترکیبی هستند و شامل گنادوتروپین‌ها و کلومیفن هستند. در صورت نیاز داروهای دیگری هم تجویز می‌شوند.
اختلالات باروری از چالش‌های مهم حوزه سلامت در جهان امروز به شمار می‌روند که تأثیرات روانی و جسمی گسترده‌ای بر زوجین دارند. پیشرفت‌های پزشکی در سال‌های اخیر موجب توسعه طیف وسیعی از داروهای مؤثر در درمان ناباروری شده است؛ داروهایی که با هدف تحریک تخمک‌گذاری، بهبود کیفیت اسپرم، تنظیم تعادل هورمونی و افزایش احتمال موفقیت بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب و تجویز این داروها نیازمند ارزیابی دقیق تخصصی توسط پزشک زنان، نازایی یا اورولوژیست است. در این بخش، با انواع داروهای ناباروری و باروری، مکانیسم اثر آنها و نکات کلیدی در روند درمان آشنا می‌شوید. همچنین برای دریافت مشاوره تخصصی یا تعیین وقت ویزیت، می‌توانید از خدمات مشاوره و نوبت‌دهی دکترتو بهره‌مند شوید.
لیست داروهای ناباروری؛ برای درمان نازایی چه بخوریم؟
بسیاری از زوجینی که به نازایی مبتلا هستند، درمان را با داروهای ناباروری شناخته شده‌ای مانند کلومیفن سیترات (کلومید) یا لتروزول آغاز می‌کنند که با تحریک تخمک گذاری در کمک به باردار شدن زنان بسیار مفید است. برای مردان، داروهایی که تعداد و کیفیت اسپرم را هدف قرار می‌دهند، نوید قابل توجهی را نشان داده‌اند و برای زوج‌هایی که تحت فناوری‌های کمک باروری مانند IVF قرار می‌گیرند، گنادوتروپین‌ها و سایر درمان‌های هورمونی نقش مهمی در تضمین موفقیت این روش‌ها دارند. بنابراین درمان دارویی از اصلی‌ترین روشهای درمان ناباروری است.
در ادامه برخی از معمول‌ترین و پراستفاده‌ترین داروهای نازایی را معرفی کرده‌ایم. با ما همراه باشید:
متن انگلیسی:
«Medications that regulate or stimulate ovulation are known as fertility drugs. Fertility drugs are the main treatment for women who are infertile due to ovulation disorders.»
ترجمه متن:
«داروهای نازایی برای زنان به داروهایی گفته می‌شود که تخمک گذاری را تحریک یا منظم می‌کنند. درمان اصلی نازایی در زنان داروهای ناباروری هستند.»به نقل از mayoclinic
۱. داوری ناباروری کلومیفن سیترات
یکی از داروهایی که برای درمان ناباروری در زنان و مردان کاربرد دارد، داروی کلومیفن سیترات است. این دارو بیشتر در تحریک تخمک گذاری در زنان کاربرد دارد، اما می‌تواند بر کیفیت و تعداد اسپرم هم در مردان تاثیر بگذارد. اینکه این دارو برای مردان هم تجویز شود یا نه، به دکتر اورولوژی بستگی دارد.
داروی کلومیفین سیترات معمولا در دوره‌های کوتاه ۵ روزه تجویز می‌شود و هورمون FSH که محرکه‌ی فولیکول است را زیاد می‌کند. این هورمون ساخت فولیکول‌ها و آزاد شدن تخمک را تحریک می‌کند. بنابراین تخمدان زن برای باروری فعال‌تر می‌شود. اگر تخمدان تنبل یا نارسا باشد، بهتر می‌تواند برای آزاد کردن تخمک فعالت کند. اگر فعالیت عادی داشته باشد، برای چندقلو زایی فعال می‌شود. استفاده از این دارو تنها باید با دستور پزشک و داشتن نسخه باشد.
۲. داروی ناباروری گنادوتروپین
گنادوتروپین یک قرص تقویت تخمدان است که هورمون‌های طبیعی هستند و تخمدان‌ها را در زنان و بیضه‌ها را در مردان تحریک می‌کنند. این هورمون‌ها شامل هورمون محرک فولیکول (FSH)، هورمون لوتئینیزه کننده (LH) و گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) هستند. گنادوتروپین‌ها در درجه اول به تحریک رشد و توسعه فولیکول‌های تخمدان در زنان کمک می‌کنند. هر فولیکول حاوی یک تخمک است. این داروها اغلب در فناوری‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده می‌شوند. هدف تولید چندین تخمک برای افزایش شانس لقاح است.
در مردان، گنادوتروپین‌ها می‌توانند بیضه‌ها را برای تولید اسپرم تحریک کنند، به خصوص در شرایط کمبود هورمونی که بر تولید اسپرم تأثیر می‌گذارد. قبل از شروع درمان با گنادوتروپین، بیماران تحت ارزیابی‌های پزشکی قرار می‌گیرند. احتمالا می‌دانید که درمان‌های هورمونی معمولا خطرناک‌تر از سایر روش‌ها هستند و نظارت بر درمان در آنها اهمیت زیادی دارد. برخی از خطرات گنادوتروپین‌ها بارداری چند قلو و سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) است.
۳. متفورمین برای درمان نازایی
قرص متفورمین دارویی است که عمدتاً برای درمان دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود، اما در درمان ناباروری نیز نقش دارد، به ویژه در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS). در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان، یکی از علل شایع ناباروری، اغلب مقاومت به انسولین است که متفورمین می‌تواند به رفع آن کمک کند. این دارو باعث تنظیم هورمون‌ها می‌شود. با بهبود حساسیت به انسولین، متفورمین می‌تواند به کاهش سطح انسولین و آندروژن کمک کند، منجر به تخمک گذاری و چرخه‌های قاعدگی منظم‌تر شود. گاهی اوقات، متفورمین در ترکیب با سایر داروهای باروری (مانند کلومیفن) برای بهبود اثربخشی آنها استفاده می‌شود.
توجه داشته باشید که متفورمین اغلب زمانی موثرتر است که با تغییرات سبک زندگی (مانند رژیم غذایی و ورزش) و سایر درمان‌های باروری ترکیب شود.
قرص متفورمین دارویی است که عمدتاً برای درمان دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود، اما در درمان ناباروری نیز نقش دارد
۴. داروی نازایی لتروزول
یکی از داروهای دیگری که در درمان ناباروری و نازایی مورد استفاده قرار می‌گیرد، داروی لتروزول است. لتروزول دارویی است که عمدتاً در درمان سرطان سینه استفاده می‌شود، اما در زمینه درمان نازایی، به‌ویژه برای زنان مبتلا به انواع خاصی از مشکلات تخمک‌گذاری، شهرت زیادی پیدا کرده است.
لتروزول در اصل یک داروی سرطان است. این دارو به عنوان یک مهارکننده آروماتاز طبقه‌بندی می‌شود و برای درمان سرطان پستان حساس به استروژن استفاده می‌شود. لتروزول سطح استروژن را کاهش می‌دهد. این کار را با مهار آروماتاز، آنزیمی که در تولید استروژن نقش دارد، انجام می‌دهد و در نتیجه سطح استروژن را در بدن پایین می‌آورد.
لتروزول تخمدان‌ها را برای تولید تخمک تحریک می‌کند و به ویژه برای زنانی که مشکل تخمک گذاری دارند مفید است. با کاهش سطح استروژن، لتروزول به طور غیرمستقیم غده هیپوفیز را تحریک می‌کند تا هورمون محرک فولیکول (FSH) بیشتری تولید کند. این به نوبه خود رشد و نمو فولیکول‌های تخمدان حاوی تخمک را تحریک می‌کند.
۵. داروی ناباروری بروموکریپتین
بروموکریپتین دارویی است که معمولا در درمان اختلالات ناشی از سطوح بالای هورمون پرولاکتین استفاده می‌شود. همچنین در درمان ناباروری کاربرد دارد، به ویژه در مواردی که ناباروری با سطوح بالای پرولاکتین مرتبط است. داروی بروموکریپتین به عنوان آگونیست دوپامین طبقه‌بندی می‌شود، به این معنی که با تحریک گیرنده‌های دوپامین در مغز عمل می‌کند. این دارو در درجه اول برای کاهش سطوح بالای پرولاکتین، هورمونی که توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود، استفاده می‌شود.
سطوح بالای پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی) می‌تواند باعث ناباروری در مردان و زنان شود. در زنان، می‌تواند تخمک گذاری را مختل کند، در حالیکه در مردان، می‌تواند تولید اسپرم را مختل کند. با کاهش سطح پرولاکتین، بروموکریپتین می‌تواند به بازیابی چرخه‌های قاعدگی طبیعی در زنان و بهبود تولید اسپرم در مردان کمک کند و در نتیجه باروری را بهبود بخشد.
بروموکریپتین معمولاً به صورت خوراکی مصرف می‌شود که اغلب با دوز کم شروع شده و به تدریج افزایش می‌یابد. طول درمان بسته به پاسخ فرد و علت زمینه‌ای سطح بالای پرولاکتین متفاوت است.
۶. داروی ناباروری کابرگولین
داروی کابرگولین مشابه بروموکریپتین، یک آگونیست دوپامین است که به‌ویژه برای درمان اختلالات مرتبط با افزایش سطح پرولاکتین (هورمون شیر) استفاده می‌شود. این دارو با کاهش میزان پرولاکتین در خون، به بهبود وضعیت هورمونی کمک کرده و در درمان ناباروری ناشی از افزایش پرولاکتین موثر است. کابرگولین معمولاً به‌صورت خوراکی و در دوزهای مشخص به بیماران تجویز می‌شود و به کاهش خطر بروز مشکلاتی مانند عدم تخمک‌گذاری و اختلالات قاعدگی کمک می‌کند. مصرف این دارو تحت نظر پزشک ضروری است تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود. همچنین کابرگولین معمولاً عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای مشابه مانند بروموکریپتین دارد و معمولاً نیاز به مصرف کمتر و به‌طور منظم دارد.
بهترین قرص برای باردار شدن چیست؟
نمی‌توان گفت بهترین قرص برای باردار شدن کدام است. دلایل ناباروری متعدد هستند و برای داشتن بهترین درمان، باید علت ایجاد نازایی تشخیص داده شود و سپس برای درمان آن دارو تجویز شود. یکی از مهم‌ترین مواردی که در درمان‌های دارویی ناباروری موثر است، بررسی اولیه و دقیق هر دو زوج است. پس از تشخیص علت نازایی می‌توان بهترین درمان را در نظر گرفت. توجه داشته باشید که همیشه درمان دارویی نازایی بهترین روش درمان نیست. معمولا داروهای ناباروری برای کسانی کاربرد دارند که می‌خواهند روند تولید اسپرم یا تخمک را بهبود ببخشند.
در مواردی که نازایی به علت‌های ژنتیکی و مناسب نبودن فضای رحم، تخمدان و نبود اسپرم است، باید روشهای دیگر و فناوری‌های کمک کننده باروری مورد استفاده قرار بگیرند که معروف‌ترنی آنها IVF است.
معمولا داروهای ناباروری برای کسانی کاربرد دارند که می‌خواهند روند تولید اسپرم یا تخمک را بهبود ببخشند.
ویتاگنوس؛ قرص افزایش ذخیره تخمدان
قرص ویتاگنوس یکی از داروهایی است که برای تنظیم هورمونی در زنان و دختران کمک کننده است. این داروی گیاهی می‌تواند به بهبود هورمون‌های جنسی و محرکه جنسی کمک کند و تخمک گذاری را منظم کند. هنگامی که تخمک گذاری منظم باشد، باروری افزایش پیدا می‌کند و بهتر می‌شود. این دارو همچنین باعث کاهش پرولاکتین می‌شود. بالا رفتن پرولاکتین باعث نازایی می‌شود و مشکلات بسیاری برای خانم‌ها ایجاد می‌کند. بنابراین استفاده از ویتاگنوس هم در تنظیم هورمونی و هم در بارداری سریع موثر است.
داروی گیاهی برای فعال شدن تخمدان
برای فعال شدن تخمدان از روشهای مختلفی استفاده می‌شود. در این بین، همیشه طرفداران طب سنتی، درمان‌های گیاهی مختص به خود را پیدا می‌کنند و از آنها بهره می‌برند. هر چند که برای درمان نازایی باید به دکتر زنان و زایمان مراجعه کنید و این مسئله را به طور جدی و از طریق بررسی‌های پزشکی مورد توجه قرار دهید، اما روشهای طب سنتی هم در مواردی می‌توانند کمک کننده باشند.
داروی گیاهی برای ناباروری مردان
ناباروری مردان یکی از مشکلات شایع در دنیای امروز است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند مشکلات هورمونی، کمبود اسپرم یا ضعف کیفیت اسپرم باشد. در کنار درمان‌های پزشکی، برخی ازداروهای گیاهی می‌توانند به بهبود وضعیت باروری مردان کمک کنند. در اینجا برخی از داروهای گیاهی موثر برای ناباروری مردان آورده شده است:
-
جینسینگ: جینسینگ به عنوان یک تقویت‌کننده انرژی و بهبود عملکرد جنسی شناخته می‌شود و می‌تواند به بهبود کیفیت اسپرم و تحرک آن کمک کند.
-
مردانه (Tribulus Terrestris): این گیاه به تقویت سطح تستوسترون و افزایش تعداد و تحرک اسپرم‌ها کمک می‌کند.
-
فندق کوهی: فندق کوهی یا گینکگو بیلوبا می‌تواند گردش خون را بهبود دهد و به تقویت عملکرد جنسی و باروری در مردان کمک کند.
-
زوفا: زوفا یا آویشن گیاهی است که به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کرده و می‌تواند به کاهش استرس اکسیداتیو و بهبود کیفیت اسپرم کمک کند.
-
ماکا: ماکا یک گیاه از نواحی کوهستانی پرو است که به افزایش سطح انرژی، بهبود هورمون‌ها و افزایش تولید اسپرم موثر شناخته می‌شود.
-
آووکادو: آووکادو سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و چربی‌های سالم است که به سلامت اسپرم‌ها و بهبود عملکرد جنسی مردان کمک می‌کند.
توجه داشته باشید که برای استفاده از این گیاهان، مشاوره با پزشک یا متخصص طب گیاهی بسیار ضروری است تا از عوارض ناخواسته جلوگیری شود و درمان به بهترین شکل انجام گیرد.
داروهای ناباروری مردان و زنان یکی هستند؟
داروهای ناباروری برای زنان و مردان متفاوت است و منعکس کننده فرآیندهای بیولوژیکی متمایزی است که می‌تواند در هر جنسیت منجر به ناباروری شود. داروهای ناباروری در زنان با اهداف زیر تجویز می‌شوند:
-
- تحریک تخمک گذاری
-
- تنظیم عدم تعادل هورمونی
-
- تکنولوژی های کمک باروری (ART
داروهای ناباروری برای مردان اهداف زیر را دارند:
-
- بهبود تولید اسپرم
-
- درمان مشکلات زمینه‌ای مانند عفونت‌ها یا اختلال نعوظ
-
- در موارد عدم تعادل هورمونی مانند تستوسترون پایین
گاهی داروی استفاده شده در مرد و زن مشابه است، مثلا کلومیفن سیترات، اما هدف از تجویز آن متفاوت است. مثلا در مردان برای تقویت اسپرم به کار می‌رود و در زنان برای تحریک تخمک گذاری.
داروهای ناباروری مردان و زنان متفاوت هستند و هرکدام بر اساس علت مشکل باروری تجویز می‌شوند.
عوارض داروهای ناباروری چیست؟
همه‌ی داروها در کنار فوایدی که دارند، عوارضی هم به همراه دارند. ماهیت و شدت این عوارض می‌تواند بسته به داروی خاص و پاسخ فرد به آن متفاوت باشد. در ادامه به برخی از عوارض داروهای نازایی اشاره کرده‌ایم. توجه داشته باشید که تجویز این داروها زمانی انجام می‌گیرد که فواید آنها از مضراتش بیشتر باشد. جدول زیر را برای راحتی بررسی عوارض مهیا کرده‌ایم:
| کلومیفن سیترات (کلومید) | گنادوتروپین‌ها (FSH، LH، hCG) | لتروزول | متفورمین | بروموکریپتین و کابرگولین | گنادوتروپین کوریونی انسانی (hCG) |
|---|---|---|---|---|---|
| گرگرفتگی | نوسانات خلقی | خستگی | درد شکم | تهوع و استفراغ | واکنش محل تزریق |
| به ندرت، سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) | بارداری‌های چند قلو (دوقلو، سه قلو و غیره) | سرگیجه | طعم فلزی در دهان | سردرد | سردرد |
| اختلالات بینایی | سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) | سردرد | نفخ کردن | سرگیجه | نوسانات خلقی |
| نفخ شکم | سردرد | گرگرفتگی | ناراحتی گوارشی (تهوع، اسهال) | خستگی | خستگی |
| سردرد | واکنش محل تزریق | حالت تهوع | —— | گرفتگی بینی | خطر OHSS |
| نوسانات خلقی | —— | خطر حاملگی چند قلو، هرچند کمتر از گنادوتروپین | —— | —— | —— |
داروهای ناباروری تحت پوشش بیمه هستند؟
اگر برای درمان نازایی به دکتر مراجعه کرده باشید، داروهای درمان کننده‌ی نازایی تحت پوشش بیمه هستند. اما فرایندها و تکنولوژی‌های کمک باروری تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند. مثلا برای انجام IVF نمی‌توانید از پوشش بیمه برخوردار شوید. برای آگاهی بیشتر از پوشش دهی بیمه به دکتر مراجعه کنید یا از مشاوره دارویی دکترتو کمک بگیرید.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
اگر می‌خواهید برای نازایی و ناباروری اقدام کنید و ساکن شهر تهران یا هر یک از شهرهای ایران هستید، همین حالا می‌توانید به سایت نوبت دهی آنلاین دکترتو مراجعه کنید و از فوق تخصص نازایی نوبت بگیرید. همچنین برای یافتن پاسخ به سوالات خود، می‌توانید از مشاوره آنلاین زنان زایمان و نازایی کمک بگیرید. در صورتیکه داروهای ناباروری برای شما تجویز شده است و نحوه استفاده از آنها را نمی‌دانید، از مشاوره دارویی دکترتو بهرمند شوید و از عوارض مصرف داروها در امان بمانید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
نظر خود را ثبت کنید